Przewodnik Spory korporacyjne

Przewodnik Spory korporacyjne

Spis treêci I. Stwierdzenie niewa noêci uchwa y walnego zgromadzenia spó ki publicznej 7 II. III. IV. Uchylenie uchwa y walnego zgromadzenia spó ki publicznej 9 Ustalenie nieistnienia uchwa y walnego zgromadzenia spó ki publicznej 12 Ustalenie nieistnienia (niewa noêci) uchwa y rady nadzorczej spó ki publicznej 14 V. Zwo anie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki publicznej na àdanie akcjonariusza 17 VI. Post powanie dotyczàce wyznaczenia w spó ce publicznej rewidenta do spraw szczególnych 20 VII. Udzielenie akcjonariuszowi na jego àdanie informacji dotyczàcych spó ki 22 VIII. Powództwo akcjonariusza o naprawienie szkody wyrzàdzonej spó ce - actio pro socio 24

Przedmowa Szanowni Paƒstwo, W gospodarce wolnorynkowej nie jest mo liwe ca kowite wyeliminowanie sporów pomi dzy ró nymi grupami interesu. Równie w Êrodowisku gie dowym niejednokrotnie dochodzi do sporów pomi dzy uczestnikami obrotu. Z punktu widzenia stabilnoêci rynku kapita owego niezwykle istotne jest zatem, aby regulacje prawne stwarza y jak najmniej problemów interpretacyjnych, bowiem niejednoznacznoêç zapisów prawnych cz sto prowadzi do sytuacji spornych. Jako Stowarzyszenie nieustannie podejmujemy dzia ania regulacyjne, aby uwarunkowania prawne nie utrudnia y funkcjonowania emitentom, równoczeênie zapewniajàc wysokà przejrzystoêç rynku kapita owego i bezpieczeƒstwo podmiotów na nim funkcjonujàcych. W naszej dzia alnoêci edukacyjnej staramy si przybli aç przedstawicielom spó ek nowe rozwiàzania prawne, wspieraç interpretacj kwestii problematycznych, tak aby stosowanie prawa by o dla spó ek jak najprostsze. Przewodnik po sporach korporacyjnych, wspólna inicjatywa Stowarzyszenia i kancelarii Salans, jest ju kolejnym projektem SEG skierowanym do Êrodowiska prawniczego spó ek publicznych. Mam wielkà nadziej, e kierowane do Paƒstwa kompendium wiedzy na ten temat spotka si z Paƒstwa przychylnoêcià i uznaniem. ycz Paƒstwu owocnej lektury. Z powa aniem, Beata Stelmach Prezes Zarzàdu Stowarzyszenie Emitentów Gie dowych

Od Autora Szanowni Paƒstwo, Oddajemy do Paƒstwa ràk Przewodnik po sporach korporacyjnych, w którym uj liêmy w tabelarycznej formie podstawowe informacje dotyczàce oêmiu procedur wewn trznych i post powaƒ sàdowych, jakie najcz Êciej wyst pujà w sytuacji sporu dotyczàcego spó ki publicznej z udzia em ró nych grup akcjonariuszy, a tak e osób trzecich. Przewodnik nie pretenduje do miana wyczerpujàcej analizy prawnej, lecz stanowi raczej zebranie praktycznych, podstawowych informacji, opartych na doêwiadczeniu prawników kancelarii Salans. Dowiedzà si Paƒstwo z niego, kto mo e inicjowaç dzia ania korporacyjne i sàdowe, na jakich podstawach, w jakich terminach, a tak e jakie sà koszty takiej aktywnoêci. Zapraszam do skorzystania z naszych doêwiadczeƒ. Z powa aniem, prof. Katarzyna Bilewska Adwokat Zespó Sporów Korporacyjnych kancelarii Salans

I. Stwierdzenie niewa noêci uchwa y walnego zgromadzenia spó ki publicznej 1. Podstawa prawna: sprzecznoêç uchwa y z ustawà (art. 425 1 k.s.h.). 2. Podmiot uprawniony do zaskar enia uchwa y (powód): 4 zarzàd; 4 rada nadzorcza; 4 cz onkowie zarzàdu i rady nadzorczej; 4 akcjonariusz, który g osowa przeciwko uchwale, a po jej powzi ciu za àda zaprotoko owania sprzeciwu; 4 akcjonariusz bezzasadnie niedopuszczony do udzia u w walnym zgromadzeniu; 4 akcjonariusz, który nie by obecny na walnym zgromadzeniu - w przypadku wadliwego zwo ania walnego zgromadzenia lub te powzi cia uchwa y w sprawie nieobj tej porzàdkiem obrad (art. 425 1 w zw. z art. 422 2 k.s.h.). 3. Pozwany: spó ka, której walne zgromadzenie podj o uchwa (art. 425 1 k.s.h.). 4. Terminy do wniesienia powództwa: 30 (trzydzieêci) dni od dnia og oszenia uchwa y, nie póêniej jednak ni w terminie 1 (jednego) roku od dnia powzi cia uchwa y (art. 425 3 k.s.h.). 5. Sàd w aêciwy: sàd okr gowy, w aêciwy miejscowo z uwagi na siedzib spó ki (art. 17 pkt 4 2 k.p.c., art. 40 k.p.c. i art. 30 k.p.c.). 6. Tryb post powania: procesowy, post powanie odr bne w sprawach gospodarczych (art. 479 1 2 pkt 1 k.p.c.). 7. Op ata sàdowa: sta a - 2000 z otych, liczàc od ka dej zaskar onej uchwa y (art. 29 pkt 2 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. WartoÊç przedmiotu sporu: konieczne jest jej oznaczenie w z otych, po zaokràgleniu w gór do pe nego z otego, gdy uchwa a ma charakter majàtkowy (art. 126 1 3 k.p.c. w zw. z art. 187 1 pkt 1 k.p.c.). 7

