Procedura postępowania na wypadek pogorszenia się jakosści wody przeznaczonej do spozżycia

Transkrypt

1 Procedura postępowania na wypadek pogorszenia się jakosści wody przeznaczonej do spozżycia Opracowała: mgr inż. Anna Imperowicz - Pawlaczyk Zatwierdził: mgr inż. Krzysztof Kamaszko Łobez, czerwiec 2018

2 Spis treści: 1. Cel i zakres procedury. 2. Podstawa prawna. 3. Terminy i definicje. 4. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Nadzór nad jakością wody Ocena przydatności wody prowadzona w ramach kontroli wewnętrznej Prowadzenie badań jakości wody w urządzeniach wodociągowych Informowanie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie oraz Burmistrza Łobza, o przekroczeniach parametrów jakości wody Ograniczenie ryzyka mogącego spowodować pogorszenie jakości wody. 5. Sposób postępowania w przypadku skażenia wody lub pogorszenia jej jakości Potencjalne przyczyny pogorszenia jakości wody Przyjmowanie zgłoszeń o zaistniałych awariach oraz pogorszeniu jakości wody Zasady postepowania w przypadku wystąpienia pogorszenia się jej jakości Zasady postępowania w przypadku skażenia wody Sposoby informowania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie, Burmistrza oraz odbiorców Zapewnienie zastępczych punktów poboru wody. 6. Załączniki. 2

3 1. Cel i zakres procedury. Celem niniejszej procedury jest zapewnienie szybkiego i skutecznego sposobu eliminowania zagrożeń zdrowia i życia ludzi powstałych na skutek pogorszenia się jakości wody przeznaczonej do spożycia, eliminowania przyczyn powodujących pogorszenie, wraz z zapewnieniem zastępczego punktu (źródła) poboru wody. Zakres procedury obejmuje działania podejmowane przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łobzie na: Ujęciach wody studnie oraz miejsca wtłaczania wody do sieci wodociągowej; Sieci wodociągowej w równomiernie rozmieszczonych punktach poboru wody w ramach kontroli wewnętrznej według załącznika nr 1 do niniejszego opracowania; Zbiornikach magazynujących wodę; 1. Podstawa prawna. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity: Dz. U. z 2018r. poz z późniejszymi zmianami); Ustawa z dnia 20 lipca Prawo Wodne (tekst jednolity: Dz. U. z 2017r. poz z późniejszymi zmianami); Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Dz. U. z 2017 r. poz Terminy i definicje. Monitoring kontrolny monitoring jakości wody realizowany w miejscach, o których mowa w Załączniku nr 1, służący dostarczeniu informacji o jakości wody oraz skuteczności jej uzdatniania, jeżeli jest prowadzone. Niezbędnych do oceny, czy dla parametrów takich jak: jon amonowy, barwa, przewodność elektryczna, 3

4 ph, zapach, smak, ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 22 0 C, bakterie grupy coli, mętność są przestrzegane wymagania. Monitoring przeglądowy monitoring jakości wody realizowany w miejscach, o których mowa w Załączniku nr 1, stanowiący rozszerzenie (uzupełnienie) monitoringu kontrolnego i służący dostarczeniu informacji niezbędnych do oceny, czy są przestrzegane wymagania oraz spełnione parametry takie jak odczyn, barwa, mętność, przewodność elektryczna właściwa, zapach, smak, żelazo, mangan, jon amonowy, azotany, azotyny, chlorki, siarczany, twardość ogólna, utlenialność KMnO4 bakterie gr. coli, Escherichia coli, paciorkowce kałowe, pseudomonas aeruginosa, ogólna liczba bakterii w 22 o C i 36 o C, arsen, akryloamid, antymon, benzen, bor, bromiany, chlorek winylu, cyjanki, 1,2-dichloroetan, benzo(a)piren, selen, chrom, fluorki, glin, kadm, miedź, nikiel, ołów, pestycydy, pestycydów, WWA, THM, trichloroetenu i tetrachloroetenu Zakład oznacza w tekście niniejszej procedury Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łobzie. Przyłącze wodociągowe odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym. Rozporządzenie oznacza w tekście niniejszej procedury Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Dz. U. z 2017 poz Sieć wodociągowa przewody wodociągowe wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Urządzenia wodne - rozumie się przez to urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności obiekty służące do ujmowania wód powierzchniowych oraz podziemnych, urządzenia służące do magazynowania wody, uzdatniania wody, sieci wodociągowe oraz urządzenia służące do regulacji wody. 4

