Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XX/107/2005 Rady Gminy Jordanów Śląski z dnia 9 marca 2005 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY JORDANÓW ŚLĄSKI
WSTĘP Diagnoza problemów alkoholowych na terenie gminy Jordanów Śląski Alkohol jest istotnym problemem życia społecznego gminy Jordanów Śląski. Za faktem tym przemawiają miedzy innymi statystyki powodów udzielania świadczeń przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Z drugiej strony patologia ta ma charakter utajony, gdyż w 2003 roku Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Społecznych przyjęła tylko 5 wniosków dotyczących osób uzależnionych, które skierowała na leczenie odwykowe. Komisariat Policji odnotował 4 zdarzenia kryminalne związane z prowadzeniem pojazdów mechanicznych przez kierowców w stanie nietrzeźwym, z czego 3 miały miejsce w Jordanowi Śląskim. Pozytywnym aspektem jest brak zgłoszeń o problemie przemocy domowej związanej z nadużywaniem alkoholu. Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych sporządziła ranking najważniejszych problemów uzależnień na terenie gminy. Do kwestii najistotniejszych zaliczono: spadek wieku inicjacji alkoholowej, sprzedaż napojów alkoholowych osobom nieletnim, wzrost spożycia piwa w środowisku młodzieżowym, bardzo duże nadużywanie alkoholu w środowisku lokalnym, patologizacja środowisk osób bezrobotnych, wzrost problemów związanych z narkotykami, problem przemocy domowej, naruszania prawa przez nietrzeźwych kierowców. Powodem takiego stanu rzeczy może być coraz bardziej umacniająca się liberalizacja podejścia dorosłych do kwestii alkoholu i problemu uzależnień. Na podstawie wskaźników PARPY przeznaczonych do diagnozy problemów alkoholowych w gminie ustalono, że: 47 osób z populacji osób dorosłych jest uzależnionych a 345 nadużywa alkoholu, 14 osób z populacji uzależnionych jest gotowych podjąć leczenie, 242 osoby z populacji całej gminy żyje w otoczeniu alkoholika, z czego połowa to dzieci, 2
182 osoby z całej populacji to osoby pijące szkodliwie. W kontekście rozwiązywania problemów alkoholowych szczególną uwagę należy zwrócić na dzieci i młodzież. Z badań ankietowych przeprowadzonych w 2001 r. którymi objęto dzieci i młodzież z terenu gminy Jordanów Śląski wynika, że alkoholu używa 11,3 proc. uczniów Gimnazjum i 6,98 proc. uczniów szkoły podstawowej. Najczęściej pierwszym alkoholem jest piwo a miejscem inicjacji zabawa szkolna, dom rodzinny, mieszkanie kolegi i koleżanki. Stosunkowo wysoko młodzież określiła swoją styczność z problemem aż 41,94 badanych respondentów w gimnazjum i 34,88 w szkole podstawowej. 3
1.Postanowienia ogólne Rozdział I Zapisy Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynikają z zadań przypisanych gminie w ustawie o wychowaniu w trzeźwości, a także z zapisów w Gminnej Strategii Integracji I Rozwiązywania Problemów Społecznych, w której uznano alkoholizm za jedną z przeszkód w budowie zdrowego i obywatelskiego społeczeństwa lokalnego. Program wynika bezpośrednio z Celu strategicznego nr 5, który brzmi: Budowa zintegrowanego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy. Cele szczegółowe strategii określono jako: 1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych; 2. Zmniejszanie rozmiarów problemów, które aktualnie występują; 3. Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi problemami. W kierunkach działania wskazano natomiast jako najbardziej pożądane na terenie gminy: 1. Ograniczanie i zmiana struktury spożycia napojów alkoholowych. 2. Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w sytuacjach związanych z alkoholem. 3. Wdrożenie stosownych form profilaktyki kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży. 4. Budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami postępowania osób nadużywających alkoholu. 5. Zwiększenie skuteczności i dostępności terapii w zakresie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych. 6. Przeciwdziałanie przemocy domowej. 2. Realizator Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz zasoby umożliwiające jego realizację Realizatorem Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest Urząd Gminy w Jordanowie Śl. 4
Urząd Gminy realizując ustawowe zadania w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych współpracuje i opiera się w swych działaniach m.in. na takich instytucjach i osobach jak: 1. Klub Abstynent Samopomoc -organizacja pozarządowa, 2. Ośrodek Pomocy Społecznej, 3. Świetlice środowiskowe w Jordanowie Śląskim, Jezierzycach Wielkich i Wilkowiczkach 4. Punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych i ich rodzin działających przy Ośrodku Pomocy Społecznej 5. Osoby przeszkolone (głównie nauczyciele) do realizacji programów profilaktycznych z dziećmi i młodzieży. Dorota Sokołowska nauczyciel Szkoły Podstawowej Domowi Detektywi, Cukierki, Studium działań związanych z tworzeniem placówek środowiskowych II stopnia Paweł Filipczak nauczyciel WF Szkoły Podstawowej Studium działań związanych z tworzeniem placówek środowiskowych I stopień Joanna Partyka pedagog szkolny Studium działań związanych z tworzeniem placówek środowiskowych II stopnia, Studium wiedzy o Profilaktyce Narkomanii Katarzyna Kozłowska nauczyciel Szkoły Podstawowej Studium działań związanych z tworzeniem placówek środowiskowych II stopnia Danuta Wertelecka nauczyciel Szkoły Podstawowej Spójrz inaczej Ilona Ligas Cukierki Wioletta Majka Stangret - Dyrektor Szkoły Podstawowej - Dziękuję Nie Osoby uzależnione i osoby współuzależnione działające na bazie Klubu Abstynenta. 6. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 7. W realizacji zadań z zakresu rozwiązywania problemów alkoholowych gmina współpracuje także z Policją, Szkołą Podstawową, Gimnazjum Publicznym, 5
