w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie

Informacja o stanie środowiska W przypadku wykorzystania informacji zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podanie źródła. Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie Zespół autorski: Maria Ogar, Teresa Prajsnar, Teresa Reczek 2

Informacja o stanie środowiska SPIS TREŚCI 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA... 4 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2017 roku...4 2. MONITORING HAŁASU... 17 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 20 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 22 5. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH... 31 6. PODSUMOWANIE... 33 3

Informacja o stanie środowiska Niniejsze opracowanie wykonano na podstawie informacji uzyskanych z badań monitoringowych, prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, oraz działań kontrolnych WIOŚ w Krakowie. W 2017 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie realizował zadania w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata 2016-2020 oraz Kierunki działania i plan pracy na 2017 rok. Bieżące i archiwalne informacje dotyczące stanu środowiska w województwie małopolskim znaleźć można na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl. 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Badania i ocena jakości powietrza prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoringu jakości powietrza. Celem funkcjonowania podsystemu jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania norm jakości powietrza. 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2017 roku Stan powietrza w 2017 roku w województwie małopolskim określony został w szesnastej rocznej ocenie jakości powietrza1. Klasyfikację stref wykonano dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń (tzn. występujących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze aglomeracji lub innej strefy, dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. 2 na terenie województwa małopolskiego wydzielono 3 strefy: aglomeracja krakowska, miasto Tarnów oraz strefa małopolska (obejmująca obszar 20 powiatów). Listę substancji, dla których istnieje obowiązek prowadzenia rocznej oceny jakości powietrza zawiera rozporządzenie Ministra Środowiska z 13 września 2012 r. 3 1 Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2017 roku, WIOŚ Kraków, kwiecień 2018. RMŚ z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012, poz. 914). 3 RMŚ z 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032) 2 4

Informacja o stanie środowiska Dla kryterium ochrony zdrowia klasyfikację wykonano dla: dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), ozonu (O3), pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10. Klasyfikację stref zgodnie z kryterium ochrony roślin wykonano dla: dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOX) i ozonu (O3). Poziomy kryterialne substancji w powietrzu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku 4). W ocenie wykorzystano: - wyniki pomiarów ze stacji stałych (pomiary automatyczne ciągłe oraz manualne) z 26 stacji pomiarowych stałych, w tym należących do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie 20 stacji, oraz do Urzędu Miasta Krakowa 5 stacji i Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie 1 stacji, - wyniki modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym w zakresie stężeń: SO2, NO2, PM10, PM2,5, B(a)P), wykonanego na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska przez ATMOTERM S.A. i przedstawionego w opracowaniu Wyniki modelowania stężeń PM10, PM2,5, SO2, NO2, B(a)P na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza dla roku 2017 oraz wariantu II modelowania ozonu przedstawionego w opracowaniu Wyniki modelowania stężeń ozonu troposferycznego na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza dla roku 2017 - do określenia obszarów przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń. Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z klas: klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych, klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe (dla pyłu zawieszonego PM2,5 poziom dopuszczalny określony dla tzw. I fazy, równy 25 µg/m3 z terminem osiągnięcia do 1 stycznia 2015 roku), klasa C1 - jeżeli stężenia pyłu zawieszonego PM2,5 na jej terenie przekraczały poziom dopuszczalny określony 20 µg/m3 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 2020 roku (II faza), klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu długoterminowego. 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031). 5

Informacja o stanie środowiska Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami w zakresie działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są spełnione odpowiednie kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości (jeżeli spełnia ona przyjęte standardy). Zgodnie z dyrektywą 2008/50/WE, należy utrzymać jakość powietrza tam, gdzie już jest ona dobra, lub ją poprawić. W przypadku, gdy cele dotyczące jakości powietrza ustalone w dyrektywie nie są osiągane, państwa członkowskie powinny podjąć działania w celu dotrzymania poziomów dopuszczalnych i poziomów krytycznych oraz w miarę możliwości, dotrzymania wartości docelowych i osiągnięcia celów długoterminowych (państwa członkowskie podejmują wszelkie niezbędne środki, które nie pociągają za sobą niewspółmiernych kosztów, w celu zapewnienia osiągnięcia wartości docelowych i celów długoterminowych). W przypadku, gdy w określonej strefie lub aglomeracji poziomy zawartości zanieczyszczeń w powietrzu jednej lub kilku substancji przekraczają poziomy dopuszczalne, poziomy dopuszczalne powiększone o odpowiednie marginesy tolerancji lub poziomy docelowe, państwa członkowskie zapewniają opracowanie planów ochrony powietrza dla przedmiotowych stref i aglomeracji w celu dotrzymania odpowiednich wartości normatywnych. Omówienie wyników klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2017 roku Dla kryterium ochrony zdrowia do: klasy C zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. aglomeracja krakowska, ze względu na przekroczenia stężeń NO2, pyłu zawieszonego PM10 roczne, 24-godzinne, benzo(a)pirenu w pyle PM10, pyłu zawieszonego PM2,5, 2. miasto Tarnów, ze względu na przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego PM10 24 godzinne, benzo(a)pirenu w pyle PM10, pyłu zawieszonego PM2,5, 3. strefa małopolska, ze względu na przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego PM10 - roczne, 24-godzinne, benzo(a)pirenu w pyle PM10, pyłu zawieszonego PM2,5. klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. aglomeracja krakowska 2. miasto Tarnów 3. strefa małopolska klasy C1, ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 II faza obowiązującej od 2020 roku zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. aglomeracja krakowska 6