5 Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi wodę w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu, przeznaczoną do picia, przygotowania żywności lub innych celów domowych, niezależnie od jej pochodzenia i od tego, czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, w butelkach lub pojemnikach, wodę wykorzystywaną przez przedsiębiorstwo produkcji żywności do wytworzenia, przetworzenia, konserwowania lub wprowadzania do obrotu produktów albo substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Zbiorowe zaopatrzenie w wodę działalność polegającą na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody, prowadzoną przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Strefa zaopatrzenia geograficznie określony obszar, do którego woda dochodzi z jednego lub więcej źródeł i na którym jakość wody może być traktowana jako jednolita. Zdarzenie radiacyjne - sytuacja związana z zagrożeniem, wymagająca podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności. 3. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Nadzór nad jakością wody. Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują: Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łobzie, w ramach nadzoru sanitarnego. Zakład Wodociągów i Kanalizacji, w Łobzie w ramach sprawowania kontroli wewnętrznej (art. 5. ust. 1a ustawy z dnia r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym). Prowadzona kontrola sanitarna zaopatrzenia ludności w wodę ma na celu zapewnienie odbiorcom wody dobrej pod względem zdrowotnym, zapobieganie epidemiom wodnym i ogniskom chorób zakaźnych przenoszonych przez wodę, a także zapobieganie zatruciom i innym skutkom mogącym nastąpić w następstwie zanieczyszczenia wody substancjami chemicznymi. 5

6 Na podstawie przeprowadzonych badań w ramach kontroli zewnętrznej przez Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologicznej w Łobzie (PSSE) oraz kontroli wewnętrznej Przedsiębiorstwa, oceniana jest jakość wody ujmowanej, tłoczonej do sieci i dostarczanej odbiorcom. Miejsca poboru próbek wody uzgodnione i zatwierdzone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie (PPIS). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów wszelkich substancji fizykochemicznych i promieniotwórczych w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia; podstawowe wymagania mikrobiologiczne określone w załączniku nr 1 część A do rozporządzenia; podstawowe wymagania chemiczne i promieniotwórcze określone w załączniku nr 1, część B, oraz Załącznik nr 4 część A, do rozporządzenia 3.2. Ocena przydatności wody prowadzona w ramach kontroli wewnętrznej. Ocena przydatności wody przeprowadzana przez przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjne w ramach wewnętrznej kontroli jakości wody, o której mowa w art. 5 ust. 1a ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, obejmuje: Prowadzenie badań jakości wody w urządzeniach wodociągowych: w zakresie dotyczącym co najmniej: wymagań i parametrów objętych monitoringiem przeglądowym, parametrów objętych monitoringiem kontrolnym; z częstotliwością nie mniejszą niż określona w załączniku nr 3 do rozporządzenia, gdy nie wystąpią okoliczności mogące spowodować zmianę jakości wody; każdorazowo po wystąpieniu okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody, szczególnie jej pogorszenie w szczególności awarii sieci wodociągowej, awarii systemu uzdatniania wody, wymiany sieci 6

