aut. Maksymilian Dura 18.01.2018 PROJEKTANCI OKRĘTU RATOWNIK WYCHODZĄ Z UKRYCIA Największy okręt w historii polskiej Marynarki Wojennej od czasu hulku ORP Bałtyk powstanie na deskach projektowych gdyńskiej firmy MMC. To znane głównie z branży offshore biuro projektowe, które w ciągu ostatniej dekady zaprojektowało blisko 80 różnych statków wykonujących swoje zadania na akwenach całego świata. MMC Ship Design & Marine Consulting to założona ponad dekadę temu firma - znana na światowym rynku głównie z projektów statków offshore, służących do zabezpieczenia różnego typu instalacji przybrzeżnych takich jak platformy wiertnicze i elektrownie wiatrowych. Rocznie firma sprzedaje do 10 projektów statków z logo MMC na burcie. Jesteśmy jednym z pięciu największych biur na świecie, jeżeli chodzi o flotę offshore. Nasz flagowy projekt, MMC887, to najbardziej popularny na świecie statek klasy PSV (Platform Supply Vessel) z pokładem o powierzchni około 1000 m2 i o wyporności około 5000 ton. W tej klasie statków jesteśmy numerem jeden, zdeklasowaliśmy międzynarodową konkurencję. Michał Olko, wiceprezes MMC.
Zaprojektowany przez biuro MMC statek wielozadaniowy Ievoli Ivory z pustym pokładem zadaniowym. Fot. Internet Stały zespół projektowy biura to 20 osób, ale w przypadku realizowania dużej ilości zamówień oraz konieczności przyspieszenia prac ta liczba okresowo może wzrasta nawet do 75 pracowników. MMC wykonuje bowiem pełną dokumentację techniczną pozwalającą zarówno na zawarcie kontraktu, jak i wycenę jednostki oraz prowadzenie produkcji. Wykorzystuje się przy tym sprawdzonych podwykonawców, którzy realizują zlecone im prace. Przykładowo badanie zaprojektowanych przez biuro MMC kadłubów, w tym ich charakterystycznej części dziobowej, wykonuje się w basenie testowym w Wageningen, należącym do holenderskiego, morskiego instytutu badawczego MARIN.
Modele jednostek pływających zaprojektowanych przez biuro MMC są najczęściej sprawdzane w basenie testowym w Wageningen, należącym do holenderskiego, morskiego instytutu badawczego MARIN. Fot. MARIN / Biuro MMC Zaprojektowane dotąd przez MMC jednostki były budowane przez stocznie na całym świecie. Najwięcej z nich powstało dotąd w Chinach. Ale statki MMC były budowane również w Stanach Zjednoczonych, Singapurze, Wietnamie, Turcji i Polsce. Z polskich stoczni kilkanaście jednostek zbudowała stocznia Remontowa Shipbuilding z Gdańska. Każdy statek, który powstał na deskach biura MMC łatwo można rozpoznać, ponieważ na kadłubach zawsze dospawany jest znak biura projektowego.
