Warszawa, luty 2011 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Warszawa, luty 2011 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

I. Uzasadnienie celowości zmian ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z 2006 r. Nr 120, poz. 825 i Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 49, poz. 328, z 2008 r. Nr 145, poz. 918 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97) weszła w życie z dniem 9 września 2005 r. W ustawie tej określono zasady: 1) stosowania dopłat do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia od ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w rolnictwie, 2) zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia upraw od określonego ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w rolnictwie, 3) udzielania dotacji celowej na pokrycie części odszkodowań z tytułu szkód spowodowanych przez suszę. Na podstawie art. 3 ustawy, ze środków budżetu państwa są udzielane dopłaty do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia: 1) upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, 2) bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę oraz w wyniku uboju z konieczności. Przepisy ustawy przewidują możliwość ubezpieczania upraw rolnych i zwierząt gospodarskich od wszystkich określonych w ustawie ryzyk lub wybranych przez producenta rolnego, np. występujących najczęściej na danym obszarze. Umowy ubezpieczenia są zawierane z producentami rolnymi na okres do 12 miesięcy.

3 Za producenta rolnego, zgodnie z definicją określoną w art. 2 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, uważa się osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne, będącą małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001, str. 33, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 8, t. 2, str. 141). Stosowanie dopłat do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich odbywa się na podstawie umów zawartych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa z zakładami ubezpieczeń. Zgodnie z art. 5 ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich: 1) dopłaty do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych wynoszą 50% ale nie mniej niż 40% składki, jeżeli określone przez zakłady ubezpieczeń stawki taryfowe ubezpieczenia upraw rolnych nie przekraczają przy ubezpieczeniu upraw: a) zbóż, kukurydzy, rzepaku jarego, rzepiku, ziemniaków lub buraków cukrowych - 3,5% sumy ubezpieczenia upraw; b) rzepaku ozimego, warzyw gruntowych, chmielu, tytoniu, drzew i krzewów owocowych, truskawek lub roślin strączkowych - 5% sumy ubezpieczenia; Zakłady ubezpieczeń mogą jednak określić stawki taryfowe ubezpieczenia wyższe niż wyżej wymienione. W przypadku gdy stawki taryfowe ubezpieczenia upraw rolnych określonych w ustawie są wyższe niż 3,5% lub 5%, ale nie przekraczają 6% sumy ubezpieczenia, dopłaty do składek z tytułu ubezpieczenia przysługują według stawek taryfowych ubezpieczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio 3,5% lub 5% sumy ubezpieczenia. 2) dopłaty do składek z tytułu ubezpieczenia zwierząt gospodarskich wynoszą 50% ale nie mniej niż 40% składki, jeżeli określone przez zakłady ubezpieczeń stawki

4 taryfowe ubezpieczenia zwierząt gospodarskich nie przekraczają 0,5% sumy ubezpieczenia. Dopłaty do składek stanowią część należnych zakładom ubezpieczeń składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia. Dopłaty są wypłacane zakładowi ubezpieczeń za dany kwartał, w terminie do 30 dnia miesiąca następującego po tym kwartale, na podstawie wniosku złożonego przez zakład ubezpieczeń, w terminie do 20 dnia tego miesiąca. Wniosek zakładu ubezpieczeń zawiera informacje o: 1) wysokości składek z tytułu ubezpieczenia, z podziałem na składki z tytułu ubezpieczenia upraw i składki z tytułu ubezpieczenia zwierząt: a) należnych zakładowi ubezpieczeń, b) wpłaconych przez producentów rolnych; 2) wysokości dopłat, z podziałem na dopłaty do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw i na dopłaty do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia zwierząt; 3) liczbie zawartych umów ubezpieczenia; 4) wartości ubezpieczenia upraw oraz wartości ubezpieczenia zwierząt. Za ostatni kwartał roku dopłaty są wypłacane zakładowi ubezpieczeń w terminie do dnia 31 grudnia, na podstawie wniosku złożonego przez zakład ubezpieczeń w terminie do dnia 15 grudnia. Aktualnie obowiązująca ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich wprowadziła również obowiązek zawarcia umów obowiązkowego ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw przez rolnika w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniającego rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE) nr 2529/2001 (Dz. Urz. UE L 270 z 21.10.2003, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 40, str. 269, z późn. zm.), który uzyskał płatności bezpośrednie w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego.