9. Przyk ad sformu owania petitum pozwu: (wnoszonego przez akcjonariusza, który g osowa przeciwko uchwale, a po jej podj ciu za àda zaprotoko owania sprzeciwu) Dzia ajàc w imieniu [_ ] wnosz o: 1. stwierdzenie niewa noêci, na podstawie art. 425 1 k.s.h. oraz art. 422 2 pkt 2) k.s.h. uchwa y nr [_ ] nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki [_ ], z dnia [_ ] rok w sprawie [_ ]; 2. rozpoznanie sprawy na rozprawie; 3. przeprowadzenie dowodu z dokumentów [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 4. przeprowadzenie dowodu z zeznaƒ Êwiadków [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 5. zasàdzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego, wed ug norm przepisanych. 10. Wa ne! Akcjonariusz, który wyst puje z pozwem, powinien wykazaç swój status akcjonariusza w momencie wniesienia powództwa, za àczajàc do pozwu orygina Êwiadectwa depozytowego, o którym mowa w art. 9 i n. Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. 2010 nr 211 poz. 1384 ze zm.). 11. Istotne orzeczenia dotyczàce stwierdzenia niewa noêci uchwa y: wyrok SN z 19 wrzeênia 2007 r., II CSK 165/07, LEX nr 490422 Hipotezà art. 425 1 k.s.h. sà obj te tak e naruszenia przepisów ustawowych okreêlajàcych procedur podejmowania uchwa, o ile mia y one wp yw na treêç podj tej uchwa y. wyrok SN z 5 lipca 2007 r., II CSK 163/07, OSNC 2008/9/104 Artyku 425 1 k.s.h. stosuje si tak e do uchwa podj tych z naruszeniem ustawowych wymagaƒ proceduralnych, je eli naruszenie to mog o mieç istotny wp yw na treêç uchwa. wyrok SN z 10 marca 2005 r., III CK 477/04, Wokanda 2005/7-8/15 Na gruncie art. 425 k.s.h. podstawà do àdania stwierdzenia niewa noêci uchwa walnego zgromadzenia akcjonariuszy mogà byç tak e uchybienia formalne zaistnia e przed podj ciem uchwa i które wywar y wp yw na ich treêç. 8

II. Uchylenie uchwa y walnego zgromadzenia spó ki publicznej 1. Podstawa prawna: 4 sprzecznoêç ze statutem i godzenie w interes spó ki; 4 sprzecznoêç ze statutem i cel w postaci pokrzywdzenia akcjonariusza; 4 sprzecznoêç z dobrymi obyczajami i godzenie w interes spó ki; 4 sprzecznoêç z dobrymi obyczajami i cel w postaci pokrzywdzenia akcjonariusza. (art. 422 1 k.s.h.). 2. Podmiot uprawniony do zaskar enia uchwa y (powód): 4 zarzàd; 4 rada nadzorcza; 4 cz onkowie zarzàdu i rady nadzorczej; 4 akcjonariusz, który g osowa przeciwko uchwale, a po jej powzi ciu za àda zaprotoko owania sprzeciwu; 4 akcjonariusz bezzasadnie niedopuszczony do udzia u w walnym zgromadzeniu; 4 akcjonariusz, który nie by obecny na walnym zgromadzeniu - w przypadku wadliwego zwo ania walnego zgromadzenia lub te powzi cia uchwa y w sprawie nieobj tej porzàdkiem obrad (art. 425 1 w zw. z art. 422 2 k.s.h.). 3. Pozwany: spó ka, której walne zgromadzenie podj o uchwa (art. 425 1 k.s.h.). 4. Termin: w ciàgu 1 (jednego) miesiàca od dnia otrzymania wiadomoêci o uchwale, nie póêniej jednak ni w ciàgu 3 (trzech) miesi cy od dnia powzi cia uchwa y (art. 424 k.s.h.). 5. Sàd w aêciwy: sàd okr gowy, w aêciwy miejscowo z uwagi na siedzib spó ki (art. 17 pkt 4 2 k.p.c., art. 40 k.p.c. i art. 30 k.p.c.). 6. Tryb post powania: procesowy, post powanie odr bne w sprawach gospodarczych (art. 479 1 2 pkt 1 k.p.c.). 9

