WSPÓŁCZESNOŚĆ Świat
Nazwa i charakterystyka Najnowsze dzieje piśmiennictwa, nazywanego umownie literaturą współczesną, dotyczą okresu po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. Charakterystyka: możliwość swobodnego komunikowania się powszechny dostęp do informacji wszechobecność mediów osiągnięcia technologiczne ogromna rola reklamy koncentracja na karierze zawodowej gromadzenie dóbr materialnych odejście od duchowych aspektów życia globalna wioska postmodernizm zagrożenia terrorystyczne
Ważne wydarzenia 1950 - wojna w Korei (USA) 1963 - Śmierć Kennedy w wyniku zamachu 1969 - Lądowanie na Księżycu (Armstrong i Aldrin) 1978 - Wybór kardynała Wojtyły na papieża 1984 - Pierwszy test wykrywający wirusa HIV 1986 - Awaria elektrowni atomowej w Czarnobylu 1989- upadek muru berlińskiego 1991- wojna w Zatoce Perskiej 1991 - początek wojny na Bałkanach, 1995-96 wojna w Czeczenii 1999 - Interwencja NATO w Jugosławii 2001 - zamach terrorystyczny na WTC
Filozofia Filozofia dialogu - skupienie się na człowieku i relacjach międzyludzkich; przedstawiciel - Martin Buber Egzystencjalizm wolność jednostki, która odpowiedzialna jest za swoje czyny, co wywołuje jej lęki przed efektami działania. Postmodernizm (ponowoczesność) odrzucenie tradycji, obowiązujących schematów, racjonalności; przedstawiciel Jacques Derrida
Sztuka Postmodernizm łączenie stylów i gatunków, autor zachowuje ironiczny dystans do własnych idei, literatura to gra z odbiorcą. Przedstawiciele: Milan Kundera, Kurt Vonnegut, Umberto Eco. Sztuka nowoczesna szuka inspiracji w codzienności i kulturze masowej. Pojawia się pop-art (przedstawiciel - Andy Warhol), wideoart, happening, instalacje (przestrzenne dzieła plastyczne wykonane z różnych materiałów, często eksponowane w nietypowych miejscach, np. na ulicy). Do literatury popularnej zaliczamy m.in.: powieści detektywistyczne (kryminalne), thrillery, romanse, westerny, czy utwory fantasy.
Prądy w sztuce
Wybrani autorzy Ernest Hemingway (1899-1961) pisarz amerykański, noblista z 1954 r., autor m.in. opowiadania Stary człowiek i morze. Doris Lessing (1919-2013) pisarka brytyjska, noblistka z 2007 r. W swojej twórczości m.in. krytykowała południowoafrykański system segregacji rasowej zwany apartheidem. Autorka m.in. powieści Mrowisko, Piąte dziecko, Pamiętnik przetrwania. Isaac Bashevis Singer (1902-1991) pisarz tworzący głównie w języku jidysz, noblista z 1978 r. W swoich dziełach poruszał problemy środowisk żydowskich, opisywał kulturę żydowską. Autor powieści Sztukmistrza z Lublina, Miłości i wojny. Kurt Vonnegut (1922-2007) pisarz i publicysta amerykański, przedstawiciel postmodernizmu. Posługiwał się m.in. absurdem, groteską, czarnym humorem. Autor powieści Śniadanie mistrzów, Kocia kołyska, Rzeźnia numer pięć.
WSPÓŁCZESNOŚĆ Polska
Literatura współczesna, której początek umownie sytuujemy w latach 1944-1945, nie posiada nazwy charakteryzującej ją przez obowiązujący, powszechnie przyjęty prąd, styl, kierunek filozoficzny, jak na przykład romantyzm czy pozytywizm. Powojenna współczesna literatura polska nie stanowi jakiejś odrębnej epoki literackiej. Nie istnieje w jej obrębie prąd, który stanowiłby podstawę charakterystyki twórczości tego okresu i dałby nazwę wyróżniającą go spośród innych epok (jak to się stało w przypadku romantyzmu czy baroku) Bernadetta Żynis
Filozofowie prof. Leszek Kołakowski - filozof zajmujący się głównie historią filozofii, historią idei oraz filozofią religii, eseista, publicysta i prozaik. prof. Józef Tischner - polski prezbiter katolicki i filozof, profesor Papieskiej Akademii Teologicznej. Zajmował się filozofią dialogu i rolą człowieka we współczesnym świecie.
Periodyzacja polskiej literatury Do 1948 r. - tematyka wojenna 1949-1956 - socrealizm (realizm socjalistyczny), literatura podporządkowana celom politycznym 1956-1968 - Pokolenie 56 lub pokolenie Współczesności, odrzucenie socrealizmu, przedstawiciele: Zbigniew Herbert, Stanisław Grochowiak 1968-1979 Nowa Fala, protesty przeciwko władzy, rozczarowanie rzeczywistością, przedstawiciele: Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, Ryszard Krynicki 1980-1989 tematyka polityczna, stan wojenny
Charakterystyka współczesności w Polsce
Ważne dzieła Marek Hłasko Piękni dwudziestoletni Stanisław Lem Solaris Sławomir Mrożek Wesele w Atomicach Małgorzata Musierowicz Opium w rosole Dorota Terakowska Tam, gdzie spadają anioły Andrzej Sapkowski Saga o Wiedźminie Poezja: Wisława Szymborska, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Jan Twardowski, Miron Białoszewski
Sztuka We współczesnej sztuce polskiej widać ogólnoświatowe tendencje, m.in. postmodernizm czy inspiracje pop-artem. Malarze Jerzy Nowosielski, Edward Dwurnik, Zdzisław Beksiński i rzeźbiarka Magdalena Abakanowicz.
Ważne pojęcia Groteska łączenie w dziele sprzecznych elementów, np. komizmu i tragizmu, przedstawienie świata przy użyciu karykatury, wyolbrzymienia, niezwykłości, przemieszanie porządków realistycznego i fantastycznego, z naruszeniem konwencji literackich i jednorodności stylu. Stylizacja zamierzone naśladowanie w wypowiedzi mającej wyrazisty stylu wybranych cech innego stylu, np. po to, by nadać lokalny koloryt, scharakteryzować postać. Mass media środki społecznego komunikowania o szerokim zasięgu i dużej liczbie odbiorców, np. ogólnokrajowa prasa, rozgłośnie radiowe, kanały telewizyjne, portale internetowe. Blog Strona internetowa na ogół mająca osobisty charakter, z chronologicznymi, często otagowanymi (z przypisanymi słowami kluczowymi, umożliwiającymi wyszukiwanie wpisów na dany temat) wpisami, z możliwością ich komentowania przez czytelników.