prawo Udostępnianie przez podmiot trzeci zasobów w postaci wiedzy i doświadczenia W znowelizowanej ustawie Prawo zamówień publicznych ustawodawca, dopuszczając możliwość powoływania się przez wykonawcę na zasoby podmiotu trzeciego, nie wymienił wśród tychże zasobów wiedzy i doświadczenia. Część uczestników rynku zamówień publicznych kwestionuje przez to możliwość powoływania się na te zasoby. Ze stanowiskiem tym nie sposób się jednak zgodzić. 40
Ewa Sikorska Radca prawny, członek Krajowej Izby Odwoławczej. Ustawa z dnia 22 czerwca 2016 roku o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw uchyliła art. 26 ust. 2b, zgodnie z którym wykonawca mógł polegać na wiedzy i doświadczeniu, potencjale technicznym, osobach zdolnych do wykonania zamówienia, zdolnościach finansowych lub ekonomicznych innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi stosunków. Wykonawca w takiej sytuacji zobowiązany był udowodnić zamawiającemu, iż będzie dysponował tymi zasobami w trakcie realizacji zamówienia, w szczególności przedstawiając w tym celu pisemne zobowiązanie tych podmiotów do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na potrzeby wykonania zamówienia. 41
prawo Możliwość powoływania się przez wykonawców, biorących udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, na zasoby podmiotów trzecich, regulowana jest aktualnie przez art. 22a ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawa Pzp), który w ust. 1 stanowi, iż wykonawca może, w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, w stosownych sytuacjach oraz w odniesieniu do konkretnego zamówienia lub jego części, polegać na zdolnościach technicznych lub zawodowych lub sytuacji finansowej lub ekonomicznej innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nim stosunków prawnych. Wątpliwości uczestników rynku Wprowadzona zmiana spowodowała wątpliwości wśród niektórych uczestników rynku zamówień publicznych w zakresie tego, czy zasoby podmiotu trzeciego w postaci wiedzy i doświadczenia będą mogły być pod rządami znowelizowanej ustawy udostępniane wykonawcom ubiegającym się o udzielenie zamówienia publicznego. Zwolennicy stanowiska, iż tego rodzaju udostępnienie zasobów nie będzie możliwe, przyjmują, że racjonalny ustawodawca, wykreślając wiedzę i doświadczenie z zakresu udostępnianych zasobów, świadomie wykluczył taką możliwość. Stanowisko takie popierane jest nadto tym, iż zawarty w art. 22a ust. 1 ustawy Pzp katalog rodzajów udostępnianych zasobów, jest katalogiem zamkniętym. Jest on zresztą powtórzony w innych przepisach, tj. art. 22a ust. 3 i 6, w których konsekwentnie brak jest odniesienia do wiedzy czy doświadczenia podmiotu trzeciego. Poza tym ustawa Pzp nie zawiera definicji pojęcia zdolności technicznych lub zawodowych, jednak pojawia się coraz więcej głosów, że zdolności techniczne to poprzedni potencjał techniczny, a zdolności zawodowe to wskazane w uchylonym art. 26 ust. 2b ustawy Pzp osoby zdolne do wykonania zamówienia. Zwolennicy stanowiska, jakoby nowe przepisy nie pozwalały na udostępnienie wiedzy i doświadczenia, podnoszą ponadto, że możliwość udostępnienia doświadczenia, o którym jest mowa w art. 22a ust. 4 ustawy Pzp, nie odnosi się do wiedzy i doświadczenia wykonawcy, ale do zdolności zawodowych, czyli de facto właściwości osób zdolnych do wykonania zamówienia. Wskazuje na to zawarte we wskazanym przepisie sformułowanie warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, które wprost pasują do osób. Dodatkowo, w przepisie art. 22d ust. 1 wskazuje się, że oceniając zdolność techniczną lub zawodową wykonawcy, zamawiający może postawić minimalne warunki dotyczące wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia, umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. Przepis ten ogólnie odnosi się do zdolności technicznej i zawodowej wskazując dalej niejako podwarunki udziału w postępowaniu, tj. analogicznie jak w art. 22 ust. 4 Pzp - wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, doświadczenie, które odnoszą się do osób fizycznych. Udostępnianie wiedzy i doświadczenia jest nadal możliwe Przytoczony powyżej pogląd jest o tyle ciekawy, co nieprawdziwy. Należy z całą mocą podkreślić, iż znowelizowane przepisy ustawy Pzp w dalszym ciągu umożliwiają wykonawcom poleganie na wiedzy i doświadczeniu podmiotów trzecich w celu wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Ustawa Pzp przed nowelizacją z czerwca 2016 roku posługiwała się pojęciami wiedza i doświadczenie we wspomnianym już wyżej art. 26 ust. 2b, oraz w art. 22 ust. 1 pkt 2, zgodnie z którym, o udzielenie zamówienia mogli ubiegać się wykonawcy, którzy spełniali warunki, dotyczące posiadania wiedzy i doświadczenia. Jednocześnie ustawa nie zawierała definicji tych pojęć, jednak wyraźnie odróżniała je od innych kryteriów kwalifikacyjnych wykonawcy, zawartych w art. 22 ust. 1 pkt 1, 3 i 4, tj. od konieczności posiadania uprawnień do wykonywania określonej działalności lub czynności, potencjału technicznego oraz osób zdolnych do wykonania zamówienia, a także sytuacji technicznej i ekonomicznej. Pomimo braku ustawowej definicji pojęć wiedza i doświadczenie, ustalenie, co należało pod tymi pojęciami rozumieć nie nastręczało żadnych trudności i opierało się na treści 1 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2013 roku w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. poz. 231). I tak, zgodnie ze wskazanymi przepisami, zamawiający, w celu oceny spełniania przez wykonawcę warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1, mógł żądać: wykazu robót budowlanych wykonanych w okresie ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy w tym okresie, wraz z podaniem ich rodzaju i wartości, daty i miejsca wykonania oraz z załączeniem dowodów dotyczących najważniejszych robót, określających, czy roboty te zostały wykonane w sposób należyty oraz wskazujących, czy zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i prawidłowo ukończone, wykazu wykonanych, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych również wykonywanych, głównych dostaw lub usług, w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy w tym okresie, wraz z podaniem ich wartości, przedmiotu, dat wykonania i podmiotów, na rzecz których dostawy lub usługi zostały wykonane, oraz załączeniem dowodów, czy zostały wykonane lub są wykonywane należycie. Biorąc pod uwagę wskazane wyżej przepisy oraz uprzedni art. 22 ust. 4 ustawy Pzp można było przyjąć, że wiedza i doświadczenie to nic innego, jak umiejętności wykonawcy do wykonywania zamówień danego rodzaju, nabyte poprzez należyte wykonanie, w określonym czasie, zamówień o określonej wartości, związanych z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalnych do przedmiotu zamówienia. Jednocześnie art. 26 ust. 2b ustawy Pzp umożliwiał wykonawcy, który sam w danym postępowaniu tego kryterium nie spełniał, posłużenie się w tym zakresie wiedzą i doświadczeniem innego podmiotu. Odnosząc się do aktualnego stanu prawnego podkreślić przede wszystkim należy, iż ustawodawca zrezygnował z pojęć wiedza i doświadczenie nie tylko w art. 22a, w którym określił rodzaje zasobów, na które może powołać się wykonawca korzystający ze zdol- 42
