Budynek 36 otwarty!!! W dniu 17.06.2015 r., JM Rektor-Komendant WAT gen. bryg. prof. Zygmunt Mierczyk, Zastępca Dyrektora OPI Izabela Rycińska i Dziekan Wydziału prof. dr hab. inż. Radosław Trębiński dokonali oficjalnego otwarcia budynku 36. Z całą pewnością bogate wyposażenie laboratoriów (m.in.: 15 robotów przemysłowych zintegrowanych w zrobotyzowanych stanowiskach produkcyjnych czy też symulatory statków powietrznych, np. Airbusa A320) zapewni nową jakość kształcenia z zakresu robotyki i automatyki oraz technik lotniczych (na najwyższym światowym poziomie). W obecnej rzeczywistości poziom ten bez wątpliwości zależy w dużej mierze zarówno od profesjonalizmu i wiedzy wykładowców jak i jakości sprzętu oraz oprogramowania dostępnego dla studentów na zajęciach praktycznych. Dzięki nowoczesnym laboratoriom wzrośnie atrakcyjność kierunków studiów, a absolwenci będą lepiej przygotowani do pracy na pierwszych stanowiskach. Uruchomienie budynku było możliwe dzięki dofinansowaniu z Unii Europejskiej w ramach programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W ramach zrealizowanego Projektu m.in.: uruchomiono nową aulę wykładową (na 288 osób), Laboratorium Robotyki Zespołu Mechatroniki, wyremontowano budynek na potrzeby Zakładu Awioniki i Uzbrojenia Lotniczego oraz rozbudowano Laboratorium Awioniki i Uzbrojenia Lotniczego. 1
W skład Laboratorium robotyki wchodzą 4 pracownie: Pracownia Zrobotyzowanych Technologii Wytwarzania, Pracownia Procesów Transportu i Montażu, Pracownia Elektropneumatyki, Elektrohydrauliki i Napędów Elektrycznych, Pracownia Inteligentnych Budynków. Pracownia Zrobotyzowanych Technologii Wytwarzania W pracowni znajdują się zrobotyzowane stanowiska do zgrzewania, cięcia/spawania laserowego, cięcia plazmą, spawania techniką MIG/MAG oraz centrum obróbcze ze zrobotyzowaną obsługą. Wszystkie stanowiska zostały wyposażone w zaawansowane systemy bezpieczeństwa oraz pozwalają na przezbrojenie robotów w specjalistyczne narzędzia. W konfiguracji wyjściowej w skład stanowiska spawalniczego techniką MIG/MAG wchodzą: robot przemysłowy z pozycjonerem dwuosiowym, stacją automatycznej obsługi palnika oraz źródło spawalnicze. Stanowisko do cięcia/spawania laserowego jest wyposażone w robota z pozycjonerem dwuosiowym oraz laser półprzewodnikowy o mocy 2kW. W pracowni zainstalowano również stację cięcia plazmą, w którą można uzbroić wybranego robota. Ostatnim stanowiskiem pracowni jest centrum obróbcze doposażone dwoma robotami. Dzięki temu możliwa jest zautomatyzowana obsługa stacji oraz zrobotyzowana kontrola jakości produkowanych detali. 2
Pracownia Procesów Transportu i Montażu Pracowania procesów transportu i montażu pozwala z jednej strony na symulację przepływu produktów od sortowania poprzez pakowanie do ich paletyzacji/depaletyzacji (transport), z drugiej prowadzenie symulacji montażu z klejeniem (montaż). Stanowisko transportowe podzielono na trzy odrębne stanowiska produkcyjne nadzorowane przez systemy bezpieczeństwa. Proces transportu rozpoczyna się od stanowiska do sortowania produktów, w którym zastosowano robota typu delta z systemem wizyjnym i śledzeniem taśmy produkcyjnej. Na stanowisku do pakowania zainstalowano robota wyposażonego w systemy wizyjne 2D i 3D z pozycjonerem dwuosiowym oraz systemem wymiany narzędzi. Stanowisko do paletyzacji/depaletyzacji z kolei wyposażono w dwa roboty, przy czym na obu stanowiskach istnieje możliwość śledzenie taśmy produkcyjnej z wykorzystaniem bramki z czujnikiem pojemnościowym lub systemu wizyjnego. Wymiana danych pomiędzy wszystkimi komponentami jest możliwa dzięki spięciu całości sterownikami PLC. Na stanowisku montażowym zainstalowano dwa roboty (sześcioosiowego na torze jezdnym oraz robot typu SCARA) sterowane z wykorzystaniem rozproszonej platformy. Pierwszy z robotów, 3
