Alfred Llipple.. OD KSIEGI '"" RODZAJU DO EWANGELII WPROWADZENIE DO LEKTURY PISMA ŚWIĘTEGO PRZEŁOŻYŁ JULIUSZ ZYCHOWICZ WYDAWNICTWO ZNAK KRAKÓW 1983
Tytuł oryginału: BIBLISCHE VERKONDIGUNG IN DER ZEITENWENDE, Mtinchen, Don Bosco Verlag. Przekładu dokonano z wydania piątego: Tom I: Biblische Urgeschichte, 1967 (wyd. 1: 1965). Tom II: Das Volk Israel, 1970 (wyd. 1: 1964). Tom III: Jesus Christus -Messias und Kyrios, 1969 (wyd. 1: 1964) SPIS TRESCI Wstęp ks. Józefa Kudasiewicza 13 PREHISTORIA BmLIJNA I KATECHEZA BIBLIJNA NA PRZEŁOMIE CZASOW 23 KNAZSKY SEM!NAR sv. Frontisko Xaverskeho BANSKJ\ YSTRICA zapisane diia: Ki\JIZNICA prirastkove cisl(), 4:2 5.3 ",,.[.(, xnaćk,u' 1 t VI. 1997 Rysunki (wg wyd. oryginalnego): Heinz Bogner Drzeworyt z l'. 1530 na s. 24 (wg wydania oryginalnego): Deutsches Museum, MUnchen. Teksty z Pisma świętego- są cytowane wg Biblii Tysiąclecia, z uwzględnieniem w niektórych przypadkach innych polskich przeltladów. Cytaty z encykliki Dtvtno afflante Sptrttu są podane w tłum. ks. Euge_ niusza Dąbrowskiego, z lnstrukcji Komisji Biblijnej Santa Mater Ecclesia w tłum. ks. Aleksego Klawka, zaś z konstytucji dogmatycznej o ObjaWieniu Bożym wg wydania zbiol'. Sobór Watykański fi, Pallottinum 1968. ISBN 83-7006-032-3 II Przewrót w obrazie świata w XVI wieku Krytycznohistoryczne badania biblijne XVII i XVIII wieku 25 Badania historycznoreligijne XIX i XX wieku Interpretacja metodą historii form literackich Obronna postawa Kościoła... Kościelne inicjatywy i wskazówki dla studi6w biblijnych Rodzaje literackie w Piśmie świętym PREHISTORIA BIBLIJNA. Prehistoria w katechezie biblijnej. 41 l. Relacja biblijna o dziele stworzenia 43 a) Analiza krytycznoliteracka 43 b) Rodzaj literacki biblijnej relacji o stworzeniu 46 c) Układ biblijnej relacji o stworzeniu 48 d) Wskazania interpretacyjne 50 e) Akcent kerygmatyczny 51 f) Wskaz6wki metodyczne 52 2. Stworzenie czy ewolucja człowieka? 56 a) " Krytycznoliteracka analiza tekstu 56 b) Wskazania Kościoła 58 59 d) Biblia a biologia. 61 e) Wskaz6wkt metodyczne 71 24 26 27 28 29 31 35 5
3. Ewa - z żebra Adama'?. a) Krytycznoliteracka analiza tekstu b) Wskazania Kościoła d) Monogenizm czy poligenizm? e) Wskazówki metódycżne 4. Raj - baśniowa kraina. nierobów'? a) Analiza tekstu.. b) Wskazania Kościoła 5. Wąż i jabłko - pierwszy grzech w raju. a) Krytycznoliteracka analiza tekstu b) Wskazania Kościoła 6. Kain - wyróżniony i naznaczony 110 a) Pochodzenie i krytycznoliteracka analiza tek- 74 74 75 78 82 85 86 86 88 89 93 95 96 99 101 107 1" b) Akcent kerygmatyczny 114 c) Wskazówki metodyczne 118 1. Sądny dzień potopu. 120 a) Krytycznoliteracka analiza tekstu 120 b) Ka:taklizmy powodziowe i relacje ó potopie w historii ludzkości. 124 c) Akc e nt kerygmatyczny 126 d) Wskazówki etodyczne 130 8. Pycha ludzka i są4 B9ŻY (budowa. wieży Babel) 131 a) Analiża tekstu... 131 b) Szczegóły z dziedzuly:.historii kultury 132 c) Analiża historycznojęzykowa. 