7. Op ata sàdowa: sta a - 2000 z otych, liczàc od ka dej zaskar onej uchwa y (art. 29 pkt 3 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. WartoÊç przedmiotu sporu: konieczne jest jej oznaczenie w z otych, po zaokràgleniu w gór do pe nego z otego, gdy uchwa a ma charakter majàtkowy (art. 126 1 3 k.p.c. w zw. z art. 187 1 pkt 1 k.p.c.). 9. Przyk ad sformu owania petitum pozwu: (wnoszonego przez cz onka zarzàdu spó ki) W imieniu [_ ] wnosz o: 1. uchylenie, na podstawie art. 422 1 k.s.h. oraz art. 422 2 pkt 1) k.s.h. uchwa y nr [_ ] nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki [_ ] z dnia [_ ] roku w sprawie [_ ]; 2. rozpoznanie sprawy na rozprawie; 3. przeprowadzenie dowodu z dokumentów [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 4. przeprowadzenie dowodu z zeznaƒ Êwiadków [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 5. zasàdzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego, wed ug norm przepisanych. 10. Istotne orzeczenia dotyczàce uchylenia uchwa : wyrok SN z 5 listopada 2009 r., I CSK 158/09, OSNC 2010/4/63 Interes spó ki handlowej odpowiada interesom wszystkich grup jej wspólników z uwzgl dnieniem wspólnego celu okreêlonego w umowie (statucie) spó ki. wyrok SN z 16 paêdziernika 2008 r., III CSK 100/08, Biul. SN 2009/1/11 Uchwa y walnego zgromadzenia akcjonariuszy spó ki akcyjnej, podj te z naruszeniem wymagania lojalnoêci wobec akcjonariusza tej spó ki, majàcego znaczàcy pakiet akcji, mogà byç uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami i godziç w interes spó ki (art. 422 1 k.s.h.). wyrok SN z 6 lipca 2007 r., III CSK 26/07, OSNC 2008/9/105 Je eli pe nomocnik akcjonariusza nie zosta dopuszczony do udzia u w walnym zgromadzeniu, termin do zaskar enia podj tych na nim uchwa biegnie od dnia otrzymania wiadomoêci o uchwa ach przez akcjonariusza, bez wzgl du na to, czy niedopuszczony do udzia u w zgromadzeniu pe nomocnik pozostawa na sali obrad podczas g osowania. 10

wyrok SN z 7 lutego 2006 r., IV CSK 41/05, OSP 2006/9/108 By y akcjonariusz zachowuje legitymacj do zaskar enia uchwa y walnego zgromadzenia, która dotyczy jego praw korporacyjnych lub majàtkowych, natomiast traci legitymacj do zaskar enia uchwa, które nie dotykajà jego praw. wyrok SN z 16 kwietnia 2004 r., I CK 537/03, OSNC 2004/12/204 Uchwa a walnego zgromadzenia akcjonariuszy mo e byç uznana za krzywdzàcà akcjonariusza zarówno wówczas, gdy cel pokrzywdzenia istnia w czasie podejmowania uchwa y, jak i wtedy, gdy treêç uchwa y spowodowa a, e jej wykonanie doprowadzi o do pokrzywdzenia akcjonariusza. 11

III. Ustalenie nieistnienia uchwa y walnego zgromadzenia spó ki publicznej 4 dopuszczalnoêç wniesienia powództwa o ustalenie nieistnienia uchwa y na podstawie art. 189 k.p.c. zosta a zaakceptowana w orzecznictwie, choç budzi wàtpliwoêci; 4 podstawa prawna nieistnienia nie zosta a sformu owana w k.s.h., ani te w innym akcie prawnym; 4 uchwa a nieistniejàca pojawia si wówczas, gdy z powodu daleko posuni tej (ra àcej) wadliwoêci procesu podejmowania uchwa y nie mo na uznaç, e w ogóle dosz o do jej podj cia przez walne zgromadzenie, choç np. istnieje protokó potwierdzajàcy jej rzekome powzi cie. 1. Podmiot uprawniony do àdania ustalenia nieistnienia uchwa y (powód): ka dy, kto ma w tym interes prawny, w szczególnoêci cz onkowie zarzàdu i rady nadzorczej spó ki oraz akcjonariusze (art. 189 k.p.c.). 2. Pozwany: spó ka, której walne zgromadzenie podj o zaskar onà uchwa. 3. Termin: brak ograniczeƒ. 4. Sàd w aêciwy: sàd okr gowy w aêciwy z uwagi na siedzib spó ki (art. 17 pkt 4 2 k.p.c., art. 40 k.p.c. albo art. 30 k.p.c.). 5. Tryb post powania: procesowy, w post powaniu odr bnym w sprawach gospodarczych (art. 479 1 2 pkt 1 k.p.c.). 6. Op ata sàdowa: sta a, liczàc 2000 z otych od ka dej zakwestionowanej uchwa y (art. 29 pkt 5 Ustawy o kosztach sàdowych). 7. WartoÊç przedmiotu sporu: konieczne jest jej oznaczenie w z otych, po zaokràgleniu w gór do pe nego z otego, gdy uchwa a ma charakter majàtkowy (art. 126 1 3 k.p.c. w zw. z art. 187 1 pkt 1 k.p.c.). 12

8. Przyk ad sformu owania petitum pozwu: W imieniu [_ ] wnosz o: 1. ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c., e uchwa a nr [_ ] nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki [_ ], z dnia [_ ] roku w sprawie [_ ] nie istnieje; 2. rozpoznanie sprawy na rozprawie; 3. przeprowadzenie dowodu z dokumentów [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 4. przeprowadzenie dowodu z zeznaƒ Êwiadków [_ ] na nast pujàce okolicznoêci[_ ]; 5. zasàdzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego, wed ug norm przepisanych. 9. Wa ne! Z uwagi na wàtpliwoêci prawne, dotyczàce konstrukcji uchwa nieistniejàcych, cz stà praktykà jest formu owanie obok powództwa g ównego, o ustalenie nieistnienia uchwa y, powództwa ewentualnego o stwierdzenie niewa noêci uchwa y na podstawie art. 425 1 k.s.h. W takiej sytuacji op ata sàdowa pobierana jest jedynie od powództwa g ównego, nie zaê w podwójnej wysokoêci. 10. Istotne orzeczenia dotyczàce ustalenia nieistnienia uchwa : wyrok SN 4 stycznia 2008 r., III CSK 238/2007, LexPolonica nr 2077158 Brak zachowania kworum nale y do uchybieƒ czyniàcych uchwa nieistniejàcà. Zawarty w statucie wymóg dotyczàcy kworum normuje sposób dzia ania walnego zgromadzenia spó ki jako organu uprawnionego do sk adania w jej imieniu oêwiadczeƒ woli. JeÊli statut przewiduje mo liwoêç podj cia uchwa y jedynie przy istnieniu okreêlonego kworum i jeêli uchwa a stanowi oêwiadczenie woli spó ki, to w konsekwencji nale y uznaç, e podj cie uchwa y przy braku tego kworum nie mo e w ogóle byç uznane za z o enie oêwiadczenia woli. wyrok SN z 12 maja 2006 r., V CSK 59/06, LEX nr 200907 Zakaz zaskar ania uchwa y walnego zgromadzenia na podstawie art. 189 k.p.c. nie dotyczy tzw. uchwa nieistniejàcych. wyrok SN z 13 marca 1998 r., I CKN 563/97, OSNC 1998/12/205 Zebranie osób nieuprawnionych, jak równie zebranie uprawnionych w liczbie nie osiàgajàcej wymaganego kworum nie stanowi walnego zgromadzenia; podj te przez takie zebranie uchwa y nale y uznaç za nieistniejàce. 13

