Poznań, 30 kwietnia 2013 r. PS-II.431.4.2.2012.11.13 Pan Jerzy Pelowski Kierownik Domu Pomocy Maltańskiej Środowiskowego Domu Samopomocy ul. Dworcowa 16 62-041 Puszczykowo Na podstawie art. 22 pkt 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) przeprowadzona została kontrola kompleksowa Domu Pomocy Maltańskiej - Środowiskowego Domu Samopomocy w Puszczykowie przy ul. Dworcowej 16 prowadzonego przez Fundację Polskich Kawalerów Maltańskich Pomoc Maltańska z siedzibą pod adresem: 61-113 Poznań, ul. Świętojańska 1. Kontrola obejmowała sprawdzenie realizacji zadania zleconego powiatowi, jakim jest prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowego domu samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zakres kontroli obejmował w szczególności: organizację pracy, zgodność zatrudnienia pracowników środowiskowego domu samopomocy z wymaganymi kwalifikacjami, dokumentację indywidualną uczestników, realizację zadań wynikających z ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 ze zm.), oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. Nr 238, poz. 1586). Kontrolą objęto działalność Domu od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia kontroli. Ustalenia kontroli zostały szczegółowo opisane w protokole PS-II.431.4.2.2012.11.13, który został podpisany przez Pana bez zastrzeżeń. W związku z powyższą kontrolą przekazuję Panu niniejsze zalecenia pokontrolne. W wyniku kontroli ustalono, co następuje: Dom Pomocy Maltańskiej Środowiskowy Dom Samopomocy w Puszczykowie przy ul. Dworcowej 16 prowadzony jest przez Fundację Polskich Kawalerów Maltańskich Pomoc Maltańska w Poznaniu, ul. Świętojańska 1. Siedziba Środowiskowego Domu Samopomocy mieści się w Puszczykowie przy ul. Dworcowej 16. Jest to lokalny ośrodek wsparcia powołany w celu świadczenia pomocy 25 osobom przewlekle psychicznie chorym i osobom niepełnosprawnym intelektualnie oraz ich rodzinom, z terenu Powiatu Poznańskiego Dom typu AB. Środowiskowy Dom Samopomocy czynny jest przez 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku, w godzinach od 7.30 do 15.30, zajęcia odbywają się przez minimum 6 godzin, co jest zgodne z 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. Nr 238, poz. 1586). Program działalności i plan pracy na rok 2011 i na rok 2012 zostały opracowane w uzgodnieniu z wojewodą i zatwierdzone przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Poznaniu (jednostka zlecająca). Decyzje administracyjne kierujące uczestników i ustalające odpłatność wydawane są przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Poznaniu. al. Niepodległości 16/ 18, 61-713 Poznań, tel. 061-851-55-66, fax 061-854-11-50 www.poznan.uw.gov.pl, e-mail: wojewoda.wielkopolski@poznan.uw.gov.pl
2 Dom Pomocy Maltańskiej korzysta z lokalu należącego do XXX w XXX i jest oddany Fundacji w bezpłatne użytkowanie na podstawie umowy. ŚDS składa się z dwóch budynków A i B o łącznej powierzchni 289,60 m², zatem powierzchnia użytkowa wynosi 11,58 m² na jednego uczestnika. Dom dysponuje 25 miejscami pobytu dziennego. W okresie objętym kontrolą do ŚDS skierowano decyzją administracyjną 26 osób, przy czym dwie osoby skierowane zostały na 3 dni w tygodniu, a jedna na 4 dni. W ciągu tygodnia uczestnicy biorą udział w zajęciach wg ustalonego harmonogramu (zgodnie z wydanymi decyzjami) a skonstruowany jest on w taki sposób, aby każdego dnia liczba obecnych uczestników nie przekraczała liczby 25. Spośród uczestników: 20 osób zachowało pełnię swoich praw, natomiast 6 osób jest ubezwłasnowolnionych całkowicie i ma wyznaczonych opiekunów prawnych. Do dyspozycji 25 uczestników ŚDS przeznaczono 2 toalety: męskie i 2 toalety damskie, 1 toaletę ogólną oraz 1 