Urząd Miejski w Kórniku. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kórnik na lata

Urząd Miejski w Kórniku Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kórnik na lata 2012 2015

Spis treści 1. Wstęp... 4 1.1 Postanowienia ogólne... 5 1.2 Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami... 6 1.3 Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami... 7 2. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego... 11 2.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami... 11 2.1.1 Założenia wynikające z krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami... 11 2.1.2 Założenia wynikające z Narodowego Programu Kultury Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2020... 14 2.2 Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami opracowanymi na poziomie województwa i powiatu... 15 2.2.1 Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego... 15 2.2.2 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego... 16 2.2.3 Inne dokumenty o zasięgu województwa, których problematyka związana jest z dziedzictwem kulturowym oraz inne uwarunkowania zewnętrzne... 20 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy... 23 3.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyższym znaczeniu dla gminy wpisane do rejestru zabytków... 23 3.2 Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych gminna ewidencja zabytków (w jej skład wchodzą także obiekty wpisane do rejestru zabytków)... 25 3.3. Krajobraz kulturowy... 39 3.4. Zabytki archeologiczne... 40 3.4.1. Wstęp... 40 3.4.2. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków z terenu gminy... 43 3.4.3. Zestawienie liczbowe zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych łącznie z ich funkcją oraz krótką analizą chronologiczną (opis koncentracji stanowisk archeologicznych - uwarunkowania fizjograficzne).... 43 3.4.4. Kształtowanie się obecnych stanowisk archeologicznych i nawarstwień kulturowych na przestrzeni wieków.... 45 3.4.5. Stan zachowania dziedzictwa archeologicznego oraz istotne zagrożenia dla zabytków archeologicznych.... 49 4. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego... 53 4.1 Stan zachowania zabytków nieruchomych, ruchomych i dziedzictwa archeologicznego... 53 4.1.1 Ocena szans i zagrożeń dla środowiska kulturowego gminy Kórnik... 53 4.1.2. Stan zachowania zabytków nieruchomych... 54 4.1.3 Stan zachowania zabytków ruchomych... 60 Miejscowość... 64 4.2 Uwarunkowania wynikające ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy... 67 4.3 Uwarunkowania wynikające z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy... 70 2

4.4 Uwarunkowania wynikające z Lokalnego Programu Rewitalizacji miasta Kórnik... 82 4.5 Uwarunkowania wynikające z ochrony przyrody i równowagi ekologicznej... 82 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa archeologicznego... 85 5.1 Planowane inwestycje w gminie na lata 2012-2015 związane z pracami ziemnymi wymagającymi prowadzenia prac archeologicznych... 85 6. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami... 85 7. Kierunki działań dla realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami... 86 7.1 Stworzenie gminnej ewidencji zabytków... 86 7.2 Gminna ewidencja zabytków archeologicznych została sporządzona w II kwartale 2011 roku.... 86 7.3 Rozpoznanie perspektyw tworzenia parków kulturowych na terenie gminy... 86 7.4 Sporządzenie wykazu obszarów urbanistycznych, ruralistycznych, obszarów krajobrazu kulturowego, otoczenia (ekspozycji) układów, zespołów i obiektów, zespołów i obiektów nieruchomych, stanowisk archeologicznych proponowanych do wpisu do rejestru zabytków z terenu gminy.... 87 7.5 Określenie zasobów zabytkowych, obszarów nieruchomych, ruchomych i dziedzictwa archeologicznego, które mogą być wykorzystane do tworzenia np. szlaków turystycznych i ścieżek zdrowia... 88 8. Podziały na obszary, projekty, zadania... 92 8.1 Działania w zakresie odnowy zabytków... 92 8.1.1 Pomoc właścicielom zabytków w uzyskaniu zewnętrznego finansowania opieki nad zabytkami:... 92 8.1.2 Pomoc ze środków własnych właścicielom obiektów zabytkowych w zakresie finansowania opieki nad zabytkami:... 92 8.1.4 Edukacja i promocja zabytków na terenie Gminy Kórnik:... 93 8.1.5 Współdziałanie z innymi instytucjami z terenu gminy... 93 9. Instrumenty realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami... 93 10. Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami... 96 11. Niektóre zewnętrzne źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami... 97 3

1. Wstęp Gmina Kórnik położona jest w centralnej części Pojezierza Wielkopolskiego, w powiecie poznańskim. Od północy graniczy z miastem Poznaniem, od wschodu z gminą Kleszczewo i Środa, od południa z gminą Zaniemyśl, Śrem a od zachodu z gminą Mosina. Powierzchnia gminy zajmuje 186 km 2 co stanowi 2,3% powierzchni ogólnej województwa. Gmina Kórnik obfituje w liczne relikty zamierzchłej przeszłości. Badania wykopaliskowe prowadzone w różnych punktach gminy wykazały, że w okolicach jezior przez kilkadziesiąt stuleci intensywnie rozwijało się osadnictwo. Pierwsze wzmianki o Kórniku pochodzą z XII wieku. Początkowo Kórnik był osadą wiejską, ale gdy znalazł się w rękach rodu Górków w połowie XV wieku, zaczął się intensywnie rozwijać i nadano mu prawa miejskie. Przyjmuje się, że datą nadania tych praw oraz początkiem budowy zamku jest rok 1426. Po śmierci Stanisława Górki, majątkiem kórnickim (także zamkiem) zajmowali się namiestnicy właściciela starostowie kórniccy. W latach 1652-1660 majątek przechodził w ręce rodu Czarnkowskich a potem Grudzińskich. Schyłek XVII wieku przyniósł miasteczku rozkwit i odbudowę, do czego przyczynił się ród Działyńskich. Teofila z Działyńskich Szołdrska Potulicka nie tylko przebudowała rezydencję i urządziła przy nim park francuski, ale przede wszystkim odbudowała i unowocześniła miasto. Gdy w 1973 roku Wielkopolska została wcielona do państwa pruskiego, właścicielem dóbr kórnickich był Tytus Działyński. Kolekcjoner rękopisów, druków oraz innych pamiątek narodowych, które znajdują się obecnie w utworzonej przez niego bibliotece. Przebudował także zamek, unowocześnił folwark a z angielskiego ogrodu stworzył Arboretum. Dzieło ojca kontynuował syn Jan, który przyczynił się do powstania najbogatszej w Polsce kolekcji drzew i krzewów. Pod koniec XIX wieku majątek przejął Władysław Zamoyski, który zajmował się głównie przeciwdziałaniem germanizacji i obroną polskiej własności ziemskiej. Swój majątek 20.000 ha wraz z Zakopanem i Morskim Okiem przekazał przed śmiercią narodowi polskiemu. W okresie międzywojennym Kórnik i Bnin były miasteczkami zamieszkałymi głównie przez ludność polską, niemiecką i żydowską. W 1934 roku Bnin utracił prawa miejskie i w 1961 roku został połączony administracyjnie z Kórnikiem. II wojna światowa przyniosła masowe wyniszczenie ludności polskiej i żydowskiej. 20 października 1939 roku przed kórnickim ratuszem rozstrzelano 16 Kórniczan, a w 1940 roku Niemcy zlikwidowali cmentarz żydowski i zabytkową bożnicę. Zamek i miasto w tym okresie nie doznały poważniejszych zniszczeń. 4