7 wodociągowej, powodzi, intensywnych opadów, suszy lub zdarzenia radiacyjnego w uzgodnieniu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym Informowanie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie oraz Burmistrza Łobza, o przekroczeniach parametrów jakości wody określonych w: w części A w tabeli 1 lub części C w tabeli 1 lp. 1 (bakterie grupy coli w przypadku przekroczenia wartości parametrycznej 10 jtk (NPL)/100 ml) załącznika nr 1 do rozporządzenia w dniu sporządzenia cząstkowego sprawozdania lub całościowego sprawozdania z badań jakości wody, o którym mowa w 10 ust. 1, lub uzyskania informacji o której mowa w 10 ust. 4; w części A lub części B załącznika nr 4 do rozporządzenia lub ustalonych w oparciu o wyniki oceny ryzyka, o której mowa w 12, oraz ocenę bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów, jako niezbędnych dla danej strefy zaopatrzenia do celów ochrony zdrowia ludzkiego w dniu sporządzenia cząstkowego lub całościowego sprawozdania z badań jakości wody, o którym mowa w 10 ust. 1; w części B lub części C w tabeli 1 lp. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia w przypadku przekroczenia wartości parametrycznej < 10 jtk (NPL)/100 ml lub w części C w tabeli 1 lp. 2 i 3 lub w tabeli 2 lub części D załącznika nr 1 do rozporządzenia oraz ustalonych w oparciu o wyniki oceny ryzyka, o której mowa w 12 oraz ocenę bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów, jako niezbędnych dla danej strefy zaopatrzenia do celów zapewnienia jakości produkcji, dystrybucji i kontroli jakości wody w terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia sporządzenia cząstkowego lub całościowego sprawozdania z badań jakości wody, o którym mowa w 10 ust. 1; uzgodnienie z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Łobzie sposobu ustalenia miejsca i przyczyny niezgodności z wymaganiami oraz prowadzenia działań naprawczych w terminie nie dłuższym niż 3 dni robocze od dnia przekazania informacji, o której mowa w pkt 2;; 7

8 ustalanie harmonogramu pobierania próbek wody do badań jakości wody, zgodnie z częstotliwością nie mniejszą niż określona w załączniku nr 3 do rozporządzenia, z zastrzeżeniem 14 ust. 1 pkt 2, w przypadku wykonania oceny ryzyka, o której mowa w 12, oraz ustaloną w 15, w uzgodnieniu Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Łobzie tak aby liczba próbek, w miarę możliwości, rozkładała się równomiernie w czasie i miejscu;; wyznaczenie w uzgodnieniu z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Łobzie i wykonanie przez zakład wodociągowo-kanalizacyjny stałych punktów czerpalnych służących do pobierania próbek wody; punkty do poboru próbek wody winny być zlokalizowane w miejscach pozwalających na ocenę skuteczności procesu uzdatniania, w miejscach wprowadzania wody do sieci wodociągowej, z sieci wodociągowej w miejscach równomiernie rozmieszczonych na całym obszarze zaopatrzenia w wodę, w punktach czerpalnych, znajdujących się w urządzeniach wodociągowych, zainstalowanych na stałe, używanych do pobierania wody przez odbiorców usług zlokalizowanych przed wodomierzem głównym lub przyłączem wodociągowym, punktach czerpalnych znajdujących się w budynkach mieszkalnych z zaworów używanych zwykle do pobierania wody ; w przypadku wystąpienia okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody, szczególnie jej pogorszenie w szczególności awarii instalacji wodociągowej, awarii systemu uzdatniania wody, wymiany instalacji wodociągowej i powodzi należy wyznaczyć miejsce i częstotliwość i zakres badania wody w celu określenia spełnienia wymagań określonych w rozporządzeniu, w uzgodnieniu z właściwym państwowym powiatowym lub państwowym granicznym inspektorem sanitarnym, zaplanowanie przedsięwzięć naprawczych i ustalenie harmonogramu ich realizacji oraz niezwłoczne poinformowanie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie oraz Burmistrza Łobza, o podjętych i zaplanowanych działaniach; przechowywanie wyników badań przez okres co najmniej 5 lat od dnia ich wykonania; 8

9 przekazywanie, w przypadku braku przekroczeń wartości parametrycznych, Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w Łobzie w terminie 7 dni roboczych od dnia sporządzenia sprawozdania z badań, wyników badań wody Ograniczenie ryzyka mogącego spowodować pogorszenie jakości wody. W celu ograniczenia ryzyka i okoliczności mogących spowodować pogorszenie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, ZWiK prowadzi: systematyczną ocenę jakości wody pod względem bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego w zakresie parametrów mikrobiologicznych, fizykochemicznych i promieniotwórczych. bieżącą kontrolę i utrzymuje należyty stan sanitarno techniczny urządzeń służących do ujmowania, uzdatniania i transportu wody przeznaczonej do spożycia; okresową kontrolę stanu zdrowia pracowników zajmujących się konserwacją i eksploatacją urządzeń oraz instalacji służących do ujmowania, oczyszczania i przesyłania wody. 4. Sposób postępowania w przypadku skażenia wody lub pogorszenia jej jakości. Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi powinna być bezpieczna dla zdrowia i życia człowieka. Źródła wody muszą być odpowiednio chronione i eksploatowane. Należy nie dopuszczać do sytuacji mogących spowodować zanieczyszczenie lub skażenie wody, a także zadbać o skuteczny przebieg jednostkowych procesów oczyszczania oraz bezpieczny transport i dystrybucję wody 4.1. Potencjalne przyczyny pogorszenia jakości wody. Wśród potencjalnych przyczyn pogorszenia jakości wody należy wymienić: rozszczelnienie sieci wodociągowej, awarie w systemie uzdatniania wody: 9