Informacja o stanie środowiska 2. miasto Tarnów 3. strefa małopolska Dla kryterium ochrony roślin do: klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu została zakwalifikowana: 1. strefa małopolska Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia w województwie małopolskim w 2017 roku Nazwa strefy Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska Kod strefy PL1201 PL1203 PL1202 PL1203 As A A A B(a)P C C C C 6 H 6 A A A CO A A A Cd A A A NO 2 C A A Ni A A A O 3 A A A PM10 C C C PM 2,5 C C C Pb A A A SO 2 A A A Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin w województwie małopolskim w 2017 roku Kod strefy Nazwa strefy SO 2 NO x O 3 PL1203 Strefa małopolska A A A Strefa małopolska, do której należy powiat proszowicki, zgodnie z wykonaną klasyfikacją dla kryterium ochrony zdrowia, została zaliczona do klasy C ze względu na przekroczenia wartości normatywnych dla stężeń średniorocznych B(a)P, PM10 i PM2,5 oraz częstości przekraczania wartości dopuszczalnych stężeń dobowych PM10. Dla kryterium ochrony roślin strefę małopolską zaliczono do klasy A. Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu (O 3 ) strefa małopolska została zakwalifikowana do klasy D2 zarówno dla kryterium ochrony roślin jak i zdrowia. 7

Informacja o stanie środowiska W powiecie proszowickim obszary przekroczeń wartości kryterialnych B(a)P przekroczenia poziomu celu długoterminowego ozonu zarówno dla kryterium ochrony zdrowia jak i roślin objęły wszystkie gminy. Przekroczenia PM10 24 h objęło obszary na terenie gmin: Proszowice (gm. miejsko-wiejska), Koniusza (gm. wiejska) a PM 2,5 II faza objęło obszary na terenie gminy Proszowice (gm. miejsko-wiejska). Główną przyczyną przekroczeń było oddziaływanie emisji związanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków oraz warunki meteorologiczne sprzyjające formowaniu się ozonu. Omówienie wyników pomiarów wybranych zanieczyszczeń na stanowiskach w województwie małopolskim w 2017 roku W 2017 roku w województwie małopolskim przekroczenie poziomu dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu PM10 (40 µg/m 3 ) wystąpiło na 11 spośród 23 stanowisk (50%), spełniających wszystkie wymagania jakości danych. Przekroczeń nie zarejestrowano na stanowiskach: w Tarnowie, Bochni, Niepołomicach, Trzebini, Rabce, Olkuszu, Zakopanem, Muszynie, Gorlicach oraz na dwóch stanowiskach w Krakowie. Najwyższe stężenie średnioroczne zarejestrowano na stacji w Brzeszczach (64 µg/m 3 ), gdzie również zarejestrowano największą liczbę dni w roku z przekroczeniami stężeń dobowych (130 dni). Spośród wszystkich stanowisk najniższe stężenie PM10 uzyskano na stacji w Gorlicach (27 µg/m 3 ). Na wszystkich stanowiskach w województwie przekroczona została dopuszczalna w roku kalendarzowym częstość przekroczeń stężeń dobowych PM10 (35 razy). Zarejestrowane ilości dni z przekroczeniami dopuszczalnych dobowych norm wynosiły od 45 (Muszyna) do 130 dni (Brzeszcze, Kraków-Al. Krasińskiego). W 2017 roku stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu w pyle PM10 przekroczyły poziom docelowy na wszystkich stanowiskach w województwie. Pomiary wykonano na 19 stanowiskach manualnych, natomiast wykorzystano wyniki z 17 stanowisk spełniających wszystkie wymagania jakości danych. Stężenia B(a)P znacznie wyższe niż przeciętne dla województwa notowane były na stacjach w Brzeszczach (22,7 ng/m 3 ) i w Nowym Targu ( 14,6 ng/m 3 ). Najniższe stężenie B(a)P, przy czym i tak przekraczające normę trzykrotnie, uzyskano w Gorlicach (3,1 ng/m 3 ). Stężenia B(a)P w województwie, jak i w całej Polsce, od wielu lat utrzymują się na wysokim poziomie. Stężenia średnioroczne PM2,5 kształtowały się na poziomie od 25 µg/m 3 w Zakopanem do 40 µg/m 3 w Krakowie, Al. Krasińskiego. Poziom dopuszczalny został dotrzymany tylko na stanowisku w Zakopanem. 8

