Chemia w kl. I gimnazjum Dział I : Substancje chemiczne i ich przemiany Ocena dopuszczająca: Uczeń wie: - jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują w pracowni chemicznej - jaki sprzęt i szkło laboratoryjne są stosowane w pracowni chemicznej - co to są właściwości chemiczne substancji - co to jest mieszanina substancji - co to jest mieszanina jednorodna i niejednorodna - co to jest zjawisko fizyczne - co to jest przemiana chemiczna - co to jest pierwiastek chemiczny - Ŝe czyste powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów - jakie są główne składniki powietrza - co to jest tlen - jakie cechy zalicza się do właściwości fizycznych substancji] - co to jest reakcja rozkładu - które substancje są substratami, a które produktami reakcji analizy - jaka jest historia odkrycia tlenu - jakie cechy zalicza się do właściwości chemicznych substancji - co to jest reakcja syntezy - co to są tlenki - co to jest dwutlenek węgla - gdzie dwutlenek węgla występuje w przyrodzie - co to jest reakcja charakterystyczna - co to jest reakcja wymiany - co to jest woda - co to jest azot i do czego słuŝy - co to jest wodór - co to jest utleniacz i reduktor - jakie są typy reakcji chemicznych - co to są reakcje egzo- i endoenergetyczne - podać symbole chemiczne najwaŝniejszych pierwiastków - co to jest układ okresowy pierwiastków - kto jest twórcą układu okresowego - jak odszukać pierwiastek w układzie okresowym i podać podstawowe informacje o nim Ocena dostateczna. Uczeń wie: - czym róŝni się ciało fizyczne od substancji - jakie są sposoby rozdzielenia mieszanin na składniki i na czym polegają - co to jest związek chemiczny - dlaczego istniała potrzeba wprowadzenia symboli chemicznych - które symbole powinien opanować pamięciowo - jaka jest rola powietrza w Ŝyciu i jakie zastosowania powietrza w przebiegu niektórych procesów - jak moŝna otrzymać tlen
- jaka jest rola tlenu w przyrodzie - czym róŝni się utlenianie od spalania - do czego słuŝy tlen - na czym polega obieg tlenu w przyrodzie - na czym polega obieg dwutlenku węgla w przyrodzie - na czym polega proces fotosyntezy - na czym polega efekt cieplarniany - jak moŝna otrzymać dwutlenek węgla - jaka jest rola wody w przyrodzie - jaka jest rola pary wodnej w atmosferze - na czym polega zjawisko higroskopijności - co to są stałe i zmienne składniki powietrza - na czym polega obieg azotu w przyrodzie - do czego słuŝą gazy szlachetne - co to jest dziura ozonowa - co jest powodem zanieczyszczenia wód i powietrza - skąd się biorą kwaśne deszcze - jak moŝna otrzymać wodór - na czym polega reakcja utleniania i redukcji - jak rozpoznać typ reakcji na podstawie zapisu słownego - określić właściwości fizyczne i chemiczne poznanych substancji - jakich informacji o atomie pierwiastka dostarcza układ okresowy - o czym mówi prawo okresowości Ocena dobra. Uczeń umie: - stosować zasady bezpiecznej pracy w laboratorium - podać nazwy i zastosowanie wybranych przykładów szkła i sprzętu laboratoryjnego - określić właściwości fizyczne danej substancji - odczytać z tablic właściwości fizyczne danej substancji - sporządzić mieszaninę substancji - wykonać proste czynności laboratoryjne - rozdzielić mieszaninę na składniki - sformułować obserwacje na podstawie wykonanego doświadczenia - podać przykłady poszczególnych rodzajów substancji - podać róŝnice między zjawiskiem fizycznym a przemianą chemiczną - odszukać w układzie okresowym podane pierwiastki chemiczne - podać przykłady pierwiastków (metali i niemetali) i związków chemicznych - zbadać przybliŝony skład powietrza - przeprowadzić reakcję otrzymywania tlenu - zapisać słownie przebieg rozkładu tlenku rtęci (II) - wskazać substraty, produkty, pierwiastki, związki chemiczne w tej reakcji - określić właściwości fizyczne tlenu - przeprowadzić reakcje spalania pierwiastków np. C, S, Mg w tlenie - zapisać słownie przebieg reakcji syntezy - wskazać substraty, produkty, pierwiastki i związki chemiczne w tych reakcjach - określić właściwości chemiczne tlenu - wyjaśnić rolę procesu fotosyntezy w naszym Ŝyciu - określić, jakie zagroŝenia wynikają z efektu cieplarnianego