5 Rolnik ma zatem obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia z wybranym zakładem ubezpieczeń, który zawarł z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowę w sprawie dopłat, albo innym wykonującym działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu lub wysadzenia do ich zbioru, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, grad, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. Rolnik, który nie spełni obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, tj. ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw, obowiązany jest do wniesienia opłaty za niespełnienie tego obowiązku. Wysokość opłaty obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowi równowartość w złotych 2 euro od 1 ha, ustaloną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski według tabeli kursów nr 1 w roku kontroli. Opłata za niespełnienie tego obowiązku jest wnoszona na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika. Powyższe sankcje nie mogą jednak być stosowane wobec rolników w przypadku gdy rolnik nie zawrze umowy ubezpieczenia obowiązkowego z powodu pisemnej odmowy przez co najmniej dwa zakłady ubezpieczeń, które zawarły z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat, w szczególności z powodu zaoferowania ubezpieczenia w stawkach taryfowych przekraczających 6% sumy ubezpieczenia. Ponadto zgodnie z art. 10a ustawy o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, zakładom ubezpieczeń, które zawarły z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat oraz innym zakładom ubezpieczeń, które zawarły umowy ubezpieczenia obowiązkowego upraw, przysługuje dotacja celowa z budżetu państwa na pokrycie części odszkodowań wypłaconych producentom rolnym z tytułu szkód spowodowanych przez suszę. Dotacja celowa na pokrycie części odszkodowań wypłaconych producentom rolnym z tytułu szkód spowodowanych przez suszę przysługuje w wysokości 60% różnicy pomiędzy łączną kwotą odszkodowań wypłaconych w danym roku kalendarzowym z tytułu szkód spowodowanych przez suszę, a kwotą stanowiącą 90% sumy składek uiszczonych w danym roku kalendarzowym z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw zbóż,

6 kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych oraz umów ubezpieczenia obowiązkowego tych upraw od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez suszę, łącznie z dopłatami do tych składek wypłaconymi zakładowi ubezpieczeń w danym roku kalendarzowym. Ustawa o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich upoważnia w: 1) art. 3 ust. 4 ustawy - ministra właściwego do spraw rolnictwa do określenia, w drodze rozporządzenia, wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, z podziałem na województwa, mając na uwadze warunki agrometeorologiczne i glebowe w poszczególnych województwach; 2) art. 3 ust. 5 ustawy - ministra właściwego do spraw rolnictwa do ogłaszania, w drodze obwieszczenia, w dzienniku urzędowym oraz na stronie Biuletynu Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw rolnictwa w każdym roku, w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 20 października, w terminie do 10 dni po zakończeniu sześciodekadowego okresu, wskaźników klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, z podziałem na województwa, na podstawie danych przekazanych przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach; 3) art. 5 ust. 2e ustawy - ministra właściwego do spraw rolnictwa do określania corocznie, w terminie do dnia 30 listopada, w drodze rozporządzenia, maksymalnych sum ubezpieczenia dla poszczególnych upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na rok następny, mając na uwadze zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony ubezpieczeniowej producentów rolnych oraz możliwości budżetu państwa; 4) art. 5 ust. 4 ustawy - Radę Ministrów do określania corocznie, w terminie do dnia 30 listopada, w drodze rozporządzenia, wysokości dopłat na rok następny, mając na względzie powierzchnię upraw i liczbę zwierząt przewidzianą do objęcia ubezpieczeniem przez zakłady ubezpieczeń w następnym roku, a także założenia do ustawy budżetowej; 5) art. 10b ust. 5 ustawy - ministra właściwego do spraw rolnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych oraz ministrem właściwym

7 do spraw finansów publicznych do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu rozliczania dotacji celowej na pokrycie części odszkodowań wypłacanych producentom rolnym z tytułu szkód spowodowanych przez suszę oraz zakresu i trybu składania sprawozdań w tym zakresie, mając na uwadze zapewnienie prawidłowego rozliczenia dotacji. Na podstawie powyższych upoważnień zostały wydane następujące akty: 1) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków i grup roślin uprawnych oraz gleb (Dz. U. Nr 89, poz. 735); 2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie maksymalnych sum ubezpieczenia dla poszczególnych upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na 2011 r. (Dz. U. Nr 226, poz. 1481); 3) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 2010 r. w sprawie wysokości dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w 2011 r. (Dz. U. Nr 235, poz. 1540); 4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2009 r. w sprawie sposobu rozliczania przez zakłady ubezpieczeń dotacji oraz zakresu i trybu składania sprawozdań w tym zakresie (Dz. U. Nr 117, poz. 986). W 2010 r. rolnicy złożyli 1.373.416 wniosków o płatności bezpośrednie na powierzchnię 14.073.313,30 ha, w tym zgłoszona powierzchnia trwałych użytków zielonych wynosi 2.759.309,72 ha. W 2009 r. zakłady ubezpieczeń zawarły z producentami rolnymi łącznie 144.328 umów, obejmujących ochroną ubezpieczeniową 2.808.104 ha upraw, natomiast w 2010 r. zawarto 145.350 umów ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Powierzchnia upraw rolnych zadeklarowana przez zakłady ubezpieczeń do objęcia ochroną ubezpieczeniową w 2010 r. wynosi 4.400.000 ha. Wobec tego, iż w ostatnich latach nasila się występowanie niekorzystnych dla rolnictwa zjawisk atmosferycznych powodujących duże straty w produkcji rolnej, niski poziom ochrony ubezpieczeniowej produkcji rolnej ma znaczący wpływ na sytuację finansową gospodarstw rolnych i zakres wznawianej produkcji rolnej. Doświadczenia zarówno polskie, jak i innych krajów wskazują na potrzebę istnienia powszechnego systemu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich,