Informacja o stanie środowiska Poziomy stężeń NO 2 w 2 strefach województwa (m. Tarnów i strefa małopolska) mieściły się poniżej wartości dopuszczalnych określonych dla 1-godziny i roku. Strefy te otrzymały klasę A. Natomiast Aglomeracja Krakowska otrzymała klasę C ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla stężenia średniorocznego na 2 stacjach komunikacyjnych w Krakowie. Najniższe stężenia roczne zarejestrowano na stacji tła regionalnego w Szymbarku (7 µg/m 3 ). 9

Al. Krasińskiego ul. Dietla ul. Złoty Róg ul. Bulwarowa ul. Bujaka ul. Telimeny os Wadów os. Piastów ul. Bitwy pod Studziankami ul. Ks. Romana Sitko Brzeszcze Nowy Targ Skawina Nowy Sącz Tuchów Bochnia Niepołomice Trzebinia Rabka Olkusz Zakopane Muszyna Gorlice średnia roczna [µg/m 3 ] Informacja o stanie środowiska Wykres 1. Średnie roczne stężenia pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2017 roku PM10 norma dla średniej rocznej 70 60 50 40 30 20 10 0 Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska 10

Al. Krasińskiego ul. Dietla ul. Złoty Róg ul. Bulwarowa ul. Bujaka ul. Telimeny os Wadów os. Piastów ul. Bitwy pod Studziankami ul. Ks. Romana Sitko Brzeszcze Nowy Targ Skawina Nowy Sącz Tuchów Bochnia Niepołomice liczba dni z przekroczeniami Trzebinia Rabka Olkusz Zakopane Muszyna Gorlice Informacja o stanie środowiska Wykres 2. Liczba dni z przekroczeniami stężenia dobowego PM10 na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2017 roku 140 120 100 80 60 40 20 Częstość przekroczeń dopuszczalna liczba dni z przekroczeniem 0 Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska 11

ul. Bulwarowa ul. Telimeny ul. Złoty Róg ul. Bujaka os. Piastów ul. Bitwy pod Studziankami Brzeszcze Nowy Targ Nowy Sącz Tuchów Rabka Niepołomice Bochnia Zakopane Trzebinia Muszyna Gorlice B(a)P [ng/m 3 ] Informacja o stanie środowiska Wykres 3. Średnie roczne stężenie benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2017 roku B(a)P norma roczna B(a)P 25 20 15 10 5 0 Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska 12

PM2,5 [µg/m 3 ] Informacja o stanie środowiska Wykres 4. Średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego PM2,5 na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2017 roku 45 40 PM2,5 norma - I faza norma - II faza 35 30 25 20 15 10 5 0 Kraków, Al. Krasińskiego Kurdwanów Nowa Huta Tarnów, ul. Ks. Romana Sitko ul. Bitwy pod Studziankami Nowy Sącz Bochnia Trzebinia Zakopane Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska 13

Al. Krasińskiego ul. Dietla ul. Bujaka ul. Bulwarowa ul. Ks. Romana Sitko ul. Bitwy pod Studziankami Szymbark Kaszów Szarów Trzebinia Zakopane Skawina Nowy Sącz Informacja o stanie środowiska Wykres 5. Średnie roczne stężenie dwutlenku azotu na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2017 roku NO2 norma 70 60 NO2 [µg/m 3] 50 40 30 20 10 0 Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska 14

Informacja o stanie środowiska Mapy 1-6 przedstawiają rozkłady przestrzenne stężeń średniorocznych wybranych zanieczyszczeń uzyskane z wyników modelowania z uwzględnieniem wyników pomiarów prowadzonych na obszarze województwa małopolskiego w 2017 roku Mapa 1. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 Mapa 2. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 15

Informacja o stanie środowiska Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 Mapa 4. Rozkład stężeń dwutlenku siarki Mapa 5.Rozkład stężeń dwutlenku azotu 16

Informacja o stanie środowiska Mapa 6. Poziom celu długoterminowego dla ozonu kryterium ochrony zdrowia Źródło map: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2017 roku 2. MONITORING HAŁASU Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów hałasu w środowisku emitowanego przez źródła komunikacyjne i przemysłowe. Zgodnie z programem PMŚ dla województwa małopolskiego na lata 2016-2020, w 2017 roku wykonano pomiary hałasu komunikacyjnego oraz przemysłowego. Pomiary hałasu prowadzono w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 czerwca 2011 roku 5. Przekroczenia wartości dopuszczalnych określono według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. 6 Obliczenia wskaźnika LDWN wykonano według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. 7 Badania hałasu obejmowały wyznaczenie równoważnego poziomu dźwięku A (LAeqD, LAeqN) oraz warunków poza akustycznych niezbędnych do interpretacji wyników i sporządzenia 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. z 2011 r. Nr 140, poz.824). 6 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tj.) (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 112). 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN (Dz. U. 2010 Nr 215 poz. 1414 z późn. zm.). 17

