Dr Mirosława Żmudzka Przedszkole w aspekcie instytucjonalnym 1. Założenia i organizacja placówek przedszkolnych Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw z dnia 19 marca 2009 roku: wychowanie przedszkolne obejmuje wspomaganie rozwoju i wczesną edukację dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. ( szczególne przypadki 2,5 lat). W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 6 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończy ono 8 lat. Przedszkole realizuje podstawę programową wychowania przedszkolnego. Dziecko w wieku 5 lat jest zobowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończy 5 lat. W przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego. Szczegółowe zasady funkcjonowania przedszkoli, przedszkoli integracyjnych i specjalnych określają: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół( Dz. U. Nr 35, poz.222); 2. Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw z dnia 19 marca 2009 roku ( Dz. U. Nr 56, poz.458), 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych( Dz. U. nr 19, poz. 167). Podstawowa jednostka organizacyjna przedszkola to oddział, obejmujący dzieci w zbliżonym wieku z uwzględnieniem ich potrzeb, zainteresowań, uzdolnień, rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Przedszkole może być jedno- lub wielooddziałowe. W uzasadnionych przypadkach poszczególne oddziały, nie więcej niż 6, mogą być zlokalizowane w różnych miejscach. Liczba dzieci w oddziałach nie może przekraczać 25, zaś w oddziale przedszkola 1
integracyjnego oraz w oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnie dostępnym powinna wynosić od 15 do 20, w tym 3 do 5 dzieci niepełnosprawnych. Liczba dzieci w oddziale przedszkola specjalnego oraz w oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym powinna wynosić: w przedszkolu (oddziale) dla dzieci niesłyszących i słabo słyszących- od 6 do 8 w przedszkolu(oddziale) dla dzieci z chorobami przewlekłymi- od 10 do 16 w przedszkolu(oddziale) dla dzieci niewidomych lub słabo widzących- od 6 do 10 w przedszkolu( oddziale) dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi- od 6 do 8 w przedszkolu(oddziale) dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową- od 8 do 12 w przedszkolu(oddziale) dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym- od 6 do 10 w przedszkolu(oddziale) dla dzieci z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi)-od 2 do 4. W przedszkolu integracyjnym i w przedszkolu ogólnodostępnym z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających specjalne przygotowanie pedagogiczne oraz specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacyjne. W przedszkolu specjalnym dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi zatrudnia się pomoc nauczyciela. Praca wychowawczo-dydaktyczna i opiekuńcza w przedszkolu prowadzona jest na podstawie programu wychowania przedszkolnego. Godzina zajęć w przedszkolu trwa 60 minut. Na wniosek rodziców ( prawnych opiekunów) w przedszkolu mogą być prowadzone zajęcia dodatkowe. Czas trwania zajęć prowadzonych dodatkowo powinien być dostosowany do możliwości rozwojowych dzieci i wynosić około 15 minut z dziećmi 3 i 4- letnimi i około 30 minut z dziećmi 5-letnimi. Na pisemny wniosek rodziców dziecka przedszkole umożliwia dzieciom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych lub społeczności posługującej się językiem regionalnym podtrzymywanie i rozwijanie poczucia tożsamości narodowej lub etnicznej i językowej poprzez prowadzenie nauki języka, nauki własnej historii i kultury. Szczegółową organizację wychowania, nauczania i opieki w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji przedszkola opracowany przez dyrektora. Arkusz ten zatwierdza organ prowadzący. Określa się w nim w szczególności: - czas pracy poszczególnych oddziałów 2
- liczbę pracowników przedszkola, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze - ogólną liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący przedszkole. Organizację pracy przedszkola określa ramowy rozkład dnia, ustalony przez dyrektora przedszkola na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem ochrony zdrowia i higieny pracy, zasady określonej liczby dzieci w oddziale oraz oczekiwań rodziców. Na podstawie ramowego rozkładu dnia nauczyciel, któremu powierzono opiekę nad danym oddziałem, ustala dla tego oddziału szczegółowy rozkład dnia z uwzględnieniem potrzeb i zainteresowań dzieci. Przedszkole funkcjonuje przez cały rok, jego dzienny czas pracy nie może być krótszy niż 5 godzin( realizacja podstawy programowej). Organ prowadzący przedszkole ustala terminy przerw w pracy oraz zasady odpłatności z a pobyt dziecka w placówce. W przedszkolu, które ma co najmniej 6 oddziałów, w różnych miejscach, w którym dwa oddziały pracują dłużej niż 10 godzin dziennie, dyrektor z a zgoda organu prowadzącego może utworzyć stanowisko wicedyrektora. Dla zapewnienia ciągłości i skuteczności pracy wychowawczo-dydaktycznej wskazane jest, aby nauczyciel opiekował się danym dzieckiem przez cały okres uczęszczania dziecka do przedszkola. 