- przeprowadzić reakcję otrzymania dwutlenku węgla Aby uzyskać ocenę celującą w kaŝdym z wymienionych działów uczeń powinien umieć ponadto: - posiadać wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania - stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych, rachunkowych) - formułować problemy w dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk - proponować rozwiązania zadań w sposób nietypowy osiągać sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych szczebla wyŝszego niŝ szkolny 1. Atom i cząsteczka Chemii dla kl. II Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien wiedzieć: - co to jest wartościowość pierwiastka - jak naleŝy tworzyć wzór sumaryczny związku chemicznego - jaka jest treść prawa stałości składu związku chemicznego - kto sformułował prawo stałości związku chemicznego - co to jest równanie reakcji chemicznej - co to są współczynniki stechiometryczne równania reakcji Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien wiedzieć: - Ŝe pierwiastek moŝe mieć kilka wartościowości - Ŝe pierwiastki w stanie wolnym mają wartościowość równą zero - co to jest stosunek wagowy pierwiastków w związku chemicznym - co moŝna obliczyć, stosując prawo zachowania masy - co moŝna obliczyć, stosując prawo stałości składu związku chemicznego - na czym polega bilansowanie równania reakcji Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien umieć: - określić liczbę pierwiastków wchodzących w skład cząsteczki określonego związku chemicznego - podać liczbę atomów wchodzących w skład cząsteczki określonego związku chemicznego - zapisać wzór sumaryczny na podstawie liczby atomów pierwiastka tworzących dany związek chemiczny korzystając z wartościowości tych pierwiastków - określić wartościowość pierwiastków w związkach chemicznych - zapisać wzór sumaryczny cząsteczki związku chemicznego na podstawie znajomości wzoru strukturalnego - modelowo przedstawić cząsteczki związków chemicznych na podstawie wzoru sumarycznego i kreskowego - podać nazwę związku na podstawie jego wzoru sumarycznego - obliczyć stosunek wagowy pierwiastków w związku chemicznym - zapisać za pomocą symboli pierwiastków i wzorów związków chemicznych oraz uzgodnić równania reakcji chemicznych - odczytywać zapisane równanie reakcji chemicznej
- modelowo przedstawić przebieg określonej reakcji chemicznej - prawidłowo dobierać współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji chemicznych Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien umieć: - określić moŝliwe wartościowości pierwiastków na podstawie połoŝenia tego pierwiastka w układzie okresowym - określić wzór związku na podstawie stosunku wagowego pierwiastków w tym związku - określić wzór związku chemicznego - dokonywać prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu związku chemicznego i prawa zachowania masy - przewidzieć i prawidłowo zapisać produkty reakcji chemicznych - prawidłowo pisać równania róŝnych reakcji chemicznych 2. Woda i roztwory wodne Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien wiedzieć: - gdzie i w jakiej postaci występuje woda w przyrodzie - jakie są rodzaje wód - co to jest dipol - jak zbudowana jest cząsteczka wody - co to jest rozpuszczalnik - co to jest substancja rozpuszczona - co to jest roztwór - Ŝe w wodach naturalnych występują rozpuszczone substancje - jakie czynniki wpływają na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie - co to jest rozpuszczalność - na czym polega proces krystalizacji - co to jest roztwór nasycony, nienasycony, stęŝony, rozcieńczony - co to jest zawiesina, roztwór właściwy, koloidalny, stęŝenie procentowe - zna wzór na stęŝenie procentowe Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien wiedzieć: - na czym polega krąŝenie wody w przyrodzie - jakie procesy w przyrodzie zachodzą przy