Udostępnianie przez podmiot trzeci zasobów w postaci wiedzy i doświadczenia ności podmiotu trzeciego, ale również w art. 22, gdzie wskazał na warunki, jakie winni spełnić wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia. I tak: zgodnie z art. 22 ust. 1, o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy: 1) nie podlegają wykluczeniu, 2) spełniają warunki udziału w postępowaniu, o ile zostały one określone przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania. Zgodnie z ust. 1b warunki udziału w postępowaniu mogą dotyczyć: 1) kompetencji lub uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów, 2) sytuacji ekonomicznej lub finansowej, 3) zdolności technicznej lub zawodowej. Wszelkie wątpliwości rozwiewa dyrektywa Ze stanowiskiem, iż ustawa Pzp nie definiuje sformułowań zdolność techniczna i zdolność zawodowa, nie do końca można się zgodzić. Wskazówki w tym zakresie zawiera bowiem art. 22d ust. 1 ustawy, zgodnie z którym, oceniając zdolność techniczną lub zawodową wykonawcy, zamawiający może postawić minimalne warunki dotyczące wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia, umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. Wyjaśnienie tych pojęć winno opierać się na zasadniczej dla zamówień publicznych regulacji prawa europejskiego, tj. Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/ 1 lit. b dyrektywy, w myśl którego oferta musi pochodzić od oferenta, który spełnia kryteria kwalifikacji określone przez instytucję zamawiającą zgodnie z art. 58. Artykuł 58 dyrektywy, zatytułowany Kryteria kwalifikacji, w ust. 1 wskazuje, iż kryteria kwalifikacji mogą dotyczyć: a) kompetencji do prowadzenia danej działalności zawodowej, b) sytuacji ekonomicznej i finansowej, c) zdolności technicznej i zawodowej. Należy z całą mocą podkreślić, iż znowelizowane przepisy ustawy Pzp w dalszym ciągu umożliwiają wykonawcom poleganie na wiedzy i doświadczeniu podmiotów trzecich w celu wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. A zatem, idąc tokiem rozumowania osób, które uważają, że zdolności techniczne to wyłącznie poprzedni potencjał techniczny, a zdolności zawodowe to tylko osoby zdolne do wykonania zamówienia, należałoby przyjąć, że w aktualnym stanie prawnym zamawiający nie mogliby postawić żadnego warunku dotyczącego posiadania przez wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia odpowiedniego doświadczenia w wykonywaniu zamówień danego rodzaju. Innymi słowy, o udzielenie zamówienia mogłyby skutecznie ubiegać się podmioty zupełnie niedoświadczone. Stanowisko takie z pewnością nie może się ostać. UE w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (dalej: dyrektywa). Nowela ustawy Pzp z czerwca 2016 roku jest bowiem wynikiem implementacji wskazanej dyrektywy do polskiego porządku prawnego, stąd też zawarte w prawie polskim uregulowania muszą odpowiadać jej treści. Przede wszystkim zaznaczyć należy, iż możliwość udostępniania wykonawcom zasobów innych podmiotów ma na celu umożliwienie wzięcia udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego tym wykonawcom, którzy sami nie spełniają ustalonych kryteriów kwalifikacji. Konieczność spełniania tychże kryteriów wynika z treści art. 56 ust. Zgodnie z ust. 4 zdanie pierwsze i drugie wskazanego artykułu, w odniesieniu do zdolności technicznej i zawodowej, instytucje zamawiające mogą nałożyć wymogi zapewniające posiadanie przez wykonawców niezbędnych zasobów ludzkich i technicznych, oraz doświadczenia umożliwiającego realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. Instytucje zamawiające mogą w szczególności wymagać, aby wykonawcy mieli wystarczający poziom doświadczenia, wykazany odpowiednimi referencjami dotyczącymi zamówień wykonanych wcześniej. Zdolność techniczna i zawodowa to także wiedza i doświadczenie Ze wskazanego przepisu wprost zatem wynika, że pod pojęciem zdolności technicznej i zawodowej należy rozumieć zarówno zasoby ludzkie i techniczne, jak i doświadczenie wykonawcy, poparte odpowiednimi referencjami. Jednocześnie art. 60 dyrektywy, zatytułowany Środki dowodowe, w ust. 4 wskazuje, iż w zależności od charakteru, ilości 43
