ROLE OF THE WASHINGTON CONVENTION IN THE CONSERVA- TION OF GENETIC RESOURCES OF WILD ANIMALS STANISŁAW KONDRACKI, JAROSŁAW WOJEWODA University of Podlasie Department of Animal Reproduction and Hygiene ul. B. Prusa 14, 08-110 Siedlce
DLACZEGO CHRONIMY DZIKIE ZWIERZĘTA I ROŚLINY? Niespotykane wcześniej tempo wymierania dzikich gatunków za sprawą człowieka przybiera na sile
WAśNIEJSZE PRZYCZYNY WYMIERANIA DZIKICH GATUNKÓW Katastrofy naturalne i ekologiczne Epidemie chorób Degradacja środowiska Zmiany klimatyczne Nadmierna eksploatacja dzikich populacji
PRZYKŁADY GATUNKÓW WYMARŁYCH Tur Drond dodo Alka olbrzymia Gołąb wędrowny Wilk tasmański Tygrys z wyspy Bali -1627 roku -1650 roku -1844 roku -1914 roku -1936 roku -1982 roku
PRZYKŁADY GATUNKÓW ZAGROśONYCH WYGINIĘCIEM Lp Nazwa gatunku Rok ustalenia liczebności Liczebność populacji (w szt.) 1 Oryks arabski- Oryx leucoryx 2000 3000 2 Wełniak szary- Lagothrix lagothricha 1995 250 3 NosoroŜec sumatrzański- Dicerorhinus sumatrensis 1999 300 4 Ryś iberyjski-felis lynx pardina 2003 30 5 Ara modra-cyanopsitta spixii 2001 1? 6 śółw chiński -Cuora trifasciata 2002? 7 Almik haitański-solenodon paradoxus 2004?
OCHRONA ŚRODOWISKA JAKO PROBLEM MIĘDZYNARODOWY 1969 - XXIII sesja ONZ w Nowym Yorku - raport U`Thanta pt. Człowiek i środowisko 1972 - KONFERENCJA SZTOKHOLMSKA ONZ Człowiek i jego środowisko wyraŝono wolę stworzenia międzynarodowego porozumienia o ochronie fauny i flory 1973 - W Waszyngtonie podpisano Konwencję o ochronie fauny i flory KONWENCJA WASZYNGTOŃSKA 1975 (lipiec 01) - wejście w Ŝycie Konwencji Waszyngtońskiej
KONWENCJA WASZYNGTOŃSKA KONWENCJA O MIĘDZYNARODOWYM HANDLU ZAGROśONYMI WYGINIĘCIEM GATUNKAMI DZIKIEJ FAUNY I FLORY CONVENTION ON INTERNATIONAL TRADE IN ENDANGERED SPECIES OF WILD FAUNA AND FLORA CONVENTION INTERNATIONAL TRADE ENDANGERED SPECIES
LICZBA PAŃSTW STRON KONWENCJI 180 160 140 LICZBA PAŃSTW 120 100 80 60 40 20 0 1975 1983 1984 1993 1999 2003 2004 2006 LATA
PIERWSZE DZIAŁANIA CITES W POLSCE 1989 listopad 03 - Polska przystępuje do Konwencji Waszyngtońskiej 1991 kwiecień 04 - przepisy Konwencji Waszyngtońskiej wchodzą w Ŝycie
CELE KONWENCJI WASZYNGTOŃSKIEJ Ochrona zagroŝonych populacji dziko Ŝyjących zwierząt przed rabunkowym ich wykorzystywaniem w celach handlowych. Zwrócenie uwagi opinii światowej na międzynarodowy handel dzikimi zwierzętami jako czynnika zuboŝającego naturalne populacje. Monitorowanie międzynarodowego handlu zagroŝoną wyginięciem dziką florą i fauną.
CITES NIE ZAKAZUJE OBROTU DZIKĄ FLORĄ I FAUNĄ Określa zasady obrotu UmoŜliwia organom opiniotwórczym ocenę sytuacji w międzynarodowym handlu okazami CITES Ujednolica procedurę kontroli granicznych
OKAZ CITES - Ŝywe zwierze lub roślina - martwe zwierze lub roślina - wyroby ze zwierząt lub roślin - łatwo rozpoznawalne części zwierząt i roślin - kaŝdy inny towar, który zawiera lub moŝe zawierać części pochodne zwierząt lub roślin z list CITES.
PRZYKŁADY OKAZÓW CITES Ŝywy krokodyl lub storczyk martwy krokodyl lub storczyk trofea myśliwskie, muszle, części koralowców, rogi, mięso, pióra, jaja, kości, kwiaty, bulwy, korzenie, nasiona, itp.. torebki, buty, paski, odzieŝ ze skóry, lekarstwa, rzeźby, meble, itp..