137 d) Akcent kerygmatyczny 139 e) Wskazó\V i. metodyczne '. " 142 9. Chronologia prehistorii biblijnej 143 a) Dane liczbowe w :aiblii... -. ' :,!.;: 143 b) Symbolika liczb VIi" starożytnym' Wschodzie 146 c) Wnioski co do datowania wydarzeń prehistorii biblijnej DZIEJE LUDU IZRAELA 147 Przegląd chronologiczny 151 I HISTORIA PATRIARCHOW 153 l. Sposób przedstawienia historii patriarchów i jej teologia 157 a) Analiza krytycznoliteracka 158 b) Sytuacja historycznokulturowa 160 c) "Bóg ojców". 162 d) Przewodni motyw teologiczny 164 2. Abraham - ojciec. tych, którzy wierzą 167 a) Srodowisko historyczne b) Sytuacja geograficzna 3. Izaak, "błogosławiony przez Jahwe" a) Forma literacka' historii Izaaka b) Tło historycznokulturowe c) Akcent teologiczny 4. Jakub, protoplasta. Izraela a) Forma literacka historii Jakuba b) Uwagi historycznokulturowe c) Obraz Boga w opowieści o Jakubie d) "Moralność" wyłudzenia błogosławieństwa e) Wskazówki metodyczne 5. Józef Egipski. a) Analiza krytycznoliteracka b) Tło historyczne. c) Akcent religijny 167 170 175 180 181 181 183 185 187 189 189 191 193 195 197 199 199 201 203 204 6 7
II MOJŻESZ I POWSTANIE NARODU IZRAELSKIE GO 6. Mojżesz przywódca narodu, prorok, prawo- dawca. 206 208 10. Saul, pierwszy król. a) Analiza literacka historii Saula b) Srodowisko historyczne. c) Postać i tragiczne dzieje króla Saula. 269' 269' 270' 273, 276: a) Analiza krytycznoliteracka historii Mojżesza b) Pobyt plemion izraelskich w Egipcie c) Mojżesz - postać historyczna?. d) Przeżycie Boga: "ehjeh aszer ehjeh" e) Akcent kerygmatyczny historii Mojżesza f) Wskazówki dydaktyczno-metodyczne 208 209 212 216 218 220 11. Dawid, król wielkiego Izraela a) Tło historyczne bl Postać Dawida c) Psalmy 277 278 279' 281 284 7. Wyjście z Egiptu i wędrówka przez pustynię a) Plagi 'egipskie. b) Swięto Paschy c) Szlak wędrówki przez pustynię. d) Wydarzenia zbawcze na Synaju e) Akcent kerygmatyczny f) Wskazówki metodyczne 222 223 224 225 232 236 238 12. Salomon - wielkość i wina a) Analiza literacka. b) Swiątynia jerozolimska c) Salomonowa literatura "mądrościowa"? d) Jahwe a obcy bogowie e) Podział wielkiego państwa Salomona w roku 932. f) Wskazówki metodyczne. 286; 287 289 291 292 293 296 III ZAJĘCIE ZIEMI OBIECANEJ I OKRES KROLE STWA. 8. Jozue sędziowie a) Analiza krytycznoliteracka b) Tło historyczne c) Poszczególne postacie. Jozue Sędziowie Debora. Gedeon Samson Heli i SamueL d) Akcent religijny e) Wskazówki metodyczne 9. Rut,,pramatka. Dawida. a) Analiza literacka. b) Akcent kerygmatyczny c) Wskazówki metodyczne 240 244 244 248 251 251 252 253 254 256 257 260 261 263 263 265 268 IV EPOKA PROROKOW Era profetyzmu Kto to jest prorok? Prorocy królestwa izraelskiego i królestwa judzkiego Rozumienie orędzia Jahwe przez proroków Spisanie ksiqg prorockich 13. Prorocy królestwa północnego (Izraela) 298 298 300 302 303 304 305 a) Eliasz 307 b) Elizeusz 311 c) Amos 312 d) Ozeasz. 314 14. Prorocy królestwa południowego (Judy) 317 a) Prorocy przed niewolą babilońską. 318 Micheasz,. Nahum, Habakuk, Sofoniasz, Baruch 318. Izajasz. 321, Jeremiasz 324 8 9