IV. Ustalenie nieistnienia (niewa noêci) uchwa y rady nadzorczej spó ki publicznej 4 k.s.h. nie przewiduje zaskar enia uchwa y rady nadzorczej do sàdu; 4 orzecznictwo dopuêci o wnoszenie powództw o ustalenie nieistnienia lub stwierdzenie niewa noêci uchwa y rady nadzorczej na ogólnej podstawie art. 189 k.p.c. 1. Podstawa prawna: nieistnienie lub sprzecznoêç z prawem (art. 189 k.p.c., art. 58 1 k.c.). 2. Podmiot uprawniony (powód): ka dy, kto ma w tym interes prawny (art. 189 k.p.c.). 3. Pozwana: spó ka, której rada nadzorcza podj a uchwa. 4. Termin: brak ograniczeƒ. 5. Sàd w aêciwy: sàd okr gowy w aêciwy z uwagi na siedzib spó ki (art. 17 pkt 4 2 k.p.c., art. 40 k.p.c. albo art. 30 k.p.c.). 6. Tryb post powania: procesowy, w post powaniu odr bnym w sprawach gospodarczych (art. 479 1 2 pkt 1 k.p.c.). 7. Op ata sàdowa: sta a, liczàc 2000 z otych od ka dej zakwestionowanej uchwa y (art. 29 pkt 5 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. WartoÊç przedmiotu sporu: konieczne jest jej oznaczenie w z otych, po zaokràgleniu w gór do pe nego z otego, gdy uchwa a ma charakter majàtkowy (art. 126 1 3 k.p.c. w zw. z art. 187 1 pkt 1 k.p.c.). 9. Przyk ad sformu owania petitum pozwu: (o ustalenie nieistnienia uchwa y rady nadzorczej z àdaniem ewentualnym ustalenia jej niewa noêci) W imieniu [_ ] wnosz o: 1. ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c., e uchwa a nr [_ ] rady nadzorczej spó ki [_ ], z dnia [_ ] roku w sprawie [_ ] nie istnieje; 14

ewentualnie 2. ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c. i art. 58 1 k.c., e uchwa a nr [_ ] rady nadzorczej spó ki [_ ], z dnia [_ ] roku w sprawie [_ ] jest niewa na; 3. rozpoznanie sprawy na rozprawie; 4. przeprowadzenie dowodu z dokumentów [_ ]na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 5. przeprowadzenie dowodu z zeznaƒ Êwiadków [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 6. zasàdzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego, wed ug norm przepisanych. 10. Istotne orzeczenie odnoszàce si do zaskar enia uchwa y rady nadzorczej: wyrok SN z 18 lutego 2010 r., II CSK 449/09, OSNC - ZD 2010/27/103 Zaskar anie uchwa rad nadzorczych spó ek akcyjnych, b dàce elementem s u àcym zapewnieniu prawid owego funkcjonowania tych spó ek, nie zosta o uregulowane w przepisach k.s.h. Istnieje wi c pe na podstawa do zastosowania w tym zakresie przepisów k.c., regulujàcych m.in. skutki sprzecznoêci uchwa y rady nadzorczej z ustawà, lub skutki uchwa y rady majàcej na celu obejêcie ustawy, albo wreszcie sprzecznoêci takiej uchwa y z zasadami wspó ycia spo ecznego, czyli oceny uchwa y rady nadzorczej przez pryzmat przes anek okreêlonych w art. 58 1 i 2 k.c. Ich wystàpienie skutkuje sankcjà bezwzgl dnej niewa noêci tej uchwa y. KoniecznoÊç pos u enia si wi c w aktualnym stanie prawnym przepisami art. 58 k.c. wymaga z kolei skorzystania z powództwa przewidzianego w art. 189 k.p.c., w celu stwierdzenia przez Sàd niewa noêci uchwa y rady nadzorczej lub ustalenia jej istnienia albo nieistnienia. Za dopuszczalnoêcià wytoczenia takiego powództwa w celu dokonania sàdowej kontroli uchwa y rady nadzorczej spó ki kapita owej opowiedziano si zdecydowanie w najnowszym piêmiennictwie, stanowczo kwestionujàc zarazem pos u enie si w tym celu, zastosowanymi na zasadzie analogii, przepisami k.s.h., b dàcymi wprost podstawà prawnà zaskar enia uchwa zgromadzeƒ spó ek kapita owych. W doktrynie sformu owano poglàd zas ugujàcy na aprobat w aktualnym stanie prawnym, e powództwo wytoczone na podstawie art. 189 k.p.c. mo e cz sto okazaç si jedynym sposobem wyeliminowania z obrotu prawnego bezwzgl dnie niewa nej uchwa y rady nadzorczej spó ki kapita owej. Wàtpliwe wydaje si natomiast wyra one w piêmiennictwie stanowisko, e przepis art. 189 k.p.c. pozwala wy àcznie na wytoczenie powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego, co do którego uchwa a nadzorcza mia a wywrzeç skutek prawny, a nie powództwa o stwierdzenie niewa noêci tej uchwa y, poniewa tylko w sprawie wszcz tej tym pierwszym 15