Statek Caspian Voyager w czasie gaszenia pożaru na jednej z platform wiertniczych z widocznym na lewej burcie znakiem biura MMC. Fot. Internet Pierwsze projekty okrętowe przygotowywane dla potrzeb polskiej Marynarki Wojennej i szwedzkich sił morskich Mimo chęci projektowaniu okrętów, biuro MMC na początku wyspecjalizowało się w jednostkach pływających dla sektora cywilnego. Jednak kiedy na stronach Inspektoratu Uzbrojenia pojawiło się zapytanie o informacje odnośnie zbiornikowca Supply dla Marynarki Wojennej, firma z własnej inicjatywy i środków opracowała projekt okrętu zaopatrzeniowego. Celem było zdobycie doświadczenia w projektowaniu jednostek pływających dla sił zbrojnych. W pierwszej kolejności powstał projekt OWL (okrętu wsparcia logistycznego) Bałtyk. Zaprojektowano jednostkę pływającą oznaczoną wstępnie jako MMC 116 NL, na której przewidziano m.in.: Zintegrowany maszt podobny do rozwiązania I-MAST 400 zainstalowanego przez koncern Thales na holenderskich, oceanicznych okrętach patrolowych typu Holland; Dwa zestawy artyleryjskie AM-35 kalibru 35 mm; Dwa oddzielnie rozmieszczone na pokładzie systemy zaopatrywania na morzu RAS pozwalające na transferowanie paliw, wody i towarów stałych na obie burty oraz towarów płynnych od strony rufy; Windy i tunel transportowy łączący oba pomieszczenia i systemy RAS; Zbiorniki paliwa na 1978 ton paliwa; Możliwość przechowywania sześciu kontenerów TEU z materiałami wybuchowymi;
Zaprojektowany przez biuro MMC dla Marynarki Wojennej w ramach programu Bałtyk Okręt Wsparcia Logistycznego typu MMC 116 NL. Fot. Biuro MMC Możliwość zaadoptowania magazynu dziobowego na przedział dla wyrzutni kontenerowej rakiet pionowego startu (np. przeciwlotniczych lub manewrujących), oraz dwóch magazynów rufowych na łodzie sztywnodenne klasy RHIB wraz z systemem wodowania pawężowego lub na systemy sonarowe i przeciwminowe transportowane w kontenerach TEU; Możliwość transportowania w ładowni głównej (nr 1) siedmiu kontenerów TEU lub pięciu pojazdów o rozmiarach nieprzekraczających wymiarów samochodów ciężarowych typu Jelcz442.32 lub pięciu kołowych transporterów opancerzonych typu Rosomak; Możliwość transportowania w ładowni pomocniczej (nr 2) czterech kontenerów TEU lub trzech pojazdów o rozmiarach nieprzekraczających wymiarów samochodów ciężarowych typu Jelcz442.32 lub trzech kołowych transporterów opancerzonych typu Rosomak; Pokład lotniczy oraz hangar dla śmigłowca o masie do 11 ton (z możliwością zaadoptowania hangaru dla potrzeb szpitala). Ponadto biuro MMC przygotowało z własnych środków projekt koncepcyjny okrętu obrony wybrzeża Miecznik oraz okrętu patrolowego Czapla. Prace zrealizowano samodzielnie posiłkując się m.in. współpracą w zakresie systemów radiowych z polską spółką KenBIT- tą samą, która realizowała tego typu prace na niszczycielu min ORP Kormoran.
Zaprojektowane przez biuro MMC okręt obrony wybrzeża Miecznik (na górze) i okręt patrolowy Czapla. Fot. Biuro MMC Oba rozwiązania oparto na tym samym kadłubie eliminując jedynie w przypadku patrolowców Czapla wyrzutnie rakiet przeciwokrętowych (typu RBS-15 Mk3) oraz rakiet przeciwlotniczych (typu RAM). W obu przypadkach zachowano natomiast ten sam sposób opuszczania do wody łodzi motorowych (dwóch z lewej burty oraz jednej poprzez slip rufowy).
Sposób opuszczania łodzi motorowych w zaprojektowanym przez biuro MMC okręcie obrony wybrzeża Miecznik. Fot. Biuro MMC Ostatecznie biuro MMC nie brało udziału w dialogach technicznych dotyczących programów Miecznik i Czapla, jednak zaprezentowało swoje projekty koncepcyjne specjalistom Inspektoratu Uzbrojenia, jak również Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Obejmowały one zresztą nie tylko projekty koncepcyjne jednostek pływających wielkości korwety, ale również okręty większe klasy lekka fregata. Biuro MMC zaproponowało przy tym dwie wersje takich fregat: jedną - standardową MMC 221 L2 i drugą wydłużoną MMC 221 L, która za armatą dziobową ma mieć dodatkową wyrzutnię rakiet pionowego startu.
