W praktyce stosowania przedmiotowych regulacji przez KNF przyjmuje się, że na przesłankę rękojmi składa się wiele czynników, które są oceniane przez KNF łącznie. Mając na względzie prawidłowy rozwój rynku finansowego, KNF podjęła w dniu 4 sierpnia 2008 r. uchwałę Nr 254/2008 w sprawie wytycznych i okoliczności istotnych dla oceny rękojmi kandydatów na członków organów podmiotów nadzorowanych. Należy podkreślić, że swoim zakresem uchwała ta obejmuje sprawy, w których KNF akceptuje kandydata do pełnienia funkcji członka organu podmiotu nadzorowanego przez KNF, a nie odnosi się do pozostałych przypadków, gdy przepisy prawa wymagają od KNF innej formy oceny rękojmi osoby. W regulacjach prawnych rynku finansowego tzw. przesłanka rękojmi osoby wielokrotnie pojawia się w kontekście powoływania osób do pełnienia funkcji członków organów podmiotów nadzorowanych. Przesłanka ta, różnie formułowana przez ustawodawcę, mieści się w ramach konstrukcji prawnych wykonywania nadzoru przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). I. Poszczególne ustawy regulujące funkcjonowanie danego podmiotu nadzorowanego stosują rozmaite pojęcia na określenie rękojmi w odniesieniu do osób - np. dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem (art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo bankowe oraz art. 22b ust. 3 pkt 4 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo bankowe); daje rękojmię prowadzenia spraw zakładu ubezpieczeń w sposób należyty (art. 27 ust. 2 pkt 4, art. 28 ust. 1 pkt 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej); dają rękojmię prowadzenia spraw krajowego zakładu ubezpieczeń w sposób należycie zabezpieczający interesy ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia 1 / 6
(art. 98 ust. 1 pkt 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej); dają rękojmię prowadzenia spraw towarzystwa w sposób zapewniający należytą ochronę interesów członków funduszu (art. 57 pkt 4 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych); daje rękojmię należytego wykonywania funkcji członka zarządu (art. 41 ust. 1 pkt 5 i art. 44 ust. 1 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych). Przesłanka rękojmi osoby znajduje zastosowanie dla odpowiednich podmiotów nadzorowanych przy: - udzielaniu zgody/zezwolenia na powołanie członka organu podmiotu nadzorowanego, - wydawaniu przez KNF zgody na utworzenie podmiotu nadzorowanego, - elementu ogólnej oceny nadzorczej podmiotu nadzorowanego. W niniejszym artykule chcielibyśmy zwrócić uwagę na kwestię rękojmi osoby jako jednego z ustawowych wymogów prawnie skutecznego powołania tej osoby do pełnienia funkcji członka organu podmiotu nadzorowanego. Należy bowiem odnotować, że w przypadku części podmiotów nadzorowanych KNF akceptuje 1 kandydata do pełnienia funkcji członka organu podmiotu nadzorowanego (banki, zakłady ubezpieczeń, powszechne towarzystwa emerytalne). II. 2 / 6
Sprawy, których przedmiotem jest zgoda lub zezwolenie na powołanie określonej osoby na członka organu podmiotu nadzorowanego, toczą się w ramach postępowania administracyjnego, uregulowanego w ustawie Kodeks postępowania administracyjnego. Zgodnie z powyższą uchwałą, w toku postępowania administracyjnego, w ramach oceny przesłanki rękojmi kandydata do pełnienia funkcji organu podmiotu nadzorowanego, okolicznościami, które podlegają badaniu są w szczególności: - prowadzenie postępowania karnego, - stwierdzenie w toku postępowania administracyjnego naruszenia prawa lub innych nieprawidłowości, w związku z działalnością podmiotu, w którym osoba pełniła funkcję, - uzyskanie przez osobę absolutorium (skwitowania) z pełnionych funkcji, - poniesienie przez osobę odpowiedzialności dyscyplinarnej. Powyższy katalog okoliczności badanych przez KNF stanowi przykładowe wskazanie sytuacji, które mogą pojawić się najczęściej. Jednakże sama rękojmia osoby, w jej ustawowym kształcie, jest pojęciem niedookreślonym, które nie zostało zdefiniowane w żadnym akcie prawnym regulującym funkcjonowanie podmiotów nadzorowanych przez KNF. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że praktyka biznesowa jest na tyle bogata, iż nie sposób dokonać wyliczenia wszystkich przesłanek, których spełnienie lub nieistnienie gwarantuje, że dana osoba daje rękojmię należytego wykonywania funkcji członka organu. Dlatego też w praktyce stosowania przedmiotowych regulacji przez KNF przyjmuje się, że na przesłankę rękojmi składa się wiele czynników, które są oceniane przez KNF łącznie. Pozwala to ocenić całościowo profil kandydata na członka organu, w szerokim kontekście jego działalności zawodowej. III. 3 / 6
Jednym z tych czynników, branych pod uwagę przez KNF, jest kwestia udzielenia lub nieudzielenia absolutorium kandydatowi na członka organu przez walne zgromadzenie. Przedmiotem szczególnego zainteresowania KNF jest kwestia odmowy udzielenia absolutorium, z tym, że znaczenie tej okoliczności będzie istotne, aczkolwiek nie wyłączne dla oceny przesłanki rękojmi osoby. Sam akt odmowy udzielenia absolutorium nie jest automatycznie traktowany przez KNF jako zdarzenie skutkujące utratą przez daną osobę rękojmi, ale jako powód do szczegółowego i wszechstronnego zbadania kwestii odmowy. Okoliczności i podstawy odmowy udzielenia przez walne zgromadzenie absolutorium badane są środkami przewidzianymi w Kodeksie postępowania administracyjnego. Możliwe do zastosowania przez KNF środki prawne obejmują m.in.: - wystąpienie o wyjaśnienia do osoby, która nie uzyskała absolutorium; - wystąpienie o wyjaśnienia do podmiotu składającego wniosek o zaakceptowanie kandydata przez KNF; - informacje od innych osób trzecich, występujących w postępowaniu administracyjnym w charakterze świadka, w tym wystąpienie o wyjaśnienia do podmiotu innego niż wnioskodawca, którego walne zgromadzenie nie udzieliło absolutorium 2 ; - dokumenty (np. protokół walnego zgromadzenia, dokumenty rady nadzorczej i in.); - inne źródła informacji. W przypadku odmowy udzielenia absolutorium, przedmiotem zainteresowania KNF są wyłącznie przyczyny i okoliczności merytoryczne, tj. dotyczące wykonywania funkcji członka organu podmiotu nadzorowanego. KNF wyraźnie oddziela przypadki, gdy brak uzyskania absolutorium wynika z przyczyn nie związanych bezpośrednio z wykonywaniem funkcji przez daną osobę, np. z konfliktu pomiędzy akcjonariuszami. 4 / 6
IV. Należy także podnieść, że mogą zdarzyć się sytuacje, gdy mimo uzyskiwania absolutorium przez osobę podlegającą ocenie, przesłanka rękojmi nie zostanie przez nią spełniona. KNF nie traktuje automatycznie udzielenia absolutorium jako aktu poświadczenia rękojmi, ale dopuszcza badanie sytuacji, gdy osoba uzyskiwała absolutoria, a z dostępnych informacji będzie wynikało, że przesłanka rękojmi może nie być lub nie jest spełniona. Środki prawne stosowane w tym przypadku są takie same, jak wyżej opisane. V. W ramach wykonywania uchwały KNF Nr 254/2008 każda osoba podlegająca ocenie traktowana jest indywidualnie, a stosowane przez KNF środki prawne są dopasowywane do specyfiki jej sytuacji i zawsze mieszczą się w ramach procedury administracyjnej. Ocena rękojmi osoby zawsze jest dokonywana w szerokim kontekście całości aktywności zawodowej danej osoby, na podstawie najszerszego możliwego do uzyskania spektrum informacji. VI. 5 / 6
Na zakończenie należy podkreślić, że kwestia absolutorium ma coraz większe znaczenie w praktyce - właśnie ze względu na fakt, że poza skutkami w zakresie prawa handlowego ma również skutki publicznoprawne. Owe skutki publicznoprawne polegają na tym, że organ władzy publicznej (KNF) bierze pod uwagę decyzje podjęte przez walne zgromadzenie w przedmiocie absolutorium, w osobowych rozstrzygnięciach publicznoprawnych, mieszczących się w jego kompetencjach. 1. Ustawodawca używa w ustawach regulujących funkcjonowanie podmiotów nadzorowanych sformułowań zezwala" lub wyraża zgodę". 2. Jeśli osoba nie uzyskała absolutorium w spółce A i ubiega się o stanowisko w spółce B, organ nadzoru może wystąpić do spółki A o wyjaśnienia. 6 / 6