powództwem sàd rozpozna spór merytorycznie. Stanowisko to nie zas uguje na aprobat, poniewa przedmiotowy zakres powództw o ustalenie jest jednak znacznie szerszy, gdy mo e obejmowaç tak e ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunków prawnych, które nie sà wyraênie obj te granicami przedmiotowymi i podmiotowymi àdaƒ. Dopuszcza si bowiem wytaczanie powództw na podstawie art. 189 k.p.c., których celem jest niejako poêrednie ustalenie istniejàcych stosunków prawnych przez stwierdzenie niewa noêci bàdê wa noêci dokonywanych czynnoêci. Takimi powództwami mogà byç powództwa dotyczàce wa noêci zarówno umów, jak i uchwa. 16

V. Zwo anie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki publicznej na àdanie akcjonariusza Post powanie w sprawie zwo ania zgromadzenia z wniosku akcjonariusza jest post powaniem dwuetapowym, w którym wyró nia si etap korporacyjny oraz etap sàdowy. A. Etap korporacyjny: 1. Podstawa prawna: àdanie zwo ania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki (art. 400 1 k.s.h.). 2. Podmiot uprawniony: akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujàcy co najmniej 1/20 kapita u zak adowego (art. 400 1 k.s.h.). 3. Adresat: zarzàd spó ki (art. 400 2 k.s.h.). 4. Wymogi formalne àdania: - àdanie sk ada si zarzàdowi na piêmie (art. 400 2 k.s.h.) lub w postaci elektronicznej (art. 400 2 k.s.h.); - powinno zawieraç wyraêne sformu owanie àdania zwo ania NWZ oraz okreêlaç sprawy, które powinny byç umieszczone w porzàdku obrad zgromadzenia; - akcjonariusz zobowiàzany jest wykazaç swój status przez do àczenie Êwiadectwa depozytowego. 5. Przyk ad sformu owania petitum àdania: W imieniu [_ ], akcjonariusza spó ki [_ ] (dalej jako Spó ka ): 1. àdam zwo ania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia Spó ki na dzieƒ [_ ], w miejscowoêci [_ ] i umieszczenia nast pujàcych spraw w porzàdku obrad: [_ ]. 6. Wa ne! Zarzàd spó ki nie ma kompetencji do merytorycznej oceny zasadnoêci przedstawionego mu àdania. W przypadku spe nienia przez wniosek akcjonariuszy wymagaƒ formalnych, zwo anie zgromadzenia jest obowiàzkiem zarzàdu spó ki, którego naruszenie mo e skutkowaç powstaniem odpowiedzialnoêci odszkodowawczej zarzàdu. 17

B. Etap sàdowy: 1. Podstawa prawna: wniosek o udzielenie upowa nienia do zwo ania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia (art. 400 3 k.s.h.). 2. Podmiot uprawniony (wnioskodawca): akcjonariusz, który skierowa do zarzàdu àdanie zwo ania zgromadzenia zgodnie z art. 400 1 k.s.h. w sytuacji, kiedy zarzàd spó ki nie zwo a zgromadzenia w terminie 2 (dwóch) tygodni od dnia przedstawienia mu tego àdania (art. 400 3 k.s.h.). 3. Uczestnik post powania: spó ka, reprezentowana przez zarzàd. 4. Termin: brak ograniczenia, lecz niezw ocznie, tak aby sprawy obj te porzàdkiem obrad nadzwyczajnego walnego zgromadzenia nie straci y na aktualnoêci. 5. Sàd w aêciwy: sàd rejestrowy w aêciwy miejscowo ze wzgl du na siedzib spó ki (art. 400 3 k.s.h.). 6. Tryb post powania: nieprocesowy. 7. Op ata sàdowa: sta a - 300 z otych (art. 59 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. Przyk ad sformu owania petitum wniosku: W imieniu [_ ] wnosz o: 1. udzielenie upowa nienia do zwo ania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spó ki [_ ] na dzieƒ[_ ], w [_ ] z nast pujàcym porzàdkiem obrad: [_ ] a. wyznaczenie na przewodniczàcego zgromadzenia[_ ]; b. zasàdzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego wed ug norm przepisanych. 9. Istotne orzeczenia dotyczàce udzielenia upowa nienia do zwo ania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia: wyrok WSA w Warszawie z 18 wrzeênia 2008 r., VI SA/Wa 958/08, LexPolonica nr 1947376 Zarzàd spó ki akcyjnej nie jest uprawniony do uzale nienia zwo ania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia od oceny zasadnoêci wniosku zg oszonego przez uprawnionego akcjonariusza. 18

wyrok SN z 27 paêdziernika 2004 r., IV CK 116/04, OSNC 2005/11/190 Uchwa y podj te przez walne zgromadzenie wspólników spó ki z ograniczonà odpowiedzialnoêcià zwo ane po up ywie terminu oznaczonego przez sàd w postanowieniu wydanym na podstawie art. 237 1 k.s.h. sà niewa ne. wyrok SN z 15 czerwca 2010 r., II CNP 8/10, OSNC 2011/1/11 Z art. 236 1 k.s.h. nie powinno si wyprowadzaç wniosku o braku obowiàzku zarzàdu do zwo ania zgromadzenia wspólników spó ki z o.o. na àdanie co najmniej 1/10 udzia owców, gdyby ten przepis nie zawiera zobowiàzania do wskazanej czynnoêci (zwo ania zgromadzenia na àdanie wspólników mniejszoêciowych), to mo na uznaç, e by by zb dny. 19