dzięki systemowi wymiany narzędzi, pozwala na montaż produktów (chwytaki: szczękowy i przyssawkowy, pneumatyczny wkrętak) oraz ich klejenie (dyspenser). Włączony do systemu czujnik wizyjny pozwala na bieżącą kontrolę procesu montażu. Drugi robot, dzięki zastosowaniu systemu wizyjnego, pozwala na pobieranie nieuporządkowanych detali i składowanie ich na elektropneumatycznych stołach odstawczych. Pracownia integracji systemów z komputerem przemysłowym W pracowni znajduje się stanowisko wyposażone m.in. w trzy roboty (wszystkie wyposażone w systemy wizyjne), podajnik płytkowy sterowany z wykorzystaniem komputera przemysłowego, oraz sterowniki PLC. Pracownia Elektropneumatyki, Elektro-hydrauliki i Napędów elektrycznych Pracownia została wyposażona w sprzęt umożliwiający tworzenie zaawansowanych systemów sterowania z zakresu elektropneumatyki, elektro-hydrauliki i techniki napędowej. 4
Pracownia Inteligentnych Budynków W pracowni zainstalowano 10 stanowisk, które są odzwierciedleniem inteligencji (systemów sterowania) nowoczesnego biurowca. Studenci mają możliwość zapoznania się m.in. z najnowocześniejszymi systemami bezpieczeństwa, autoryzacji, ppoż., oświetlenia, audio, klimatyzacji. Podczas ćwiczeń studenci mogą tworzyć aplikacje i uruchamiać poszczególne urządzenia znajdujące się na planszach, lub (po przełączeniu przełącznika sieciowego) mogą również monitorować i sterować systemami sterującymi budynkiem 36 (oświetlenie, klimatyzacja, ogrzewanie itp.). Laboratorium Robotyki Wydziału Mechatroniki i Lotnictwa wzbogacają dwa roboty mobilne. Jeden jest wyposażony w zaawansowany sześcioosiowy manipulator oraz wymienny zestaw kół (tradycyjne i omnidirectional) oraz kołowo-gąsienicowy z manipulatorem pięcioosiowym. Obydwa roboty sterowane są z wykorzystaniem otwartej platformy Robot Operating System posadowionej na systemie LINUX. Roboty wyposażono m.in.: w systemy typu KINECT, IMU, GPS, skanery laserowe i kamery, które umożliwiają autonomiczne wykonywanie zadań. 5
Oddanie budynku 36 do użytkowania wpłynęło również na poprawę warunków socjalnych, zarówno pracowników poszczególnych zakładów, jak i studentów, którzy mogą korzystać z nowo wyremontowanych pomieszczeń, wyposażonych w nowe meble oraz nowy sprzęt laboratoryjny. Tą zmianę szczególnie można dostrzec w odniesieniu do pomieszczeń zajmowanych przez Zakład Awioniki i Uzbrojenia Lotniczego (ZAiUL). Realizacja Projektu przebudowy budynku 36 na cele dydaktyczne, w przypadku ZAiUL pozwoliła na modernizację siedmiu pracowni laboratoryjnych, tj.: Pracowni Systemów Zobrazowania i Symulatorów, Pracownia Systemów Komputerowych i Awionicznych, Pracowni Lotniczych Systemów Sterowania, Pracowni Systemów Pomiarowych i Automatyki, Pracowni Systemów Nawigacyjnych, Pracowni Systemów Elektroenergetycznych, Pracowni Systemów Celowniczych i Układów Wykonawczych. Pracownia Systemów Zobrazowania i Symulatorów Pracownia Systemów Zobrazowania i Symulatorów bazuje zarówno na urządzeniach odtwarzających procesy