prawo lub znaczenia, a także przeznaczenia robót budowlanych, dostaw lub usług zdolność techniczną wykonawcy można udowodnić za pomocą co najmniej jednego ze środków wymienionych w załączniku XII część II. Z kolei załącznik XII do dyrektywy, zatytułowany Środki dowodowe na potrzeby kryteriów kwalifikacji, w części II - Zdolność techniczna zawiera wykaz dokumentów stanowiących dowód zdolności technicznej wykonawców, o której mowa w art. 58. I tak, dla wykazania tejże zdolności wykonawcy przedkładają m.in. następujące wykazy: (i) wykaz robót budowlanych, wykonanych nie wcześniej niż w ciągu ostatnich pięciu lat, wraz z zaświadczeniami zadowalającego wykonania i rezultatu najważniejszych robót budowlanych. Zamawiający może brać pod uwagę roboty budowlane wykonane wcześniej niż 5 lat temu. W razie potrzeby, w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu konkurencji, instytucje zamawiające mogą zaznaczyć, iż dowody dotyczące odpowiednich robót budowlanych wykonanych ponad 5 lat wcześniej nie zostaną uwzględnione; (ii) wykaz głównych dostaw lub usług zrealizowanych nie wcześniej niż w ciągu ostatnich trzech lat, z podaniem kwot, dat wykonania oraz odbiorców publicznych lub prywatnych. Zamawiający może brać pod uwagę usługi i dostawy wykonane wcześniej niż 3 lata temu. W razie potrzeby, w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu konkurencji, instytucje zamawiające mogą zaznaczyć, iż dowody dotyczące odpowiednich dostaw lub usług zrealizowanych bądź wykonanych ponad trzy lata wcześniej nie zostaną uwzględnione. Jak zatem widzimy, dowodami na wykazanie posiadania odpowiedniej zdolności technicznej i zawodowej są dokumenty, które w poprzednim stanie prawnym były wymagane dla wykazania spełniania warunku w postaci wiedzy i doświadczenia. Tym samym stanowisko, iż pojęcie zdolność techniczna i zawodowa obejmuje swym zakresem również wiedzę i doświadczenie wykonawcy, nie może budzić wątpliwości. Z powyższego wynika, iż polski ustawodawca, umożliwiając w art. 22a ust. 1 ustawy Pzp powołanie się wykonawcy na zdolności techniczne i zawodowe innego podmiotu, podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi powiązań. Treść art. 63 ust. 1 zdanie pierwsze dyrektywy jednoznacznie wskazuje, że wykonawca może polegać na zdolności technicznej i zawodowej innych podmiotów, a zdolność ta ma być określona na podstawie art. 58 ust. 4 dyrektywy, czyli jak to już wyżej wskazano jako niezbędne zasoby ludzkie i techniczne oraz doświadczenie umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. Doświadczenie nie jest cechą wyłącznie osób fizycznych Zwolennicy poglądu, jakoby podmiot trzeci nie mógł udostępnić wykonawcy swoich zasobów w postaci wiedzy i doświadczenia, stanowisko swoje uzasadniają także treścią Pogląd, jakoby wykonawcy biorący udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, nie mogli korzystać z wiedzy i doświadczenia innego podmiotu, jest poglądem nieprawdziwym i sprzecznym z założeniami i postanowieniami zarówno prawa europejskiego, jak i prawa polskiego. dopuścił możliwość udostępniania przez podmioty trzecie ich zasobów w postaci wiedzy i doświadczenia. Tak samo należy bowiem interpretować pojęcie zdolność techniczna i zawodowa na gruncie art. 22 ust. 1b pkt 3, jak i art. 22a ust. 1 i nast. ustawy Pzp. Wniosek taki wynika również z treści art. 63 ust. 1 zdanie pierwsze dyrektywy, zgodnie z którym, w odniesieniu do kryteriów dotyczących sytuacji ekonomicznej