udziale i pod wpływem wody - dlaczego działalność człowieka powoduje zanieczyszczenia wód - na czym polegają procesy biologiczne i mechaniczne oczyszczania ścieków - co to znaczy, Ŝe woda ma budowę polarną - na czym polega asocjacja - dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem - jakie procesy zachodzą podczas rozpuszczania substancji - od czego zaleŝy rozpuszczalność substancji - jak posługiwać się wykresem rozpuszczalności substancji - co to jest roztwór 2%, 5%, n-% - jaka jest zaleŝność między stęŝeniem procentowym roztworu a rozpuszczalnością substancji Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien umieć: - podać nazwy procesów fizycznych zachodzących podczas zmiany stanów skupienia - wyjaśnić jaka jest rola wody dla organizmów Ŝywych
- określić w jaki sposób moŝna poprawić czystość wód naturalnych - wyjaśnić jaki ma wpływ na organizmy Ŝywe zanieczyszczenie wód - opowiedzieć o sposobach uzdatniania wody - usunąć z wody niektóre zanieczyszczenia - wyjaśnić jakie są konsekwencje polarnej budowy cząsteczki wody - otrzymać roztwór danej substancji - zbadać doświadczalnie, jakiego rodzaju substancje rozpuszczają się w wodzie - wykazać doświadczalnie, jakie czynniki wpływają na szybkość rozpuszczania substancji - zbadać rozpuszczalność substancji w wodzie - odczytać z wykresu ilość substancji w danej temperaturze - na podstawie wykresu rozpuszczalności kreślić zaleŝność między rozpuszczalnością a temperaturą - przeprowadzić proces krystalizacji - dokonać podziału roztworów ze względu na wielkość cząstek substancji rozpuszczonej i ilość substancji rozpuszczonej - zakwalifikować roztwory i zawiesiny do mieszanin - obliczyć stęŝenie procentowe roztworu, ilość substancji rozpuszczonej w danym roztworze - rozwiązywać zadania tekstowe z uwzględnieniem stęŝenia procentowego - przygotować roztwór o określonym stęŝeniu - obliczyć stęŝenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien umieć: - zakwalifikować substancje do tych, które rozpuszczają się w wodzie lub nie - rozwiązywać zadania tekstowe na stęŝenie procentowe z uwzględnieniem gęstości - obliczać stęŝenie procentowe roztworów powstałych przez zmieszanie roztworów o róŝnych stęŝeniach oraz powstałych przez zagęszczanie lub rozcieńczanie - obliczyć rozpuszczalność substancji w danej temperaturze znając stęŝenie procentowe jej nasyconego w tej temperaturze roztworu 3. Kwasy i wodorotlenki: Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien wiedzieć: - co to są wskaźniki, elektrolity, nieelektrolity, jony, kationy, aniony, ph roztworu, kwaśne deszcze - które substancje zalicza się do elektrolitów - jakie jest zastosowanie kwasów: solnego i siarkowodorowego - jak są zbudowane cząsteczki kwasów: solnego, siarkowego (VI), azotowego (V), węglowego i jakie jest zastosowanie tych kwasów - jakie są wzory sumaryczne kwasów: solnego, siarkowego (VI), azotowego (V), fosforowego (V), węglowego - jakie są najwaŝniejsze właściwości wodorotlenku sodu, wapnia oraz powinien umieć: - napisać wzory sumaryczne i nazwać wodorotlenki sodu i wapnia Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien wiedzieć: - jak zbudowana jest cząsteczka kwasu siarkowodorowego, siarkowego (VI) - jak moŝna otrzymać kwasy: solny i siarkowodorowy - co to są tlenki kwasowe (bezwodniki kwasowe)
- co to są kwasy tlenowe - dlaczego roztwory niektórych substancji przewodzą prąd elektryczny - jak moŝna otrzymać kwas siarkowy (VI), azotowy (V), fosforowy (V), węglowy - jakie szkody powodują kwaśne deszcze - jak przebiega dysocjacja elektrolityczna kwasów i zasad - co to są kationy wodoru, aniony reszty kwasowej, kationy metalu i aniony wodorotlenowe - jak moŝna otrzymać kwasy tlenowe, a jak beztlenowe - jak zbudowana jest cząsteczka wodorotlenku sodu, potasu, wapnia - jakie są najwaŝniejsze właściwości wodorotlenku potasu - jak korzystać z tabelki rozpuszczalności wodorotlenków - jak są zbudowane cząsteczki wodorotlenków - jaka jest róŝnica między