Spis treści. Wprowadzenie... 9

Podobne dokumenty
OBLICZA POLITYKI. pod redakcją Jana Błuszkowskiego i Jacka Zaleśnego INSTYTUT NAUK POLITYCZNYCH UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO WARSZAWA 2009 V0L

Spis treści: WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP

PUBLIKACJE PRACOWNIKÓW INP W 2009 ROKU. Publikacje w recenzowanym czasopiśmie polskim (o zasięgu krajowym)

Polityka wschodnia Polski

Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe

KONSTYTUCJA FEDERACJI ROSYJSKIEJ A ROSYJSKA I EUROPEJSKA TRADYCJA KONSTYTUCYJNA

Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran. Wojna. po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach

NOWE KŁAMSTWA W MIEJSCE STARYCH

POZYCJA USTROJOWA WŁADZY USTAWODAWCZEJ WE WSPÓŁCZESNYM

Służby kontrwywiadu wojskowego III RP : zestawienie bibliograficzne w wyborze

Rosyjska elita polityczna o Unii Europejskiej

OPIS PRZEDMIOTU - SYLABUS. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO HISTORYCZNY KATEDRA POLITOLOGII ZAKŁAD ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Spis treści. Część I. Miejsce i rola służb specjalnych w systemie bezpieczeństwa

Andrzej Pułło ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO PAŃSTWA

KATEDRA BEZPIECZEŃSTWA I PORZĄDKU PUBLICZNEGO. ZESTAW A licencjat

STOSUNKI NATO FEDERACJA ROSYJSKA W ŚWIETLE DOKUMENTÓW

Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów... 13

Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE STUDIA II STOPNIA

obecność na zajęciach (usprawiedliwione dwie nieobecności) aktywność test zaliczeniowy INFORMACJE DODATKOWE: dyżur wykładowcy: , pok.

STUDIA POLITOLOGICZNE

Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości. redakcja Andrzej Paczkowski

problemy polityczne współczesnego świata

Spis treści. Wprowadzenie... 9

Politologia studia niestacjonarne Seminaria dyplomowe w roku akademickim 2017/2018 Spis treści

NOWA TOŻSAMOŚĆ NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Zbigniew Siemiątkowski, Aleksandra Zięba

Polityka zagraniczna iii rp

Przegląd Europejski Nr 2 (44), Valentina Prudskaya Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego

EUROPEJSKA POLITYKA SĄSIEDZTWA UNII EUROPEJSKIEJ

ZESZYTY NAUKOWE 4 (48) 2007

SPIS TREŚCI. Tomasz Słomka Między dwiema konstytucjami: kilka uwag o specyfice polskiej ciągłości i zmiany systemowej... 11

Na Zachodzie lepiej niż u nas w Rosji - Rosjanie o Rosji, Polsce i Niemczech

Przedmiot Egzaminator Termin egzaminu i miejsce Forma egzaminu DZIENNIKARSTWO

Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera

Przedmiot Egzaminator Termin egzaminu i miejsce Forma egzaminu DZIENNIKARSTWO

Przedmiot Egzaminator Termin egzaminu i miejsce Forma egzaminu DZIENNIKARSTWO. Prof. Wiesław Wacławczyk

EGZAMIN MATURALNY 2012 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY

Problemy polityczne współczesnego świata

Wiedza o społeczeństwie zakres rozszerzony

Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA. Kierunek: Bezpieczeństwo Wewnętrzne 2014/2015. Specjalność: Bezpieczeństwo antyterrorystyczne

STUDIA POLITOLOGICZNE

STUDIA STACJONARNE TERMINARZ EGZAMINÓW w sesji letniej roku akad. 2015/2016na Wydziale Politologii i Studiów Międzynarodowych14.09.

WIEDZA. ma rozszerzoną wiedzę interdyscyplinarną z zakresu nauk społecznych, szczególnie nauk o bezpieczeństwie i ich miejscu w systemie nauk

Kalendarz Maturzysty 2011/12 Wiedza o społeczeństwie

Marzec 68: karykatura antysemicka

STUDIA STACJONARNE TERMINARZ EGZAMINÓW w sesji letniej roku akad. 2016/2017 na Wydziale Politologii i Studiów Międzynarodowych r.