VI. Post powanie dotyczàce wyznaczenia w spó ce publicznej rewidenta do spraw szczególnych Post powanie w sprawie powo ania rewidenta do spraw szczególnych jest post powaniem dwuetapowym, w którym wyró nia si etap korporacyjny oraz etap sàdowy. A. Etap korporacyjny: 1. Podstawa prawna: wniosek o podj cie przez walne zgromadzenie uchwa y w sprawie zbadania przez bieg ego, na koszt spó ki, okreêlonego zagadnienia zwiàzanego z utworzeniem spó ki lub prowadzeniem jej spraw (art. 84 ust. 1 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu oraz o spó kach publicznych (Dz. U. z 2010, Nr 167, poz. 1129) (Ustawa o ofercie). 2. Uprawniony do z o enia wniosku: akcjonariusz lub akcjonariusze posiadajàcy co najmniej 5% ogólnej liczby g osów na walnym zgromadzeniu spó ki publicznej (art. 84 ust. 1 Ustawy o ofercie). 3. Adresat: zarzàd spó ki publicznej. 4. Wymogi formalne wniosku: - wniosek powinien zostaç po àczony z (i) àdaniem zwo ania w tym celu nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, które podejmie uchwa w sprawie powo ania rewidenta ds. szczególnych, lub (ii) àdaniem umieszczenia uchwa y w sprawie powo ania rewidenta ds. szczególnych w porzàdku obrad najbli szego walnego zgromadzenia; - w celu wykazania swojego statusu akcjonariusze powinni do àczyç do wniosku orygina Êwiadectwa depozytowego; - wniosek powinien zawieraç: (i) oznaczenie rewidenta ds. szczególnych, (ii) przedmiot i zakres badania, (iii) wskazanie rodzaju dokumentów, które spó ka powinna udost pniç bieg emu, (iv) termin rozpocz cia badania. 5. Wa ne! Powo anie rewidenta do spraw szczególnych powinno nastàpiç uchwa à walnego zgromadzenia, a przed jej podj ciem zarzàd spó ki publicznej powinien przedstawiç opini pisemnà dotyczàcà wniosku akcjonariuszy mniejszoêciowych. 20

B. Etap sàdowy: 1. Podstawa prawna: wniosek o wyznaczenie w spó ce rewidenta do spraw szczególnych (art. 85 ust. 1 Ustawy o ofercie). 2. Podmiot uprawniony (wnioskodawca): akcjonariusz lub akcjonariusze, którzy z o yli wniosek o podj cie przez walne zgromadzenie uchwa y w przedmiocie wyznaczenia rewidenta do spraw szczególnych w sytuacji, gdy walne zgromadzenie nie podj o uchwa y lub podj o jà z naruszeniem art. 84 ust. 4 Ustawy o ofercie, a wi c zmieniajàc osob rewidenta lub zakres i przedmiot badania. 3. Uczestnik post powania: spó ka, reprezentowana przez zarzàd. 4. Termin: 14 (czternaêcie) dni od odmowy podj cia uchwa y lub podj cia uchwa y z naruszeniem Ustawy o ofercie. 5. Sàd w aêciwy: sàd rejestrowy w aêciwy miejscowo ze wzgl du na siedzib spó ki (art. 85 ust. 1 Ustawy o ofercie). 6. Tryb post powania: nieprocesowy. 7. Op ata sàdowa: 300 z otych (art. 59 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. Wa ne! Sàd rejestrowy, na wniosek spó ki, mo e uzale niç rozstrzygni cie sprawy od z o enia zabezpieczenia przez akcjonariuszy w celu pokrycia kosztów badania spó ki, w razie gdyby badanie nie wykaza o naruszeƒ prawa. 9. Przyk ad sformu owania petitum wniosku: W imieniu [_ ] wnosz o: 1. wyznaczenie na podstawie art. 85 ust. 1 w zw. z art. 84 Ustawy o ofercie publicznej spó ki [_ ] rewidentem do spraw szczególnych dla spó ki [_ ] (dalej jako: Spó ka ) w celu zbadania zagadnieƒ zwiàzanych z prowadzeniem spraw Spó ki w zakresie obejmujàcym: [_ ]; 2. zobowiàzanie Spó ki do przedstawienia i udost pnienia rewidentowi do spraw szczególnych w terminie 7 dni od dnia wydania postanowienia o wyznaczeniu rewidenta do spraw szczególnych, na okres 60 dni od dnia rozpocz cia badania, nast pujàcych kategorii dokumentów niezb dnych dla przeprowadzenia badania, tj.:[_ ]; 3. zasàdzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego wed ug norm przepisanych. 21