liczba przekroczeń Informacja o stanie środowiska oceny klimatu akustycznego. Na potrzeby prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem, dla hałasu drogowego wyznaczone zostały wskaźniki: L DWN, L N. W województwie małopolskim w 2017 roku przeprowadzono pomiary poziomu hałasu komunikacyjnego łącznie w 18 punktach. Pomiary hałasu drogowego wykonano w 15 lokalizacjach, w tym w 12 punktach wykonano pomiary określając poziomy krótkookresowe (dobowe) L Aeq D oraz L Aeq N, mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, a w 3 punktach prowadzono pomiary długookresowe. Pomiary hałasu kolejowego przeprowadzono w 3 punktach. Badania wykazały przekroczenia poziomów dopuszczalnych, zarówno w porze dnia jak i nocy, we wszystkich punktach hałasu drogowego oraz w jednym punkcie hałasu kolejowego. W pomiarach długookresowych przekroczenia wartości dopuszczalnych zawierały się w przedziale od 2 do 9,4 db (DK 28 - Wadowice). W pomiarach krótkookresowych odnotowane przekroczenia zawierały się w przedziale od 0,2 do 9,9 db (DW 768 Sokołowice, powiat proszowicki). Przekroczenia dla hałasu kolejowego odnotowano w jednym punkcie (Tuchów) i osiągnęły one wartość 10,2 db. 12 10 8 6 4 2 0 pora dzienna pora nocna 11 9 6 5 2 2 1 brak przekroczeń 0-5 db 5-10 db powyżej 10 db Wykres 6. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu komunikacyjnego (drogowego i kolejowego) w punktach pomiarowych wg badań monitoringowych w województwie małopolskim w 2017 roku Emisja hałasu drogowego w porze dnia osiągała wartości od 63,8 do 73,8 db, w porze nocy od 57,7 do 66,1 db. Wartości maksymalne odnotowano na drodze krajowej DK 79 w Piotrowicach. Emisja hałasu kolejowego w porze dnia osiągała wartości od 48,8 do 67,3 db, w porze nocy od 42,9 do 66,2 db. Wartości maksymalne wystąpiły na linii kolejowej LK nr 96 w Tuchowie. 18

DK 28 - Wadowice DK 87 - Nowy Sącz DK 79 - Piotrowice DW 775 - Przesławice DW 791 - Olkusz DW 949 - Polana Wielka DW 967 - Marszowice DW 968 - Szczawa DW 957 Ludźmierz DK 87 Rytro Nowy Sącz ul.krakowska DW 768 - Sokołowice DW 775 - Kowala DW 975 - Radłów DW 965 - Połom Duży LK nr 117 Klecza Dolna LK nr 99 - Poronin LK nr 96 - Tuchów poziom hałasu [db] DK 28 - Wadowice DK 87 - Nowy Sącz DK 79 - Piotrowice DW 775 - Przesławice DW 791 - Olkusz DW 949 - Polana Wielka DW 967 - Marszowice DW 968 - Szczawa DW 957 Ludźmierz DK 87 Rytro Nowy Sącz ul.krakowska DW 768 - Sokołowice DW 775 - Kowala DW 975 - Radłów DW 965 - Połom Duży LK nr 117 Klecza Dolna LK nr 99 - Poronin LK nr 96 - Tuchów poziom hałasu [db] Informacja o stanie środowiska 80 70 60 50 40 30 20 10 0 pora dzienna norma - pora dzienna 73,8 66 69,9 66,8 hałas długookresowy hałas krótkookresowy hałas kolejowy Wykres 7. Wyniki pomiarów hałasu drogowego: krótko- i długookresowego oraz hałasu kolejowego dla pory dziennej w województwie małopolskim w 2017 roku 70 60 50 40 30 20 10 0 pora nocna norma - pora nocna 66,1 61,6 65,9 61,4 hałas długookresowy hałas krótkookresowy hałas kolejowy Wykres 8. Wyniki pomiarów hałasu drogowego: krótko - i długookresowego oraz hałasu kolejowego dla pory nocnej w województwie małopolskim w 2017 roku 19