b) Prorocy w niewoli babilońskiej 328 h) Ukierunkowanie w zakresie tlilologii biblijnej. 361 Ezechiel Deutero-Izajasz Daniel. c) Prorocy po okresie niewoli babilońskiej Aggeusz, Zachariasz, Trito-Izajasz, Malachiasz, Joel, Abdiasz, Deutero-Zachariasz. 329 331 332 333 334 335 Wskazania Kościoła. Bodźce dla egzegezy i katechezy. 2. Schemat opisu w czterech ewangeliach. a) Schemat opisu w ewangeliach synoptycznych h) Problemat synoptyczny. e) Sposób przedstawienia i schemat chronologiczny w ewangelii Jana 362 370 371 373 375 V NAROD IZRAELSKI W OKRESIE PO NIEWOLI 15. Sen o nowym politycznym królestwie Dawido 336 d) Metoda redakcyjna ewangelistów. e) Wskazania Kościoła 376 379 wym 337 3. Historyczne i geograficzne tło życia Jezusa. 380 a) Oczekiwania i rozczarowania żydowskich repatriantów b) Teologia i wspólnota kultowa za Nehemiasza i Ezdrasza. c) Biblijna literatura "mądrościowa" d) Religijny motyw przewodni walk Machabeuszów e) Wskazówki metodyczne 337 340 342 344 346 a) Próba ustalenia chronologii życia Jezusa. b) Palestyna za rządów króla Heroda I. e) Palestyna za cfas6w Jezusa (podział polityczny). d) Geografia Palestyny e) Galilea f) Judea.. g) Jerozolima h) Jerozolimska świątynia Heroda 381 384 386 388 389 392 393 394 16. Oczekiwanie na Mesjasza w późnym judaizmie 347 4. Czy ideałem ma być harmonia ewangelii? 397 a) Pokuta i chrzest pokuty jako przygotowanie. do ery mesjańskiej bl Obostrzenia religii Prawa c) Obraz Mesjasza 347 348 348 a) Motyw sporządzania harmonii ewangelii b) Harmonia ewangelii w roku kościelnym. c) Konsekwencje dydaktycznoreligijne d) Bodźce ze strony dzisiejszej teolog,li biblijnej e) Refleksje kerygmatyczne 398 399 400 402 405 JE Ż US C H R Y ST U S - MESJASZ I Kyiuos 5. Tytuły Jezusa w ewangeliach. 407 ł. Jezus Chrystus historia czy legenda?. a) Spuścizna teologicznobiblijna ubiegłych stuleci Herman Samuel Reimarus (1694-1768) David Friedrich Strauss (1808-1874). Ferdinand Christian Baur (1792-1860) Szkoła historycznore igijna. Szkoła eschatologiczna. Martin Kiihler. (1835-1912).. 353 355 356 356 357 357 357 359 a) Jezus czy Chrystus? b) Przegląd tytułów Jezusa c) Jezus - prorok. d) Jezus - Mesjasz e) Jezus - Syn Człowieczy f) Jezus - Syn Boży g) Jezus - Kyrios. 6. Obraz Chrystusa w ewangelii Marka 407 409 411 412 414 416 419 423 Szkola historii form literackich (formgeschichtliche Schule albo Formgeschichte) Demitologizacja. 359 360 a) Autor ewangelii Marka. b) Układ i forma literacka ewangelii Marka e) Podstawowe elementy obrazu Chrystusa. 424 425 429 10 11