DEFINICJA HANDLU W ROZUMIENIU CITES Import Eksport Reeksport Pozyskiwanie z morza Tranzyt
WŁADZE CITES organ administracyjny jednostka naukowa sekretariat CITES
ORGANIZACJA SEKRETARIATU CITES Komitet Roślin Komitet Zwierząt Komitet Stały Komitet Nomenktlatury
ŚWIATOWY OBRÓT NIEKTÓRYMI OKAZAMI CITES W SKALI ROKU śywe małpy naczelne- około 30 000 szt. śywe ptaki- około 5 000 000 szt. Skóry gadów- około 10 000 000 szt. Futra- około 17 000 000 szt. Kawior czarny- około 250 000 kg. Orchidee z natury- około 2 000 000 szt. Kaktusy- około 8 000 000 szt. Bulwy przebiśniegów- około 45 000 000 szt.
REKORDOWE CENY W USD Trained falcon około 100 000 Snow leopard około 60 000 Musk grain (1 kg.) około 50 000 South American parrot około 40 000 Peruvian butterfly około 3 000 Candelabra cactus około 7 000 Orchid około 2 000
PRAWNE PODSTAWY DZIAŁAŃ CITES W POLSCE Tekst Konwencji Waszyngtońskiej (Dz. U. Nr 27 poz. 112 z 1991 r.) Rozporządzenie Rady (WE) Nr 338/97 z późniejszymi zmianami. Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880 z 2004 r.) Ustawa Prawo Celne (Dz. U. Nr 68 poz. 622 z 2004 r.)
GŁÓWNE FILARY CITES Normy prawne Listy zagroŝonej i chronionej dzikiej flory i fauny Generalny sekretariat Konferencje stron i Komitety Konwencji Rezolucje Współpraca międzynarodowa
ZAŁĄCZNIKI Trzy listy gatunków chronionych zwanych załącznikami -razem około 40 000 gatunków i podgatunków.
LICZBA GATUNKÓW ZWIERZĄT NA ZAŁĄCZNIKACH CITES Załącznik I = około 500 gatunków Załącznik II = około 7 500 gatunków Załącznik III = około 294 gatunków
LICZBA GATUNKÓW ROŚLIN NA ZAŁĄCZNIKACH CITES Załącznik I = około 300 gatunków Załącznik II = około 25 000 gatunków Załącznik III = około 6 gatunków
GRUPY ZWIERZĄT W CAŁOŚCI OBJĘTE ZAŁĄCZNIKIEM I Lemury- Lemuridae Małpy człekokształtne- Pongidae Pandy- Ailurinae Koty dziko występujące- Felidae Słonie- Proboscidea NosoroŜce- Rhinocerotidae śurawie- Gruidae Wieloryby- Cetacea śółwie morskie- Cheloniidae Krokodyle- Crocodylia Salamandry olbrzymie- Cryptobranchidae Ropuchy- Bufonidae Achatinella- Achatinellidae
GRUPY ZWIERZĄT CZĘŚCIOWO OBJĘTE ZAŁĄCZNIKIEM I PiŜmowcowate- Moschidae Niedźwiedzie- Ursidae Uchatkowate- Otariidae Ptaki drapieŝne i sowy- Falconiformes i Strigiformes Papugi- Psittacidae Dropie- Otididae WęŜe- Serpentes Legwany- Iguanidae Mięczaki-niektóre- Bivalvia Małpy Południowej Ameryki
POZOSTAŁE GRUPY ZWIERZĄT OBJĘTE ZAŁĄCZNIKIEM II Wszystkie: Boa rogrigezkie i wyspowe- Bolyeriidae, Tropidophiidae Pytony norowe- Loxocemidae Pławikoniki- Hippocampus Ptaszniki rodzaju Brachypelma Pazie bhutańskie, ptasioskrzydłe- Bhutanitis, Ornithoptera Niepylaki apollo- Teinopalpus, Trogonoptera, Troides Pijawki lekarskie- Hirudinidae Przydacznie- Tridacnidae Korale niebieskie czarne- Helioporidae, Antipatharia Stułbiopławy- Milleporidae, Stylasteridae
NIEKTÓRE GRUPY ZWIERZĄT W CZĘŚCI OBJĘTE ZAŁĄCZNIKIEM II -Płazy- Amphibia Drzewołazy, liściołazy- Dendrobatidae, Phyllobates Mantele- -śaby- Mantellidae Ranidae - Rekiny- Orectolobiformes śarłacz biały- -Połozy- -Zdradnicowate- Kobry- -śmijowate- Grzechotniki- Carcharodon carcharias Colubridae Elapidae Naja naja Viperidae Crotalus willardi
GRUPY ZWIERZĄT W CAŁOŚCI OBJĘTE ZAŁĄCZNIKIEM III Colophon Jelonek (Afryka Południowa) -Gekony- Gekkonidae (Nowa Zelandia) Gekon z wyspy Serpent- Hoplodactylus Gekon nadrzewny- Naultimus
NAJLICZNIEJ REPREZENTOWANE GRUPY ZWIERZĄT OBJĘTE ZAŁĄCZNIKIEM III Wikłaczowate- Ploceidae 40 gatunków (Ghana) Astryldy- Estrildidae 29 gatunków (Ghana) Kaczkowate- Łaszowate- Anatidae 13 gatunków (Ghana) Viverridae 8 gatunków (Indie) śółwiaki- Trionychidae 7 gatunków (Chiny) Kurowate- Phasianidae 7 gatunków (Malezja)
ZAŁĄCZNIKI DO ROZPORZĄDZEŃ UE Załącznik A = Załącznik I, II, III Konwencji Waszyngtońskiej. Załącznik B = Załącznik I, II, III Konwencji Waszyngtońskiej. Załącznik C = Załącznik II, III Konwencji Waszyngtońskiej Załącznik D = Załącznik III Konwencji Waszyngtońskiej.