Informacja o stanie środowiska Na terenie powiatu proszowickiego w 2017 roku WIOŚ w Krakowie prowadził badania monitoringowe hałasu drogowego w 4 punktach, w tym w 1 punkcie (Piotrowice) prowadzone były pomiary długookresowe, w trzech pozostałych (Kowala, Sokołowice, Przesławice) określono poziomy krótkookresowe. Przekroczenia wartości dopuszczalnych odnotowano we wszystkich badanych punktach zarówno w porze dnia jak i nocy. Najwyższe przekroczenie w porze dziennej, wynoszące 5,8 db, notowano w miejscowości Piotrowice (DK 79)). W porze nocnej najwyższe przekroczenie, wynoszące 9,9 db, wystąpiło w miejscowości Sokołowice (DW 768). Tab. 3. Wartości poziomów hałasu drogowego w powiecie proszowickim w 2017 roku Lp. Miejscowość Lokalizacja punktu pomiarowego 1 Piotrowice gm. Koszyce Punkt zlokalizowany na odcinku DK 79 Nowy Korczyn - Koszyce Równoważny poziom dźwięku A [db] Przekroczenia wartości dopuszczalnych[db] Pora Pora dzienna nocna Pora Pora dzienna nocna 73,8 66,1 5,8 7,1 2 Przesławice gm. Koniusza 3 Sokołowice gm. Koszyce 4 Kowala gm. Proszowice Punkt zlokalizowany na odcinku DW 775 Punkt zlokalizowany na odcinku DW 768 Punkt zlokalizowany na odcinku DW 775 66 61,6 5 5,6 69,9 65,9 4,9 9,9 66,8 61,4 1,8 5,4 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. 20

Informacja o stanie środowiska Pomiary prowadzono zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku8). Badania polegały na pomiarze natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego (parametr charakteryzujący oddziaływanie pola), w przedziałach częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3 000 MHz, w punktach pomiarowych zlokalizowanych w dostępnych dla ludności miejscach, w trzech kategoriach obszarów: centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., pozostałe miasta oraz tereny wiejskie. Próg czułości sondy pomiarowej, którą wykonano pomiary wynosi 0,1 V/m. Ocenę poziomów pól elektromagnetycznych w punktach wykonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 9). W Polsce, maksymalny dopuszczalny poziom promieniowania elektromagnetycznego w miejscach, gdzie mogą przebywać ludzie wynosi 7 V/m. W 2017 roku WIOŚ w Krakowie wykonał badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w 45 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności, po 15 dla każdej z trzech kategorii obszarów. Uzyskane wartości średnie i maksymalne dla poszczególnych rodzajów obszaru wynosiły: wartość średnia wartość maksymalna dla obszaru pomiaru dla kategorii centralne dzielnice lub 0,597 V/m 1,18 V/m osiedla miast o liczbie mieszkańców (Kraków, Rondo Gen. Maczka) przekraczającej 50 tys. dla kategorii pozostałe miasta 0,265 V/m 0,58 V/m (Miechów) dla kategorii tereny wiejskie 0,092 V/m 0,2 V/m (Uście Gorlickie) Badania wykazały, że wartości natężenia PEM we wszystkich punktach na terenie województwa małopolskiego nie przekraczały wartości dopuszczalnej, wynoszącej 7 V/m. W 2017 roku na obszarze powiatu proszowickiego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe monitoringu pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscowościach: Koniusza, Zagórzyce Dworskie oraz Racławice. Wartość natężenia PEM w Koniuszy wynosiła 0,17 V/m, i była wyższa od wartości średniej dla obszarów wiejskich w województwie 8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. Nr 221, poz.1645). 9 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). 21

Informacja o stanie środowiska (wynoszącej 0,092 V/m). W Zagórzycach Dworskich oraz Racławicach wartość natężenia PEM była poniżej dolnego progu oznaczalności sondy. próg czułości sondy - 0,1[V/m] 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Racławice Pcim Dębno Trzciana Bolesław Sułoszowa Świątniki Górne Tymbark Koniusza Brody 0 Uście Gorlickie 0,1 Jaksice 0,12 0,11 0,1 Rytro 0,15 Zasępiec 0,18 0,17 Zagórzyce Dworskie 0,2 [V/m] 0,2 tereny wiejskie Wykres 9. Wyniki pomiarów monitoringowych pól elektromagnetycznych w 2017 roku w województwie małopolskim dla kategorii tereny wiejskie 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Monitoring jakości wód jest jednym z podsystemów państwowego monitoringu środowiska prowadzonego przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (tj. Dz.U.2018 poz.799) celem monitoringu jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących jakości wód. Charakterystyka prowadzonego monitoringu wód powierzchniowych w województwie małopolskim w 2017 roku W ramach realizacji programu monitoringu wód powierzchniowych województwa małopolskiego, którego szczegółowy zakres został podany w Programie państwowego monitoringu środowiska województwa małopolskiego na lata 2016-2020. W 2017 roku, zostały zrealizowane badania wód rzek oraz zbiornika zaporowego w zakresie elementów biologicznych, fizykochemicznych oraz chemicznych w następujących sieciach: monitoringu diagnostycznego (MD) 43 jednolitych części wód powierzchniowych (jcwp) 22 monitoringu operacyjnego (MO) 92 jcwp,