8 dostępnego dla producentów rolnych i zapewniającego jednocześnie ochronę ubezpieczeniową produkcji rolnej, w przypadku zaistnienia nieprzewidzianych zdarzeń losowych. Aktualnie poza ochroną ubezpieczeniową pozostaje na wsi ponad 76% podstawowej produkcji roślinnej. W konsekwencji, w sytuacji wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń klęskowych, wymusza to konieczność uruchomienia różnych form pomocy dla poszkodowanych producentów rolnych ze środków budżetu państwa lub jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami określającymi zasady udzielania pomocy gospodarstwom rolnym w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń klęskowych, poszkodowani rolnicy mogą ubiegać się o: 1) preferencyjne kredyty na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez powódź, suszę, grad, piorun, deszcz nawalny, huragan, obsunięcie się ziemi, lawinę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, 2) ulgi w spłacie podatku rolnego oraz podatku od nieruchomości, 3) ulgi i umorzenia w opłatach należności z tytułu składek i odsetek na ubezpieczenia społeczne rolników, 4) pomoc doraźną, która uruchamiana jest w wysokości uzależnionej od możliwości budżetu państwa oraz skutków wystąpienia niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Należy jednak podkreślić, iż dostępność rolników do poszczególnych form pomocy jest ograniczona ze względu na: 1) konieczność posiadania, w ocenie banku kredytującego, zdolności kredytowej - w przypadku ubiegania się o kredyty na wznowienie produkcji rolnej z dopłatami do oprocentowania ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, 2) nierekompensowanie z budżetu państwa skutków z tytułu zastosowanych ulg i umorzeń zobowiązań podatkowych przez gminy, jeżeli nie został ogłoszony przez Radę Ministrów stan klęski żywiołowej na danym obszarze kraju w przypadku ubiegania się przez rolników o umorzenie lub udzielenie ulgi w podatku rolnym, 3) obowiązujące rygorystyczne kryterium dochodowe przy ubieganiu się przez rolników o pomoc społeczną udzielaną przez gminne ośrodki pomocy społecznej,

9 4) ograniczone możliwości budżetu państwa na pomoc doraźną dla poszkodowanych gospodarstw rolnych. Stosownie do postanowień art. 131 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L 30 z 31.01.2009 r., str. 16), 10% krajowej koperty finansowej przeznaczonej na jednolite płatności obszarowe może zostać wykorzystane na wsparcie dla rolników określone w art. 68 ust. 1 tego rozporządzenia. Zgodnie z art. 68 ust. 1 ww. rozporządzenia wsparcie takie może zostać przeznaczone m.in. na dopłaty do składek z tytułu ubezpieczenia upraw, zwierząt i roślin w formie dodatkowych płatności rocznych, zgodnie z warunkami określonymi w art. 70 ww. rozporządzenia. Przedstawione powyżej przesłanki wskazują na konieczność wprowadzenia zmian w obecnie funkcjonującym systemie ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, z wykorzystaniem środków wspólnotowych, w celu zapewnienia rolnikom środków na wznowienie produkcji rolnej oraz utrzymanie ich rodzin w przypadku poniesienia strat wskutek niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Upowszechnienie systemu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich jest także bardzo ważne ze względu na postanowienia art. 11 ust. 8 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1857/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność związaną z wytwarzaniem produktów rolnych oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 70/2001 (Dz. Urz. UE L 358), zgodnie z którymi od dnia 1 stycznia 2010 r. zaoferowane producentom rolnym odszkodowanie musi być zmniejszone o połowę, jeżeli nie dokonali oni ubezpieczenia co najmniej 50% średniej rocznej produkcji lub dochodu związanego z produkcją od ryzyka szkód spowodowanych niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi statystycznie najczęściej występującymi w danym państwie członkowskim lub regionie. Przedstawione założenia zmian w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich stanowią kontynuację prac zgodnie z ustaleniami Rady Ministrów podjętymi na posiedzeniu w dniu 25 sierpnia 2009 r., która wskazała na

10 konieczność przygotowania nowych propozycji rozwiązań, mających na celu zwiększenie liczby zawartych umów ubezpieczenia, a także objęcie ochroną ubezpieczeniową większej powierzchni upraw. Zaproponowane w założeniach zmiany w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich mają na celu zachęcenie zakładów ubezpieczeń do zawierania z producentami rolnymi umów ubezpieczenia upraw rolnych, co powinno wpłynąć na zwiększenie dostępności producentów rolnych do ochrony ubezpieczeniowej upraw rolnych i odszkodowań w związku z wystąpieniem strat w uprawach rolnych. Ponadto zmiany te mają także na celu dostosowanie przepisów ustawy do przepisów Unii Europejskiej oraz ułatwienie rozliczeń dotacji przekazywanej zakładom ubezpieczeń na częściowe dofinansowanie odszkodowań wypłaconych producentom rolnym. Oznacza to, iż część zaproponowanych w założeniach rozwiązań jest kierunkowo zgodna lub analogiczna jak propozycje ujęte w projekcie ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich rozpatrzonym w dniu 25 sierpnia 2009 r. przez Radę Ministrów. Dotyczy to propozycji polegających na: 1) dostosowaniu przepisów ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich do rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L 30 z 31.01.2009 r., str. 16) - w celu ujednolicenia definicji rolnika; 2) zmianie treści upoważnienia dla ministra właściwego do spraw rolnictwa do określenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych oraz ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, sposobu rozliczania dotacji, w tym wzoru dokumentu, na którym zakłady ubezpieczeń będą dokonywały rozliczeń dotacji oraz trybu składania i wzoru sprawozdania rzeczowo - finansowego. Natomiast nowe propozycje rozwiązań w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich dotyczą:

11 1) rozszerzenia katalogu ryzyk w zakresie których istnieje obowiązek zawarcia przez rolnika umowy ubezpieczenia - w celu zwiększenia ochrony ubezpieczeniowej upraw rolnych; 2) podwyższenia wysokości przysługującej zakładom ubezpieczeń dotacji celowej na pokrycie części odszkodowań wypłaconych rolnikom z tytułu szkód spowodowanych przez suszę oraz wprowadzenia częściowego dofinansowania z budżetu państwa odszkodowań, które będą wypłacane rolnikom z tytułu szkód spowodowanych przez huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne - w celu zwiększenia liczby zawartych z rolnikami umów ubezpieczenia upraw rolnych i zwiększenia powierzchni upraw rolnych objętych ochroną ubezpieczeniową od tych ryzyk, zwłaszcza upraw chmielu, tytoniu, drzew i krzewów owocowych, dla których zakłady ubezpieczeń proponują obecnie stawki taryfowe w wysokościach przekraczających 6% sumy ubezpieczenia. Przewiduje się bowiem, że wprowadzenie częściowej reasekuracji z budżetu państwa szkód spowodowanych przez ww. zjawiska przyczyni się do obniżenia tych stawek. Potwierdzeniem tego jest obniżenie przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń SA stawek taryfowych stosowanych w 2010 r.; 3) uchylenia przepisów regulujących zasady stosowania dopłat do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich za pośrednictwem zakładów ubezpieczeń w związku z propozycją uruchomienia wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na podstawie ustawy o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego. Proponowane w założeniach zmiany mają na celu: 1) upowszechnienie systemu ubezpieczeń upraw rolnych poprzez zwiększenie liczby zawartych umów ubezpieczenia; 2) rozszerzenie częściowej reasekuracji szkód o szkody spowodowane przez huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne - w celu zwiększenia ochrony ubezpieczeniowej upraw rolnych od tych ryzyk i zapewnienie środków na wznowienie produkcji rolnej; 3) ujednolicenie przekazywanych sprawozdań i rozliczeń dotacji w celu usprawnienia systemu rozliczeń otrzymanych przez zakłady ubezpieczeń dotacji

12 na pokrycie części odszkodowań wypłaconych producentom rolnym. Określony w obecnie obowiązującej ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich program pomocy publicznej udzielanej ze środków budżetu krajowego został notyfikowany w Komisji Europejskiej. Po uzyskaniu akceptacji Komisji został uruchomiony. Zgodnie z notyfikowanym w Komisji Europejskiej programem pomocy, maksymalna intensywność pomocy zarówno dla ubezpieczenia upraw rolnych, jak i zwierząt gospodarskich, została ustalona w wysokości 50% składki w przypadku powszechnego systemu ubezpieczeń od zjawisk klimatycznych. Zaproponowane zmiany w ustawie zostaną zgłoszone Komisji Europejskiej. Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 i Nr 214, poz. 1349, z 2009 r. Nr 20, poz. 105 oraz z 2010 r. Nr 36, poz. 197) określa zadania oraz właściwości organów i jednostek organizacyjnych w zakresie dotyczącym płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów, wsparcia specjalnego, a także zasady i tryb przyznawania rolnikom ww. płatności. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego zadania i kompetencje agencji płatniczej akredytowanej na podstawie odrębnych przepisów, określone w przepisach Unii Europejskiej w zakresie płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów oraz wsparcia specjalnego uregulowanych w tej ustawie, realizuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Poza wyjątkami wskazanymi w ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, właściwym w sprawach dotyczących płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów oraz wsparcia specjalnego jest kierownik biura powiatowego ARiMR. Stosownie do art. 7 ust. 2b tej ustawy rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej płatności, przysługuje wsparcie specjalne w formie: 1) specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych uprawianych w plonie głównym, do których została przyznana jednolita płatność obszarowa,