Obecnie na terenie gminy Kórnik znajdują się dobra kultury, które z biegiem lat będą nabierały jeszcze większej wartości historycznej. Obiekty te będą ulegały dalszej dewastacji technicznej, jeżeli nie podejmie się odpowiednich działań w celu utrzymania ich należytego stanu. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001, Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy dotyczące min. ładu przestrzennego, kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Wszelkie działania związane z rozwojem gminy muszą opierać się głównie na jej zasadach i walorach. Wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego, jak i środowiska kulturowego powinny stanowić jedną z głównych polityk gminnych. Procesy rozwojowe zachodzić powinny przy zapewnieniu warunków trwania oraz wzbogacania materialnego dziedzictwa kulturowego. Zasoby kulturowe stanowią bowiem zarówno o atrakcyjności krajobrazu i atrakcyjności ekonomicznej regionu. Mają szansę stać się bazą w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości lokalnej. Podniesienie jakości warunków życia mieszkańców jest bezpośrednio związane z jakością przestrzeni kulturowej gminy. Aby całkowicie przeciwdziałać wyniszczeniu dziedzictwa kulturowego należy skorygować działania administracji rządowej i samorządowej. Pomocą w wywiązaniu się z tego obowiązku będzie sporządzenie gminnego programu opieki nad zabytkami i jego konsekwentna realizacja. Podstawę prawną dla opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami dla Gminy Kórnik stanowi art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami (Dz. U. z 2003 Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) określający, że burmistrz sporządza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. 1.1 Postanowienia ogólne Ilekroć w niniejszym programie mowa o : a) ustawie rozumie się przez to ustawę z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. 2390, nr 50 poz. 362 z 2006 r). b) Gminie rozumie się przez to Gminę Kórnik. c) Mieście rozumie się przez to miasto Kórnik. 5

d) Programie - rozumie się przez to Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kórnik na lata 2012-2015. e) Konserwatorze rozumie się przez to Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. f) Planie rozumie się przez to Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego z dnia 26 listopada 2001 r. g) Strategii rozumie się przez to Strategię Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020 z dnia 19 grudnia 2005 r. h) Programie Operacyjnym rozumie się przez to Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013. i) Narodowej Strategii rozumie się przez to Narodową Strategię Rozwoju Kultury na lata 2004-2013. j) Wojewódzkim Programie rozumie się przez to Wielkopolski Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011. k) Powiatowym Programie rozumie się przez to Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Poznańskiego na lata 2008-2011. 1.2 Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Opracowanie gminnego programu opieki nad zabytkami ma na celu poprawę stanu zachowania środowiska kulturowego w gminie Kórnik. Środkiem do tego prowadzącym jest ustalenie w tym programie uwarunkowań dotyczących finansowania oraz organizacji działań ochronnych wobec środowiska kulturowego, działań edukacyjnych i wychowawczych wobec miejscowej społeczności. W planowanym okresie realizacji tego programu w latach 2012 2015 spodziewanym efektem będzie poprawa stanu technicznego istniejących na terenie Gminy Kórnik zabytków, ochrona i zapewnienie właściwego rozwoju zabytkowej przestrzeni urbanistycznej miasta, a także wykorzystanie istniejących dóbr kultury w celu stworzenia produktu turystycznego, jaki będzie można wykorzystać z powodzeniem dla rozwoju gminy oraz zwiększenia jego atrakcyjności gospodarczej oraz tworzenia nowych miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Ważnym elementem tego programu jest także położenie nacisku na uwrażliwienie mieszkańców na potrzeby związane z utrzymaniem i ochroną środowiska kulturowego. 6

Zadania te wynikają z zapisów w art. 85 ust. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dz. U. Nr 163 poz. 1568 z późniejszymi zmianami) mówiące, że w krajowym programie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami określa się w szczególności cele i kierunki działań oraz zadania ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a także harmonogram ich realizacji. Ten zakres jest także właściwy dla planu sporządzonego w skali gminy. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami zostały przez Ustawodawcę określone w art. 87 ust. 2 w/w ustawy, a w szczególności program ma na celu: - włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju; - uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; - określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. 1.3 Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Obowiązujące uregulowania prawne dotyczące ochrony i opieki nad zabytkami zawarte są w: 7

Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz.U. z 1997r., Nr 78, poz. 483 z późniejszymi zmianami), a w szczególności: - art. 5 stanowiący, iż Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju, - art. 82 stanowiącym, że obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczpospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne. Ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. 2390). art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami (Dz. U. z 2003 Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) określającym cele programu i w szczególności są to: 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami, 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków, 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. art. 87 ust. 3 stanowiącym, iż gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, art. 87 ust. 4 stanowiącym, iż gminny program opieki nad zabytkami jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym, 8

art. 87 ust. 5 nakładającym na gminę obowiązek sporządzania, co 2 lata, sprawozdania, które burmistrz przedstawia radzie gminy, art. 16 ust. 1 stanowiącym, że rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, ma możliwość stworzenia parku kulturowego na podstawie podjętej uchwały, celem objęcia skuteczną ochroną krajobrazu kulturowego oraz wyróżniających się krajobrazowo terenów, na którym zabytki charakterystyczne dla danego regionu (po uprzednim zasięgnięciu opinie właściwego konserwatora zabytków), art. 18, art. 19, art. 20 wprowadzającym obowiązek uwzględniania ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy sporządzaniu i aktualizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz uzgodnienia ich projektów zmian z wojewódzkim konserwatorem zabytków, art. 22 ust. 4 nakładającym na Burmistrza Gminy Kórnik obowiązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją zabytków, art. 31 ust. 1 pkt 2, ust 2 oraz art. 33 ust. 1 i ust. 2 zobowiązującym wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do przyjęcia zawiadomienia o odkryciu lub znalezieniu przedmiotu co do którego istnieje podejrzenie, ze jest zabytkiem lub zabytkiem archeologicznym oraz natychmiastowego przekazania tej wiadomości wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków, art. 71 ust.1 i ust. 2 w przypadku gdy jednostka samorządu terytorialnego posiada tytuł prawny do zabytku do jej zadań własnych należy sprawowanie opieki w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i budowlanych przy tym zabytku, art. 81 który określa, że organ stanowiący gminy lub powiatu może udzielać dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru według zasad określonych w podjętej przez ten organ uchwale. ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r., Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami): art. 7 ust. 1 pkt. 9 określającym, że do zadań własnych gminy należy zaspakajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty, w tym ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Uchwale Nr LXI/637/2006 Rady Miejskiej w Kórniku z dnia 25 października 2006r. w sprawie określenia zasad przyznawania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. 9

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kórnik (tekst ujednolicony ze zmianami), będący załącznikiem nr 1 do uchwały nr XXIX/317/2008 Rady Miejskiej w Kórniku z dnia 8 października 2008r. Lokalnym Programie Rewitalizacji miasta Kórnika. Zasady ochrony zabytków znajdujących się w muzeach i w bibliotekach zostały określone w: 1. ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), 2. ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z późn. zm.). Ochronę materiałów archiwalnych regulują przepisy: 1. ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.). Inne uregulowania prawne: 1. ustawia z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), 2. ustawia z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), 4. ustawia z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150), 4. ustawia z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880), 5. ustawia z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), 6. ustawia z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2001 Nr 13, poz. 123), 7. ustawia z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.). lizy i materiały 10

2. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego 2.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 2.1.1 Założenia wynikające z krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Opracowanie krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami jest ustawowym obowiązkiem ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami winien określać cele i kierunki działań oraz zadania, które powinny być podjęte w szczególności przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Celem programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad materialną częścią dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w Polsce. W założeniach program ma także na celu uporządkowanie działań w sferze ochrony poprzez podstawowych zasad konserwatorskich: 1) zasada primum non nocere, wskazanie siedmiu 2) zasada maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartości (materialnych i niematerialnych), 3) zasada minimalnej, niezbędnej ingerencji (powstrzymywania się od działań niekoniecznych), 4) zasada, zgodnie z którą usuwać należy to (i tylko to), co na oryginał działa niszcząco, 5) zasada czytelności i odróżnialności ingerencji, 6) zasada odwracalności metod i materiałów, 7) zasada wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie. Powyższe zasady dotyczą i winny obowiązywać nie tylko konserwatorów zajmujących się technologiczną stroną restauracji dzieł sztuki, konserwatorów - architektów lub urbanistów, ale także pracowników urzędów konserwatorskich, czy też pracowników samorządów, zwłaszcza w zakresie opiniowania i przyznawania środków na realizację programów i projektów związanych z ochroną zabytków. 11

W tezach do krajowego programu wyznaczone zostały następujące cele działań: ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 1) w zakresie uwarunkowań ochrony i opieki nad zabytkami: - pełna ocena stanu krajowego zasobu zabytków nieruchomych. Określenie kategorii i stopnia zagrożeń, - pełna ocena stanu krajowego zasobu zabytków ruchomych. Określenie kategorii i stopnia zagrożeń, - pełna ocena stanu krajowego zasobu dziedzictwa archeologicznego. Określenie kategorii i stopnia zagrożeń oraz wyznaczenie stref o szczególnym zagrożeniu dla zabytków archeologicznych, - objęcie skuteczną i zorganizowaną ochroną przynajmniej najcenniejszych zabytków techniki, - pełna ocena stanu krajowego zasobu pomników historii i obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa. Określenie kategorii i stopnia zagrożeń, - ocena stanu służb i możliwości wypełniania całokształtu zadań związanych z ochroną i opieką nad zabytkami, - ocena stanu i stopnia objęcia opieką zabytków w poszczególnych kategoriach. Doskonalenie i rozwijanie oraz podnoszenie efektywności i skuteczności instytucjonalnej i społecznej ochrony i opieki nad zabytkami, - udoskonalenie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych w zakresie ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym i zabytkami. 2) W zakresie działań o charakterze systemowym: - powiązanie ochrony zabytków z polityką ekologiczną, ochrony przyrody oraz polityką bezpieczeństwa państwa. Realizacja powszechnych tendencji europejskich i światowych do rozszerzania pola ochrony na całe dziedzictwo kulturowe obejmujące i dobra kultury i natury (Word Cultural Heritage), - przygotowanie strategii ochrony dziedzictwa kulturowego wytyczającej główne założenia koncepcji ochrony w Polsce. Wprowadzenie jej do polityk sektorowych 12