łazienkę z WC i prysznicem. Dodatkowo ŚDS posiada 2 toalety dla pracowników. Według ww. rozporządzenia zalecana jest jedna toaleta dla nie więcej niż 10 uczestników i oddzielna toaleta dla personelu. Pomieszczenia przeznaczone do terapii wyposażone są w meble, sprzęt i artykuły niezbędne do prowadzenia zajęć. Kierownik Środowiskowego Domu Samopomocy w Puszczykowie legitymuje się wykształceniem wyższym magisterskim pedagogicznym oraz specjalizacją z zakresu organizacji pomocy społecznej. Kierownik spełnia wymóg trzyletniego stażu pracy w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, wobec czego kwalifikacje osoby kierującej ŚDS są zgodne z wymogami art. 122 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Kierownik posiada półroczny staż pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi. W ŚDS zatrudnionych jest 6 osób (w tym jedna na zastępstwo za osobę przebywającą na urlopie macierzyńskim) łącznie na 5,75 etatu. Stwierdzono, że Dom spełnia wymogi standardu w zakresie zatrudnienia pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego dla domu typu A i typu B. Zatrudniony personel posiada przygotowanie zawodowe, niezbędne do pracy na zajmowanych stanowiskach oraz półroczny staż pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi. ŚDS przygotowuje do uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej lub podjęcia zatrudnienia, co jest zgodne z 14 pkt 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w ŚDS ma podpisaną umowę o współpracę z lekarzem psychiatrą w sprawie zapewnienia uczestnikom psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Dokumentacja konsultacji i okresowe oceny stanu psychicznego uczestników są dołączane do akt. Terapia farmakologiczna polega na przepisaniu i ustaleniu dawek leków przez lekarza psychiatrę. Poradnictwo psychologiczne dla uczestników zapewnia psycholog świadczący usługi na podstawie umowy o wolontariacie co jest zgodne z 14, pkt 4 ww. rozporządzenia. Placówka prowadzi imienne listy obecności tj. takie na których uczestnicy sami potwierdzają swoją obecność. Obecność odnotowywana jest w miesięcznych listach obecności. W przypadku osób, które nie są w stanie złożyć własnoręcznego podpisu, przyjęto zasadę, że podpisy składają upoważnieni pracownicy Domu, zgodnie z 24 ust. 4 ww. rozporządzenia. Zajęcia prowadzone są w pracowniach: medialnej, artystycznej, rękodzieła oraz plastycznej w ramach treningów umiejętności społecznych. Placówka oferuje: usługi medyczne, usługi rehabilitacyjne, usługi terapeutyczne, usługi kulturalno-rekreacyjne.
3 Placówka zapewnia następujące rodzaje zajęć z zakresu terapii indywidualnej i grupowej: zajęcia plastyczne, krawiecko-tkackie, techniczne, komputerowe, zaradności życiowej, kulinarne, z zakresu ogrodnictwa. Dokumentację terapeutyczną stanowią dzienniki codziennych zajęć, w których opiekun grupy dokonuje wpisów na temat pracy poszczególnych uczestników. Dzienniki prowadzone są przez wszystkich terapeutów. Ponadto, dokumentację terapeutyczną stanowią zeszyty obserwacji, prowadzone przez terapeutów dla każdego uczestnika. W ŚDS funkcjonuje Zespół Wspierająco-Aktywizujący, opracowujący indywidualne plany terapeutyczne i indywidualne plany rehabilitacyjne, na podstawie, których przebiega praca z osobą kierowaną. Spotkania zespołu odbywają się nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy, faktycznie zespół wspierająco-aktywizujący spotyka się dwa razy w miesiącu, gdzie omawiane są sprawy bieżące. Spotkania zespołu są odnotowywane przez Kierownika ŚDS w postaci zapisu zawierającego tematykę zebrania, datę i podpis kierownika ŚDS. Personel organizuje dla uczestników imprezy w ośrodku, uczestnicy biorą także