13 2) płatności do samic gatunku bydło domowe (Bos Taurus) i do samic gatunku owca domowa (Ovis aries). Zaproponowane zmiany w ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego mają na celu włączenie środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej do finansowania systemu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w ramach wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek, przewidzianego w art. 68 ust. 1 lit. d i ust. 4 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. Zatem celem proponowanych zmian w ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego jest stworzenie warunków do powszechności ubezpieczeń w rolnictwie z wykorzystaniem środków unijnych oraz zwiększenie środków na dopłaty do składek ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Zgodnie z art. 131 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, nowe państwa członkowskie stosujące system jednolitej płatności obszarowej (a więc również Polska) mogą zdecydować o wykorzystaniu do 10% środków finansowych przeznaczonych na jednolite płatności obszarowe na wsparcie specjalne, o którym mowa w art. 68 tego rozporządzenia. Przepisy art. 68 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 określają szereg działań, które mogą być finansowane w ramach tego mechanizmu. Spośród wskazanych w tym przepisie możliwości Polska zamierza stosować, poza wsparciem specjalnym w formie specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych oraz płatności do krów i owiec, również wsparcie specjale w formie dopłat do składek ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, zgodnie z warunkami określonymi w art. 70 tego rozporządzenia oraz wsparcie specjalne z tytułu poprawy jakości produktów rolnych w sektorze tytoniu. Wsparcie specjalne w formie dopłat do składek przysługuje rolnikowi w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, tj. osobie fizycznej lub prawnej lub grupie osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty, określonym w art. 299 Traktatu oraz która prowadzi działalność rolniczą. Stosownie do art. 70 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 państwa członkowskie mogą przyznać wkład finansowy w składki ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt od strat spowodowanych niekorzystnym zjawiskiem klimatycznym, chorobą roślin lub zwierząt, albo inwazją szkodników, które niszczą więcej niż 30% średniej rocznej produkcji rolnika z poprzednich trzech lat lub średniej z trzech lat opartej na okresie pięciu

14 wcześniejszych lat, z wyłączeniem wartości najwyższej i najniższej. Ponadto stosownie do art. 4 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 rolnik otrzymujący płatności bezpośrednie (tj. płatności przyznawane w ramach systemu wsparcia wymienionego w załączniku I do tego rozporządzenia, w tym wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek) musi spełnić wymogi podstawowe w zakresie zarządzania wymienionych w załączniku II do rozporządzenia oraz przestrzegać zasady dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, o której mowa w art. 6 tego rozporządzenia. W związku z tym proponuje się uzupełnienie przepisów ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego o wsparcie specjalne dla rolników w zakresie udzielenia dopłat do składek z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Składka ubezpieczeniowa będzie dofinansowywana w 65%, w tym w 75% ze środków budżetu Unii Europejskiej i w 25% ze środków budżetu krajowego. O planowanej formie wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich Polska poinformowała Komisję Europejską zgodnie z wymogami art. 50 ust. 3 i częścią A załącznika IV rozporządzenia nr 1120/2009. Z uwagi na to, iż zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej wsparcie to będzie możliwe do uruchomienia od dnia 1 stycznia 2012 r., przyjęcie przez Komisję Europejską programu wsparcia specjalnego dla rolników w formie dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, będzie oznaczało jego notyfikację. Poza wsparciem specjalnym w formie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich od 2012 r. planowane jest również uruchomienie programu wsparcia specjalnego z tytułu poprawy jakości produktów rolnych w sektorze tytoniu. Zmiany w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oddziaływać będą na rolników w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, tj. osoby fizyczne lub prawne lub grupę osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty, określonym w art. 299

15 Traktatu oraz które prowadzą działalność rolniczą, zakłady ubezpieczeń, ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz ARiMR, pełniącą funkcję agencji płatniczej, która będzie dokonywała wypłat dodatkowych płatności rocznych stanowiących kwoty należnych dopłat do składek ubezpieczeń finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz środków budżetu państwa. W ramach wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich proponuje się, aby dopłata ta przysługiwała rolnikowi spełniającemu warunki, które będą określone w przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, jeżeli złożył wniosek o przyznanie tego wsparcia specjalnego (wraz z wnioskiem o przyznanie płatności obszarowych) i zawarł umowę ubezpieczenia upraw rolnych lub zwierząt gospodarskich z zakładem ubezpieczeń od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne: huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. Rolnik składając wniosek o przyznanie płatności obszarowych do kierownika biura powiatowego ARiMR właściwego według miejsca zamieszkania lub siedziby rolnika w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja danego roku, będzie równocześnie składał wniosek o przyznanie wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Rolnik będzie zobowiązany dostarczyć w terminie do dnia 31 sierpnia roku, w którym złożył wniosek o przyznanie wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek kopię zawartej umowy ubezpieczenia upraw rolnych lub zwierząt gospodarskich, w której określona będzie kwota zapłaconej składki ubezpieczeniowej. Wsparcie specjalne w formie dopłat do składek realizowane będzie w formie refundacji do 65% zapłaconej składki i przekazywane rolnikom łącznie z pozostałymi płatnościami bezpośrednimi. Brak jest możliwości zastosowania alternatywnych rozwiązań. Wprowadzane regulacje powinny stanowić materię ustawową. W ustawie budżetowej na 2011 r. na ubezpieczenie upraw rolnych i zwierząt gospodarskich została zaplanowana kwota 200 mln zł. Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, minister właściwy do spraw rolnictwa zawiera z zakładami ubezpieczeń, które przedstawią ofertę z warunkami ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich umowy w sprawie