we wszystkich dziedzinach i na wszystkich poziomach zarządzania i gospodarowania, 3) W zakresie systemu finansowania: - stworzenie prawnego systemu finansowania ochrony i opieki konserwatorskiej. 4) W zakresie dokumentowania, monitorowania i standaryzacji metod działania: - tworzenie systemu i stale aktualizowanych, elektronicznych baz informacji o zasadach i stanie zabytków w Polsce i ich dokumentacji. Stworzenie warunków do realizacji ustawowego obowiązku dokumentowania wszystkich prac, przy grupach i typach obiektów zabytkowych, - gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania, postępach i wynikach prac konserwatorskich i restauratorskich, zagrożeniach, prawidłowości zarządzania i bezpieczeństwie użytkowania obiektów zabytkowych oraz o innych formach ochrony dziedzictwa, - wypracowanie i wprowadzenie szczegółowych zasad ochrony dziedzictwa w planach zagospodarowania przestrzennego. Wypracowanie standardów zagospodarowania i estetyki zabytkowych przestrzeni publicznych. 5) W zakresie kształcenia i edukacji: - utrzymanie i doskonalenie dotychczas wypracowanego systemu kształcenia w dziedzinie konserwacji i ochrony. Zorganizowanie systemu podnoszenia kwalifikacji w każdej grupie zawodowej pracującej na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego, - kształcenie społeczeństwa w duchu poszanowania dla autentyzmu oraz wartości materialnych i niematerialnych wspólnego, wielokulturowego dziedzictwa. Budowanie klimatu społecznego zrozumienia i akceptacji dla idei ochrony i dawności zabytków odczytywanych jako źródło tożsamości, wiedzy i dumy z przeszłości, tradycji, wiedzy o sposobie życia i pracy przodków, - upowszechnianie wśród właścicieli i użytkowników obiektów zabytkowych znajomości zasad konserwatorskich, zasad etyki i profilaktyki konserwatorskiej. Tworzenie mechanizmów ekonomicznych sprzyjających odpowiedniemu traktowaniu obiektów zabytkowych. 13

6) W zakresie współpracy międzynarodowej: - wzmocnienie obecności Polski w światowym i europejskim środowisku działającym na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i promocja polskich osiągnięć w tej dziedzinie, - oparcie działań na pojęciu wspólnego dziedzictwa kultury ludzkości. Troska o ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą. 2.1.2 Założenia wynikające z Narodowego Programu Kultury Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2020 Narodowa Strategia Kultury na lata 2004-2013 przyjęta przez Radę Ministrów 21 września 2004r. rozwinięta w 2005r. poprzez przygotowane przez Ministerstwo Kultury uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 jest podstawowym dokumentem rządowym wyznaczającym ramy dla mecenatu państwa, a przede wszystkim dla nowocześnie pojmowanej polityki kulturalnej państwa, funkcjonującej w warunkach rynkowych, a także dla wspólnoty Polski z Unią Europejską. Strategia została stworzona centralnie dla obszaru całej Polski, zawiera jednak wytyczne do konstruowania programów na szczeblu wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym. Cele cząstkowe programu to: 1) poprawa warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w sferze dokumentacji i ochrony zabytków, 2) kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele społeczne, 3) zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych, 4) promocja polskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce i za granicą, w szczególności za pomocą narzędzi społeczeństwa informacyjnego, 5) rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie świadomości społecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego, 6) tworzenie warunków dla rozwoju i ochrony dziedzictwa kultury ludowej, 7) zabezpieczenie zabytków przed nielegalnym wywozem za granicę. 14

2.2 Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami opracowanymi na poziomie województwa i powiatu 2.2.1 Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2020 jest dokumentem opracowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, a przyjętym przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005r. Strategia ta określa uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju województwa. Ustalenia zawarte w Strategii stanowią podstawę do sporządzenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa, przez co jej ustalenia mają bezpośredni wpływ na zachowanie i poprawę jakości krajobrazu kulturowego. Formułę strategii oparto o następujące przesłanki: a) promocję posiadanych przez województwo uwarunkowań geograficznych, takich jak: położenie czy środowisko przyrodnicze oraz uwarunkowań kulturowych opartych o wielowiekową tradycję, b) ochronę posiadanych dóbr kultury, w tym zabytków i ich efektywnie wykorzystanie, c) stworzenie warunków dla wzrostu poziomu życia wszystkim mieszkańcom regionu. W szczególności strategia ta definiuje działania mające na celu zwiększenie udziału konkurencyjności gospodarki w stosunku do innych regionów Europy. Proponuje się także struktury gospodarki lokalnej, a tym zwiększenie udziału kultury, przez co również zabytków. Wśród celów operacyjnych Strategii zakłada się m.in. wzrost znaczenia dziedzictwa kulturowego, które w rozwoju Wielkopolski powinno pełnić kilka następujących funkcji. Po pierwsze, powinno być czynnikiem integracji społecznej. Po drugie, powinno stanowić instrument promocji regionu, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego. Po trzecie, powinno być bazą dla turystyki i usług kulturalnych. 15

Realizacja tych funkcji powinna być realizowana poprzez inwestycje w instytucje kultury, ochronę dorobku kulturalnego, wsparcie działań powiększających dorobek kulturalny regionu i promocje aktywności kulturalnej mieszkańców. 2.2.2 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego W dniu 26 listopada 2001 r. Sejmik Województwa Wielkopolskiego Uchwałą Nr XLII/628/2001 powołał do życia Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego, w którym określony został cel sporządzenia planu zagospodarowania przestrzennego, zasady kształtowania przestrzeni, zasady zagospodarowania oraz kierunki zagospodarowania. Jako generalny cel zagospodarowania przestrzeni województwa wielkopolskiego, przyjęto doprowadzenie do zrównoważonego rozwoju całego terytorium województwa. W tym pojęciu zawarte jest także określenie tzw. ładu przestrzennego, który uzyskać można w wieloraki sposób, w tym m.in. poprzez: a) przestrzeganie wytycznych konserwatorskich nie tylko w zakresie obiektów objętych ochroną, ale również zasad zagospodarowania zabytkowych układów urbanistycznych, b) odkrycie lokalnej architektury wiejskiej i zapewnienie możliwości wprowadzenia tradycyjnych gabarytów, form dachów, detali i rozwiązań materiałowych, c) ochronę krajobrazu, a w rejonach o najważniejszych walorach przyrodniczych i kulturowych wykluczenie realizacji obiektów kolidujących z otoczeniem. W Planie zostały określone ogólne zasady kształtowania przestrzeni, przyjmując ochronę dziedzictwa kulturowego i tradycyjnych elementów takich, jak: zabytkowe dzielnice, budynki, dominanty, panoramy. Rozwinięciem tego ma być pojawienie się w zapisach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego eskalacji wymogów architektonicznych w odniesieniu do obiektów realizowanych w pobliżu terenów o najwyższych walorach przyrodniczych i kulturowych. Przyjęto także zasadę twórczego wykorzystania wzorców architektury lokalnej, z jednoczesnym odwołaniem się do architektury regionalnej Wielkopolski przy równoczesnym określeniu warunków dla nowoprojektowanej zabudowy. W kształtowaniu przestrzeni wokół miejsc cennych dla 16

