Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny ul. St. Sempołowskiej 3 27-500 Opatów tel: (015) 868-21-49 fax: (015) 868-21-49, wew. 212 e-mail:psse.opatow@pis.gov.pl SE. Ia- 4261/12/18 Opatów, 2018.02.09. Ocena obszarowa jakości wody w powiecie opatowskim w 2017 roku Na podstawie art. 4 pkt.1 Ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U z 2017r. poz. 1261 z późn. zm. ) i 20 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015r. poz. 1989) po rozpatrzeniu okresowych ocen jakości wody wydawanych w ciągu roku 2017 oraz po przeanalizowaniu sprawozdań z badań wody z nadzorowanych wodociągów wykonywanych w ramach prowadzonego monitoringu jakości wody oraz w kontroli wewnętrznej administratorów urządzeń Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie dokonał obszarowej oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w powiecie opatowskim w 2017 roku. 1. Producenci wody w powiecie opatowskim: - PGKiM Spółka z o.o. w Opatowie, ul. Partyzantów 42 - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Ożarowie, ul Partyzantów 13 - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Tarłowie, ul. Sandomierska 72 - Zakład Gospodarki Komunalnej w Lipniku nr 22. - Gmina Iwaniska, ul. Rynek 3, 27-570 Iwaniska - Gmina Wojciechowice,27-532Wojciechowie 50 - Kuczyński Firma Wielobranżowa Kazimierz Jacek Kuczyński, w Baćkowicach 86 2. Produkcja wody: Producenci wody dostarczają na teren powiatu opatowskiego łącznie ok.7,0 tyś. m³wody/dobę 22 wodociągami zbiorowego zaopatrzenia w wodę. 3. Liczba ludności zaopatrywanej w wodę Na terenie powiatu opatowskiego liczba ludności zaopatrywanej w wodę wodociągową wynosi szacunkowo 53.094 tyś. osób, co stanowi niemal 100 % ogółu mieszkańców. Według Głównego Urzędu Statystycznego w roku ubiegłym powiat opatowski liczył 53.146 tyś. mieszkańców. Tam, gdzie nie ma podłączeń sieciowych, ludzie korzystają z własnych studni przydomowych. 1/6
4. Jakość wody Z 22 nadzorowanych w roku 2017 urządzeń wodociągowych zbiorowego zaopatrzenia w wodę uprawnieni przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Opatowie pobrali 92 próbki wody do spożycia do badań laboratoryjnych w zakresie monitoringu kontrolnego i przeglądowego. Jakość wody w większości badanych próbek odpowiadała wymogom sanitarnym określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015r. poz. 1989) załączniki 1-4, obowiązującego do dnia 11.01.2018r. W ramach monitoringu kontrolnego woda badana była pod względem fizykochemicznym, mikrobiologicznym w zakresie: barwa, mętność, ph, przewodność elektryczna właściwa, zapach, smak, jon amonowy (amoniak), liczba bakterii grupy Coli w 100 ml, liczba bakterii Escherichia coli w 100ml. Monitoring przeglądowy obejmował następujące parametry: barwa, mętność, ph, przewodność elektryczna właściwa, zapach, smak, jon amonowy (amoniak), azotyny, azotany, żelazo, mangan, glin, chrom, cyjanki, kadm, ołów, rtęć, selen arsen, antymon, pestycydy, bor, bromiany, benzen, benzo(a)piren, fluorki, siarczany, sód, utlenialność, chlorki, miedź, nikiel, ołów, suma THM i suma trichloroetenu i tetrachloroetenu, suma wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), suma pestycydów, 1,2 -dichloroetan, twardość ogólna, ogólna liczba mikroorganizmów w 22 0 C po 72h, liczba bakterii grupy coli w 100ml., liczba bakterii Escherichia coli w 100ml., liczba enterokoków (paciorkowce kałowe) w 100ml. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie w 2017r. dwukrotnie orzekał brak przydatności wody do spożycia ze względu na stwierdzone zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody z wodociągów: Nowe (w punkcie pobrania ) i Zawada. Zanieczyszczenie próbek wody z tych wodociągów było niewielkie (kilka, kilkanaście kolonii bakterii w 100 ml). W próbkach z obydwu wodociągów stwierdzono obecność parametrów wskaźnikowych tj. bakterii grupy Coli. Nie stwierdzono obecności bakterii Escherichia Coli. Natychmiast podjęte działania naprawcze tj. dezynfekcja i płukanie sieci wodociągów skutkowały poprawą jakości wody uzyskiwaną niezwłocznie, w ciągu kilku dni. W ponownie pobieranych próbkach wody po zakończeniu działań naprawczych (3 próbki z wodociągu Nowe i 4 próbki z wodociągu Zawada) nie stwierdzono obecności mikroorganizmów chorobotwórczych. Wydano jedną ocenę o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi - z wodociągu Włostów. Warunkową przydatność do spożycia w punkcie pobrania orzeczono w tym przypadku ze względu na przekroczenie dopuszczalnej zawartości manganu i mętności w wodzie w badaniu wykonanym przez administratora urządzenia w ramach kontroli wewnętrznej. Prawdopodobną przyczyną takiego wyniku analizy był brak przygotowania punktu do pobrania próbki (nie został przepłukany odcinek sieci przed pobraniem próbki, woda stagnująca w sieci). Nie nastąpiło pogorszenie jakości wody w innych miejscach sieci wodociągowej. Jakość wody w innych odcinkach sieci nie była kwestionowana. Jakość wody w punkcie pobrania uzdatniono niezwłocznie, co potwierdziły kolejne próbki wody pobrane z tego miejsca w ramach nadzoru sanitarnego. Należy zauważyć że uruchomiony w 2016r. moduł redukcji manganu w stacji uzdatniania wody we Włostowie jest skuteczny, praktycznie wyeliminowane zostały dotychczas notowane okresowo przekroczenia zawartości manganu w wodzie z sieci Wysoka twardość ogólna wody z wodociągu Opatów stanowi dużą uciążliwość dla jej odbiorców, z uwagi na tworzący się w procesie podgrzewania kamień tzw. kotłowy. Wyniki badania (oznaczana w 2017r. w ilości od 482 do 496 mg CaO3/dm 3 ) nie przekraczają co prawda wartości dopuszczalnej określonej w rozporządzeniu (Dz. U. 2015r. poz.1989) w wysokości 500 mg/caco3/dm 3 ), ale granica ta jest jak widać bardzo bliska. Administrator 2/6
urządzenia i Burmistrz Miasta i Gminy w Opatowie są systematycznie informowani o poszczególnych wynikach pomiarów tego i innych parametrów jakości wody. Administrator wodociągu nie przedstawił dotychczas strategii działań naprawczych, w kierunku zapobiegania dalszemu wzrostowi zawartości tego parametru w wodzie, czy zapewnienia alternatywnego ujęcia wody dla mieszkańców gminy Opatów. Jakość wody w pozostałych urządzeniach wodociągowych w powiecie w ciągu roku 2017 odpowiadała wymogom sanitarnym pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym bez zastrzeżeń. Producenci wody z terenu powiatu, oraz właściwi terenowo burmistrzowie i wójtowie gmin w powiecie otrzymywali po każdym badaniu wody wodociągowej sporządzaną po przeanalizowaniu wyników badań bieżącą ocenę przydatności wody do spożycia. W roku 2017 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie wydał 59 bieżących ocen jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, stwierdzających przydatność wody do spożycia przez ludzi. Ponadto, w związku ze sprawowanym nadzorem sanitarnym wydał 7 komunikatów o jakości wody do spożycia (4 dotyczyły zanieczyszczenia