Newsletter

Wydanie 1(4)/2018 wersja polska Newsletter Drodzy Czytelnicy, Razem z nastaniem wiosny oddajemy w Państwa ręce przedświąteczne wydanie newslettera naszego Programu Współpracy Interreg V A Meklemburgia Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska. W wiosennym numerze mamy dla Państwa relację z ostatniego Komitetu Monitorującego, sporą dawkę najświeższych informacji na temat terminów i stanu realizacji Programu jak i naszych aktywności. W ramach prezentacji realizacji projektów, pragniemy przybliżyć Państwu założenia projektu edukacyjnego Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji - kluczem do komunikacji w Euroregionie Pomerania, realizowanego przy udziale 7 partnerów, w tym 2 po stronie polskiej i 5 po stronie niemieckiej. Mamy za sobą kolejną edycję, cieszącego się dużym zainteresowaniem szkolenie z rozliczania projektów, które tym razem odbyło się na początku marca w Prenzlau. Widząc skalę Państwa potrzeb w tym temacie, już dziś pragniemy poinformować, że kolejne spotkanie dotyczące rozliczania projektów prowadzone przez kontrolerów z art. 23 odbędzie się w czerwcu. Na łamach naszego newslettera znajdziecie Państwo również informacje o zbliżającej się giełdzie partnerów organizowanej przez stowarzyszenia tworzące Euroregion Pomerania przy aktywnym udziale Wspólnego Sekretariatu, a także o promocji w odniesieniu do projektów Programu Współpracy. Strona Programu została została rozszerzona w lutym, aby objąć wdrażanie i promocję finansowanych projektów. Ta oferta informacyjna powinna sprawić, że projekty będą lepiej znane, zainspirują potencjalnych beneficjentów i będą wspierać dalszą wymianę partnerów projektu. Nie zabraknie też wielkanocnego akcentu i krótkiego przewodnika po obyczajach świątecznych po obu stronach granicy. Korzystając z okazji pragniemy złożyć Państwu najserdeczniejsze życzenia z okazji Świąt Wielkiej Nocy. Życzymy przyjemnej lektury! W NUMERZE Polsko Niemiecka Giełda Partnerstw.......2 Zgłoś swój projekt do konkursu Regio- Stars Awards 2018...2 Bieżące terminy naborów projektów w latach 2018/2019.....3 Promocja projektów na stronie PW...3 2. szkolenie z rozliczania projektów za nami!...4 Oferta szkoleniowo-informacyjna Programu Współpracy Interreg V A w 2018 roku........5 Wyniki 7. posiedzenia Komitetu Monitorującego. Lista zatwierdzonych projektów......6 Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji - kluczem do komunikacji w Euroregionie Pomerania.7 Obyczaje Świąteczne po obu stronach granicy...8 Stopka redakcyjna...8 www.interreg5a.info

Program: Polsko Niemiecka Giełda Partnerstw 10:30 - Rejestracja gości 11:00 - Otwarcie giełdy (Paweł Bartnik, Diana Buche) 11:15 - Prezentacja na temat potencjalnych źródeł finansowania polsko-niemieckich projektów (Polsko - Niemiecka Współpraca Młodzieży; Fundusz Małych Projektów Program Współpracy Interreg V A Meklemburgia Pomorze- Przednie / Brandenburgia/ Polska) 11:30 - Różnice międzykulturowe we współpracy polskoniemieckiej Porządek kontra kreatywny chaos - prezentacja Szymon Kopiecki 12:15 Przerwa 12:30 - Giełda Partnerów 14:30 - Zakończenie i podsumowanie spotkania Stowarzyszenia tworzące Euroregion Pomerania: Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, Związek Komunalny Europaregion Pomerania e.v. wraz z Centrami Usługowo- Doradczymi (CUD) po stronie polskiej i Service- und BeratungsCentren (SBC) po niemieckiej stronie, organizują dnia 24.04.2018 r., w