10 zerwanie złoża w filtrze, wypływ złoża filtracyjnego z filtrów uszkodzenie zaworów zwrotnych rozregulowanie systemu napowietrzania wody napływ wód gruntowych do studni głębinowych nieprzestrzeganie procedur płukania filtrów i dezynfekcji wody zerwanie lustra wody w studni głębinowej, awarie i wymian pomp głębinowych, awarie rurociągu tłocznego ze studni, zaczopowanie studni, celowe skażenie wód głębinowych lub zbiorników wody oczyszczonej Przyjmowanie zgłoszeń o zaistniałych awariach oraz pogorszeniu jakości wody. Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łobzie prowadzi całodobowe dyżury w dni powszednie i świąteczne, w czasie których przyjmowane są wszelkie zgłoszenia dotyczące nie tylko awarii sieci wodociągowo - kanalizacyjnej, ale również zgłoszenia dotyczące jakości wody, pod numerami telefonu: Informacje o stanie jakości wynikają również ze zgłoszeń Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łobzie, która prowadzi zewnętrzną kontrolę jakości wody Zasady postepowania w przypadku wystąpienia pogorszenia się jej jakości. W przypadku wystąpienia sygnałów lub zgłoszeń dotyczących pogorszenia jakości wody dostarczanej do sieci lub do odbiorców, kierownik Wodociągów oraz Technolog dokonują oceny zaistniałej sytuacji oraz informują o fakcie Dyrektora ZWiK, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, Kierownika Wydziału Ochrony Środowiska oraz Burmistrza Łobza. 10

11 Próbki wody pobierane są przez akredytowane Laboratorium którym jest Laboratorium badawcze Przedsiębiorstwa Usług Wodnych i Sanitarnych Sp. z o.o. w Nowogardzie, zgodnie z harmonogramem badań wody. Na podstawie przeprowadzonych badań dokonana zostanie ocena jej przydatności. Należy oznaczyć wskaźniki co najmniej w zakresie objętym monitoringiem kontrolnym z uwzględnieniem rodzaju zgłaszanych zmian jakości wody. W przypadku stwierdzenia ponadnormatywnych zawartości oznaczanych wskaźników, należy przekazać informację do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego oraz Burmistrza Łobza w dniu wystawienia sprawozdania. Jeżeli jakość wody nie zagraża bezpieczeństwu zdrowia i życia odbiorców, jest ona warunkowo dopuszczona do spożycia na okres trzydziestu dni, a ZWiK podejmuje działania zmierzające do przywrócenia właściwej jakości wody, m.in. poprzez przeprowadzenie awaryjnego płukania sieci oraz wnikliwe skontrolowanie jednostkowych procesów technologicznych oczyszczania wody Zasady postępowania w przypadku skażenia wody. W sytuacji potwierdzenia zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, tj. jeżeli uzyskane wyniki badań wody, wykonane w ramach monitoringu wewnętrznego lub nadzoru sanitarnego, wykażą obecność mikroorganizmów chorobotwórczych lub nie spełnienie wymagań dotyczących parametrów fizykochemicznych lub promieniotwórczych o istotnym i bezpośrednim znaczeniu dla zdrowia konsumentów w stopniu powodującym brak przydatności wody do spożycia przez ludzi stwierdzonej przez PPIS, następuje natychmiastowe unieruchomienie wodociągu lub jego części. W zależności od rodzaju i skali zagrożenia dla życia lub zdrowia konsumentów podejmowane działania powinny być ukierunkowane na: powiadomienie władz samorządowych oraz jednostek wytypowanych do udzielania pomocy w sytuacjach kryzysowych, poinformowanie odbiorców o zaistniałym zagrożeniu w sposób opisany w pkt. 5.5 niniejszego opracowania, 11

