Spółdzielczość socjalna Poradnik skrajnie praktyczny Waldemar Żbik
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek formie jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszelkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawca dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak odpowiedzialności za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich oraz za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Wydawca: Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej ul. Warszawska 28A/2 40-008 Katowice Wydanie III, poprawione, uzupełnione Projekt okładki: Michał Łuczak Redakcja, skład i druk: Agencja Wydawnicza DKprint www.dkprint.pl ISBN: 978-83-937593-2-3 ISSN: 2300-4339 Publikacja z cyklu Biblioteczka Praktyka Ekonomii Społecznej Tom I Katowice, 2015 Stan prawny na: 30 czerwca 2015 r.
Spis treści SPIS TREŚCI Wprowadzenie...9 1. Co to jest spółdzielnia socjalna?...11 1.1. Jak rozumieć istotę spółdzielczości socjalnej?...11 1.2. Ustawowe definicje spółdzielni socjalnej...14 1.3. Spółdzielnia socjalna a inne formy aktywności...15 1.3.1. Spółdzielnia socjalna i stowarzyszenie...15 1.3.2. Spółdzielnia socjalna i indywidualna działalność gospodarcza...16 1.3.3. Spółdzielnia socjalna a praca na etacie...18 1.4. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...20 1.4.1. Pytania...20 1.4.2. Odpowiedzi...20 2. Specyfika spółdzielni socjalnej zakładanej przez osoby prawne...23 2.1. Cztery fakty dotyczące spółdzielni socjalnej osób prawnych...23 2.2. Spółdzielnia socjalna osób prawnych a spółdzielnia osób fizycznych. Która lepsza?...25 2.3. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...27 2.3.1. Pytania...27 2.3.2. Odpowiedzi...28 3. Co warto wiedzieć przed założeniem spółdzielni socjalnej?...29 3.1. Jak stworzyć trwałe miejsce pracy w ramach spółdzielni socjalnej?...29 3.2. Jakie 4 rzeczy powinieneś wiedzieć, decydując się na założenie spółdzielni socjalnej? Wersja dla osób fizycznych...31 3.3. Co warto wiedzieć, zakładając spółdzielnię socjalną z udziałem środków unijnych? Wersja głównie dla osób fizycznych...33 3.4. Najczęściej występujące błędy i problemy spółdzielni socjalnych...37 3.5. Trzy symptomy przyszłych problemów spółdzielni socjalnej...41 3.6. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...42 3.6.1. Pytania...42 3.6.2. Odpowiedzi...43 4. Jak przygotować się do założenia spółdzielni socjalnej?...45 3
Spis treści 4.1. Jak podjąć decyzję, czym będzie zajmować się spółdzielnia?...45 4.2. Kiedy warto zakładać spółdzielnię? Ludzie...50 4.3. Kiedy warto zakładać spółdzielnię? Pomysł na biznes...57 4.4. W jaki sposób ma działać nasza spółdzielnia, czyli budujemy model biznesowy...61 4.5. Sześć specyficznych cech biznes planu spółdzielni socjalnej...68 4.6. Co to jest persona i po co Ci ona w spółdzielni socjalnej?...70 4.7. Jak oszacować liczbę potencjalnych klientów?...72 4.8. Jak wyznaczyć cenę na ofertę spółdzielni?...76 4.9. Jak oszacować sprzedaż?...78 4.10. Jakie są najczęściej popełniane błędy w biznes planach spółdzielni socjalnej?...81 4.11. Jak sprawdzić biznes plan?...88 4.12. Jak nie zmarnować czasu na zakładanie spółdzielni socjalnej?...90 4.13. Koniec dyskusji. Do boju...92 4.14. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...93 4.14.1. Pytania...93 4.14.2. Odpowiedzi...94 5. Jak założyć spółdzielnię socjalną?...95 5.1. Kroki niezbędne do założenia spółdzielni socjalnej...95 5.1.1. Zbierz ludzi i pracujcie nad pomysłem na biznes...96 5.1.2. Dograjcie źródła finansowania...96 5.1.3. Przygotujcie się do walnego zgromadzenia...96 5.1.4. Walne zgromadzenie założycielskie...97 5.1.5. Złóżcie dokumenty w Sądzie Gospodarczym...100 5.1.6. Sąd zarejestruje spółdzielnię...103 5.1.7. Złożenie NIP-8 i dalsze czynności rejestracyjne...103 5.1.8. Rozpoczęcie działalności...105 5.2. Kroki niezbędne do założenia spółdzielni socjalnej... 107 5.2.1. Specyfika założenia spółdzielni socjalnej osób prawnych...108 5.2.2. Kilka pytań dotyczących zakładania i działalności spółdzielni socjalnej osób prawnych...110 5.3. Cztery sprawy, o których powinieneś pamiętać, rozpoczynając prowadzenie spółdzielni socjalnej...114 5.4. Pytania od czytelników... 117 5.5. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 117 5.5.1. Pytania... 117 5.5.2. Odpowiedzi...118 6. Nie tylko działalność gospodarcza, czyli rodzaje działalności spółdzielni socjalnej...119 4
Spis treści 6.1. Jaką działalność spółdzielnia socjalna musi prowadzić?...119 6.2. Jakie działania spółdzielnia może dodatkowo podejmować?...120 6.3. O mikrodotacjach słów kilka...126 6.4. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...128 6.4.1. Pytania...128 6.4.2. Odpowiedzi...128 7. Statut spółdzielni socjalnej...129 7.1. Co to jest statut i co powinien zawierać?...129 7.2. Na jakie sprawy warto zwrócić uwagę, tworząc statut spółdzielni socjalnej?...130 7.3. Najważniejsze obszary decyzji przy tworzeniu statutu...133 7.3.1. Wysokość wpisowego, udziałów, wkładów...133 7.3.2. Długość kadencji zarządu, liczba członków zarządu...135 7.3.3. Termin zawiadomienia członków spółdzielni o walnym zgromadzeniu... 137 7.3.4. Organ odpowiedzialny za przyjmowanie nowych członków... 137 7.4. Wpisowe, udziały i wkłady. Co jeszcze warto wiedzieć? Porównanie trzech form zaangażowania kapitałowego członków spółdzielni...138 7.5. Trzy błędy często występujące w statutach spółdzielni socjalnej...140 7.6. Jak zmienić statut?...142 7.7. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...144 7.7.1. Pytania...144 7.7.2. Odpowiedzi...145 8. Członkostwo w spółdzielni socjalnej... 147 8.1. Kto to jest członek spółdzielni, jakie są jego obowiązki, a jakie korzyści z członkostwa?... 147 8.2. Kiedy i jak przyjąć nowego członka?...150 8.3. Jak zrezygnować z członkostwa w spółdzielni socjalnej?...152 8.4. Jak pozbyć się członka spółdzielni?...153 8.5. Możliwości działania, gdy zarząd nie wykonuje swoich obowiązków... 158 8.5.1. O dostępie członków spółdzielni do dokumentacji...158 8.5.2. Widzimy, że zarząd nie wykonuje swoich obowiązków. Co dalej?...161 8.5.3. Jak odwołać członka zarządu?...163 8.6. Dwa pytania od czytelników...164 8.7. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...165 8.7.1. Pytania...165 8.7.2. Odpowiedzi...166 9. Zatrudnienie członków w spółdzielni socjalnej...169 9.1. Jak zatrudnić członka w spółdzielni socjalnej?...169 9.2. O spółdzielczej umowie o pracę słów kilka...170 5
Spis treści 9.3. Jak ustalić wynagrodzenia w spółdzielni socjalnej?...173 9.4 Dodatkowe pytania dotyczące zatrudnienia pracowników i członków w spółdzielni socjalnej...176 9.5. Na jakich zasadach można angażować wolontariuszy w spółdzielni socjalnej?...181 9.6. Trzy rzeczy o zatrudnieniu w spółdzielni socjalnej osób niepełnosprawnych...183 9.7. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...185 9.7.1. Pytania...185 9.7.2. Odpowiedzi...186 10. Walne zgromadzenie członków spółdzielni socjalnej... 187 10.1. Jak funkcjonuje i podejmuje decyzje walne zgromadzenie spółdzielni socjalnej?... 