Szczecinie Giełdę Partnerów. Spotkaniem tym chcemy wesprzeć nowe partnerstwa oraz umocnić już istniejącą współpracę pomiędzy organizacjami na obszarze wsparcia. Dzień i godzina spotkania 24.04.2018 (Wtorek) - godz. 11:00 15:00 Miejsce spotkania Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego, Service Inter-Lab, Sala 316 (III p.), ul. Cukrowa 12, Szczecin Informujemy, że ilość uczestników jest ograniczona, a uczestnictwo jest możliwe tylko z potwierdzeniem rejestracji. Mamy nadzieję, że program giełdy spotka się z Państwa zainteresowaniem. Zgłoszenie udziału w wydarzeniu należy przesłać do dnia 16.04.2018 r. W przypadku pytań związanych z przebiegiem samej giełdy prosimy o kontakt z wyznaczonymi osobami: dla polskich uczestniczek i uczestników pani Aleksandra Warska (+48 914862910). ola.warska@pomerania.org.pl dla niemieckich uczestniczek i uczestników pani Jolanta Grenke (+49 39754 529 14). jolanta.grenke@pomerania.net Zgłoś swój projekt do konkursu RegioStars Awards 2018! Trwa przyjmowanie zgłoszeń do konkursu RegioStars 2018 organizowanego przez Komisję Europejską, promującego najbardziej oryginalne i innowacyjne projekty dofinansowane z Funduszy Europejskich. Nagrodą dla zwycięzców będzie film promocyjny o projekcie oraz puchar i certyfikat RegioStars 2018. Wręczenie nagród odbędzie się podczas uroczystej gali 9 października 2018 r. w Brukseli w trakcie Europejskiego Tygodnia Regionów i Miast. Finaliści zostaną zaproszeni na ceremonię i otrzymają certyfikat oraz medal, a projekty finałowe znajdą się w broszurze wydanej przez Komisję Europejską oraz w bazie najlepszych praktyk publikowanej na stronie InfoRegio. Bardzo szczególnie liczymy na zgłoszenie projektów w kategorii, która jest tematem roku 2018: Inwestowanie w dziedzictwo kulturowe. Kategoria ta pokrywa się idealnie z jedną z osi priorytetowych w Programie Współpracy Interreg V A, co dodatkowo daje szansę Państwa projektom na pomyślny udział w konkursie.. Prosimy partnerów wiodących o przesłanie wszystkich zgłoszeń do Wspólnego Sekretariatu maksymalnie do 10 kwietnia br. Po potwierdzeniu przez Instytucję Zarządzającą maksymalnie dwa projekty zostaną przesłane do udziału w konkursie. 2

Uwaga! Bieżące terminy naborów projektów w latach 2018/2019 na- Zamknięcie wni- naboru wniosków Otwarcie boru osków Oś priorytetowa Alokacja EFRR(Mio. Wybór projektów EUR / mln przez KM euro) Doradztwo dla beneficjentów 12.04.2018 14.06.2018 Natura i kultura - CS 2 Wspólne utrzymanie i rozwój bioróżnorodności 12.04.2018 14.06.2018 Natura i kultura - szlaki turystyczne 12.04.2018 14.06.2018 12.04.2018 14.06.2018 23.08.2018 18.10.2018 23.08.2018 18.10.2018 05.03.2019 07.05.2019 Transport i mobilność - Inwestycje w portach i przystaniach Transport i mobilność - likwidacja deficytów w transgranicznej sieci drogowej Edukacja (OPTIONAL) Natura i kultura Współpraca transgraniczna Jesteście Państwo zainteresowani realizacją polskoniemieckich projektów? Chcecie Państwo dowiedzieć się więcej o projektach dofinansowanych w ramach Programu Współpracy Interreg V A Meklemburgia - Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska? Nic prostszego, gdyż informacje te można teraz znaleźć na stronie internetowej naszego Programu! Wystarczy znaleźć listę zakontraktowanych projektów. Lista jest interaktywna. Projekty można sortować i filtrować albo eksportować listę w formie tabeli Excel. Klikając w konkretny projekt, zostaniecie Państwo