i finansowej, określonych zgodnie z art. 58 ust. 3, oraz kryteriów dotyczących zdolności technicznej i zawodowej, określonych zgodnie z art. 58 ust. 4, wykonawca może, w stosownych przypadkach oraz w odniesieniu do konkretnego zamówienia, polegać na zdolności innych art. 22a ust. 4 ustawy Pzp, zgodnie z którym, w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, wykonawcy mogą polegać na zdolnościach innych podmiotów, jeśli podmioty te zrealizują roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane oraz cytowanym już wyżej art. 22d ust. 1 ustawy Pzp, w myśl którego, oceniając zdolność techniczną lub zawodową wykonawcy, zamawiający może postawić minimalne warunki dotyczące wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia, umożliwiające realizację zamó- 44
Udostępnianie przez podmiot trzeci zasobów w postaci wiedzy i doświadczenia wienia na odpowiednim poziomie jakości. W ocenie przedstawicieli omawianego poglądu, takie warunki, jak wykształcenie, kwalifikacje zawodowe oraz doświadczenie mogą dotyczyć wyłącznie osób wykonujących zamówienie, nie zaś podmiotów niebędących osobami fizycznymi. Poparciem takiego stanowiska zdaje się być także art. 22d ust. 3 ustawy Pzp, zgodnie z którym, w postępowaniu o udzielenie zamówienia, którego przedmiot stanowią dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, usługi lub roboty budowlane, zamawiający może oceniać zdolność wykonawcy do należytego wykonania zamówienia w szczególności w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia. W takim przypadku zamawiający może wymagać od wykonawców wskazania w ofercie lub we wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu imion i nazwisk osób wykonujących czynności przy realizacji zamówienia wraz z informacją o kwalifikacjach zawodowych lub doświadczeniu tych osób. Wydaje się, że zwłaszcza końcowa część cytowanego przepisu, mówiąca o doświadczeniu osób biorących udział w realizacji zamówienia, ma przesądzać o tym, iż mówiąc o doświadczeniu na gruncie art. 22a ust. 4 oraz art. 22d ust. 1 ustawy Pzp, należy mieć na myśli wyłącznie doświadczenie osób fizycznych, bezpośrednio wykonujących przedmiot zamówienia. Ze stanowiskiem takim nie można się zgodzić. O ile istotnie wykształcenie i kwalifikacje zawodowe są cechami osób fizycznych, o tyle doświadczenie jest przymiotem właściwym szerokiemu kręgowi podmiotów, w tym również osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Prezentowanie poglądu, iż doświadczenie dotyczy wyłącznie osób fizycznych jest o tyle zaskakujące, że przed nowelizacją ustawy Pzp wiedza i doświadczenie były jednym z kryteriów kwalifikacyjnych wykonawców biorących udział w postępowaniu i żaden z uczestników rynku zamówień publicznych nie miał wątpliwości co do tego, iż jest to atrybut wszystkich podmiotów biorących udział w postępowaniu, bez względu na ich organizację czy też fakt posiadania osobowości fizycznej. Wątpliwości w tym zakresie winna rozwiać treść art. 63 ust. 1 zdanie drugie dyrektywy, który to przepis legł u podstaw regulacji zawartej w art. 22a ust. 4 ustawy Pzp. Otóż, zgodnie ze wskazaną normą unijną, w odniesieniu do kryteriów dotyczących wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, określonych w załączniku XII część II lit. f, lub dotyczących stosownego doświadczenia zawodowego, wykonawcy mogą jednak polegać na zdolności innych podmiotów tylko wtedy, gdy te ostatnie zrealizują roboty budowlane lub usługi, odnośnie do których takie zdolności są niezbędne. Wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, o których mowa w art. 63 ust. 1 zdanie drugie dyrektywy, są niejako uszczegółowieniem zasobów ludzkich wchodzących w zakres zdolności technicznych i