7. Obraz Chrystusa w ewangelii Mateusza. a) Autor ewangelii Mateusza. b) Układ i forma literacka ewangelii Mateusza. c) Akcenty chrystologiczne 435 436 439 443 8. Obraz Chrystusa w ewangelii Łukasza 450 a) Autor ewangelii Łukasza. 451 b) Układ i forma literacka ewangelii Łukasza 452 c) Klimat duchowy i religijny 455 d) Nauka o Chrystusie w ewangelii Łukasza 458 9. Obraz Chrystusa w ewangelii Jana. 461 a) Autor ewangelii Jana. 462 b) Układ i specyfika literacka ewangelii Jana 464 c) Srodowisko duchowe i religijne. 466 d) Chrystologia ewangelii Jana 468 Polska bibl10grafia uzupełniająca (Opracowal ks. Józef Kttdasiewicz). 473 K siążka Alfreda Lapple, którą ot1"zymuje do 1"ąk Czytelnik polski, należala po swym ukazaniu się do najczęściej tlumaczonych i wydawanych książek biblijnych na Zachodzie. Niemiecki Q1"yginal ukazal się w monachijskim wydawnictwie Don Bosco w latach 1963 (tomik I) - 1964 {tomik II i III). Do 1970 r. książka byla pmwie co roktt wznawiana i doskonalona. Zaledwie upłynął 1"Ok od publikacji wersji oryginalnej, gdy już zaczęly wychodzić poszczególne tomiki w tlumaczeniu francuskim (1965-1967) w se1"ii "E cole de la Foi, Collection de l'institut Superieur.de Pastorale Catechetique" - wydawnictwo Fayard-Miime. Tłumaczenie angielskie zostalo wydane przez The Mercier Press w 1967 1". W,"oku następnym ukazują się pienvsze dwa tomiki w Niemieckiej Republice Demokmtycznej w katolickim wydawnictwie St. Benno-V e1"lag {Lipsk). Największą poczytnością jednak cieszylo się tlumaczenie wloskie: do r. 1969 bylo aż sześć wydań dwóch pierwszych części i dwa wydania części t1"zeciej. Wersja wlos7w u7 azala się w znanym i zaslużonym wydawnictwie paulińskim Edizioni Paoline, w se1"ii "Bibbia e cate chesi". Czemu zawdzięczają tak wielkie powodzenie te t1"zy male, niepozorne tomiki, które w wydaniu polskim zbiemmy w jeden tom? Tlumacze, wydawcy i recenzenci starają się ttczulić Czytelników na szereg walo1"ów tej książki, które ich zdaniem zadecydowaly o jej poczytności. Wydawca fmncuski tak prezentuje pracę Liipplego: "Jest to dzielo jasne, ścisle, gruntownie udokumentowane, pozwoli ono duszpaste1 zom... przedstawić teksty biblijne w perspektywie przystosowanej do wspólczesnej mentalności, uwzględniając z jednej strony naukę Kościola, z d1"ugiej zaś najnowsze pmce specjalistyczne". R. Tamisier we wstępie do tegoż tlumaczenia może jeszcze tmfniej charakte,"yzuje. książkę: "Każda kwestia zostala wylożona z nie- 13
Opracowanie graficzne ZBIGNIEW ŁAGOCKI Kuria Metropolitalna w Krakowie. L. 3521/82. Kraków, dnia 2 XI 1982 r. IMPRIMATUR + Julian Groblicki vic. gen. Ks. Jan IDyduch kanclerz. Ks. doc. Jerzy Chmiel cenzor. Printed in Poland. Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK, Kraków 1982. Wydanie II. Naklad 20.000 + 350 egz. Obj ętość arie wyd. 26, arie druk. 30,5. Papier drulcowy kl. III 70 g format 82 X 104. Oddano do skladania 7 I 82. POdpisano do druku 8.XII 82. Drulc ukończono w grudniu 1983. Zam. 24/82. Cena zł 280,- Prasowe Zakłady Graficzne w Krakowie Al. POkoju 3. K-12/2001.