kultury wskazano na izolowanie tych miejsc w celu lepszego ich wyeksponowania, od bezpośredniego styku z współczesnymi inwestycjami. W zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego podkreślono także objęcie obszarów chronionego krajobrazu i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Zasady ochrony poszczególnych przestrzeni i obszarów posiadają znacznie szerszy zakres, niż ten który został przytoczony powyżej. Jednak z uwagi na Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Kórnik 2012-2015 zostały zawarte tylko te zagadnienia, które dotyczą obiektów lub obszarów zabytkowych i mają swoje zastosowanie dla zasobów kulturalnych Gminy Kórnik. W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego przyjęto zasadę bezwzględnego zachowania obowiązującego prawa, ujętego obowiązującej ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz. U. z 1999 r., Nr 98, poz. 1150) oraz w ustawie o muzeach z dnia 21 listopada 1996 r. o ochronie dóbr kultury znajdujących się w zbiorach muzealnych. Zakłada się, iż ochrona krajobrazu kulturowego ma być realizowana poprzez stosowanie zapisów zawartych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Określone zostały także główne zasady zagospodarowania przestrzennego Województwa Wielkopolskiego: a) tworzenie warunków do współistnienia środowiska przyrodniczego i zurbanizowanego, b) zachowanie dziedzictwa kulturowego i wpisanie go w struktury przestrzenne i otaczający krajobraz. Do ograniczeń w kształtowaniu przestrzeni regionu zaliczono bariery zdefiniowane m.in. w: planach ochrony parków krajobrazowych oraz dokumentach powołujących obszary chronionego krajobrazu. Specjalne zapisy ukierunkowujące kształtowanie przestrzeni dotyczą stref ochrony konserwatorskiej i stref ochrony widokowej, a zagospodarowanie przestrzeni na tych obszarach powinno odbywać się na zasadach określonych przez służby konserwatorskie oraz zapisy w miejscowych planach oraz studium uwarunkowań. W punkcie dotyczącym wykorzystania szans i możliwości tkwiących w zagospodarowaniu przestrzennym Plan podkreśla, iż elementy naturalne i kulturowe w 17

krajobrazie mogą pozytywnie stymulować inne dziedziny życia. Musi się to jednak odbywać pod warunkiem właściwego wykorzystania zasobów dziedzictwa kulturowego poprzez dostosowanie funkcji obiektów dla turystyki, przez dbałość o stan techniczny i estetykę zabytków i otoczenia. Spodziewane dla opieki nad zabytkami miasta i gminy Kórnik rezultaty tak ukierunkowanych działań to: - wykorzystanie położenia gminy w obszarze metropolitalnym Poznania; - przeciwdziałanie degradacji środowiska przyrodniczego i kulturowego gminy; - ochrona prawna elementów kompozycji urbanistycznej miasta; - ochrona i rewaloryzacja zabytkowych cmentarzy; - eksponowanie walorów kulturowych miasta w połączeniu z walorami krajobrazowymi, w tym sąsiadującego z nim Wielkopolskiego Parku Narodowego oraz Rogalińskiego Parku Krajobrazowego, a także Obszaru Chronionego Zlewni jez. Zaniemysko- Kórnickich; - ochrona stanowisk archeologicznych; - ochrona zabytkowych założeń parkowych w krajobrazie kulturowym; Miasto i gmina Kórnik, z uwagi na szczególne zasoby środowiska przyrodniczego oraz kulturowego stanowi ważny składnik systemu organizacji usług rekreacji i wypoczynku Wielkopolski, w tym także Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego. Obecny stan zainwestowania w infrastrukturę rekreacyjno-wypoczynkową jezior Kórnickiego, a szczególnie Bnińskiego oraz Zespołu Zamkowego w Kórniku stanowi o atrakcyjności Gminy Kórnik. Zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym miasta i gminy powinny być prowadzone także w celu wyeksponowania wartości kulturowych i podniesienia jakości oferowanych usług turystycznych. Tym samym prowadzić będą do uatrakcyjnienia obszaru gminy dla ruchu turystycznego. Odpowiednia polityka promocji miasta będzie doskonałym narzędziem wspomagania rozwoju bazy rekreacyjno-wypoczynkowej gminy. Zapisy i ustalenia dotyczące samej gminy Kórnik i jej walorów zawarte w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego : a) Punkt 18.3. Obiekty zabytkowe: 18