Informacja o stanie środowiska monitoringu obszarów wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych (MOEU) 51 jcwp, monitoringu jcwp przeznaczonych do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, dostarczające średnio więcej niż 100 m3 na dobę (MOPI) 41 jcwp, monitoringu obszarów przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków, ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie (MDNA, MONA) 12 jcwp, monitoringu badawczego (MB) 81 jcwp. Punkty pomiarowo-kontrolne w ramach poszczególnych sieci zostały zlokalizowane na podstawie dostępnych dokumentów referencyjnych przekazanych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej oraz wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Zasady przeprowadzenia oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych Uzyskane, na podstawie prowadzonego w 2017 roku monitoringu, wyniki badań pozwoliły na sporządzenie klasyfikacji elementów jakości wód, stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz na oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Ocenę przeprowadzono na podstawie rozporządzenia MŚ z dnia 21 lipca 2016 r. 10 oraz rozporządzenia MŚ z dnia 9 listopada 2011 r. 11 Dodatkowo uwzględniono zasady określone szczegółowo w opracowanych przez GIOŚ wytycznych dla wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska do przeprowadzenia oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych (GIOŚ, marzec 2018). Zgodnie z art. 349 ust.10 obowiązującej ustawy Prawo wodne od roku 2017 Inspekcja Ochrony Środowiska dokonuje oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych natomiast oceny spełniania wymagań dla obszarów chronionych i osiągania celów środowiskowych leżą w gestii innych instytucji. Przeprowadzono kolejno klasyfikację poszczególnych elementów jakości wód powierzchniowych (elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych, chemicznych). Na podstawie wyników klasyfikacji poszczególnych elementów dokonano oceny stanu ekologicznego dla jcwp naturalnych, potencjału ekologicznego dla jcwp silnie zmienionych lub sztucznych, stanu chemicznego - uwzględniającego wyniki badań w 10 Rozporządzenie MŚ z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1187) 11 Rozporządzenie MŚ z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych 23

Informacja o stanie środowiska matrycy wodnej i matrycy biota tj. tkankach ryb, skorupiaków i mięczaków) oraz ocenę stanu badanych jednolitych części wód powierzchniowych. W roku 2017 odstąpiono od stosowania zasady dziedziczenia wyników klasyfikacji wskaźników (uwzględniania w ocenie stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wyników klasyfikacji wskaźników z lat ubiegłych). Sieć monitoringu wód powierzchniowych w powiecie proszowickim W roku 2017 badaniami stanu wód w powiecie proszowickim objęto 6 jednolitych części wód powierzchniowych. Badania prowadzono w 6 punktach pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na rzekach: Wisła, Szreniawa (2 ppk), Ścieklec, Pokojówka, Potok Kościelnicki. Zakres i częstotliwość badań wynikały z programów ustalonych dla każdej jcwp w Wojewódzkim Programie Monitoringu Środowiska na lata 2016-2021. Tab. 4. Sieć monitoringu wód powierzchniowych powiatu proszowickiego w roku 2017 lp Kod ppk Nazwa ppk Kod jcwp 1 2 3 4 5 6 PL01S1501_ 1793 PL01S1501_ 1795 PL01S1501_ 1796 PL01S1501_ 3634 PL01S1501_ 3633 PL01S1501_ 1787 Nazwa jcwp Typ abiotyczny jcwp Status jcwp Makocice PLRW200062139289 Ścieklec 6 SZCW Koszyce Niedary- Stanowisko PZW Smroków PLRW2000921392999 PLRW200019213799 PLRW20007213924 Szreniawa od Piotrówki do ujścia Wisła od Podłężanki do Raby Szreniawa do Piotrówki 9 SZCW 19 SZCW 7 SZCW Program monitoringu MD, MO, MOEU MD, MO, MOEU MD, MO, MOEU MD, MO, MOEU Kąty PLRW200062139269 Pokojówka 6 NAT MO, MOEU Cło PLRW20006213789 Potok Kościelnicki Objaśnienia: Status jcwp: NAT naturalna; SZCW- silnie zmieniona 6 NAT MO Program monitoringu: MO - monitoring operacyjny, MOEU - monitoring obszarów wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, MD - monitoring diagnostyczny, 24

Informacja o stanie środowiska Mapa 7. Sieć monitoringu wód powierzchniowych w powiecie proszowickim w 2017 roku 25