wody z zaleceniami do podjęcia działań naprawczych, 3 komunikaty informowały o poprawie jakości wody po przeprowadzonych czynnościach naprawczych i ponownym badaniu). W powiecie opatowskim funkcjonowało w 2017r. jedno indywidualne ujęcie wody na potrzeby budynku użyteczności publicznej tj. wodociąg w Ciszycy Górnej 53 w gm. Tarłów - Stowarzyszeniowa Publiczna Szkoła Podstawowa w Ciszycy Górnej - w ciągu roku objęty nadzorem sanitarnym PPIS oraz kontrolą wewnętrzną administratora - Stowarzyszenia Na Rzecz Inicjatyw Lokalnych Ciszycy Górnej i Okolic z siedzibą w Ciszycy Górnej 53.Jakość wody na potrzeby szkoły oceniona jako przydatna do spożycia przez ludzi na podstawie sprawozdań z badań wykonanych w ramach nadzoru (2 próbki w ciągu roku badane w zakresie monitoringu przeglądowego i kontrolnego) oraz badania kontroli wewnętrznej wraz z oznaczeniem substancji promieniotwórczych (rad, radon, tryt). Urządzenie funkcjonowało do grudnia 2017r. Z uwagi na rosnące koszty badań kontrolnych administrator zdecydował się na podłączenie budynku szkoły do sieci wodociągu gminnego z ujęcia w Ciszycy Kolonii. 5. Przekroczenia dopuszczalnych parametrów jakości wody Wszystkie urządzenia wodociągowe w powiecie oparte są na ujęciach wody podziemnej, czerpanej ze studni głębinowych z pokładów: dewonu, dewonu środkowego permu,triasu, kredy. Jakość wody z ujęć zarówno pod względem mikrobiologicznym jak i fizykochemicznym jest stabilna i zgodna z wymogami sanitarnymi. W ciągu roku 2017 ze wszystkich nadzorowanych urządzeń pobierane były próbki wody do badań laboratoryjnych w ramach prowadzonego przez Państwową Inspekcję Sanitarną monitoringu jakości wody. Producenci wody zgodnie z art. 5 ust. 1pkt. 1 Ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tj. Dz. U. z 2017r. poz. 328 z późniejszymi zmianami) w ramach realizacji zadań wykonywali badania próbek wody z wodociągów, zgodnie z opracowanymi i zatwierdzonymi przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Opatowie harmonogramami kontroli wewnętrznej. Częstotliwość pobierania próbek wody w ramach kontroli wewnętrznej określona w załączniku nr 6 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015r. poz. 1989) była zachowana i zapewniała systematyczne monitorowanie jakości wody dostarczanej do odbiorców w ciągu roku. Poza wymienionymi wyżej przypadkami pojedynczych kwestionowanych próbek wody, jakość wody w wodociągach zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie opatowskim odpowiadała wymogom sanitarnym. 3/6
W roku 2016 i 2017 realizując obowiązki wynikające z 10 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015r. poz. 1989) administratorzy wodociągów wykonali badania wstępnego monitoringu substancji promieniotwórczych w wodzie ze wszystkich ewidencjonowanych ujęć wody, oznaczając zawartość radu Ra-226 i Ra-228, trytu i radonu. W badaniach dotychczas przedłożonych tutejszemu Inspektorowi Sanitarnemu nie stwierdzono przekroczenia wartości parametrycznych oznaczanych substancji, w kilku próbkach odnotowano przekroczenie granicy wykrywalności dla radonu określonej w załączniku nr 10 część C do rozporządzenia (Dz. U. z 2015r. poz.1989) Dotyczy to ujęć : - w Ożarowie ul. Kościuszki - w Kobylanach ( studnie nr 1 i nr 2) - w Tarłowie - w Słupi Nadbrzeżnej Zaistniała w związku z tym konieczność powtórnego wykonania tych oznaczeń po upływie 6 miesięcy od badania wstępnego. Z ujęcia w Kobylanach badania ponownie wykonano w