- Wiek XIX charakteryzują w architekturze inspiracje stylami orientalnymi np. Tytus Działyński wprowadził do swojej przebudowanej rezydencji w Kórniku elementy sztuki mauretańskiej oraz zastosowanie form eklektycznych, nawiązujących do stylów minionych epok neoromańskich, neogotyckich, neorenesansowych czy neobarokowych. Do najlepszych przykładów dziewiętnastowiecznej architektury rezydencjonalnej należą zamki w Kórniku i Gołuchowie, pałace w Rokosowie, Posadowie, Łęce Wielkiej, Wąsowie i Rozbitku. b) Punkt 18.7. Szlaki kulturowe : - Szlaki kulturowe są jednym z najważniejszych elementów generujących rozwój turystyki. Bogata przeszłość historyczna i kulturowa Wielkopolski stwarza wiele możliwości do przeprowadzenia szlaków kulturowych, a tym samym do promocji Wielkopolski w skali lokalnej, krajowej czy międzynarodowej. Trasa Kórnicka to trasa turystyczna dla zmotoryzowanych, wyznaczona w 1998 r. na terenie województwa wielkopolskiego, finansowana ze środków UE i oznakowana drogowskazami, zgodnie ze standardami stosowanymi w krajach Unii. Prowadzi z Poznania poprzez Kórnik park arboretum, Rogalin pałac i galeria sztuki, Puszczykowo Muzeum im. Arkadego Fiedlera Pod Totemem, Wielkopolski Park Narodowy Muzeum Przyrodnicze w Jeziorach i Szreniawę Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno Spożywczego. Trasa Kórnicka liczy łącznie ok. 80 km. c) Punkt 31.1.2. Tworzenie parków kulturowych : - W celu ochrony i promocji krajobrazu kulturowego, cennego z uwagi na zachowane dziedzictwo kulturowe, a równocześnie atrakcyjnego pod względem walorów przyrodniczych, proponuje się utworzenie na terenie województwa wielkopolskiego 23 parków kulturowych (PK) (ryc. 47): - PK 20. Kórnicko Zaniemysko Rogaliński PK (Rogalin Kórnik Bnin Zaniemyśl) d) Punkt 31.1.5. Propozycje uzupełnienia listy Pomników Historii: - Ponadto proponuje się uznanie jako Pomników Historii, następujących zespołów rezydencjonalnych i szlaków: zespołu urbanistyczno rezydencjonalnego w Kórniku (gmina Kórnik). Ze względu na wysokie, w skali Europy, wartości kulturowe i 19

historyczne oraz prowadzoną szeroką działalność kulturalną i naukową, proponuje się wpisanie zespołu urbanistyczno rezydencjonalnego w Kórniku na listę dziedzictwa Europejskiego. e) Punkt 31.1.6. Rejony kulturotwórcze : - Na podstawie analiz zasobów kulturowych województwa wielkopolskiego wyznaczono rejony kulturotwórcze. Wymieniono je w kolejności od najbardziej atrakcyjnych, stosując równocześnie podział ze względu na rangę. Rejonami o znaczeniu ponadregionalnym są: ( ) - rejon Kórnika największą role odgrywają tu: zamek w Kórniku, pałac w Rogalinie (gmina Mosina) oraz parki w Kórniku i Rogalinie (gmina Mosina) 2.2.3 Inne dokumenty o zasięgu województwa, których problematyka związana jest z dziedzictwem kulturowym oraz inne uwarunkowania zewnętrzne a) Wielkopolski Park Narodowy Wielkopolski Park Narodowy zajmujący część gminy został utworzony na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 1957 roku, a rozporządzenie Rady Ministrów z 1996 roku rozszerzyło jego powierzchnię i utworzyło wokół niego strefę ochronną tzw. otulinę. W 2006 roku została opracowana Strategia zrównoważonego rozwoju turystyki i rekreacji Mikroregionu Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku ( Dz. U. Nr 92, poz. 880) jest to teren objęty ochroną, wyróżniający się szczególnymi walorami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Działania na tym terenie podlegają przepisom w/w ustawy. Obszar ten jest udostępniony w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę w parku narodowym. Zalesienie gminy sięga 27% jej powierzchni, co wpływa w pewnym zakresie na ograniczenia związane z jej rozwojem przestrzennym. Zmusza to do właściwego i zrównoważonego gospodarowania istniejącą przestrzenią gminy. 20

b) Rogaliński Park Krajobrazowy Został powołany przez Wojewodę Poznańskiego rozporządzeniem nr 4/97 z dnia 26 czerwca 1997 r. w celu ochrony i zachowania łęgów nadwarciańskich ze skupieniem dębów i starorzeczami oraz właściwego gospodarowania zasobami przyrody na terenach objętych ochroną. Rogaliński Park Krajobrazowy został zgłoszony do komisji Europejskiej, jako Obszar Natura 2000, pod nazwą Rogalińska Dolina Warty PLH300012. teren przeznaczony jest do objęcia ochroną siedlisk ptaków. W granicach gminy Kórnik znajduje się niewielki fragment ww. obszaru. Jego wschodnia granica biegnie po drodze powiatowej oznaczonej KD2464P. c) Obszar Chronionego Krajobrazu Zlewni jez. Zaniemysko-Kórnickich Powołany Uchwałą Nr 1 (93) Rady Miasta i Gminy w Kórniku z dnia 26 stycznia 1993r. w celu ochrony zlewni jezior Kórnicko-Zaniemyskich. Zgodnie z art. 23 ust. 1 i 2 Ustawy O ochronie przyrody obszar chronionego krajobrazu obejmuje wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych systemów powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. Na terenach objętych obszarem chronionego krajobrazu prowadzona jest normalna działalność gospodarcza z wyłączeniem lokalizacji inwestycji uciążliwych i wyjątkowo szkodliwych dla środowiska przyrodniczego. d) Powiatowy Konserwator Zabytków Został powołany na podstawie porozumienia z dnia 24 marca 2009 r. zawartego pomiędzy Wojewodą Wielkopolskim oraz Starostą Poznańskim (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego z 2009 r., nr 85, poz. 1212) w sprawie powierzenia Powiatowi Poznańskiemu części spraw z zakresu właściwości Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. e) Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Poznańskiego na lata 2008-2011 Program opieki nad zabytkami powiatu poznańskiego został uchwalony przez Radę Powiatu Poznańskiego Uchwałą Nr XX/151/III/2008 z dnia 25 czerwca 2008 r. zgodnie z art. 87 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2004 r. Opracowanie Powiatowego Programu należy do zadań własnych samorządu terytorialnego. Zostaje on sporządzony na okres 4 lat przez Zarząd Powiatu Poznańskiego, a po zaopiniowaniu przez 13 21

właściwego konserwatora wojewódzkiego Rada Powiatu Poznańskiego przyjmuje go w formie uchwały. f) Wielkopolski Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011 W dniu 17 grudnia 2007 roku Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwałą nr XVIII/243/07 przyjął Wielkopolski Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011. Przyjęty program ma m.in. na celu: - włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami, - określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem zabytków, - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. 22