NARUSZENIA KONWENCJI Bez zezwoleń -niewaŝne zezwolenie -warunki transportu -niezgodność dokumentu z przesyłką -brak elementów określonych przez CITES Zezwolenie fałszywe lub sfałszowane Niewłaściwy dokument -Kopia, fotokopia -Weterynaryjne, hodowlane -wewnętrzne
ROLA ADMINISTRACJI CELNEJ Kontrolować legalny obrót Zwalczać obrót nielegalny Informować Propagować Współpracować z innymi słuŝbami
Ilość zatrzymanych okazów Ŝywych 11479 64 305 1172 835 47 537 1005 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 LATA 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Ilość zatrzymanych okazów Ŝywych 3,48% 6,51% 0,41% 1,97% 7,59% 5,41% 0,30% 74,33% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Ilość zatrzymanych okazów martwych 11035 12917 7898 192 222 534 601 848 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 LATA 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Ilość zatrzymanych okazów martwych 37% 1% 1% 2% 2% 23% 32% 2% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
ILOŚĆ śywych I MARTWYCH OKAZÓW ZATRZYMANYCH W LATACH 1998-2005 34247 15444 ILOŚĆ OKAZÓW śywych LATA 1998-2005 ILOŚĆ OKAZÓW MARTWYCH
Zestawienie ogólnej liczby zatrzymań martwych i Ŝywych okazów w poszczególnych latach 14000 12000 10000 8000 6000 4000 ILOŚĆ OKAZÓW śywych 2000 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 LATA ILOŚĆ OKAZÓW MARTWYCH
Spreparowany krokodyl gatunek Crocodylus rhombifer
śywy- przedstawiciel gatunku Alligator mississippiensis
śywy- okaz CITES Boa constrictor
śywy- okaz CITES Python reticulatus
śywy- okaz CITES Alligator mississippiensis
Głowa spreparowana okaz CITES Caretta caretta
Futro ze skór ŚnieŜnej pantery- Uncia uncia
Muszle ślimaka- okaz CITES Strombus gigas
Element fiszbinu wielorybaokaz CITES Cetacea
Rogi- okaz CITES Ovis ammon
PoroŜe- okaz CITES Saiga tatarica
Trofea myśliwskie skóry okaz CITES Canis lupus
Trofea myśliwskie-skóry, okaz CITES Ursus arctos
Łapa z pazuramiokaz CITES Ursus arctos
Futro wykonane ze skór gatunków Lynx lynx i Sajga tatarica okaz CITES
WNIOSKI DuŜym zagroŝeniem dla istnienia wielu gatunków dzikiej fauny i flory jest eksploatacja środowisk naturalnych w celach komercyjnych. Konwencja Waszyngtońska stwarza podstawy prawne współpracy międzynarodowej w ochronie gatunków zagroŝonych wyginięciem. Granice państw moŝna wykorzystać jako instrument ochrony zasobów genetycznych zwierząt dziko Ŝyjących. Czynnikiem wspomagającym skuteczność ochrony naturalnych populacji zwierząt byłby wzrost świadomości społecznej tylko zmniejszenie popytu na atrakcyjne zwierzęta i ich pochodne zagwarantuje sukces Konwencji Waszyngtońskiej
Nasza cywilizacja będzie oceniona nie tylko za to, co stworzyła, lecz takŝe za to, czego nie pozwoliła zniszczyć. John C. Sawhill The Nature Conservancy