16 dopłat, określające limity dopłat do składek ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na dany rok. Po wejściu w życie projektowanych rozwiązań, zakładając objęcie ochroną ubezpieczeniową w 2012 r. i w 2013 r. 6.500.000 ha upraw rolnych i 540.000 sztuk zwierząt gospodarskich, roczne skutki dla budżetu państwa z tytułu wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich wyniosą 237 mln zł, natomiast dla budżetu Unii Europejskiej wyniosą 710 mln zł. Ponadto z tytułu częściowej reasekuracji należy zabezpieczyć 186 mln zł - w przypadku wystąpienia całkowitych szkód na powierzchni 650 tys. ha upraw rolnych. Przyjęcie dwuletniego okresu dla określenia skutków finansowych związane jest z ustalonym do końca 2013 r. terminem udzielania wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek. Stosownie do Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi (Komunikat KOM(2010) 672 z dnia 18 listopada 2010 r.) - od 2014 r. pomoc dla instrumentów ubezpieczeniowych w rolnictwie może być udzielana w ramach filaru II WPR, tj. poza systemem płatności bezpośrednich. Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich zostały ujęte w wykazie projektów nad którymi prowadzone są prace w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi bez limitu czasowego. II. Propozycje rozstrzygnięć projektu ustawy i ich uzasadnienie 1. Zmiany w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich 1.1. Zmiany dotyczące zasad określonych w ustawie oraz propozycji uchylenia przepisów dotyczących zasad stosowania dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich W art. 1 ustawy proponuje się wprowadzenie zmian polegających na uchyleniu przepisu ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 dotyczących zasad stosowania dopłat do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich od

17 ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w rolnictwie. Równocześnie proponuje się w art. 3 uchylenie ust. 1, w art. 4 uchylenie ust. 1 i 2, art. 5, w art. 6 uchylenie ust. 2 i 3, uchylenie art. 7-10 oraz w art. 10c uchylenie ust. 5. Ponadto w art. 3 w ust. 1a i 3 proponuje się wprowadzenie zmiany polegającej na nadaniu nowego brzmienia ust. 1 w art. 3 i ust. 1 w art. 10c. Zaproponowane zmiany związane są z propozycją przyznawania rolnikom wsparcia specjalnego w formie dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich ze środków budżetu Unii Europejskiej oraz środków budżetu państwa, stosownie do art. 68 ust. 1 lit. d i ust. 4 lit. a oraz art. 131 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. Dopłaty do składek z tytułu zawarcia z zakładami ubezpieczeń umów ubezpieczenia: 1) upraw - zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, susze, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, 2) bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcia się ziemi, lawinę oraz w wyniku uboju z konieczności będą stosowane w ramach wsparcia specjalnego, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. W związku z tym nie będzie zachodziła potrzeba określania corocznie przez Radę Ministrów w terminie do dnia 30 listopada w drodze rozporządzenia wysokości dopłat na rok następny, składania ofert przez zakłady ubezpieczeń z warunkami ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, powoływania komisji do spraw oceny tych ofert oraz zawierania umów przez ministra właściwego do spraw rolnictwa z zakładami ubezpieczeń i określania w tych umowach: - warunków ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, - wysokości stawek taryfowych, - wysokości limitu dopłat, - wskazania powierzchni upraw i liczby zwierząt przewidzianych do objęcia tym ubezpieczeniem,

18 - sposobu i terminów przekazywania i rozliczania środków na dopłaty; - warunków likwidacji szkód, w tym zasad i trybu ustalania wysokości szkód, - sposobu i terminów przekazywania i rozliczania środków na dopłaty, - sposobu przeprowadzania kontroli w zakresie realizacji umów w sprawie dopłat i umów ubezpieczenia, - warunków zwrotu dopłat w przypadku ich wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem, pobrania nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Ponadto w związku z propozycją stosowania dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w ramach wsparcia specjalnego, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, nie zachodzi potrzeba uregulowania w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich poziomu odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń za szkody spowodowane w uprawach rolnych przez suszę, huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne (uregulowanego w art. 6 ust. 2 i 3) oraz kwestii w zakresie sprawowania kontroli przez ministra właściwego do spraw rolnictwa realizacji umów w sprawie dopłat i umów ubezpieczenia w zakresie zgodności z przepisami ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz przepisami ustawy o finansach publicznych. 1.2. Zmiana dotycząca stosowanych w ustawie pojęć W art. 2 ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich proponuje się wprowadzenie zmiany polegającej na zastąpieniu pojęcia producent rolny pojęciem rolnik w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. Za rolnika w rozumieniu wyżej wskazanego przepisu uważa się osoby fizyczne lub prawne lub grupę osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty, określonym w art. 299 Traktatu oraz które prowadzą działalność rolniczą. W związku z powyższym we wszystkich przepisach ustawy, w których przywołane jest pojęcie producent rolny zostanie ono zastąpione pojęciem rolnik w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009.