3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy W latach 2003-2004 został opracowany przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu Raport o stanie zabytków w gminie Kórnik. w którym zostały określone zasoby zabytków na terenie gminy oraz stan ich zachowania. W Raporcie. wykazano także potrzeby związane z przeprowadzeniem niezbędnych prac remontowych oraz wykonanie dokumentacji technicznej, konserwatorskiej oraz historycznej. Wytypowane zostały także obiekty, które należy objąć ochroną prawną poprzez wpis do rejestru zabytków. 3.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyższym znaczeniu dla gminy wpisane do rejestru zabytków Miejscowość, adres Obiekt zabytkowy Numer rejestru Data wpisania do rejestru Dworzyska Dwór, 1 poł. XIX, 1954 841/A 16.02.1970 Uwagi Kórnik Zespół kościoła par. p.w. Wszystkich Świętych XV, XIX - kościół Kórnik Zespół kościoła par. p.w. Wszystkich Świętych XV, XIX - 2 dzwonnice i ogrodzenie Kórnik zespół zamkowy, XVI-XX - 3 oficyny, most, park, pawilon parkowy Kórnik zespół zamkowy, XVI-XX zamek Kórnik budynki folwarczne, tzw. Prowent kuźnia, dwie oficyny, oficyna 2421/A 22.12.1932 160/A 17.07.1968 116/A 01.06.1968 2422/A 12.03.1930 23

gospodarcza(ul.średzka 15) Kórnik, ul. Plac Niepodległości 1 Kórnik, ul. Dworcowa 7 Ratusz 1908-1909 145/Wlkp/A 19.09.2003 Dom ok. 1910 61/Wlkp/A 02.2001 Kórnik, ul. Dom poł. XIX 1960/A 12.10.1984 Kolegiacka 1/3 Kórnik, ul. Plac Dom XVIII 844/A 16.02.1970 Niepodległości 43 Kórnik, ul. Plac Dom XVIII, XIX 845/A 16.02.1970 Niepodległości 44 Kórnik, ul. Dom drew., 1795 169/A 18.07.1968 Poprzeczna 1 Kórnik, ul. Dom szach., pocz. XIX 170/A 18.07.1968 Poprzeczna 2 Kórnik, ul. Dom drew., XVIII 163/A 18.07.1968 Poprzeczna 3 Kórnik, ul. Dom pocz. XIX 166/A 18.07.1968 Poprzeczna 16 Kórnik, ul. Dom drew., XVIII 167/A 18.07.1968 Poprzeczna 18 Kórnik, Pl. Dom ( Stara Poczta ) XVIII 337/29/A 03.01.1949 Powstańców Wielkopolskich 6 Kórnik, ul. Dom poł. XIX 1848/A 21.03.1981 Poznańska 43 nowy budynek Kórnik, ul. Dom szach., XVIII/XIX 847/A 16.02.1970 Poznańska 52 Kórnik (Bnin) układ urbanistyczny 2199/A 18.09.1990 Kórnik (Bnin) kościół ewangelicki, ob. 830/A 13.02.1970 rzym.-kat. 1826 24

Kórnik (Bnin) pastorówka, ob. plebania, XVIII 831/A 13.02.1970 Kórnik (Bnin) kostnica na cmentarzu par., 1 1605/A 16.09.1974 poł. XIX Kórnik (Bnin) ratusz, XVIII 2417/A 12.03.1930 Kórnik (Bnin), ul. d. szpital, obecnie dom 834/A 13.02.1970 Armii Krajowej 23 Kórnik (Bnin), Dom XVIII 833/A 13.02.1970 Rynek 16 Radzewo Dwór, XVIII 173/A 18.07.1968 Robakowo zespół dworski, XIX/XX 2181/A 07.02.1990 dwór, ogród Szczodrzykowo gorzelnia, 1 poł. XIX 1022/A 12.03.1970 Żerniki zespół dworski i folwarczny, 2 poł. XIX - dwór, 1875, pocz. XX, park, stodoła, magazyn, obora, spichrz, stajnia 206/Wlkp/A 20.09.2005 3.2 Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych gminna ewidencja zabytków (w jej skład wchodzą także obiekty wpisane do rejestru zabytków) Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003r. ( Dz. U. z dnia 17 września 2003r. z późniejszymi zmianami) ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzenia programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy. Ewidencją zostają objęte zabytki architektury i budownictwa, w tym zespoły i obiekty o istotnych, lokalnych walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych oraz zabytki archeologiczne. Obowiązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków nieruchomych spoczywa na Burmistrzu Gminy Kórnik. 25