WYŻSZA SZKOŁA BEZPIECZEŃSTWA z siedzibą w Poznaniu

EGZAMIN MATURALNY 2013 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

ZESZYTY NAUKOWE ZAKŁADU EUROPEISTYKI

EGZAMIN MATURALNY 2012 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES

Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego nr 1,

Tematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy.

Spis treści. Wstęp Rozdział I Systemy polityczne problemy ogólne Rozdział II Historyczne systemy polityczne. Rewolucje demokratyczne..

Anna Zachorowska-Mazurkiewicz Kobiety i instytucje. Kobiety na rynku pracy w Stanach Zjednoczonych, Unii Europejskiej i w Polsce

PREZENTACJA SYLWETEK PROMOTORÓW

Obietnice wyborcze wobec krajów Partnerstwa Wschodniego i Rosji: Kampania wyborcza do Sejmu i Senatu przed wyborami 9 października 2011

Współczesne systemy polityczne. Wykład 1

USTAWA z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji

Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie Autor: redakcja naukowa Janusz Płaczek

Współpraca ze wschodnimi partnerami Polski jak działać pomimo trudnej sytuacji politycznej

Stosunki międzynarodowe studia niestacjonarne Seminaria dyplomowe w roku akademickim 2015/2016 Spis treści

CURRICULUM VITAE ANDRZEJ POGŁÓDEK STYCZEŃ 2019

TERRORYZM JAKO STRATEGICZNE ZAGROŻENIE W WARUNKACH

PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA KIERUNKU STUDIÓW EUROPEISTYKA I STOPIEŃ OGÓLNE

ASTERN BORDERIAND OF ENLARGED EUROPEAN UNION

Elementy składowe sylabusu. Nazwa jednostki prowadzącej kierunek. Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie. Europeistyka. Nazwa kierunku studiów

pod redakcjg Marka Baranskiego, Natalii Rudakiewicz, Macieja Guzy

B7-0128/2009 } B7-0129/2009 } B7-0130/2009 } B7-0131/2009 } B7-0132/2009 } RC1/Am. 1

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY. CZĘŚĆ OGÓLNA 60 zagadnień STUDIA I STOPNIA KIERUNEK BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

Wstęp 9. Rozdział 2 [Roman Kuźniar]

POZYCJA USTROJOWA WŁADZY USTAWODAWCZEJ WE WSPÓŁCZESNYM

Pełna Oferta Usług Edu Talent

W centrum uwagi Roczny plan pracy. Liczb a godzi n lekcyj nych. Punkt z NPP

STUDIA I ANALIZY EUROPEJSKIE NR 6/2010

Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia

Mirosław Jeziorski, Krzysztof Płaska IPN

TREŚCI PROGRAMOWE MODUŁÓW

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY

Dr Robert Białoskórski, Dr Beata Gałek, PhD Dr Malina Kaszuba, PhD Dr Marlena Drygiel, PhD Mgr inż. Marta Stempień, Msc Mgr inż.

SOLIDARNOŚĆ I OPOZYCJA POLITYCZNA W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ W LATACH 80. XX WIEKU

STUDIA STACJONARNE TERMINARZ EGZAMINÓW w sesji letniej roku akad. 2018/2019 na Wydziale Politologii i Studiów Międzynarodowych

KLASA II GIMNAZJUM. Rozdział I Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej. Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ

Bezpieczeństwo WIEDZA PRAKTYCZNA DYSCYPLINA NAUKI KIERUNKI STUDIÓW

POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

KARTA KURSU. Studia stacjonarne I stopnia Kierunek: Historia Specjalność: Nauczycielska Specjalizacja: historia i wiedza o społeczeństwie

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo Konstytucyjne na kierunku Prawo

W odpowiedzi na artykuł Ihara Szauczuka Wyższa humanistyczna edukacja na Białorusi w okresie międzywojennym: szkic historyczny

Prace z teorii i historii prawa oraz administracji publicznej

Spis treści Wprowadzenie ROZDZIAŁ I Definiowanie podstawowych pojęć 1. Historia bezpieczeństwa 2. Pojęcie bezpieczeństwa 3.