VII. Udzielenie akcjonariuszowi na jego àdanie informacji dotyczàcych spó ki A. Etap korporacyjny: 1. Podstawa prawna: àdanie udzielenia informacji dotyczàcych spraw spó ki podczas walnego zgromadzenia, je eli jest to uzasadnione dla oceny sprawy obj tej porzàdkiem obrad (art. 428 1 k.s.h.). 2. Uprawniony do àdania: akcjonariusz. 3. Adresat: zarzàd spó ki publicznej. 4. Wymogi formalne àdania: - zg oszony w formie ustnej w czasie obrad walnego zgromadzenia (art. 428 1 k.s.h.). 5. Sposoby udzielenia informacji przez zarzàd: - ustnie, bezpoêrednio w czasie obrad walnego zgromadzenia spó ki; - pisemnie, poza walnym zgromadzeniem, jako odpowiedê na pytanie zadane ustnie w czasie obrad zgromadzenia (art. 428 5 k.s.h.); - odpowiedê uwa a si za udzielonà tak e wtedy, gdy relewantne informacje znajdujà si na stronie internetowej spó ki (art. 428 4 k.s.h.). 6. Termin na udzielenie odpowiedzi przez zarzàd: 2 (dwa) tygodnie od dnia zg oszenia àdania podczas walnego zgromadzenia (art. 428 5 k.s.h.). 7. Wa ne! Zarzàd odmawia udzielenia informacji o spó ce, je eli udzielenie informacji mog oby wyrzàdziç spó ce szkod, albo spó ce z nià powiàzanej, albo spó ce lub spó dzielni od niej zale nej (art. 428 2 k.s.h.), w szczególnoêci je eli udzielenie informacji mog oby ujawniaç tajemnice handlowe, techniczne lub organizacyjne przedsi biorstwa (art. 428 2 k.s.h.). Cz onek zarzàdu mo e odmówiç udzielenia informacji o spó ce, je eli udzielenie informacji mog oby stanowiç podstaw jego odpowiedzialnoêci karnej, cywilnoprawnej bàdê administracyjnej (art. 428 3 k.s.h.). 22

B. Etap sàdowy: 1. Podstawa prawna: wniosek o zobowiàzanie zarzàdu do udzielenia informacji (art. 429 1 k.s.h.). 2. Podmiot uprawniony (wnioskodawca): akcjonariusz, który zg osi w czasie obrad zgromadzenia ustne àdanie udzielenia informacji o spó ce oraz zg osi sprzeciw wobec nieudzielania informacji do protoko u walnego zgromadzenia (art. 429 1 k.s.h.). 3. Uczestnik: spó ka, reprezentowana przez zarzàd. 4. Termin: 1 (jeden) tydzieƒ od zakoƒczenia walnego zgromadzenia, na którym odmówiono udzielenia informacji (art. 429 2 zd. 2 k.s.h.). 5. Sàd w aêciwy: sàd rejestrowy w aêciwy dla siedziby spó ki (art. 429 1 k.s.h.).. 6. Tryb post powania: nieprocesowy. 7. Op ata sàdowa: 300 z otych (art. 59 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. Przyk ad sformu owania petitum wniosku: W imieniu [_ ] wnosz o: 1. zobowiàzanie na podstawie art. 429 1 k.s.h. w zw. z art. 428 1 k.s.h. ust. 1 zarzàdu spó ki [_ ] do udzielenia w drodze korespondencji elektronicznej oraz faxem pisemnej informacji o spó ce [_ ] dotyczàcej [_ ] w terminie 7 dni od dnia otrzymania przez zarzàd odpisu postanowienia sàdu [_ ]; 2. zasàdzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego wed ug norm przepisanych. 23

VIII. Powództwo akcjonariusza o naprawienie szkody wyrzàdzonej spó ce - actio pro socio 1. Podstawa prawna: wyrzàdzenie spó ce szkody i niewytoczenie przez spó k powództwa o jej naprawienie w terminie 1 (jednego) roku od ujawnienia si czynu wyrzàdzajàcego szkod (art. 486 1 k.s.h.). 2. Podmiot uprawniony do dochodzenia odszkodowania (powód): akcjonariusz lub osoba, której s u y inny tytu uczestnictwa w zysku lub podziale majàtku spó ki (który dzia a w imieniu w w asnym, ale na rzecz spó ki). 3. Pozwany: ten, kto wyrzàdzi spó ce szkod i odpowiada za nià na podstawie art. 480-485 k.s.h. 4. Termin: nie wczeêniej ni 1 (jeden) rok od ujawnienia si czynu wyrzàdzajàcego szkod (art. 486 1 k.s.h.). 5. Sàd w aêciwy: w zale noêci od tego, czy wartoêç przedmiotu sporu przekracza 100 tys. z, sàd okr gowy (art. 17 pkt 4 k.p.c.) lub rejonowy (art. 16 k.p.c.), w aêciwy wed ug miejsca siedziby spó ki (art. 489 k.s.h.), je eli powództwo skierowane jest przeciwko cz onkom organów lub likwidatorom, albo, w aêciwy na zasadach ogólnych, je eli powództwo skierowane jest przeciwko innym osobom. 6. Tryb post powania: procesowy, post powanie odr bne w sprawach gospodarczych (art. 479 1 2 pkt 1 k.p.c.). 7. Op ata sàdowa: 5% wartoêci przedmiotu sporu, jednak nie mniej ni 30 z otych i nie wi cej ni 100 tys. z otych (art. 13 ust. 1 Ustawy o kosztach sàdowych w sprawach cywilnych). 8. WartoÊç przedmiotu sporu: równa wartoêci dochodzonego odszkodowania (187 1 pkt 1 k.p.c.). 9. Wa ne! Osoby obowiàzane do naprawienia szkody (np. cz onkowie zarzàdu, rady nadzorczej) nie mogà powo ywaç si na uchwa walnego zgromadzenia udzielajàcà im absolutorium ani te na zrzeczenie si roszczeƒ o odszkodowanie przez spó k, jeêli nawet by do niego dosz o (art. 487 k.s.h.). 24