Fregata zaprojektowana przez biuro MMC dla Marynarki Wojennej w wersji z wydłużonym pokładem dziobowym. Fot. Biuro MMC Jednak pierwszym dialogiem technicznym, w jakim oficjalnie wzięło udział biuro MMC (wspólnie z należącą do Polskiej Grupy Zbrojeniowej stocznią Nauta z Gdyni) było postępowanie dotyczące okrętu rozpoznania radioelektronicznego pk. Delfin. Jak się później okazało prowadzony dialog techniczny nie zakończył się dotychczas przetargiem, ale projekt wtedy złożony jest nadal aktualny i pozostaje do dyspozycji Inspektoratu Uzbrojenia. Dla firmy był to kluczowy moment. MMC po raz pierwszy oficjalnie udowodniło swoje kompetencje, co zostało bardzo szybko wykorzystane podczas ustalania szczegółów współpracy pomiędzy szwedzką grupą przemysłową Saab, a stocznią Nauta. Początkowo chodziło jedynie o konsultacje techniczne, jednak kiedy Szwedzi zapoznali się z umiejętnościami specjalistów MMC zaproponowali polskim specjalistom współpracę przy projektowaniu okrętu rozpoznania radioelektronicznego dla szwedzkiej marynarki wojennej - następcy wykorzystywanego od 1984 r. okrętu wywiadu radioelektronicznego HSwMS Orion (o wyporności 1400 ton). Opracowany przez MMC projekt szwedzkiego okrętu rozpoznania radioelektronicznego. Fot. MMC W ten sposób w Polsce nie tylko będzie budowana nowa jednostka rozpoznawcza dla sił morskich Szwecji, ale powstanie również jej projekt techniczno-klasyfikacyjny (bezpośrednio na zlecenie stoczni
Saab Kockums AB) oraz dokumentacja projektu roboczego (na zlecenie stoczni Nauta ). Choć firma na razie nie ujawnia szczegółów, to wszystko wskazuje na to, że to nie ostatnie zlecenie dla szwedzkiej marynarki wojennej, które MMC zrealizuje razem z Saabem. Cieszymy się podwójnie z tej współpracy ze Szwecją, ponieważ doszło do rzadkiej sytuacji, że transfer technologii odbywa się nie do Polski tylko w odwrotnym kierunku. W tym przypadku to my transferujemy polską technologię do koncernu Saab z czego wszyscy mamy prawo być dumni. Rzecz jasna, takie działanie wymagało spełnienia wielu aspektów formalnych oraz uzyskania stosownych zezwoleń z instytucji państwowych Michał Olko, wiceprezes MMC. Opracowany przez MMC projekt polskiego okrętu rozpoznania radioelektronicznego dla programu Delfin. Fot. MMC Biuro MMC w projekcie Ratownik Kiedy Inspektorat Uzbrojenia zaprosił do negocjacji Polską Grupę Zbrojeniową w sprawie budowy dla Marynarki Wojennej RP okrętu ratowniczego Ratownik wojsko nie znało: ani projektu, ani ceny, ani harmonogramu wprowadzania proponowanej przez PGZ jednostki. Jak się okazało tych danych nie miała również Polska Grupa Zbrojeniowa. Dopiero w listopadzie 2017 r. zwrócono się do biura MMC o przygotowanie dla PGZ projektu jednostki Ratownik. Przygotowanie tzw. projektu kontraktowego (serii dokumentów, które pozwalają na zawarcie kontraktu i zdefiniowanie ceny) zajęło około miesiąca, co ostatecznie pozwoliło podpisać umowę 27 grudnia 2017 r.