przekierowani na podstronę zawierającą dodatkowe szczegóły dotyczące projektu, w tym informacje medialne, pliki do pobrania, ciekawostki i wydarzenia. W miarę realizacji poszczególnych projektów i dodaniu nowych zatwierdzonych projektów będziemy stopniowo rozszerzać naszą ofertę informacyjną. Zwracamy się do wszystkich partnerów projektu, którzy już mają umowę o dofinansowanie, z prośbą o przesyłanie nam ciągłych informacji o wydarzeniach związanych z projektem. Jesteśmy szczególnie zadowoleni z wszelkiego rodzaju reportaży filmowych, zdjęć i artykułów prasowych. Informacje te są regularnie publikowane przez nas na stronie internetowej Programu Współpracy w celu wsparcia Państwa projektów. Ta oferta informacyjna powinna sprawić, że projekty będą lepiej znane, zainspirować potencjalnych beneficjentów i wspierać dalszą wymianę partnerów projektu. Warto regularnie odwiedzać stronę internetową Programu Współpracy. 3,43 04-05.12.2018 3,86 04-05.12.2018 2,14 04-05.12.2018 9,14 04-05.12.2018? 12-13.03.2019 12,95 12-13.03.2019 10,4 22-23.10.2019 Przed udziałem w naborze wniosków (call) w celu złożenia wniosków projektowych istnieje możliwość konsultowania propozycji projektowych. Osoby doradzające są do Państwa dyspozycji we Wspólnym Sekretariacie (WS) w Löcknitz. Doradztwo projektowe w WS ma na celu pomoc polskim i niemieckim partnerom projektu w zakresie budowania współpracy w projekcie oraz przygotowania wniosków, zgodnie z wymogami Programu Współpracy. Proszę zwrócić uwagę, iż w trakcie trwania naboru wniosków potencjalni beneficjenci mogą otrzymać od pracowników WS wskazówki o charakterze wyłącznie technicznym, odnoszącym się do zapisów Programu Współpracy i zasad funkcjonowania elektronicznego Systemu Monitoringu (ems). Ze względu na konkursowy charakter naborów, nie mogą być wówczas konsultowane konkretne treści oraz struktura projektów. Osoby zainteresowane mogą również zasięgnąć informacji na temat Programu Współpracy w Regionalnych Punktach Kontaktowych (RPK) w Szczecinie i w Eberswalde. 3

Wspólny Sekretariat Interreg V A Ernst-Thälmann-Str. 4 D - 17321 Löcknitz Tel.: +49 39754 529-15 Fax: +49 39754 529-29 E-mail: info@interreg5a.net RPK Szczecin ul. Wyzwolenia 105, E-mail: ewt@wzp.pl Pracownicy: Marcin Biskupski Tel. 091/ 44 67 115, E-mail: mbiskupski@wzp.pl Patrycja Semeniuk Tel. 091/ 44 67 211, E-mail: psemeniuk@wzp.pl 2. szkolenie z rozliczania projektów za nami! Skuteczne rozliczanie projektów zależne jest w dużej mierze od prawidłowo przygotowanego wniosku oraz budżetu projektu. Jednak brak usystematyzowanej wiedzy dotyczącej właściwych zasad kwalifikowalności wydatków, a co za tym idzie poprawnego przygotowywania raportów partnera oraz raportów projektu, jest źródłem problemów. Właściwa komunikacja i współpraca pomiędzy partnerami projektów a Instytucją Zarządzającą i kontrolerami krajowymi z art. 23 jest w tym celu niezbędna. Tym właśnie aspektom poświęcone było drugie szkolenie dla beneficjentów z zakresu sprawozdawczości i rozliczania projektów, które odbyło się 6 marca 2018 r. w Prenzlau w siedzibie Uckerwelle. Szkolenia w tym zakresie zawsze cieszą się dużym zainteresowaniem i nie inaczej było tym razem. W spotkaniu udział wzięło 85 uczestników, w tym 52 z Niemiec i 33 z Polski. Szkolenie podzielone było na dwa bloki tematyczne. Pierwszy dotyczył działań promocyjno-informacyjnych oraz ogólnych zasad dotyczących zamówień publicznych. Przedstawicielka Instytucji