Informacja o stanie środowiska Tab. 5. Wyniki klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego oraz stanu wód powierzchniowych rzecznych w powiecie proszowickim w 2017 roku L.p. Kod jcwp Nazwa jcwp Nazwa punktu Stan / potencjał ekologiczny Wskaźniki decydujące Stan chemiczny Wskaźniki decydujące Stan wód 1 2 3 4 6 7 8 9 10 1. PLRW200062139289 Ścieklec Makocice 2. PLRW200092139299 9 3. PLRW200019213799 4. PLRW20007213924 Szreniawa od Piotrówki do ujścia Wisła od Podłężanki do Raby Szreniawa do Piotrówki Koszyce Niedary- Stanowisko PZW Smroków 5. PLRW200062139269 Pokojówka Kąty 6. PLRW20006213789 Potok Kościelnicki Cło zły potencjał ekologiczny słaby potencjał ekologiczny zły potencjał ekologiczny umiarkowany potencjał ekologiczny umiarkowany stan ekologiczny ichtiofauna, zawiesina og., siarczany, wapń, zasadowość og., odczyn ph, przewodność el., fitobentos, makrofity,zawiesina og., BZT5, siarczany, chlorki, wapń, magnez, twardośc og., zasadowośc og., azot, azotanowy, azot, azotynowy, azot og., fosfor, fosforanowy, fosfor og., makrobezkręgowce bentosowe, przewodność el., siarczany, chlorki, wapń, magnez, twardość og., azot azotynowy, fenole lotne fitobentos, makrofity, makrobezkręgowce bentosowe, zawiesina og., przewodnośc el., wapń, zasadowość og., twardośc og.,., azot, azotanowy, azot, azotynowy, azot og., fitobentos, przewodność el., substancje rozp., twardość og., odczyn ph, azot azotanowy, azot ogólny stan chemiczny poniżej dobrego stan chemiczny poniżej dobrego stan chemiczny poniżej dobrego stan chemiczny poniżej dobrego stan chemiczny poniżej dobrego stan chemiczny dobry benzo(a)piren w matrycy woda bezno(a)piren w matrycy woda Biota: difenyloetery bromowane, rtęć, heptachlor Woda: fluoranten, benzo(a)piren, benzo(g,h,i)perylen Biota: difenyloetery bromowane, Woda: benzo(a)piren, bezno(a)piren w matrycy woda zły stan wód zły stan wód zły stan wód zły stan wód zły stan wód 26

Informacja o stanie środowiska Podsumowanie Ocenę stanu lub potencjału ekologicznego wykonano łącznie dla 5 jednolitych części wód powierzchniowych. Stan ekologiczny dla 1 jcwp określono jako umiarkowany. Potencjał ekologiczny dla 1 jcwp określono jako umiarkowany, dla 1 jcwp określono jako słaby, oraz dla dwóch pozostałych jako zły. Stan chemiczny dla 1 jcwp rzecznej określono jako dobry, dla 5 pozostałych jcwp rzecznych określono jako poniżej dobrego. W 2017 roku żadna z 6 jednolitych części wód powierzchniowych objętych badaniami na terenie powiatu proszowickiego nie osiągnęła stanu dobrego, co oznacza, że badane jcwp były w stanie złym, o czym decydował stan chemiczny oraz stan/potencjał ekologiczny. 27

Informacja o stanie środowiska Mapa 8. Klasyfikacja stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w 2017 roku 28

Informacja o stanie środowiska Mapa 9. Klasyfikacja stanu i potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w 2017 roku 29

Informacja o stanie środowiska Mapa 10. Klasyfikacja stanu jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w 2017 roku 30

Informacja o stanie środowiska 5. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH Zgodnie z cyklem wykonywania ocen stanu wód podziemnych, w roku 2017 opublikowana została ocena stanu jednolitych części wód podziemnych, sporządzona na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska przez Państwową Służbę Hydrogeologiczną, na podstawie wyników monitoringu diagnostycznego przeprowadzonego w roku 2016. Dla województwa małopolskiego ocenę wykonano dla wszystkich 25 jednolitych części wód podziemnych (jcwpd) związanych z jego obszarem. Ocenę stanu ogólnego jcwpd przedstawia mapa 11. Mapa 11. Ogólna ocena stanu jednolitych części wód podziemnych na koniec roku 2016 w województwie małopolskim Spośród 25 jcwpd związanych z województwem małopolskim 5 jest w stanie słabym, w tym 3 ze względu na stan ilościowy a 2 na stan chemiczny. Obszar powiatu proszowickiego związany jest z 4 jednolitymi częściami wód podziemnych: PLGW2000114, PLGW2000132, PLGW2000148, PLGW2000149. Słaby stan chemiczny stwierdzono w JCWPd 132, ze względu na przekroczenie warunków określonych dla stanu dobrego we wskaźnikach: Ca, K, NO 3 na obszarze ponad 45% powierzchni jcwpd. Pozostałe jcwpd związane z obszarem powiatu proszowickiego były w stanie dobrym. 31