sierpniu 2017r. i wyniki analiz przedłożono do wglądu PPIS w Opatowie. Nadal stwierdza się przekroczenia granicy wykrywalności (10 Bq/l ) w obu studniach ujęcia Kobylany, ale nie stwierdzono przekroczeń wartości parametrycznych określonych dla radonu na poziomie 100 Bq/l. Kolejne badania próbek wody z tych studni wykonywane będą z częstotliwością określoną w rozporządzeniu, w zależności od wyniku pomiarów. Ponowne badania próbek wody z ujęć Tarłów i Słupia Nadbrzeżna wykonano w styczniu 2018r. i wyniki analiz przedłożono do wglądu PPIS w Opatowie. Nie stwierdzono przekroczeń granicy wykrywalności ani wartości parametrycznych określonych dla radonu. Zawartość radonu ( 222 Rn) we wszystkich próbkach powtórzonych zawiera się w zakresie >10 <100 Bq/L i nie przekracza 50 Bq/L, dlatego kolejne badania wykonywane będą z częstotliwością raz na 5 lat. 6. Prowadzone postępowania administracyjne i działania naprawcze prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie w 2017r. dwukrotnie orzekał brak przydatności wody do spożycia ze względu na stwierdzone zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody z wodociągów : - Nowe - decyzja o braku przydatności do spożycia (w punkcie pobrania) z dn. 13.07.2017r. znak : SE. Ia-4261/37/17 - Zawada - decyzja o braku przydatności wody do spożycia z dnia 24.08.2017r. znak: SE. Ia-4261/45/17 Decyzjom orzekającym brak przydatności wody do spożycia przez ludzi nadawano rygor natychmiastowej wykonalności. Zanieczyszczenie próbek wody z tych wodociągów było niewielkie (kilka, kilkanaście kolonii bakterii w 100 ml). W próbkach z obydwu wodociągów stwierdzono obecność parametrów wskaźnikowych tj. bakterii grupy coli. Nie stwierdzono obecności bakterii Escherichia coli. Natychmiast podjęte działania naprawcze tj. dezynfekcja i płukanie sieci wodociągów skutkowały poprawą jakości wody uzyskiwaną niezwłocznie, w ciągu kilku dni. Ponownie pobierano próbki wody (3 próbki z wodociągu Nowe i 4 próbki z wodociągu Zawada). Odbiorcy wody byli informowani o pogorszeniu jakości wody, zakazie jej spożywania w stanie surowym do czasu jej uzdatnienia. Po uzyskaniu poprawy jakości wody, wskutek podjętych przez administratora czynności naprawczych możliwa była zmiana oceny jakości wody w tych urządzeniach. Wydawano kolejne decyzje orzekające przydatność wody do spożycia przez ludzi: 4/6
- wodociąg Nowe decyzja o przydatności wody do spożycia przez ludzi, z dn.21.07.2017r. znak: SE.Ia-4261/38/17 - wodociąg Zawada decyzja o przydatności wody do spożycia przez ludzi z dn. 04.09.2017r. znak: SE.Ia-4261/47/17. Jeden raz orzeczono warunkową przydatność wody do spożycia przez ludzi (w punkcie pobrania) - z wodociągu Włostów - decyzja z dnia 24.05.2017r. znak: SE.Ia-4261/27/17. Podjęte przez administratora urządzenia działania naprawcze polegające głównie na płukaniu sieci w rejonie punktu pobrania okazały się skuteczne. Badanie kontrolne pozwoliło zmienić ocenę jakości wody. Decyzję znak: SE. Ia-4261/39/17 o przydatności wody do spożycia przez ludzi (w punkcie pobrania) wydano w dniu 24.07.2017r. Kolejne próbki wody z sieci wodociągu do końca roku 2017 nie były kwestionowane pod względem fizykochemicznym ani mikrobiologicznym. Z uwagi na stwierdzone podczas kontroli sanitarnych uchybienia natury sanitarnotechnicznej PPIS w Opatowie wydał 6 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości w strefach ochronnych ujęć wody: Julianów gm. Tarłów, Włostów