Zarządzającej Pani H. Schütt szczegółowo omówiła nawigację w systemie ems podczas składania raportów partnera i raportów projektu. W kolejnej części szkolenia beneficjenci podzieleni na dwie grupy spotkali się z kontrolerami krajowymi z art. 23. Uczestnikom przekazano informacje dotyczące procesu rozliczania, w tym zakresu i rodzaju dokumentów księgowych, jakie należy przedłożyć, aby rozliczyć wydatki w poszczególnych kategoriach budżetowych. Zwrócono szczególną uwagę na przestrzeganie przepisów Prawa Zamówień Publicznych. Z uwagi na rozpoczęcie działań w wielu projektach beneficjenci mieli wiele szczegółowych pytań do kontrolerów dotyczących przygotowywania raportów. Pojawiające się nowe wyzwania związane z wdrażaniem i rozliczaniem projektów pokazują jak bardzo potrzebna jest platforma wymiany doświadczeń nie tylko pomiędzy partnerami a kontrolerami, ale również pomiędzy beneficjentami różnych projektów. Widząc skalę zainteresowania tego typu szkoleniami już dziś chcemy Państwa zaprosić na następne spotkanie, które planowane jest w czerwcu br. W przypadku problemów bądź niejasności na każdym etapie realizacji projektu, zachęcamy wszystkich Państwa do kontaktu z pracownikami Wspólnego Sekretariatu. Szczególne podziękowania kierujemy do Kontrolerów: Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, Krajowego Instytutu Wsparcia Meklemburgii-Pomorza Przedniego oraz Banku Inwestycyjnego Kraju Związkowego Brandenburgii. RPK Eberswalde Am Markt 1 16225 Eberswalde Pracownik: Marina Leipold Tel. 03334/214-1852, E-mail: Foerdermittelmanagement@kvbarnim.de 4

Oferta szkoleniowo-informacyjna Programu Współpracy Interreg V A w 2018 roku. Wzorem lat ubiegłych Regionalny Punkt Kontaktowy wraz ze Wspólnym Sekretariatem wyszli naprzeciw beneficjentom Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V A i przeprowadzili ankietę dotyczącą szkoleń i spotkań informacyjnych w ramach naszego Programu. Termin oraz rodzaj planowanego wydarzenia został opracowany na podstawie oczekiwań zgłoszonych przez zainteresowanych wnioskodawców. PODSUMOWANIE ANKIETY * Tematyka szkolenia Rozliczanie projektów (ogólnie) Rozliczanie projektów (praktyka tworzenia raportów partnerów) Termin, miejsce 12.06.2018, Szczecin 12.06.2018, Szczecin Kontrolerzy z art. 23 czyli tzw. First Level Control (FLC) Zgodnie z art. 23 Rozporządzenia (UE) nr 1299/2013 każde państwo członkowskie wyznacza podmioty odpowiedzialne za prowadzenie kontroli, o których mowa w art. 125 ust 4 lit. A Rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do beneficjentów na jego obszarze. Kwalifikowalność wydatków 12.06.2018, Szczecin Dla partnerów z Meklemburgii -Pomorza Przedniego kontrolę Realizacja projektu (wdrażanie i zmiany w umowie o dofinansowanie) 12.06.2018, Szczecin pierwszego stopnia przeprowadza Krajowy Instytut Zamówienia publiczne (ogólnie/ szczegółowo) wg zgłoszonego zainteresowania Wsparcia Meklemburgii- Pomorza Przedniego; Informacje o środkach kwalifikowalnych (np. szkolenie organizowane przed konkretnym naborem wniosków) 26.03.2018, Löcknitz 21.08.2018, Löcknitz dla partnerów z Brandenburgii kontrolę pierwszego stopnia przeprowadza Bank Inwestycyjny kraju związkowego Fundusz Małych Projektów Programu Współpracy INTERREG VA Promocja projektów (zasady prawidłowej promocji projektów) wg grafiku FMP Październik 2018, Szczecin Brandenburgia; dla partnerów z Polski kontrolę pierwszego stopnia przeprowadza Zachodniopomorski Sposób