Informacja o stanie środowiska Tab. 6. Ocena stanu ilościowego, stanu chemicznego i stanu ogólnego jednolitych części wód podziemnych powiatu proszowickiego w roku 2016 ID Kod EU jcwpd 114 PLGW2000114 132 PLGW2000132 148 PLGW2000148 Stan ilościowy Stan chemiczny Stan ogólny dobry dobry dobry dobry słaby słaby dobry dobry dobry 149 PLGW2000149 dobry dobry dobry Źródło: Raport o stanie jednolitych części wód podziemnych w dorzeczach stan na rok 2016. Tom 2 Złączniki tabelaryczne: PIG PIB Państwowa Służba Hydrogeologiczna; Warszawa 2017 Badania wód podziemnych w powiecie proszowickim w roku 2017 W roku 2017 badania wód podziemnych na terenie województwa małopolskiego prowadzone były przez Państwową Służbę Hydrogeologiczną w ramach monitoringu operacyjnego i przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie w monitoringu regionalnym. Sieć monitoringu tworzyło łącznie 27 punktów badawczych, w tym: 15 punktów monitoringu operacyjnego i 12 punktów monitoringu regionalnego zlokalizowanych na ujęciach wód podziemnych. Badania prowadzono w 9 jednolitych częściach wód podziemnych. Na terenie powiatu proszowickiego w roku 2017 prowadzono badania monitoringowe wód podziemnych w 1 punkcie należącym do sieci obserwacyjnobadawczej PSH i w 1 punkcie należącym do monitoringu regionalnego. Nr MONBADA Miejscowość Gmina Proszowice Koszyce Stratygrafia Tab. 7. Sieć monitoringu wód podziemnych w powiecie proszowickim w 2017 roku Typ ośrodka PUWG 1992 X PUWG 1992 Y JCWPd 172/ Identyfikator UE Q porowy 599914,71 259414,55 132/PL2000132 Q porowy 638742 269479 132/PL2000132 Sieć obserwacyjna PSH 1607 Kościelec Monitoring regionalny S!/31 Witów Stratygrafia: Q czwartorzęd 32

Informacja o stanie środowiska Tab. 8. Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w punktach pomiarowych dla powiatu proszowickiego w 2017 roku Lp. Miejscowość Gmina JCWPd Klasa jakości wód Wskaźniki decydujące o klasyfikacji 1 Kościelec Proszowice 132 III Fe, HCO3, Mn, Ca 2 Witów Koszyce 132 V Mn W punkcie obserwacyjnym monitoringu operacyjnego, zlokalizowanym w miejscowości Kościelec, wody podziemne wykazały III klasę jakości (wody zadowalającej jakości stan dobry). W punkcie sieci regionalnej (Witów) stwierdzono wody złej jakości (klasa V stan słaby). O klasyfikacji wód podziemnych badanych w monitoringu regionalnym decydował mangan, będący wskaźnikiem pochodzenia geogenicznego. 6. PODSUMOWANIE 1. Strefa małopolska, do której należy powiat proszowicki, zgodnie z wykonaną klasyfikacją dla kryterium ochrony zdrowia, została zaliczona do klasy C ze względu na przekroczenia wartości normatywnych dla stężeń średniorocznych B(a)P, PM10 i PM2,5 oraz częstości przekraczania wartości dopuszczalnych stężeń dobowych PM10. Dla kryterium ochrony roślin strefę małopolską zaliczono do klasy A. Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu (O3) strefa małopolska została zakwalifikowana do klasy D2 zarówno dla kryterium ochrony roślin jak i zdrowia. Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania szczególnych działań (planów i programów naprawczych). Zakwalifikowanie do klasy D2, ze względu stężenie ozonu powyżej poziomu celu długoterminowego, wymaga działań dążących do osiągnięcia tego poziomu do 2020 roku. 2. Na terenie powiatu proszowickiego w 2017 roku WIOŚ w Krakowie prowadził badania monitoringowe hałasu drogowego w 4 punktach, w tym w 1 punkcie (Piotrowice) prowadzone były pomiary długookresowe, w trzech pozostałych (Kowala, Sokołowice, Przesławice) określono poziomy krótkookresowe. Przekroczenia wartości dopuszczalnych odnotowano we wszystkich badanych punktach zarówno w porze dnia jak i nocy. Najwyższe przekroczenie w porze 33

Informacja o stanie środowiska dziennej, wynoszące 5,8 db, notowano w miejscowości Piotrowice (DK 79)). W porze nocnej najwyższe przekroczenie, wynoszące 9,9 db, wystąpiło w miejscowości Sokołowice (DW 768). 3. Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych w 2017 roku wykonano w 3 punktach zlokalizowanych na terenach wiejskich. Wartość natężenia PEM w Koniuszy wynosiła 0,17 V/m, i była wyższa od wartości średniej dla obszarów wiejskich w województwie (wynoszącej 0,092 V/m). W Zagórzycach Dworskich oraz Racławicach wartość natężenia PEM była poniżej dolnego progu oznaczalności sondy. W 2017 roku żadna z 6 jednolitych części wód powierzchniowych objętych badaniami na terenie powiatu proszowickiego nie osiągnęła stanu dobrego, co oznacza, że badane jcwp były w stanie złym, o czym decydował stan chemiczny oraz stan/potencjał ekologiczny. 4. W punkcie obserwacyjnym Kościelec (sieć krajowa monitoringu operacyjnego) wody podziemne wykazały III klasę jakości (wody zadowalającej jakości stan dobry). W punkcie Witów (sieć regionalna) stwierdzono wody złej jakości (klasa V stan słaby), ze względu na zanieczyszczenie pochodzenia geogenicznego (mangan). 34

Informacja o stanie środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie 33-100 Tarnów, ul. Krasińskiego 7a tel. +48-14-6273700 insp@wios.tarnow.pl www.wios.tarnow.pl www.krakow.pios.gov.pl 35