Wydział: Politologia. Politologia

Prace z zakresu myśli polityczno-prawnej oraz elektronicznej administracji

(Yearbook of the Institute of East-Central Europe)

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

Transkrypt:

STUDIA POLITOLOGICZNE VOL. 43 Spis treści Wprowadzenie............................................... 9 STUDIA I ANALIZY Zbigniew Siemiątkowski Dziedzictwo służb specjalnych Federacji Rosyjskiej. Od ochrany carskiej do Federalnej Służby Bezpieczeństwa........ 13 Krzysztof Fedorowicz Służby specjalne w systemie ustrojowym Armenii.............. 36 Jacek Zaleśny Służby specjalne w systemie politycznym Białorusi............. 60 Katarzyna Jurewicz-Bakun Służby specjalne w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej.... 85 Andrzej Pogłódek, Krystian Nowak Służby specjalne w systemie politycznym Kirgistanu............ 99 Artur Olechno Służby specjalne w systemie politycznym Ukrainy.............. 114 Andrzej Pogłódek Służby specjalne w systemie politycznym Uzbekistanu.......... 127 Agnieszka Bień-Kacała, Tomasz Kacała Działania psychologiczno-dezinformacyjne rosyjskich służb specjalnych............................................... 148 Tomasz R. Aleksandrowicz Wywiad jako narzędzie w koncepcji nowych wojen. Casus konfliktu ukraińskiego...................................... 165 Mirosław Minkina, Leszek Pawlikowicz Ewolucja strukturalno-kadrowa aparatu centralnego pionu ogólnego kontrwywiadu krajowego Federacji Rosyjskiej w latach 1991 2016................................................ 194 Malina Kaszuba Carsko-sowiecka mitologia rosyjskich służb specjalnych.......... 223 Jacek Wojnicki Miejsce KGB w systemie politycznym Republiki Białorusi....... 238 5

Jacek Zaleśny Analiza prawna działalności operacyjno-rozpoznawczej w Republice Białoruś....................................... 255 Aleksandra Zięba Systemy antyterrorystyczne Federacji Rosyjskiej i Republiki Litewskiej................................................ 266 Autorzy.................................................... 295

STUDIA POLITOLOGICZNE VOL. 43 Contents Introduction................................................. 9 STUDIES AND ANALYSIS Zbigniew Siemiątkowski The Legacy of the Soviet Union Secret Services: From the Tsarist Ochrana to FSB..................................... 13 Krzysztof Fedorowicz Secret Services in the Political System of Armenia.............. 36 Jacek Zaleśny Secret Services in the Political System of Belarus............... 60 Katarzyna Jurewicz-Bakun Secret Services in the Political System of the Russian Federation. 85 Andrzej Pogłódek, Krystian Nowak Secret Services in the Political System of Kyrgyzstan............ 99 Artur Olechno Secret Services in the Political System of Ukraine.............. 114 Andrzej Pogłódek Secret Services in the Political System of Uzbekistan........... 127 Agnieszka Bień-Kacała, Tomasz Kacała Russian Psychological & Information Operations............... 148 Tomasz R. Aleksandrowicz Foreign Intelligence as a Tool in the Concept of New Wars. The Ukrainian Conflict Case................................ 165 Mirosław Minkina, Leszek Pawlikowicz Structural and Personnel Evolution of the Central Apparatus of the General Division of the National Counterintelligence of the Russian Federation in the Years 1991 2016.............. 194 Malina Kaszuba Tsarist-Soviet Mythology of Russian Secret Services............ 223 Jacek Wojnicki KGB in the Political System of the Republic of Belarus......... 238 7

Jacek Zaleśny Legal Analysis of Activity Operational and Reconnaissance in the Republic of Belarus.................................. 255 Aleksandra Zięba Counterterrorism Systems of the Russian Federation and the Republic of Lithuania............................... 266 Authors..................................................... 295