korzystania z Elektronicznego Systemu Monitoringu (ems) wg zgłoszonego zainteresowania Urząd Wojewódzki. Informacje o Programie INTERREG V A (zagadnienia ogólne) wg zgłoszonego zainteresowania Logika interwencji w Programie Współpracy i pytania dotyczące treści wniosku o dofinansowanie 26.03.2018, Löcknitz 21.08.2018, Löcknitz Promocja projektów (w tym Copywriting/ Storytelling - czyli jak interesująco przedstawić projekt) Październik 2018, Szczecin Oddziaływania projektów na zasady horyzontalne wg zgłoszonego zainteresowania *kolejność proponowanych szkoleń przedstawiona w kolejności od najbardziej oczekiwanego Dziękujemy wszystkim uczestnikom badania za współpracę! Pracownicy Regionalnego Punktu Kontaktowego i Wspólnego Sekretariatu są nadal otwarci na Państwa sugestie dotyczące szkoleń! 5

Wyniki 7. posiedzenia Komitetu Monitorującego. Lista zatwierdzonych projektów Podczas posiedzenia Komitetu Monitorującego w dniach 20 i 21.02.2018 roku wybranych zostało do wsparcia łącznie siedem projektów z osi priorytetowej IV (Współpraca transgraniczna) oraz jeden projekt z osi priorytetowej I (Natura i kultura). Komitet Monitorujący zatwierdził łącznie do 8,065 mln. EUR środków z EFRR na realizację następujących projektów: Współpraca transgraniczna między uczelniami i dużymi obszarami chronionymi w Euroregionie Pomerania (Akronim: REGE) Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 0,648 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Wspólnie tworzymy przyszłość Euroregionu Pomerania Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 0,254 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Telemedycznie zintegrowane polsko-niemieckie centrum onkologii i hematologii dziecięcej w Euroregionie Pomeranii Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 2,105 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Rozwój gospodarczy poprzez aktywną współpracę między szkołami wyższymi a przedsiębiorstwami w polsko-niemieckim regionie przygranicznym Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 0,317 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Ochrona przeciwpożarowa i zapobieganie katastrofom Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 2,291 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Konsolidacja współpracy transgranicznej poprzez wymianę wiedzy i umiejętności w zakresie nowoczesnych metod diagnostyki obrazowej w okulistyce Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 0,426 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Korelacja identyfikacji i zwalczania transgranicznych powiązań terrorystycznych i przestępczych w obszarze badań genetycznych i informatycznych Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 0,998 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Poprawa siedlisk rzecznych poprzez zmniejszenie eutrofizacji i zwiększenie drożności rzek dla gatunków migrujących jako warunku lepszego stanu wód śródlądowych, dopływów Zalewu Szczecińskiego i Morza Bałtyckiego (ImproRivHab_PLDE) Zatwierdzone dofinansowanie ze środków wsparcia (EFRR) maks. 1,025 mln. EUR z zastrzeżeniem spełnienia warunków zdefiniowanych przez Komitet Monitorujący. Jeżeli mają Państwo pytania czy sugestie odnośnie procedury składania wniosków zapraszamy do kontaktowania się ze Wspólnym Sekretariatem. 6

Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji - kluczem do komunikacji w Euroregionie Pomerania Komunikacja jest jedną z najważniejszych umiejętności każdego z nas. Komunikacja to wymiana informacji, porozumiewanie się i wspólne zrozumienie. Narzędziem komunikacji są nie tylko słowa, ale i gesty. Aby komunikować się skutecznie konieczna jest również znajomość odmienności międzykulturowej, mentalności i zwyczajów. Zależy nam, aby nasze dzieci mogły bez zbędnych przeszkód porozumiewać się w naszej przestrzeni transgranicznej. Aby różnice interkulturowe nie stanowiły dla nich żadnej bariery i aby wspólnie mogły kształtować nasz wspólny region zdecydowaliśmy się wraz z 6 partnerami realizować projekt Nauczanie języka sąsiada. Realizacja projektu przewidziana jest do czerwca 2020, projekt adresowany jest do 3165 osób (uczniów), 321 nauczycieli, realizowany jest 53 placówkach (24 placówki po stronie polskiej i 29 po stornie niemieckiej). Ze względu na złożony i długotrwały proces, jakim jest nauczanie języka zależy nam na objęciu ofertą nauczania jak największej liczby dzieci i młodzieży, mamy nadzieję, iż projekt będzie miał szansę na kontynuację również w następnych latach. Główne założenia projektu: Rozwój kompetencji językowych i interkulturowych dzieci i młodzieży, poprzez stworzenie brakującej do tej pory usystematyzowanej koncepcji ciągłości nauczania języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji szkolnej Tworzenia ramowych planów nauczania po niemieckiej stronie i ich rozszerzenia po polskiej stronie, Stworzenie kompleksowego programu doskonalenia kadry pedagogicznej. Przez pierwszy rok działania projektu, w duże mierze na własne ryzyko zrealizowano: w Szczecinie ponad 9000 lekcji j. niemieckiego zorganizowano szkolenia i doradztwo dla polskiej i niemieckiej kadry pedagogicznej (niemieccy pedagodzy mają bardzo szeroki program wspierania nauczania języka polskiego) zorganizowano Polsko- Niemieckie Forum Nauczycieli 4 przedszkolanki na terenie Powiatu Vorpommern Greifswald uczą dzieci j. polskiego oferta przedszkola i szkoły podstawowej w Powiecie Uckermark poszerzyła się o ofertę języka polskiego.. Krótka prezentacja projektów Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji - kluczem do komunikacji w Euroregionie Pomerania Gmina Miasto Szczecin (Partner Wiodący) oraz Zachodniopomorskie Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Powiat Pomorze Przednie Greifswald, Powiat Uckermark, Regionalny Ośrodek Edukacji, Integracji i Demokracji RAA Meklemburgia- Pomorze Przednie, Uniwersytet im. Ernsta Moritza Arndta w Greifswaldzie, Amt Gramzow (Partnerzy Projektu) Projekt opiewa na ponad 2,5 Mio. Euro, z czego uzyskane dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi 2,1 Mio. Euro. Nad koncepcją wprowadzania oferty języka polskiego czuwają eksperci z Uniwersytetu w Greifswaldzie i wspólnie z polskimi ekspertami podejmują kroki do stworzenia całościowej, transferowalnej na inne regiony koncepcji nauki języka sąsiada na wszystkich poziomach edukacji. Działania w kolejnych latach: Polsko-niemiecki Zespół Ekspertów opracuje wspólny, innowacyjny koncept kontynuacyjnego nauczania języka sąsiada, który uwzględni specyfikę stanu początkowego każdej ze stron i jednocześnie zapewni uniwersalność zastosowania na porównywalnych obszarach przygranicznych. Wprowadzenie nowych ofert nauczania języka w przedszkolach i szkołach podstawowych po niemieckiej stronie. Dzięki wychowawcom będącymi rodzimymi użytkownikami języka zostaną wprowadzone modele immersyjne czy też alternatywne modele