funkcjonalne zachodzące w rzeczywistych obiektach, jak i na rzeczywistych urządzeniach stanowiących wyposażenie statków powietrznych. Realizacja projektu umożliwiła wyposażenie pracowni w takie elementy jak: stanowisko do symulacji pracy panelu centralnego samolotu pasażerskiego Airbus A320, replikę przepustnicy do symulatora lotu samolotu pasażerskiego Boeing 737NG, stanowisko do symulacji pokładowego systemu zobrazowania Garmin G1000; stanowisko do symulacji lotu samolotem klasy General Aviation, stanowisko do symulacji systemów zobrazowania informacji oraz automatycznego sterowania samolotem odrzutowym, stanowisko do symulacji systemu zobrazowania informacji w samolotach śmigłowych. Wyżej wymienione stanowiska pozwalają, w połączeniu z oprogramowaniem symulatora lotu, zasymulować działanie każdego z elementów wchodzących w skład pulpitu centralnego, w tym m.in. 6
pulpit kontroli pracy systemu autopilota oraz pulpitu kontroli pracy systemu zobrazowania EFIS. Pozwalają również na przeprowadzenie procedur związanych z poszczególnymi fazami lotu: uruchomienia silników, startu, lotu na wysokości przelotowej oraz lądowania. W skład wybranych stanowisk wchodzą również panele instruktorskie, które pozwalają na bieżąco monitorować postęp studenta, a także wprowadzać usterki podczas lotu. Pracownię wyposażono również w system symulatora zatwierdzonego przez FAA jako urządzenie treningowe. Trenażer ten umożliwia wykonanie 10 godzin szkolenia na instrumentach oraz 2,5 godziny szkolenia dla prywatnego pilota. Wzbogacenie pracowni o stanowiska symulujące systemy sterowania i zobrazowania informacji występujące na pokładach współczesnych samolotów odrzutowych i śmigłowcowych pozwala na zapoznanie się z pracą wskaźników pilotażowych i nawigacyjnych, a także z obsługą komputera zarządzania lotem, systemu autopilota oraz systemu kontroli wskaźników zobrazowania informacji. Stanowiska laboratoryjne wykorzystywane są w procesie dydaktycznym m.in. z przedmiotów pokładowe systemy zobrazowania informacji i symulatory, lotnicze systemy nawigacyjne, lotnicze układy pomiarowe i diagnostyczne, systemy awioniczne, architektury systemów awionicznych, systemy sterowania statków powietrznych II, itp.. Precyzyjne rozwiązanie i realistyczne odwzorowanie elementów kabiny, rzeczywista skala, precyzyjne wykonanie i przede wszystkim możliwość łatwego rozbudowywania o kolejne komponenty sprawia, że wyposażenie pracowni za przyczyną studentów wciąż ewaluuje, wzbogacając się o coraz to nowsze moduły wykonane przez dyplomantów realizujących swoje prace dyplomowe. Pracownia Systemów Komputerowych i Awionicznych Pracownia Systemów Komputerowych i Awionicznych wyposażona została w 32 stanowiska komputerowe. Dostarczono łącznie ponad 400 kompletów zestawów do badania interfejsów komunikacyjnych (m.in. CAN, łącza radiowe), układów uruchomieniowych z mikrokontrolerami 8, 16 i 32 bitowymi, a także układami FPGA. 7
Dopełnieniem wyposażenia sprzętowego był zakup oprogramowania służącego do: projektowania oraz symulacji i analizy układów elektronicznych, modelowania pneumatycznych i hydraulicznych układów wykonawczych, modelowania i symulacji zjawisk fizycznych, oraz pisania programów użytkowych w zintegrowanym środowisku programistycznym, programowania mikroprocesorów i modułów awionicznych. Pracownia Lotniczych Systemów Sterowania Stanowiska dydaktyczne Pracowni Lotniczych Systemów Sterowania, umożliwiają przedstawienie fizycznej implementacji reguł i praw automatyki i teorii sterowania do sterowania pracą obiektów 8