187 10.2. Kilka pytań od czytelników bloga dotyczącego funkcjonowania walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej...192 10.3. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...195 10.3.1. Pytania...195 10.3.2. Odpowiedzi...196 11. Zarząd spółdzielni socjalnej... 197 11.1. Jakie obowiązki ma zarząd?... 197 11.2. Jak podpisać umowę z członkiem zarządu?...203 11.3. Kilka pytań dotyczących zatrudnienia członków zarządu...204 11.4. Jaką odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu spółdzielni socjalnej?...206 11.5. Zmienił się zarząd spółdzielni socjalnej i co dalej?...211 11.6. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...212 11.6.1. Pytania...212 11.6.2. Odpowiedzi...214 12. Inne organy spółdzielni...215 12.1. Czy potrzebujemy rady nadzorczej?...215 12.2. Inne organy spółdzielni...216 12.3. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 217 12.3.1. Pytania... 217 12.3.2. Odpowiedzi... 217 13. Podstawowe sprawy księgowe...219 13.1. Jak prowadzić księgowość w spółdzielni socjalnej?...219 13.2. Jak wybrać dobrą księgową/firmę księgową?...221 13.3. Podstawowe obowiązki i zasady rozliczeń...224 13.3.1. Jak prawidłowo opisać dokumenty księgowe?...224 13.3.2. Jak przygotować raport kasowy?...225 6
Spis treści 13.3.3. Jak rozliczyć koszty dojazdu w spółdzielni socjalnej?... 227 13.4. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...228 13.4.1. Pytania...228 13.4.2. Odpowiedzi...229 14. Preferencje i udogodnienie dla spółdzielni socjalnej...231 14.1. Jakie preferencje przyznano spółdzielniom socjalnym?...231 14.2. Podstawowe zasady udzielania dotacji dedykowanych dla spółdzielni socjalnych...233 14.3. Co warto wiedzieć, zakładając spółdzielnię socjalną z udziałem środków z Funduszu Pracy?...236 14.4. 8 rzeczy o dotacji z PFRON na wkład do spółdzielni socjalnej...240 14.5. Jak skorzystać z refundacji składek ZUS w spółdzielni socjalnej?...244 14.6. Jak przekonać urząd pracy do refundacji składek ZUS?... 247 14.7. O dotacjach ze środków unijnych...250 14.8. Jakie są 4 najczęściej popełniane błędy w opisie pomysłu na spółdzielnię socjalną?...253 14.9. 5 pytań, które powinieneś zadać, ubiegając się o dotację na założenie spółdzielni socjalnej...255 14.10. Jak skorzystać ze zwolnienia podatkowego w spółdzielni socjalnej?... 258 14.11. Klauzule społeczne...262 14.11.1. Zamówienia publiczne...262 14.11.2. Klauzule społeczne w projektach unijnych...265 14.12. Udział spółdzielni socjalnych w otwartych konkursach ofert oraz możliwość prowadzenia działalności odpłatnej...265 14.13. Inne możliwości...269 14.14. O dotacji z Funduszu Pracy na wyposażenie stanowiska pracy słów kilka... 273 14.15. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...276 14.15.1. Pytania...276 14.15.2. Odpowiedzi... 277 15. Warto wiedzieć...279 15.1. Co to jest lustracja i czy trzeba się jej bać?...279 15.2. Co powinieneś wiedzieć o pomocy de minimis?...281 15.3. Kiedy spółdzielnia powinna zostać postawiona w stan likwidacji?...283 15.4. 4 pytania dotyczące składki na rzecz Krajowej Rady Spółdzielczej...284 15.5. Co zrobić, gdy już nie chcemy dalej prowadzić spółdzielni?...285 15.6. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 287 15.6.1. Pytania... 287 15.6.2. Odpowiedzi...288 Źródła i inspiracje...289 Wybrane akty prawne...291 7
Spis treści Załączniki...293 Załącznik nr 1...294 Przykład zawiadomienia o walnym zgromadzeniu...294 Załącznik nr 2...295 Przykład uchwały walnego zgromadzenia...295 Załącznik nr 3...296 Wybrane przepisy regulujące zasady odpowiedzialności członków zarządu spółdzielni...296 Inne publikacje autora...301 Pakiet Prawo w spółdzielni socjalnej. Niezbędnik praktyka...301 Pakiet Jak połączyć spółdzielnie socjalne?...302 8