gm. Lipnik, Ożarów, Wszechświęte gm. Sadowie, Modliborzyce gm. Baćkowice, Gierczyce gm.. Wojciechowice. Wszystkie nakazy decyzji zostały wykonane w wyznaczonym terminie. Z uwagi na niezwłoczne usuniecie nieprawidłowości zaobserwowanych w czasie prowadzonych kontroli sanitarnych urządzeń: Opatów, Kobylany, Tarłów i Sulejów wydane zostały tu jedynie decyzje płatnicze, po uprzednim przeprowadzeniu kontroli sprawdzających. Łącznie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie w 2017r. wydał 24 decyzje administracyjne w związku ze sprawowaniem nadzoru sanitarnego nad urządzeniami wodociągowymi, w tym: 6 decyzji na stan techniczny urządzeń wodnych, 4 decyzje płatnicze w związku z uchybieniami sanitarno-technicznymi stwierdzonymi podczas kontroli sanitarnych (wodociągi: Opatów, Kobylany, Tarłów Sulejów), 14 decyzji dotyczących jakości wody, w tym 9 ocen jakości wody i 5 decyzji z art.162 KPA. 7. Działania naprawcze producentów wody Działania naprawcze prowadzone przez administratorów urządzeń wodociągowych w powiecie w 2017r. polegały głównie na prowadzeniu dezynfekcji i płukania sieci wodociągów w przypadku ich zanieczyszczeniach, czy też po zaistniałych awariach. Nie prowadzono modernizacji technicznych żadnego ze starzejących się ujęć czy urządzeń. Kolejnym wyzwaniem dla zarządzających wodociągami na rok następny będzie natomiast potrzeba przygotowania przez administratorów w uzgodnieniu z tutejszym Inspektorem Sanitarnym punktów zgodności do pobierania próbek wody, przeprowadzenie oceny ryzyka dla ujęć wody oraz rzetelne przygotowywanie harmonogramów pobierania próbek na kolejny rok, w zgodzie z wchodzącym w życie z dniem 11 stycznia 2018r znowelizowanym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017r. poz. 2294). Do sporządzenia obszarowej oceny jakości wody w powiecie opatowskim wykorzystano wyniki badania próbek pobieranych i badanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną, w ramach prowadzonego monitoringu jakości wody, a także sprawozdania z badań kontroli wewnętrznej producentów wody. Próbki wody pobierane były z częstotliwością określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia (Dz. U. 2015r. poz.1989). Badania próbek wody prowadzone w ramach nadzoru sanitarnego w zakresie monitoringu kontrolnego badane były przez laboratorium Powiatowej Stacji Sanitarno- 5/6
Epidemiologicznej w Sandomierzu nr akredytacji AB 617, w zakresie monitoringu przeglądowego w laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kielcach. nr akredytacji AB 552. Badania w ramach kontroli wewnętrznej producenci wody zlecali akredytowanym laboratoriom zewnętrznym z udokumentowanym i zatwierdzonym systemem jakości. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie stwierdza, że jakość wody dostarczanej odbiorcom w ramach zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie powiatu opatowskiego z 22 urządzeń wodociągowych oraz z jednego indywidualnego ujęcia wody na potrzeby Stowarzyszeniowej Publicznej Szkoły Podstawowej w Ciszycy Górnej w 2017r. odpowiadała wymogom Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015r poz. 1989) i była przydatna do spożycia przez ludzi. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie Aneta Szostak - Walas Otrzymują: 1. Starosta Opatowski 2. Ad/akta Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, ul. Sempołowskiej 3, 27-500 Opatów Tel. (15) 8682149, fax.(15) 8682149 wew. 212, e-mail: psse.opatow@pis.gov.pl 6/6