10. Wa ne! Na àdanie pozwanego, zg oszone przy pierwszej czynnoêci procesowej, sàd mo e nakazaç z o enie kaucji na zabezpieczenie szkody gro àcej pozwanemu, pod rygorem odrzucenia pozwu (art. 486 2 k.s.h.). 11. Przyk ad sformu owania petitum wniosku: W imieniu [_ ], akcjonariusza spó ki [_ ] na podstawie art. 486 k.s.h. wnosz o: 1. zasàdzenie od pozwanego [_ ] na rzecz Spó ki [_ ] kwoty [_ ] tytu em odszkodowania, wraz z odsetkami [_ ]; 2. rozpoznanie sprawy na rozprawie; 3. przeprowadzenie dowodu z dokumentów [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 4. przeprowadzenie dowodu z zeznaƒ Êwiadków [_ ] na nast pujàce okolicznoêci [_ ]; 5. zasàdzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów post powania, w tym kosztów zast pstwa procesowego, wed ug norm przepisanych. 12. Istotne orzeczenia dotyczàce powództwa akcjonariusza o naprawienie szkody wyrzàdzonej spó ce: wyrok Sàdu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 wrzeênia 2005 r., I ACa 597/05, Lex nr 164621 Nie mo na wi c aprobowaç poglàdu powoda, e skoro tytu rozdzia u 8 dotyczy "odpowiedzialnoêci cywilnoprawnej" - to w art. 486 1 k.s.h. mowa jest o legitymacji do wytoczenia powództwa o naprawienie wszelkich szkód wyrzàdzonych spó ce akcyjnej przez jakàkolwiek osob. Nale y mieç tak e na uwadze zakres regulacji Kodeksu spó ek handlowych wyra onej w art. 1 1 (tworzenie, organizacj, funkcjonowanie, rozwiàzywanie, àczenie, podzia i przekszta cenie spó ek handlowych). Kodeks nie reguluje bowiem wszelkich stosunków cywilnoprawnych dotyczàcych spó ek handlowych. Trafnie tak e podnosi pozwany, e nie do pogodzenia z ratio legis art. 486 1 k.s.h. jest, by ustawodawca legitymowa akcjonariuszy (i inne osoby w tym przepisie wymienione) do nieograniczonego uprawnienia wytaczania powództw o naprawienie szkód wyrzàdzonych spó ce, nawet takich, które nie majà adnego zwiàzku z zakresem regulacji wynikajàcym z przepisów Kodeksu spó ek handlowych. Ratio legis przepisu nakazuje przecie jej ustalenie w sposób zgodny z celami i funkcjà ca ej instytucji lub grupy norm, do której nale y rozpatrywany przepis prawa. Uznaç zatem nale y e przepis art. 486 1 k.s.h. odnosi si do szkód, o których mowa w przepisach wczeêniejszych rozdzia u 8 Dzia u II Kodeksu spó ek handlowych (oczywiêcie, z wyjàtkiem art. 479 k.s.h., który dotyczy szkód wierzycieli spó ki). 25

Salans to mi dzynarodowa kancelaria prawnicza, która oferuje pe ny zakres us ug w 22 biurach na ca ym Êwiecie. Salans w Warszawie to jedna z najwi kszych firm prawniczych w Polsce, obecna na rynku od 1991 roku. Kancelaria Êwiadczy us ugi doradztwa prawnego dla krajowych i mi dzynarodowych przedsi biorstw, instytucji finansowych oraz organów administracji publicznej. Warszawskie biuro kancelarii Salans to obecnie ponad 140 prawników zajmujàcych si polskimi i mi dzynarodowymi zagadnieniami prawnymi i podatkowymi. Zapewniajà oni klientom obs ug w j zykach polskim, angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpaƒskim oraz rosyjskim. Prawnicy warszawskiego biura kancelarii àczà znajomoêç polskich przepisów z globalnymi zasobami wiedzy sieci Salans. Âcis a wspó praca z ekspertami z poszczególnych biur, w szczególnoêci z regionu Europy Ârodkowej i Wschodniej, umo liwia pe ne dopasowanie us ug do potrzeb klienta i oparcie proponowanych rozwiàzaƒ na mi dzynarodowym doêwiadczeniu ca ej firmy. Stowarzyszenie Emitentów Gie dowych jest organizacjà eksperckà, która istnieje od 1993 roku. Podstawowym celem funkcjonowania SEG jest udzielanie wsparcia spó kom w aspekcie informacyjnym (przekazywanie informacji o zmianach legislacyjnych), edukacyjnym (organizacja seminariów i konferencji) oraz prawnym (opracowywanie opinii prawnych, rekomendacji i interpretacji dotyczàcych nowych przepisów). SEG podejmuje prace na rzecz rozwoju polskiego rynku kapita owego oraz reprezentuje interesy spó ek notowanych na Gie dzie Papierów WartoÊciowych w Warszawie. Obecnie Stowarzyszenie skupia ponad 250 spó ek notowanych na warszawskiej Gie dzie Papierów WartoÊciowych oraz alternatywnym rynku New Connect, reprezentujàcych ponad 85 proc. kapitalizacji emitentów krajowych. Stowarzyszenie jest cz onkiem organizacji EuropeanIssuers. 26

Elektroniczna wersja publikacji jest dost pna na stronie: www.salans.com/spory Salans Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa tel.: +48 22 242 52 52 faks: +48 22 242 52 42 e-mail: warsaw@salans.com www.salans.com Stowarzyszenie Emitentów Gie dowych ul. Nowy Âwiat 35/5A, 00-029 Warszawa tel.: +48 22 826 26 89 faks: +48 22 828 15 13 e-mail: biuro@seg.org.pl www.seg.org.pl