Gminna ewidencja nie jest dokumentem zamkniętym i winna być uzupełniana, weryfikowana. W założeniu ma być ona dokumentem otwartym, w miarę potrzeb aktualizowanym. Do w/w ewidencji dołączone są także karty adresowe obiektów wpisanych do rejestru zabytków, jak również historycznych zespołów budowlanych, cmentarzy, układów zieleni zabytkowej i krajobrazu kulturowego. Jej zmiany nie powodują nieważności ustaleń w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz gminnego programu opieki nad zabytkami. Ewidencja gminna winna podlegać okresowej aktualizacji polegającej m.in. na wykreśleniu z ewidencji obiektów nieistniejących oraz gruntownie przebudowanych (zmiana bryły budynku, układu i wielkości otworów okiennych, skucie wystroju elewacji itp.), w oparciu o dane dostarczone przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, uzupełnianiu danych dotyczących wpisów do rejestru zabytków oraz uzupełnianiu i weryfikacji stanowisk archeologicznych. Obiekty wskazane przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków 1. KÓRNIK 1) UKŁAD URBANISTYCZNY XV, XVI 2) ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PAR. P.W. WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH: kościół, mur., 1437, przebud.2 poł. XVIII, zniszczony pożarem 1836, odbud. 1838 wg proj. Franciszka Marii Lanc 2 dzwonnice, mur., 1842 ogrodzenie, ok. poł. XIX 3) ZESPÓŁ ZAMKOWY zamek, ob. Muzeum i Biblioteka PAN, mur., 1426, 1520 30 restaur. I rozbud. 1585, przebud. 2 poł. XVIII, przebud. 1874 wg proj. Jana Kajetana Janowskiego, Kellera, Zygm. Gorgolewskiego, remont po 1945. oficyna zamkowa wschodnia, ob. Dom, ul. Zamkowa nr 3, mur., poł. XVIII, oficyna zamkowa zachodnia, ob. Dom, ul. Zamkowa nr 10, mur., poł. XVIII, przebud. 1935 remont po 1945, 26

oficyna zamkowa tzw. Klaudynowka, ob. Dom, ul. Zamkowa, mur., 1791, remont po 1945, oficyna folwarczna, ob. Dom, ul. Średzka nr 1, 4 ćw. XVIII, remont. pawilon parkowy, ul. Zamkowa 7, 2 poł. XVIII most zamkowy, mur ok. poł. XIX, brama i mur przy oficynie zamkowej wschodniej, mur., ok. poł. XIX, wozownia, ob. dom ul. Zamkowa nr 8, mur., 2 poł. XIX. 4) ZESPÓŁ FOLWARCZNY tzw. Prowent : oficyna I, ob. dom nr 18, mur., 2 poł. XVIII, oficyna II, ob. dom, ul. Zamkowa nr 22, 2 poł. XIX, dom nr 14, ul. Zamkowa, mur., 1 poł XIX dom nr 16, ul. Zamkowa, mur., 1 poł. XIX, dom nr 24, ul. Zamkowa, mur,, 1 poł, XIX, kuźnia, ob. dom nr 12, mur., przed poł. XIX, 5) RATUSZ, mur., ok. poł. XIX 6) SZKOŁA, ob. Liceum Ogólnokształcące, mur., przed 1914. 7) POCZTA, mur., pocz. XX 8) HOTEL ob. dom PL. Niepodległości 43, XVIII/XIX, przebud. 9) P l. B r o w a r o w y DOM NR 2, mur., XIX ul 10) ul. Dworcowa DOM NR 7, mur. szach., przed 1914. ZESPÓŁ DOMU NR 9: dom, mur., przed 1914, budynek gospodarczy, mur. drewn. przed 1914, DOM NR 1, mur., XIX DOM NR 3, mur., XIX DOM NR5, mur., k. XIX 11) Plac Niepodległości DOM NR 4, mur., XVIII, przebud. DOM NR 6, szach., pocz. XX DOM NR 7, szach. drewn., k XIX DOM NR 11., mur., ok. 1890 27

DOM NR 12, mur., ok. 1890 DOM NR 13, mur., ok. 1890 DOM NR 14, mur. szach., 2 poł. XVIII DOM NR 16, mur., pocz. XX DOM NR 18, mur., przed 1904 DOM NR 24, mur., 1911 DOM NR 26, mur., przed 1900 DOM NR 28, mur., przed 1900 DOM NR 29, mur., k. XIX DOM NR 30, mur., k. XIX DOM NR 33, mur., k XIX DOM NR 34, mur., k. XIX DOM NR 35, mur. szach., k. XIX DOM NR 38, mur., k. XIX DOM NR 40 mur., k. XIX DOM NR 44, mur., XVIII/XIX DOM NR 43 DOM NR 45, mur., k. XIX DOM NR 47, mur., k. XIX, remont. 1992 DOM NR 50, mur., XVIII/XIX 12) ul. Pocztowa DOM NR 2, mur., 1 poł. XIX DOM NR 3, mur., 1 poł. XIX DOM NR 4, mur., poł. XIX DOM NR 6, mur., XVIII/XIX 13) ul. Poprzeczna DOM NR 1, mur.-szach., 1795 DOM NR 2, mur.-szach., pocz. XIX, remont. 1954-59 DOM NR 3, mur.-szach., XVIII/XIX DOM NR 10, mur., XIX DOM NR 16, mur.-szach., XIX, przebud. DOM NR 18, mur., XVIII/XIX, remont. Po 1950 28

DOM NR 22, mur., przed 1900 14) ul. Powstańców Wielkopolskich DOM NR 4, mur., k. XIX DOM NR 6, mur. szach, XVIII, odbud. 1952-53 DOM NR 8, mur., k. XIX DOM NR 9, mur., 1937 DOM NR 10, mur., przed 1900 DOM NR 11, mur., k. XIX DOM NR 12, mur., ok. 1900 DOM NR 14, mur., 1914 15) ul. Poznańska DOM NR 3, mur., 2 poł. XIX DOM NR 4 mur., 2 poł. XIX DOM NR 7, mur. Przed 1900 DOM NR 10, mur., k. XIX DOM NR 13, mur. szach., poł XIX DOM NR 15, mur., przed 1900 DOM NR 17, mur., przed 1900 DOM NR 23, mur., 2 poł. XIX DOM NR 24, mur., przed 1900 DOM NR 25, mur., przed 1900 DOM NR 27, mur., k. XIX DOM NR 28, mur., 2 poł. XIX DOM NR 29, mur., przed 1900 DOM NR 30, mur., przed 1900 DOM NR 31, mur., poł. XIX DOM NR 33, mur., poł. XIX DOM NR 34, mur., przed 1900 DOM NR 35, mur., 2 poł. XIX DOM NR 36., mur., 2 poł. XIX DOM NR 37, mur., 2 poł. XIX DOM NR 38, mur., 2 poł. XIX 29