udział w wycieczkach, spacerach oraz imprezach plenerowych. W Regulaminie Organizacyjnym w Rozdziale I, 2 pkt 4 widnieje zapis: Dom przeznaczony jest dla osób chorych psychicznie lub upośledzonych umysłowo - typ AB. Użyte nazewnictwo nie jest zgodne z 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. Nr 238, poz. 1586). W Regulaminie Organizacyjnym ŚDS w Rozdziale II, 1 pkt 4 widnieje zapis: Zespół aktywizująco-wspierający Domu, co jest niezgodne z 2 pkt 7 ww. rozporządzenia. Daty wydania decyzji kierujących do ŚDS są późniejsze, niż określone w nich daty obowiązywania. W roku 2011 decyzje kierujące wydano dnia 2 marca 2011 r. z mocą obowiązywania od stycznia 2011 r. (bez podania daty dziennej), w roku bieżącym wydano decyzje 26 stycznia 2012 r., z mocą obowiązywania od stycznia 2012 r. (bez podania daty dziennej), co nie jest zgodne z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.). Dom Pomocy Maltańskiej mieści się w dwóch budynkach: budynek główny A, w którym zniwelowane zostały bariery architektoniczne (m.in. winda) i budynek B, który posiada barierę architektoniczną w postaci schodów na I piętro, co jest niezgodne z 18 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. Nr 238, poz. 1586). W łazience przeznaczonej dla uczestników, w budynku A na I piętrze, przy prysznicu znajduje się uchwyt dla osób niepełnosprawnych natomiast WC znajdujące się w ww. łazience nie zostało wyposażone w uchwyt dla osób niepełnosprawnych, co jest niezgodne z 18 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w Dom zapewnia dowóz uczestnikom na zajęcia i powrót do miejsca zamieszkania po zajęciach. Z dowozu korzysta 10 lub 11 osób. W Regulaminie brak jest zapisu dotyczącego zapewnienia usług transportowych oraz opieki uczestnikom w trakcie dowożenia i odwożenia po zajęciach. Natomiast w umowie z 27 grudnia 2010 r. zawartej pomiędzy Powiatem Poznańskim a Fundacją Polskich Kawalerów Maltańskich w 1w punkcie 7 widnieje zapis, że Zleceniobiorca zapewni dowóz uczestników do i z placówki.. Zapewnienie usług transportowych reguluje 20 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Ustalono, iż brak jest zapewnienia opieki uczestnikom w trakcie dowozu. Dowóz prowadzony jest przez osobę prywatną, na podstawie zawartej umowy oraz przez dwóch pracowników ŚDS. Dowóz świadczony jest pojazdami, nieprzystosowanymi do
4 przewozu osób niepełnosprawnych, brak jest zapewnienia opieki podczas jazdy, co jest niezgodnie z 6 ust. 1 z 6 ust. 1 i 20. W grudniu 2011 r. w dniach 23.12. do 30.12.2011 r. na terenie ŚDS realizowano projekt dofinansowany z Urzędu Marszałkowskiego ze środków PFRON, w którym uczestniczyli wszyscy uczestnicy ŚDS oraz dodatkowe osoby. Na czas trwania projektu, nie spisano umowy wynajmu, czy też umowy udostępnienia pomieszczeń ŚDS. ŚDS zapewnia uczestnikom jeden gorący posiłek w formie obiadu. Posiłki są przygotowywane w ramach treningu kulinarnego (od wtorku do czwartku), lub w ramach zadania własnego gminy (poniedziałki i piątki). Obiad zapewniony w ramach zadania własnego gminy, został zapewniony dla 10 uczestników Domu, pozostali uczestnicy nie posiadali decyzji o przyznaniu posiłku. Osoby, które mają przyznany posiłek w ramach zadania własnego gminy, mają zapewniony posiłek bez wyszczególnienia poszczególnych dni tygodnia, natomiast pozostali uczestnicy ŚDS również korzystają z posiłków zapewnionych dla wyznaczonych 10 osób, co nie jest zgodne z 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Indywidualną dokumentację uczestników stanowią indywidualne plany terapeutyczne i indywidualne plany rehabilitacyjne. Plany ww. opracowuje się dla uczestnika w miejsce indywidualnego planu postępowania wspierająco aktywizującego, co nie jest zgodne z 7 ust. 