2. Statut przedszkola Organizację przedszkola opisuje ramowy statut przedszkola publicznego zawarty w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( Dz. U. nr 35, poz.222). Ramowy statut przedszkola publicznego jest podstawą do opracowania statutu danego przedszkola. Statut jest jednym z najważniejszych dokumentów przedszkola, stanowiącym podstawę jego działalności. Może on być poszerzony o bogatszą ofertę edukacyjną, lecz jego zapisy nie mogą być sprzeczne z statutem ramowym. Nowo zakładanemu przedszkolu pierwszy statut nadaje organ prowadzący. W przedszkolu publicznym już funkcjonującym przygotowanie projektu statutu lub jego zmiana należy do kompetencji rady pedagogicznej. Projekt musi być zatwierdzony przez radę przedszkola, a następnie przesłany do kuratora oświaty. Kurator może uchylić cały statut lub niektóre jego zapisy, jeśli są sprzeczne z obowiązującym prawem. Organowi, który nadał lub uchwalił statut, przysługuje odwołanie od decyzji kuratora do ministra. Statut publicznego przedszkola określa nazwę przedszkola, która zawiera: 3
określenie Przedszkole, a w przypadku przedszkola specjalnego, integracyjnego oraz ogólnodostępnego z oddziałami integracyjnymi- odpowiednio określenie Przedszkole specjalne itd. ustalony przez organ prowadzący numer porządkowy przedszkola, wyrażony cyfrą arabską, jeżeli w danej miejscowości jest więcej niż jedno przedszkole imię przedszkola, jeżeli imię takie nadano ( na wniosek przedszkola lub rady pedagogicznej imię nadaje organ prowadzący) oznaczenie siedziby przedszkola ewentualnie określenie innego niż polski języka nauczania w przedszkolach dla mniejszości narodowych lub grup etnicznych w przypadku przedszkola specjalnego- określenie niepełnosprawności dzieci w przypadku filii przedszkola specjalnego nazwa filii zawiera określenie Filia oraz nazwę przedszkola specjalnego nazwa przedszkola wchodzącego w skład zespołu szkół lub specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego składa się z nazwy zespołu lub ośrodka i nazwy tego przedszkola. Nazwy przedszkola używa się w pełnym brzmieniu. Na pieczątkach może być używany skrót nazwy. Statut przedszkola określa: cele i zadania przedszkola wynikające z przepisów prawa, w szczególności w zakresie udzielania dzieciom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi oraz umożliwiania dzieciom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej sposób realizacji zadań przedszkola, z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego rozwoju dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowywaniu dziecka i przygotowaniu go do nauki w szkole, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych- ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju i stopnia niepełnosprawności organizację działalności innowacyjnej i eksperymentalnej sposób sprawowania opieki nad dziećmi w czasie zajęć w przedszkolu oraz w czasie zajęć poza przedszkolem szczegółowe zasady przyprowadzania i odbierania dzieci z przedszkola przez rodziców lub upoważnione osoby 4
organizację zajęć dodatkowych, z uwzględnieniem potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci warunki tworzenia oddziałów w przedszkolach organizujących zajęcia dla mniejszości narodowych lub grup etnicznych. W statucie przedszkola powinny zostać szczegółowo określone kompetencje, tryb wyboru oraz zasady współdziałania organów przedszkola: dyrektora przedszkola, rady pedagogicznej i rady przedszkola oraz rady rodziców- jeżeli zostały utworzone. Szczegółowego określenia wymaga także organizacja przedszkola. Praca wychowawczodydaktyczna, praca opiekuńcza, sposób dokumentowania zajęć, zasady odpłatności za pobyt dzieci w przedszkolu i odpłatności za korzystanie z wyżywienia przez pracowników, terminy przerw w pracy przedszkola. W statucie określone są zadania nauczycieli i innych pracowników: - współdziałanie z rodzicami w sprawach wychowania i nauczania dzieci, z uwzględnieniem prawa rodziców do znajomości zadań wynikających z programu wychowania przedszkolnego realizowanego w danym oddziale i uzyskiwania informacji dotyczących dziecka, jego zachowania i rozwoju - planowanie i prowadzenie pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz odpowiedzialność za jej jakość - prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie i zaspokojenie potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie obserwacji - współpraca ze specjalistami świadczącymi pomoc psychologiczno-pedagogiczną, opiekę zdrowotną i inną. Ważnym elementem statutu jest określenie organizacji przedszkola, która jest uwarunkowana wcześniejszymi rozstrzygnięciami dotyczącymi m.in. wyboru programu, podziału dzieci na oddziały, normy liczebności dzieci w oddziałach. Szczegółowego opracowania wymaga ramowy dzień pracy, godziny pracy przedszkola, godziny posiłków, harmonogram zajęć dodatkowych realizowanych na życzenie rodziców. W statucie muszą być określone zasady przyjmowania dzieci do przedszkola, ich prawa i obowiązki, warunki pobytu zapewniające bezpieczeństwo. Statut jest także podstawą funkcjonowania przedszkola niepublicznego. Powinien określać: - nazwę, typ przedszkola lub cel placówki oraz jej zadania - osobę prowadzącą przedszkole - organy przedszkola oraz zakres ich zadań - organizację przedszkola 5
- prawa i obowiązki pracowników oraz dzieci, w tym przypadki, w których dziecko może zostać skreślone z listy uczęszczających do przedszkola - sposób uzyskiwania środków finansowych na działalność przedszkola - zasady przyjmowania dzieci do placówki. 6