19 1.3. Zmiany dotyczące ustalania kwot dotacji celowej i rozliczania dotacji na pokrycie części odszkodowań wypłaconych rolnikom w danym roku kalendarzowym z tytułu szkód spowodowanych przez huragan, powódź, grad, suszę, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne w uprawach rolnych Proponuje się wprowadzenie zmian w art. 10a ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, zgodnie z którymi: 1. Zakładom ubezpieczeń, które zawarły umowy ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych oraz umowy ubezpieczenia obowiązkowego wymienionych upraw rolnych - przysługiwała będzie dotacja celowa na pokrycie części odszkodowań wypłaconych rolnikom z tytułu szkód spowodowanych przez suszę, huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, zwana dalej dotacją. 2. W przypadku gdy kwota odszkodowań wypłaconych w danym roku kalendarzowym z tytułu szkód spowodowanych przez: 1) suszę na podstawie umów ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych oraz umów ubezpieczenia obowiązkowego tych upraw: a) nie będzie przekraczała kwoty stanowiącej 180 % sumy składek uiszczonych w danym roku kalendarzowym z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez suszę, dotacja będzie przysługiwała w wysokości 70% różnicy między łączną kwotą tych odszkodowań a kwotą stanowiącą 90% sumy tych składek, b) przekroczy kwotę stanowiącą 180 % sumy składek uiszczonych w danym roku kalendarzowym z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia tych upraw od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez suszę, dotacja będzie przysługiwała w wysokości 75% różnicy między łączną kwotą tych odszkodowań a kwotą stanowiącą 180% sumy tych składek;

20 c) łączna kwota dotacji nie może przekroczyć sumy kwot wyliczonych zgodnie z lit. a i b. Zaproponowana powyżej zmiana w ustalaniu kwoty dotacji na pokrycie części odszkodowań wypłaconych rolnikom w danym roku kalendarzowym z tytułu szkód spowodowanych przez suszę polega na zróżnicowaniu wysokości dofinansowania odszkodowań z budżetu państwa w zależności od wysokości wypłaconych przez zakład ubezpieczeń tych odszkodowań rolnikom, tj. kwota dotacji obliczana będzie jako suma kwot stanowiących: 70% różnicy między łączną kwotą wypłaconych rolnikom odszkodowań a kwotą stanowiącą 90% sumy składek - w przypadku kwoty odszkodowań nie przekraczającej 180% sumy składek oraz 75% różnicy między łączną kwotą odszkodowań wypłaconych rolnikom a kwotą stanowiącą 180% sumy składek - po przekroczeniu kwoty stanowiącej 180% sumy składek; 2) huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne na podstawie umów ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych oraz umów ubezpieczenia obowiązkowego tych upraw przekroczy 90% sumy składek uiszczonych w danym roku kalendarzowym z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, dotacja będzie przysługiwała w wysokości 50% różnicy między łączną kwotą tych odszkodowań a kwotą stanowiącą 90% sumy tych składek. W przypadku kwoty odszkodowań stanowiącej do 90% sumy zebranych składek nie będzie wypłacana zakładom ubezpieczeń dotacja celowa. Zaproponowany w odniesieniu do odszkodowań, które zostaną wypłacone rolnikom w związku ze szkodami spowodowanymi w uprawach rolnych przez huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne niższy niż w przypadku suszy poziom reasekuracji odszkodowań z budżetu państwa wynika z wyższego ryzyka dla zakładów ubezpieczeń z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia upraw rolnych od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez suszę.

21 Obecnie z uwagi na wysokie koszty ubezpieczeń, rolnicy często rezygnują z zawarcia umów ubezpieczenia niektórych upraw rolnych. A zatem wprowadzenie nowych rozwiązań w zakresie częściowego dofinansowania z budżetu państwa odszkodowań wypłacanych rolnikom z tytułu szkód spowodowanych przez suszę, huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, powinno wpłynąć na upowszechnienie ubezpieczeń w rolnictwie w wyniku stworzenia warunków dla stabilizacji prowadzonej przez zakłady ubezpieczeń działalności ubezpieczeniowej w rolnictwie oraz obniżania przez zakłady ubezpieczeń stawek taryfowych ubezpieczenia upraw rolnych. Obszar działalności ubezpieczeniowej w tym segmencie rynku ubezpieczeniowego determinowany jest zagrożeniem wystąpienia szkód w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Ze względu na zaproponowane zmiany w art. 10a ustawy niezbędne jest wprowadzenie również zmian w art. 10b ust. 3 pkt 6 i 7 i ust. 3b, mających na celu ich dostosowanie do treści zmienianych przepisów, polegających na nadaniu nowego brzmienia tym przepisom uwzględniającego nowy sposób obliczania dotacji w miejsce obecnego art. 10a ust. 2 ustawy. Ponadto w związku z zaproponowanymi zmianami w art. 10a ustawy dotyczącymi sposobu ustalania dotacji na pokrycie części odszkodowań wypłaconych rolnikom z tytułu szkód spowodowanych przez huragan, powódź, grad, suszę, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne, niezbędne jest wprowadzenie również zmian w art. 10b dotyczących: 1) terminów składania przez zakład ubezpieczeń wniosków o przyznanie dotacji; Proponuje się, aby wnioski te były składane przez zakład ubezpieczeń w terminach: a) do dnia 30 kwietnia danego roku kalendarzowego za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 marca danego roku; b) do ostatniego dnia maja, czerwca, lipca, sierpnia, września, października, listopada i grudnia danego roku kalendarzowego za poprzedni miesiąc danego roku; c) do dnia 31 stycznia danego roku kalendarzowego za grudzień poprzedniego roku.