Obecnie przygotowujemy się do rozpoczęcia prac nad projektem techniczno-klasyfikacyjnym czyli dokumentacją techniczną pozwalającą zdefiniować wszystkie obszary okrętu. To dokumentacja, która posłuży do uzgodnień z poszczególnymi gestorami, z towarzystwem klasyfikacyjnym, jak również z dostawcami Michał Olko, wiceprezes MMC. Jeżeli PGZ podpisze umowę z biurem MMC, to biuro najpierw zrobi projekt techniczno-klasyfikacyjny w ramach której wszystkie podsystemy zostaną już dokładnie zdefiniowane (a więc zostanie również stworzona sieć konkretnych poddostawców), a następnie dokumentację roboczą. Cały proces, włącznie z wykonaniem dokumentacji roboczej potrwa w biurze MMC do 24 miesięcy, tak więc budowa Ratownika najprawdopodobniej rozpocznie się już w 2019 r. Projekt kontraktowy dla okrętu Ratownik został oparty na jednostce do wsparcia przemysłu offshore typu MMC 887. Fot. Biuro MMC Szczegółowe rozwiązania zastosowane na tym okręcie nie są jeszcze znane. Wiadomo, że biuro MMC na obecnym etapie oparło się na jednej z wersji projektu jednostki MMC 887 o długości 90,2 m szerokości 18,8 m i wyporności około 5000 ton. Wybór był nieprzypadkowy, ponieważ to właśnie statek z tego typoszeregu ( Ievoli Ivory ) był wykorzystywany w czasie bardzo skomplikowanych akcji ratowniczych. Projektując tą jednostkę biuro MMC przewidziało możliwość wykonywania różnego rodzaju operacji w
tym m.in. wydobywanie wraków z dna morskiego. Dwa lata temu, to rozwiązanie przeszło chrzest bojowy na Morzu Śródziemnym podczas trudnej operacji podniesienia z dna morskiego libijskiego kutra rybackiego ze zwłokami kilkuset afrykańskich imigrantów w ładowniach. Wizualizacja okrętu Ratownik zaproponowanego przez biuro MMC. Fot. Biuro MMC Wizualizacja okrętu Ratownik zaproponowanego przez biuro MMC. Fot. Biuro MMC Statek zaprojektowany przez biuro MMC - Ievoli Ivory wziął udział w wydobyciu kutra rybackiego, który zatonął w niewyjaśnionych okolicznościach wraz z uchodźcami u wybrzeży Libii 18 kwietnia 2015 r. Było to najtragiczniejsze wydarzenie na Morzu Śródziemnym od czasu II wojny światowej. Początkowo przypuszczano, że na górnym pokładzie kutra znajdowało się tylko około 200 osób. Jednostka zatonęła tak szybko, że z wody udało się wyciągnąć jedynie 56 osób (z których 24 zmarły). Później wokół wraku odnaleziono jeszcze 171 ciał.
Statek Ievoli Ivory przygotowany do wyciągnięcia zatopionego kutra z ciałami kilkuset uchodźców. Fot. Marina Militare Ocaleni rozbitkowie poinformowali, że w ładowniach kutra mogło być jeszcze ponad 600 osób, które nie miały szans na wydostanie się na zewnątrz. Zapadła decyzja o wydobyciu wraku. Na zaprojektowanym przez polskich inżynierów statku MMC zamontowano specjalistyczne urządzenia oraz kontenery ze specjalistycznym wyposażeniem dla nurków oraz grup ratowniczych. Tak przygotowany statek zakotwiczył nad wrakiem opuszczając specjalną ramę, która miała taki rozmiar (30 m długości i 10 m szerokości), że otoczyła ona znajdujący się na głębokości 370 m kuter. W ramie tej zainstalowane były hydrauliczne wsporniki, które podsunięto pod kadłub zatopionej jednostki i następnie z wykorzystaniem suwnicy podniesiono ją ponad powierzchnię wody.
Moment podniesienia zatopionego kutra z ciałami kilkuset uchodźców przez ramę opuszczoną ze statku Ievoli Ivory. Fot. Marina Militare Całej tej konstrukcji nie wciągnięto na pokład, ale dostarczono 1 lipca 2016 r. statkiem Ievoli Ivory do portu Augusta na Sycylii. Wrak kutra z uszczelnionymi włazami i bulajami został następnie przeniesiony na suchy ląd i pokryty rozległą, chłodzoną konstrukcją przypominającą namiot. To właśnie wtedy eksperci medycyny sądowej rozpoczęli zadanie identyfikacji ofiar zabezpieczając na wszelki wypadek próbki DNA.
Statek Ievoli Ivory dostarczający do portu wydobyty z dna Morza Śródziemnego kuter ze znajdującymi się wewnątrz ciałami kilkuset uchodźców. Fot. Marina Militare