STUDIA POLITOLOGICZNE VOL. 43 Wprowadzenie Motywem przewodnim prezentowanego kolejnego tomu Studiów Politologicznych jest ukazanie miejsca i roli służb specjalnych w państwach powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego. W życiu społecznym i politycznym ZSRR służby specjalne odgrywały rolę szczególną, typową dla państw o systemie totalitarnym. W doktrynie służby specjalne stanowią ważny element systemu bezpieczeństwa państwa. Ich zadaniem jest rozpoznawanie i przeciwdziałanie zjawiskom zewnętrznym oraz wewnętrznym, które zagrażają interesom kraju. Rola służb sprowadzona jest do uzyskiwania w sposób tajny oraz analizowania, przetwarzania i przekazywania właściwym organom władzy informacji, które mogą mieć istotne znaczenie dla prowadzonej przez państwo polityki bezpieczeństwa we wszystkich wymiarach, jak również na wyprzedzającym informowaniu o potencjalnych i istniejących zagrożeniach dla kraju. W systemach demokratycznych służby podlegają kontroli czynników politycznych. Nie stanowią autonomicznego obszaru nie poddanego kontroli ze strony społeczeństwa. Ich zadania ściśle wynikają z potrzeb państwa i prowadzonej przez to państwo polityki. W żadnym stopniu służby wywiadu i kontrwywiadu nie mogą ingerować w świat polityki. W systemie państw demokratycznych istnieje również groźba wymknięcia się służb specjalnych spod kontroli czynników politycznych. Zjawisko to nie ma jednak charakteru systemowego, może tylko stanowić wyjątek potwierdzający regułę, jaką jest podporządkowanie służb cywilnej kontroli ze strony konstytucyjnych organów władzy oraz opinii publicznej. Inaczej wyglądała sytuacja służb specjalnych w Związku Radzieckim. Odmienną rolę odgrywają one obecnie w Federacji Rosyjskiej oraz w większości krajów powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego, będących w orbicie oddziaływania polityki moskiewskiej. W przeszłości w ZSRR służby specjalne stanowiły, obok partii komunistycznej, nomenklaturowej biurokracji państwowej i wojska, podstawowy czynnik ustrojowy sprawowania władzy. Były gwarantem funkcjonowania totalitarnego systemu rządów opartego na dominacji jednej partii komunistycznej i jednej ideologii. Nie broniły państwa. Broniły władzy komunistycznej. Wypełniały rolę ideologiczną i polityczną przypisywaną policji politycznej. Przy ich 9