12 okresowe wstrzymanie dostaw wody w części lub w całości sieci wodociągowej, zapewnienie awaryjnych źródeł zaopatrzenia w wodę w sposób opisany w pkt. 5.6, usunięcie źródeł zagrożenia poprzez: zlokalizowanie przyczyny i rodzaju zanieczyszczenia wody wyłączenie skażonych studni głębinowych; wyłączenie stacji uzdatniania wody lub jednostkowego procesu technologicznego będącego źródłem skażenia, względnie zbiornika wody; wyłączenie skażonego odcinka sieci wodociągowej poprzez zakręcenie zasuw; dezynfekcję ujmowanej wody oraz intensywne płukanie studni głębinowych w granicach ustalonych zasobów eksploatacyjnych; dezynfekcję wody gromadzonej w zbiornikach wody czystej (wyrównawczych); czyszczenie i dezynfekcję zbiorników; dezynfekcję skażonych odcinków sieci wodociągowej; intensywne płukanie odcinków sieci wodociągowej; zlecenie laboratoryjnych badań mikrobiologicznych i fizyko-chemicznych próbek wody w zakresie rozszerzonym na urządzenia, co do których występuje podejrzenie o możliwości przeniesienia skażenia; bieżące informowanie PPIS o uzyskanych wynikach badań jakości wody Sposoby informowania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie, Burmistrza oraz odbiorców. 12

13 W celu poinformowania odbiorców wody o zagrożeniach związanych z pogorszeniem jakości wody lub z jej skażeniem, ZWiK lub osoba upoważniona, redaguje oficjalną informację, która jest podana do publicznej wiadomości poprzez: umieszczenie komunikatu na oficjalnej stronie internetowej Urzędu Miasta Łobza; umieszczenie komunikatu na stronie internetowej ZWiK; zamieszczenie ogłoszenia w lokalnych mediach; wywieszanie na tablicach informacji publicznej zlokalizowanych na terenie miasta, albo miejscowości wiejskiej w której wystąpiło przekroczenie. Po otrzymaniu pozytywnych wyników badań próbek wody i otrzymaniu akceptacji przez PPIS w Łobzie, obowiązkiem ZWiK jest poinformowanie odbiorców o odwołaniu niebezpieczeństwa związanego z występującym skażeniem wody i zamieszczenie komunikatów o pozytywnej ocenie przydatności wody do spożycia przez ludzi w identyczny sposób, jak przekazywane zostały informacje o skażeniu wody Zapewnienie zastępczych punktów poboru wody. W celu zapewnienia awaryjnego zaopatrzenia w wodę podjęte zostaną następujące działania, w zależności od skali problemu: dokonanie przełączeń w infrastrukturze technicznej na nieskażone źródła zasilania w wodę, zorganizowanie dostaw wody pitnej (beczkowozy, woda butelkowana), zorganizowanie dostaw wody do celów gospodarczych przy użyciu środków własnych. W celu prawidłowego zorganizowania dostaw wody należy: określić punkty dostaw dla poszczególnych części miasta, opracować i rozpowszechnić harmonogram awaryjnych dostaw wody, zapewnić środki transportu oraz ludzi do realizacji dostaw, 13

14 udostępnić zastępczy punkt poboru wody na terenie PWiK. Do transportu, gromadzenia i czerpania wody z zastępczych źródeł zaopatrzenia, należy korzystać tylko i wyłącznie z cystern przeznaczonych do wody pitnej. Cysterny te powinny być wyposażone w stosowny kran czerpalny, zabezpieczony przed skażeniem oraz właz do napełniania zbiornika zabezpieczony przed dostępem osób nieupoważnionych oraz możliwość bezpiecznego opróżniania i czyszczenia oraz nie dopuszczenia do wtórnego skażenia wody. Sposób korzystania z wody z cystern w sytuacji awaryjnego zaopatrzenia w wodę opisano w Załączniku nr Załączniki. 14