zawodowych, wskazanych w art. 58 ust. 4. Przepis ten, jak już wyżej wskazano, w odniesieniu do zdolności technicznej i zawodowej, wskazuje na niezbędne zasoby ludzkie i techniczne oraz doświadczenie umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. Jak zatem widzimy, unijna regulacja wyraźnie oddziela kryteria dotyczące wykształcenia i kwalifikacji zawodowych (które dotyczą zasobów ludzkich) od kryteriów dotyczących stosownego doświadczenia zawodowego wykonawcy. Ponadto, sięgając do wskazanego załącznika XII, dowiadujemy się, że część II lit. f dotyczy wykształcenia i kwalifikacji zawodowych usługodawcy bądź wykonawcy lub personelu zarządzającego przedsiębiorstwem, o ile nie podlegają one ocenie w ramach kryterium udzielania zamówienia. A zatem ustawodawca unijny nie utożsamia wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wykonawcy z wykształceniem i kwalifikacjami osób, za pomocą których wykonawca będzie realizował przedmiot zamówienia. Mają to być bowiem wykształcenie i kwalifikacje samego wykonawcy (o ile jest on osobą fizyczną) lub jego personelu zarządzającego (o ile jest on osobą prawną lub innym niż osoba fizyczna podmiotem). Podsumowując wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, o których mowa w art. 22a ust. 4 oraz art. 22d ust. 1 ustawy Pzp, należy rozumieć tak jak na to wskazuje załącznik XII część II lit. f dyrektywy, tj. jako wykształcenie i kwalifikacje zawodowe wykonawcy lub jego personelu zarządzającego, natomiast doświadczenie - tak jak jest to wskazane w art. 58 ust. 4 zdanie pierwsze i drugie dyrektywy, tj. jako doświadczenie wykonawcy, umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości, wykazane odpowiednimi referencjami dotyczącymi zamówień wykonanych wcześniej. Odnosząc się wreszcie do art. 22d ust. 3 ustawy Pzp, który in fine mówi o doświadczeniu osób wykonujących zamówienie, podkreślić należy, iż treść tego przepisu potwierdza, iż doświadczenie, o którym mowa w art. 22a ust. 4 i art. 22d ust. 3 ustawy Pzp to doświadczenie wykonawcy bez względu na to czy jest on osobą fizyczną, czy też podmiotem pozbawionym osobowości fizycznej. Tam bowiem, gdzie ustawodawca miał na myśli doświadczenie osób wykonujących zamówienie, tam wprost o tym napisał. Sformułowanie takie, oprócz art. 22d ust. 3, znajduje się np. w art. 91 ust. 2 pkt 5 ustawy Pzp i jest ono również dopuszczalne w świetle art. 67 ust. 2 lit. b dyrektywy jako jedno z kryteriów oceny ofert. Zgodnie ze wskazanym przepisem, kryteriami mogą być bowiem kwalifikacje i doświadczenie personelu wyznaczonego do realizacji danego zamówienia. Jednakże w tych przypadkach, gdzie mowa jest o doświadczeniu wykonawcy, pojęcie to należy rozumieć tak, jak jest to wskazane w art. 58 ust. 4 dyrektywy. Podsumowanie Pogląd, jakoby wykonawcy biorący udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, nie mogli korzystać z wiedzy i doświadczenia innego podmiotu, jest poglądem nieprawdziwym i sprzecznym z założeniami i postanowieniami zarówno prawa europejskiego, jak i prawa polskiego. Znowelizowane przepisy ustawy Pzp wprowadzają co prawda pewne różnice w zakresie udostępniania i korzystania z tych zasobów w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, jednakże co do zasady taka możliwość nadal istnieje, mimo że przepisy dyrektywy oraz ustawy Pzp regulują tę kwestię za pomocą innych pojęć czy nazw niż te, do których przyzwyczaiła nas ustawa w jej poprzednim brzmieniu. Fakt pojawienia się wątpliwości w tym zakresie potwierdza tezę, iż polskich unormowań nie można interpretować w oderwaniu od regulacji unijnych, zwłaszcza w sytuacji, gdy przepisy te są na tyle nowe, że nie doczekały się jeszcze praktycznego zastosowania. 45