Inne publikacje autora INNE PUBLIKACJE AUTORA PAKIET PRAWO W SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ. NIEZBĘDNIK PRAKTYKA Poradnik jest przeznaczony dla osób zaawansowanych. Dotyczący wyłącznie aspektów prawnych prowadzenia spółdzielni socjalnej. W 2014 r. zebrałem wszystkie opinie prawne, dokumenty i wzory uchwał, które stworzyłem od 2006 r. Przeanalizowałem również dwa komentarze do prawa spółdzielczego. Kluczowe zagadnienia i wzory dokumentów udostępniłem w ramach pakietu Prawo w spółdzielni socjalnej. Niezbędnik praktyka. Pakiet jest niezbędny przede wszystkim dla: członków zarządu spółdzielni socjalnej lub członków spółdzielni, którzy chcą poznać zaawansowane aspekty prawne spółdzielczości socjalnej, instytucji i podmiotów zajmujących się wspieraniem spółdzielni socjalnych (np. ośrodki wsparcia ekonomii społecznej). Nabywca otrzymuje zeszyt treningowy + płytę z wzorami dokumentów. Wybrane zagadnienia omówione w zeszycie treningowym: Kiedy i w jaki sposób organizować posiedzenia zarządu? (s. 31) Co możesz zrobić, gdy uchwała walnego zgromadzenia jest niezgodna z prawem? (s. 39) Kiedy będziesz miał do czynienia z uchwałami nieistniejącymi, tzn. kiedy uchwała nie istnieje, nawet jeśli będzie Ci się wydawać inaczej? (s. 37) W jaki sposób przeprowadzić zgodnie z prawem typowe sprawy pojawiające się w spółdzielniach: o zmiana zarządu (s. 47), o przyjęcie nowego członka (s. 49), o zmiana statutu (s. 51), o zatwierdzenie sprawozdań finansowych (s. 53). 301
Spółdzielczość socjalna Poradnik skrajnie praktyczny Na co zwrócić uwagę, podejmując decyzję, w których występuje najwięcej błędów (np. wykluczenie i wykreślenie członków ze spółdzielni socjalnej, podział nadwyżki bilansowej, pokrycie straty, ustalanie wynagrodzeń członków spółdzielni)? (s. 55-63) Na płycie dołączonej do pakietu znajdują się m.in.: procedura zwoływania walnego zgromadzenia, szczegółowy opis obowiązków zarządu, lista sprawdzająca wykonanie obowiązków zarządu przy rozpoczynaniu działalności spółdzielni, przykłady konkretnych, rzeczywistych i sprawdzonych uchwał w wersji elektronicznej możliwej do edycji. Jak zamówić? Poprzez stronę http://spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl/niezbednik-praktyka-oferta/ lub poprzez e-mail: wzbik@szkoleniaes.pl PAKIET JAK POŁĄCZYĆ SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE? Kilka lat temu połączyłem swoją spółdzielnię (Spółdzielnię Socjalną Szansa i Wsparcie ) z inną spółdzielnią socjalną. Zebrałem te doświadczenia, dodatkowo przeanalizowałem orzeczenia sądowe dotyczące łączenia spółdzielni oraz komentarze do prawa spółdzielczego w tym zakresie. Tak powstał pakiet Jak połączyć spółdzielnie socjalne? Pakiet jest dostępny wyłącznie w wersji elektronicznej i obejmuje: pełny opis przebiegu łączenia spółdzielni socjalnych, komplet dokumentacji walnego zgromadzenia niezbędny do połączenia się spółdzielni (przykład wypełnionych dokumentów, które należy dostosować do swoich potrzeb), dokumenty składane do Krajowego Rejestru Sądowego (aktualne wzory do uzupełnienia + przykład wypełnionych dokumentów), listę sprawdzającą wykonanie wszystkich działań związanych z połączeniem. Jak zamówić? Poprzez stronę https://spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl/pakiet-informacyjny-jak- -polaczyc-spoldzielnie-socjalne/ lub poprzez e-mail: wzbik@szkoleniaes.pl 302