rzeczywistych. Stanowiska komputerowe z narzędziami do programowania graficznego pozwalają na opracowanie i zaprogramowanie algorytmów w sterownikach oraz analizę danych pomiarowych na ekranie paneli operatorskich. Stanowiska laboratoryjne wchodzące w skład pracowni to między innymi śmigłowce o 2 i 3 stopniach swobody, platformy stabilizowane giroskopowo, odwrócone wahadła, silniki prądu stałego, zestawy do stabilizacji temperatury oraz zestawy czujników mechatronicznych. Wykorzystywane są one w procesie kształcenia na kierunku lotnictwo i kosmonautyka, mechatronika oraz inżynieria bezpieczeństwa, jako zabezpieczenie zajęć dydaktycznych m.in. z przedmiotów takich jak automatyka i robotyka, teoria sterowania, systemy sterowania statków powietrznych, itp. Pracownia Systemów Pomiarowych i Automatyki Pracownia Systemów Pomiarowych i Automatyki wzbogacona została o najnowsze przyrządy pomiarowe światowej klasy producentów, pozwalające na identyfikację oraz rejestrację podstawowych parametrów wielkości elektrycznych badanych sygnałów. Najnowsze oscyloskopy cyfrowe czy też analizatory widma pozwalają na zobrazowanie istoty prawidłowego wykorzystania narzędzi pomiarowych i ich możliwości. Wspomniane przyrządy wykorzystywane są w procesie kształcenia na kierunku lotnictwo i kosmonautyka, mechatronika oraz inżynieria bezpieczeństwa, jako zabezpieczenie zajęć dydaktycznych m.in. z przedmiotów takich jak metrologia czy automatyka i robotyka. Pozwalają na zapoznanie się studentów z najnowszymi narzędziami wykorzystywanymi w przemyśle oraz praktyczne ich wykorzystywanie podczas realizacji własnych projektów oraz prac dyplomowych. 9
Pracownia Systemów Nawigacyjnych Pracownia Systemów Nawigacyjnych wyposażona jest zarówno w systemy nawigacji inercjalnej jak i systemy oparte na odbiorze i przetworzeniu sygnału GPS. Stopień zintegrowania podzespołów poszczególnych zakupionych modułów jest na tyle duży, że umożliwia konstruowanie mobilnych systemów nawigacyjnych i realizację ćwiczeń laboratoryjnych w terenie. Pracownia Systemów Elektroenergetycznych Pracownia Systemów Elektroenergetycznych wzbogaciła swój asortyment o stanowiska z zakresu maszyn elektrycznych oraz układów energoelektronicznych. Zakupione stanowiska pozwalają poznawać zasadę pracy poszczególnych podzespołów i urządzeń oraz wyznaczać charakterystyki określające ich podstawowe właściwości użytkowe. W celu realizacji ćwiczeń laboratoryjnych studenci muszą w pierwszej kolejności zapoznać się z schematem ideowym przedstawiającym układ połączeń stanowiska laboratoryjnego po czym muszą dokonać fizycznego połączenia poszczególnych obwodów. Taka procedura postępowania jest o tyle cenna, że pozwala na pozyskanie umiejętności analizowania schematów układów elektrycznych oraz ich praktycznego odwzorowania. 10
Pracownia Systemów Celowniczych i Układów Wykonawczych Pracownia Systemów Celowniczych i Układów Wykonawczych wyposażona została zarówno w źródła zasilania pozwalające na dostarczenie czynnika roboczego, w postaci sprężonego powietrza lub cieczy hydraulicznej pod określonym ciśnieniem, do lotniczych układów wykonawczych, jak i kompleksowych stanowisk pozwalających na budowę układów implementujących działanie np. organów sterowania statku powietrznego. 11