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w Założony przebieg procesu postępowania wspierająco-rehabilitacyjnego dla uczestnika opracowywany jest z udziałem uczestnika lub jego opiekuna, część planów zakłada powtarzające się cele do realizacji. Założenia w rocznych planach powtarzają się większości planów miesięcznych. W opiniach rocznych, dołączonych do akt uczestników, w rubryce zmiany w funkcjonowaniu znajdują się opisy zachowania uczestnika z sugerowanymi elementami zmian, co jest przyczynkiem do dalszej terapii i wyznaczenia celów na kolejny rok. Nie wszystkie sprawdzone dokumenty zawierały podpisy i daty sporządzenia dokumentu lub zapisków, zamiast podpisów widniały parafy osób sporządzających. Ponadto, nazewnictwo np. przebieg postępowania wspierającorehabilitacyjnego nie jest zgodne z 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w Dom prowadzi dokumentację zbiorczą uczestników, w dokumentacji brak było ewidencji uczestników, z wpisami chronologicznymi według dat przyjęcia uczestników oraz danymi uczestników, co jest niezgodne z 24, ust. 3, pkt. 1 i ust. 6 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy. W umowie z 27 grudnia 2010 r. zawartej pomiędzy Powiatem Poznańskim a Fundacją Polskich Kawalerów Maltańskich w 1 w punkcie 4 znajduje się zapis: uwzględnia się możliwość wyjazdu uczestników i kadry ŚDS na obóz sportowo-rekreacyjny, trwający nie dłużej, niż dwa tygodnie i zorganizowany poza przerwą (Przerwa wakacyjna miała miejsce w okresie 1-12.08.2011 r.). W terminie od 12 do 26 czerwca 2011 r. zorganizowany został dla części uczestników Domu, turnus rehabilitacyjny w XXX. Część, spośród 17 osób otrzymała dofinansowanie z PFRON, pozostałe 10, to osoby uczestniczące w zajęciach na terenie ŚDS. Spośród pracowników, na zasadzie oddelegowania pojechały 4 osoby, z pozostałymi uczestnikami, na miejscu pracowały 2 osoby, które zostały na terenie ŚDS. Wyjazd na turnus rehabilitacyjny nie został odnotowany w aktach pracowników. Dla uczestników ww. wyjazd był potraktowany w ramach normalnych zajęć. Uczestnicy, będący na turnusie mieli potwierdzoną obecność w liście obecności w ŚDS. Podpisy na liście obecności były uzupełnione po przyjeździe.
5 Z powyższego zestawienia wynika, iż osoby, które uczestniczyły w turnusie, zachowały minimum 10-dniową frekwencję. Z przedstawionej listy obecności za czerwiec 2011 r. wynika, iż wszystkie osoby, które uczestniczyły w turnusie, podpisały się jako obecne na zajęciach w ww. Domu w terminie od 12 do 26 czerwca 2011 r., co jest niezgodne z 24 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w Dokumentację terapeutyczną Domu Pomocy Maltańskiej ŚDS w Puszczykowie stanowią: a) program działalności Środowiskowego Domu Samopomocy, b) roczny plan pracy dla każdego typu Domu, c) dzienniki terapeutów. Analiza sprawdzonej dokumentacji indywidualnej uczestników Domu Pomocy Maltańskiej Środowiskowego Domu Samopomocy wykazała, że teczki terapeutyczne zawierają: dane personalne, kontakt do rodziny oraz informacje o stanie zdrowia, ocenę rozwoju uczestnika, ocenę przystosowania społecznego diagramy PAS, krótką skalę oceny psychiatrycznej (KSOP), orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, przebieg procesu postępowania wspierająco-rehabilitacyjnego, wniosek o skierowanie do ŚDS i komplet dokumentów, decyzje kierujące i ustalające odpłatność, kopie kontraktu socjalnego, kopie decyzji gminy o zapewnieniu ciepłego posiłku (w aktach osób, którym został on przyznany). Biorąc powyższe pod uwagę wnoszę o: 1. Podjęcie działań w celu osiągnięcia standardu w zakresie zapewnienia uczestnikom ŚDS ciepłego posiłku, określonego w 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w 2. Podjęcie działań w kierunku zamieszczenia w Regulaminie Organizacyjnym Domu Pomocy Maltańskiej ŚDS w Puszczykowie zapisu zapewnienia transportu uczestnikom ŚDS, zgodnie z zawartą umową pomiędzy Powiatem Poznańskim a Fundacją Polskich Kawalerów Maltańskich. 