nauczania języka w zaangażowanych w projekt przedszkolach po niemieckiej stronie, jako podstawa dla zapewnienia ciągłości w kształceniu języków. W przedszkolach, w których jeszcze nie pracują rodzimi użytkownicy języka, zostaną zatrudnieni wychowawcy Wprowadzenie zajęć językowych i interkulturowych w ramach projektu po polskiej stronie. Zajęcia językowe prowadzone będą w 24 placówkach miasta Szczecina skierowane do dzieci od 3 do 18 r. życia. Innowacyjne jest także szerokie włączenie realiznawstwa, dwujęzycznych metod np. imersji w przedszkolu i CLIL (content and language integrated learning) w szkole podstawowej. 7

wersja polska Stopka redakcyjna Obyczaje Świąteczne po obu stronach granicy Wydawca: Wspólny Sekretariat Programu Współpracy Interreg V A Zespół redakcyjny: Emilia Szczygieł-Lembicz, Joanna Fajfer-Ślósarek, Olaf Wulf. Korekta językowa: Jolanta Płachecka Kopeć Tłumaczenie: Anna Kretowicz Jolanta Płachecka Kopeć Projekt/layout: Emilia Szczygieł-Lembicz Strona internetowa: www.interreg5a.info Zdjęcia i grafika : WS Niniejszy biuletyn jest dostępny jedynie w formie elektronicznej. Jest on przygotowywany i wydawany przy wsparciu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jak świat długi i szeroki tak i tradycje, a zwłaszcza te związane z poszczególnymi Świętami są różne. Nie inaczej jest w wypadku Świąt Wielkanocnych a szukać daleko nie trzeba, bo choć mieszkańców obszaru wsparcia łączy coraz więc więcej, to różnice w obchodzeniu Świat są widoczne na pierwszy rzut oka. W przygranicznych miejscowościach po niemieckiej stronie już na kilka tygodni przed świętami prawie w każdym ogródku królują wielkanocne drzewka, obwieszone kolorowymi pisankami lub wydmuszkami. Charakterystyczne są też bukiety wielkanocne czyli gałązki z zielonymi listami również udekorowane pisankami, które wystawia się na gankach a nawet balkonach. W Polsce, zwłaszcza tuż przy granicy piękne, kolorowe drzewka czy krzewy też nikogo już nie dziwią. Również szukanie drobnych prezentów lub czekoladowych zajączków poukrywanych w ogrodzie jest coraz bardziej popularne w Polsce, a w Niemczech jest nieodzownym elementem świąt Wielkiej Nocy. Różnic jest oczywiście zdecydowanie więcej, jak choćby tradycja polewania panien w Lany Poniedziałek, która w Niemczech jest nieznana. Wszystkich za to łączy tradycja jedzenia jajek, które znaleźć można na wielkanocnych stołach w całym naszym regionie. Na koniec przypominamy naszym czytelnikom po obu stronach granicy, że Wielki Piątek jest w Niemczech dniem ustawowo wolnym od pracy, w przeciwieństwie do Polski. Kontakt Wspólny Sekretariat Interreg V A Ernst-Thälmann-Str. 4 D - 17321 Löcknitz Tel.: +49 39754 529-15 Fax: +49 39754 529-29 E-mail: info@interreg5a.net Pracownicy: Olaf Wulf - Kierownik Wspólnego Sekretariatu Tel.: +49 39754 52915 E-mail: olaf.wulf@interreg5a.net Patrycjusz Ceran Tel.: +49 39754 52926 E-Mail: patrycjusz.ceran@interreg5a.net Joanna Fajfer-Ślósarek Tel.: +49 39754 52920 E-mail: joanna.fajfer-slosarek@interreg5a.net Udo Hirschfeld Tel.: +49 39754 52918 E-Mail: udo.hirschfeld@interreg5a.net Jolanta Płachecka-Kopeć Tel.: +49 39754 52922 E-mail: jolanta.plachecka@interreg5a.net Cordula Schmidt Tel.: +49 39754 52916 E-mail: cordula.schmidt@interreg5a.net Emilia Szczygieł-Lembicz Tel.: +49 39754 52923 E-mail: emilia.szczygiel-lembicz@interreg5a.net Aleksandra Wietrzychowska Tel.: +49 39754 52921 E-mail: aleksandra.wietrzychowska@interreg5a.net