Kuratorem zawodowym Sądu Rodzinnego, Przychodnią Rodzinną łącznie z zaangażowaniem środków finansowych. 3. Źródła i zasady finansowania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 1. Źródłem finansowania zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych są środki finansowe budżetu gminy pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych; 2. Zasady finansowania zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych określa harmonogram wydatków stanowiący rozdział III niniejszego programu. 3. Za udział w posiedzeniach Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jej członkom przysługuje wynagrodzenie w wysokości : - członkom GKRPA 6 % minimalnego wynagrodzenia za każde posiedzenie - sekretarzowi GKRPA 12 % minimalnego wynagrodzenia o którym mowa powyżej ustalonego Rozporządzeniem Rady Ministrów Dz. U. Z 2004r. Nr. 201,poz.2062 za każde posiedzenie. 6
Rozdział II Zadania Przedstawione kierunki działania będą realizowane w ramach zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Za najważniejsze w 2005 roku uznano: Zadanie 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu. 1. Prowadzenie punktu konsultacyjnego w Jordanowie Śląskim. 2. Zakup i rozpowszechnianie materiałów informacyjno-edukacyjnych. 3.Podejmowanie działań mających na celu rozpoznanie stopnia uzależnienia, zgodnie z napływającymi wnioskami jak i z inicjatywy własnej. 4.Wspieranie działalności Klubu Abstynenta Zadanie 2.Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. 1. Budowanie lokalnej koalicji osób, służb, instytucji i organizacji w sprawie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2. Dofinansowanie działań i programów związanych z opieką psychologiczną i prawną dla rodzin dotkniętych problemem alkoholowym i przemocą realizowanych przez placówki publiczne, kościoły oraz instytucje i organizacje pozarządowe; 3. Zwiększanie skuteczności interwencji prawno-administracyjnych w sprawie przeciwdziałania przemocy i innych zaburzeń w funkcjonowaniu rodziny, spowodowanych piciem alkoholu. 4. Współpraca z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w zakresie wsparcia materialne rodzin, w których występują problemy alkoholowe. 5. Budowanie gminnego wsparcia dla ofiar przemocy domowej Niebieska Karta ; 6. Usprawnienie prac związanych z postępowaniem wobec mieszkańców gminy nadużywających alkoholu; 7. Kontynuacja działań poszerzających ofertę punktu konsultacyjnego dla ofiar przemocy w rodzinie Zadanie 3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w szczególności dla młodzieży. 1. Realizacja programów profilaktycznych w szkołach m.in. Spójrz inaczej, Cukierki, Dziękuję Nie. 7
2. Dofinansowanie świetlic środowiskowych i organizacja świetlicy socjoterapeutycznej. 3. Organizacja i finansowanie kampanii profilaktycznych lokalnych i udział w kampaniach ogólnopolskich. 4. Wspieranie działań podejmowanych przez lokalne koalicje trzeźwości. 5. Organizacja imprez dla młodzieży jako promocja zabawy bez środków psychoaktywnych. 6. Tworzenie warunków do powstawania alternatywnych miejsc spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży - powstawanie kawiarenek internetowych, klubów młodzieżowych, świetlic; 7. Opracowywanie, wydawanie i zlecanie druku broszur, biuletynów, ulotek i innych form służących oddziaływaniom profilaktycznym. 8. Wspieranie alternatywnych form spędzania wolnego czasu. 9. Dofinansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych z zakresu pracy terapeutycznej z dziećmi oraz prowadzenia zajęć profilaktycznych w świetlicach. 10. Prowadzenie edukacji publicznej w tym szkoleń dla sprzedawców i właścicieli sklepów handlujących napojami alkoholowymi; Zadanie 4.Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych. 1. Współpraca ze stowarzyszeniami i innymi organizacjami pozarządowymi realizującymi programy o charakterze profesjonalnym. a. wspieranie finansowe i organizacyjne instytucji, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych realizujących swe działania statutowe związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych; b. współpraca i wspieranie ruchów samopomocowych szczególnie AA, Al.-anon, Al.-ateen. 2. Współpraca z innymi organizacjami i jednostkami działającymi na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych. Zadanie 5.Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13 i 14 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. 1. Podejmowanie interwencji w przypadku naruszenia zapisów ustawowych. 2. Występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego. Zadanie 6.Wspieranie i rozwój zatrudnienia socjalnego, 1. Systematyczny monitoring możliwości realizowania zadań ustawowych poprzez Centra Integracji Społecznej, 2. Poszukiwanie organizacji pozarządowych tworzących CIS. 8
3. Tworzenie sprzyjających warunków do powstania CIS na terenie gminy. 9