3. Podjęcie działań w celu zapewnienia standardu usług w zakresie dowożenia i odwożenia uczestników ŚDS oraz zapewnieniu opieki w czasie transportu, zgodnie z 6 ust. 1 i 20 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w 4. Stosowanie nazewnictwa zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w 5. Podjęcie działań w celu przyjmowania uczestników do ŚDS po uzyskaniu decyzji kierujących do ŚDS na dany okres, co reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) i 6 ust. 5 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy. 6. Realizowanie indywidualnego planu postępowania wspierająco aktywizującego w porozumieniu z uczestnikiem lub jego przedstawicielem ustawowym czy wyznaczonym przez uczestnika opiekunem oraz wykazanie inwencji stosownych do możliwości psychofizycznych osób w zakresie wyznaczania celów do zrealizowania przez uczestnika.
6 7. Gromadzenie w dokumentacji indywidualnej uczestników wszystkich obowiązujących w ŚDS dokumentów oraz zamieszczanie na nich niezbędnych danych, w szczególności dat sporządzenia każdego z dokumentów oraz czytelnych podpisów osób je sporządzających lub wypełniających oraz uaktualnianie dokumentacji na bieżąco, co wynika z 22 pkt 4 oraz 24 ust. 2 cytowanego rozporządzenia. 8. Prowadzenie dokumentacji zbiorczej, w tym ewidencji uczestników, z wpisami chronologicznymi według dat przyjęcia uczestników oraz danymi uczestników, co reguluje 24, ust. 3, pkt. 1 i ust. 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w 9. Informowanie Wojewody Wielkopolskiego oraz jednostki zlecającej zadanie z dwutygodniowym wyprzedzeniem, po uprzednim uzgodnieniu z uczestnikami lub ich opiekunami o zamknięciu Domu w czasie ferii letnich lub zimowych, oraz stosowanie się do terminów możliwości zamknięcia Domu wyłącznie w okresie ww. ferii, zgodnie z 6 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w 10. Podjęcie działań w kierunku zniwelowania bariery architektonicznej w postaci schodów na I piętro w budynku B, oraz zamontowanie uchwytu dla osób niepełnosprawnych w łazience dla uczestników przy WC, co reguluje 18 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy. 11. Odnotowywanie obecności uczestników w listach obecności zgodnie ze stanem faktycznym tj. dokumentowanie wyjazdów i uczestnictwa w zorganizowanych zajęciach na turnusie rehabilitacyjnym, obozie integracyjnym, sportowym itp. poza Placówką. zgodnie z 24 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w 12. Odnotowywanie w dokumentacji ŚDS lub podjęcie działań w kierunku zawarcia umowy udostępnienia, użyczenia pomieszczeń ŚDS etc, w przypadku prowadzenia zajęć, nie wynikających z umowy zawartej pomiędzy Fundacją Polskich Kawalerów Maltańskich Pomoc Maltańska z Powiatem Poznańskim. Zgodnie z art. 128 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszych zaleceń pokontrolnych ma Pan prawo do zgłoszenia zastrzeżeń do ww. zaleceń. Jednocześnie pragnę przypomnieć, iż zgodnie z art. 130 ust. 1 cytowanej ustawy, kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 6.000 zł. Pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych oczekuję w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia. Do wiadomości: 1. Fundacja Polskich Kawalerów Maltańskich Pomoc Maltańska 61-113 Poznań, ul. Świętojańska 1 2. aa Z upoważnienia Wojewody Wielkopolskiego Przemysław Pacia Wicewojewoda Wielkopolski