WPROWADZENIE pomocy władza sprawowała terrorystyczną kontrolę nad społeczeństwem. Stanowiły pierwszą linię obrony Związku Sowieckiego 1. Z takim też dziedzictwem i bagażem służby dawnego ZSRR wstąpiły w przestrzeń poradziecką. Ich hipotekę obciąża dodatkowo odpowiedzialność za zbrodnie popełnione w okresie ZSRR na milionach obywateli Związku Radzieckiego i na tych wszystkich innych, których władza radziecka uznała za wrogów. Z tego ponurego dziedzictwa służby poradzieckie nie rozliczyły się do tej pory. Wręcz przeciwnie, stanowi ono ważną część ich dzisiejszej tożsamości oficjalnie uznawanej i gloryfikowanej. W prezentowanej publikacji problematykę dziedzictwa współczesnych służb specjalnych Federacji Rosyjskiej podejmuje szkic Zbigniewa Siemiątkowskiego Dziedzictwo służb specjalnych Federacji Rosyjskiej. Od ochrany carskiej do Federalnej Służby Bezpieczeństwa. Tekst ten pełni funkcję historycznego wprowadzenia do dalszych analiz dotyczących służb specjalnych w państwach poradzieckich. Z tekstem tym koresponduje artykuł Maliny Kaszuby Carsko sowiecka mitologia rosyjskich służb specjalnych. We współczesnej Rosji głównym następcą radzieckiego kompleksu bezpieczeństwa jest Federalna Służba Bezpieczeństwa, która jest jednym z najważniejszych elementów rosyjskiego systemu politycznego oddziaływującą na niemal wszystkie dziedziny życia społecznego i gospodarczego Rosji. Jej rola i znaczenie wzrosła wraz z objęciem urzędu Prezydenta Federacji Rosyjskiej przez Władimira Putina, w przeszłości oficera wywiadu KGB, a w Rosji Borysa Jelcyna, szefa FSB. Tej służbie i roli, jaką odgrywa ona w życiu Federacji Rosyjskiej, poświęcone zostały dwa szkice, Katarzyny Jurewicz Bakun Służby specjalne w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej oraz Mirosława Minkiny i Leszka Pawlikowicza Ewolucja strukturalno kadrowa aparatu centralnego pionu ogólnego kontrwywiadu krajowego Federacji Rosyjskiej w latach 1991 2016. Oddzielną część tomu stanowią studia poświęcone służbom specjalnym państw byłych republik radzieckich. Co wymaga podkreślenia, ze względu na preferencje metodologiczne, autorzy koncentrują się w nich głównie na instytucjonalnym i strukturalnym aspekcie zagadnienia. Jedynie w niektórych z analiz bardziej podkreśla się praktyczne aspekty działalności służb specjalnych. Białorusi poświęcone zostały trzy szkice. Pierwszy autorstwa Jacka Zaleśnego przedstawia szeroką panoramę systemu bezpieczeństwa Republiki Białoruskiej (Służby specjalne w systemie politycznym Białorusi), w drugim, ten sam autor dokonuje analizy prawnej 1 Ch. Andrew, W. Mitrochin, Archiwum Mitrochina. KGB w Europie i na Zachodzie, Warszawa 2001, s. 953. 10 SP Vol. 43

WPROWADZENIE działalności operacyjno rozpoznawczej w Republice Białoruś. Jacek Wojnicki w swoim artykule skupił się z kolei na scharakteryzowaniu miejsca KGB w systemie politycznym Białorusi. Krzysztof Fedorowicz zajął się służbami specjalnymi Armenii (Służby specjalne w systemie politycznym Armenii), Andrzej Pogłódek i Krystian Nowak Kirgistanu (Służby specjalne w systemie politycznym Kirgistanu), Artur Olechno Ukrainy (Służby specjalne w systemie politycznym Ukrainy) i Andrzej Pogłódek Uzbekistanu (Służby specjalne w systemie politycznym Uzbekistanu). Odrębną część prezentowanej publikacji tworzą szkice traktujące o praktycznych aspektach funkcjonowania służb specjalnych Rosji, Ukrainy i Litwy. Agnieszka Bień Kacała i Tomasz Kacała skupili się na psychologiczno dezinformacyjnej działalności rosyjskich służb specjalnych, która w wykonaniu FSB oraz Służby Wywiadu Rosji stanowi kontynuację działalności osławionego pionu A Głównego Zarządu Wywiadowczego KGB. Tomasz Aleksandrowicz zajął się z kolei w artykule Wywiad jako narzędzie w koncepcji nowych wojen casus konfliktu ukraińskiego wykorzystaniem nowych narzędzi wywiadowczych w konfliktach zbrojnych. Aleksandra Zięba dokonała zaś w swoim szkicu analizy porównawczej funkcjonowania dwóch systemów antyterrorystycznych państw o podobnej tradycji a należących dziś do odrębnych światów. Litwy członka NATO i UE oraz Federacji Rosyjskiej. Oddany do rąk czytelników tom Studiów Politologicznych jest wyrazem aktywności naukowej przedstawicieli różnych środowisk badawczych i szkół naukowych. Ich wspólnym celem była próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu radziecka przeszłość rzutuje na obecną pozycję ustrojową poradzieckich służb specjalnych państw powstałych po rozpadzie ZSRR. Dla badacza, ale nie tylko, ważna też jest odpowiedź na pytanie, jak daleko im do standardów stawianych służbom demokratycznego świata. Zbigniew Siemiątkowski, Jacek Zaleśny SP Vol. 43 11