22 2) zakresu informacji zawartych we wniosku składanym przez zakład ubezpieczeń o przyznanie dotacji. Proponuje się w art. 10b dodanie ust. 3c, zgodnie z którym informacje zawarte w art. 10b ust. 3 pkt 2-9 byłyby podawane odrębnie w odniesieniu do szkód spowodowanych przez suszę i odrębnie w odniesieniu do szkód spowodowanych przez huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. Niezbędne jest również dodanie ust. 3d w art. 10b, zobowiązującego zakład ubezpieczeń do rozliczenia otrzymanej dotacji oraz do złożenia ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa sprawozdania rzeczowo-finansowego z realizacji wypłat odszkodowań rolnikom oraz rozliczenia dotacji, z wyodrębnieniem danych dotyczących dotacji i kwot wypłaconych odszkodowań z tytułu szkód spowodowanych przez suszę i z tytułu szkód spowodowanych przez huragan, powódź, grad, obsunięcie się ziemi, lawinę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. Mając na uwadze zapewnienie prawidłowego rozliczania dotacji otrzymanej przez zakłady ubezpieczeń proponuje się w art. 10b ust. 5 ustawy wprowadzić zmianę, polegającą na upoważnieniu ministra właściwego do spraw rolnictwa do określenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych oraz ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, sposobu rozliczania dotacji, w tym wzoru dokumentu, na którym zakłady ubezpieczeń będą dokonywać jej rozliczenia oraz trybu składania i wzoru sprawozdania rzeczowo-finansowego. Określenie wzoru sprawozdania rzeczowofinansowego zapewni prawidłowe rozliczenie przyznanej zakładom ubezpieczeń dotacji oraz ujednolici stosowane dokumenty w tym zakresie. A zatem zaproponowana zmiana usprawni system rozliczeń w zakresie otrzymanych przez zakłady ubezpieczeń dotacji na pokrycie części odszkodowań wypłaconych rolnikom. 1.4. Zmiana dotycząca umów obowiązkowego ubezpieczenia upraw rolnych W związku z propozycją stosowania dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w ramach wsparcia specjalnego na podstawie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego i uchylenia

23 przepisów dotyczących zasad stosowania dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich ze środków budżetu państwa, proponuje się wprowadzenie zmian w art. 10c polegających na: 1) nadaniu nowego brzmienia ust. 1, zgodnie z którym rolnik, który uzyskał płatności bezpośrednie w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia obowiązkowego upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne; 2) dostosowaniu przepisu ust. 2 przez przywołanie ust. 1 w miejsce uchylanego art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, w którym wskazane zostały uprawy rolne objęte ubezpieczeniem obowiązkowym; 3) nadaniu nowego brzmienia ust. 3, zgodnie z którym rolnik zawierałby umowy ubezpieczenia obowiązkowego z wybranym zakładem ubezpieczeń wykonującym działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 1; 4) dostosowaniu wprowadzenia do wyliczenia w ust. 4 przez wskazanie upraw, o których mowa w ust. 1, a także dodaniu pkt 4, zgodnie z którym odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia upraw, o których mowa w ust. 1, w przypadku ubezpieczenia od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez deszcz nawalny, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę rozpoczyna się po upływie 7 dni od dnia zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia tych upraw; 5) nadaniu nowego brzmienia ust. 8, zgodnie z którym w przypadku, gdy rolnik nie zawarłby umowy ubezpieczenia obowiązkowego upraw rolnych z powodu pisemnej odmowy zawarcia takiej umowy w co najmniej dwóch zakładach ubezpieczeń, sankcje określone w ust. 6 i 7 nie byłyby stosowane; Zgodnie z obecnym brzmieniem ust. 1 w art. 10c rolnik w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r.

24 ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniającego rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE) nr 2529/2001 (Dz. Urz. UE L 270 z 21.10.2003, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 40, str. 269, z późn. zm.), który uzyskał płatności bezpośrednie do gruntów rolnych w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia z wybranym zakładem ubezpieczeń, który zawarł z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowę w sprawie dopłat, albo innym wykonującym działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu lub wysadzenia do ich zbioru, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, grad, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne albo innym wykonującym działalność ubezpieczeniową w tym zakresie. Natomiast stosownie do ustawy z dnia 20 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za rolnika uważa się rolnika w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. W związku z powyższym w art. 10c proponuje się wprowadzenie zmian w ust. 1 w celu wskazania, że obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych ciąży na rolniku, o którym mowa w art. 2 pkt 2 i który uzyskał płatności bezpośrednie w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego. Ponadto proponuje się rozszerzenie katalogu ryzyk od których występuje obowiązek ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych o deszcz nawalny, piorun, obsunięcie się ziemi i lawinę. Zatem po wprowadzeniu zmian w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich rolnik będzie miał obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego ww. upraw rolnych od