zasadą a wodorotlenkiem - jak moŝna otrzymać zasady a jak wodorotlenki - co jest przyczyną odczynu kwasowego i zasadowego - kiedy odczyn roztworu jest obojętny - do czego słuŝy skala ph Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien umieć: - zbadać zjawisko przepływu prądu przez roztwór substancji - zbadać wpływ róŝnych substancji na zmianę barwy wskaźników - napisać wzór sumaryczny i strukturalny kwasu siarkowodorowego, siarkowego (VI), azotowego (V), wodorotlenku potasu, magnezu - zbudować modele cząsteczek kwasów i wodorotlenków - wskazać resztę kwasową - otrzymać kwas solny, siarkowodorowy - napisać równanie otrzymywania kwasów: solnego, siarkowodorowego, siarkowego (VI), siarkowego (IV), azotowego (V), fosforowego (V), węglowego - zbadać właściwości stęŝonego roztworu kwasu siarkowego (VI) - bezpiecznie rozcieńczyć stęŝony roztwór kwasu siarkowego (vi) - określić właściwości kwasu siarkowego (VI) - napisać i odczytać równania reakcji dysocjacji kwasów i zasad - wyjaśnić przyczynę odczynu kwasowego i zasadowego - uzasadnić wspólne właściwości kwasów - napisać wzory sumaryczne i kreskowe wodorotlenków: magnezu, miedzi (II), Ŝelaza (III) - zaproponować jak moŝna otrzymać wodorotlenki - napisać równanie otrzymywania wodorotlenków - podać przykłady zasad i wodorotlenków analizując tabelę rozpuszczalności - napisać wzór ogólny wodorotlenków - doświadczalnie sprawdzić odczyn roztworu - otrzymać roztwór obojętny - doświadczalnie określić ph róŝnych roztworów i określić ich odczyn Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien umieć: - określić rodzaj substancji uŝywając róŝnych wskaźników - zbadać właściwości kwasu solnego, siarkowodorowego - udowodnić, Ŝe tlenki niemetali powodują kwaśne opady - zaproponować sposoby ochrony środowiska przed kwaśnymi opadami - otrzymać zasadę sodową, wapniową - zaproponować sposób zmiany odczynu roztworu - napisać jonowo równania reakcji zobojętniania
4. Sole Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - znać definicję i wzór ogólny soli - znać najprostsze wzory soli, np. chlorku sodu, węglanu wapnia - znać właściwości fizyczne najprostszych soli, ich wzory sumaryczne - znać zastosowania popularnych soli - umieć posługiwać się tabelą rozpuszczalności soli - znać rodzaje skał wapiennych - wiedzieć co to jest reakcja zobojętniania - znać pojęcie dysocjacji elektrolitycznej - wiedzieć co to jest reakcja charakterystyczna - umieć napisać proste równania reakcji otrzymywania soli - wiedzieć czym jest gips i do czego słuŝy - znać proces otrzymywania szkła - znać nazewnictwo prostych soli - umieć zapisać równania reakcji dysocjacji prostych soli - znać nazewnictwo prostych jonów powstających w procesie dysocjacji - znać rodzaje szkła Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien wiedzieć: - otrzymać sól w reakcji kwasu z metalem, tlenkiem metalu i wodorotlenkiem - pisać interpretować proste równania zobojętniania w ujęciu cząsteczkowym - ustalić wzór sumaryczny prostej soli i wskazać atomy metali i reszty kwasowej - na podstawie wzoru sumarycznego podać nazwę soli - korzystać z tabeli rozpuszczalności i wskazać sole trudno i łatwo rozpuszczalne - pisać równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej - wskazać główny składnik skał wapiennych - odróŝnić skały wapienne działając kwasem solnym - odróŝnić gips krystaliczny od palonego - zaproponować i przeprowadzić reakcje tworzenia soli trudno rozpuszczalnej Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien ponadto: - zapisać równania reakcji otrzymywania soli trzema sposobami - zapisać równania reakcji zobojętniania w ujęciu cząsteczkowym i jonowym - ustalić wzory sumaryczne i strukturalne poznanych soli - pisać i odczytywać równania reakcji dysocjacji soli - pisać cząsteczkowo i jonowo reakcje strącania - omówić przebieg reakcji strącania i na podstawie tabeli rozpuszczalności przewidzieć jaka sól się wytrąci - pisać równanie reakcji otrzymywania gipsu palonego - wyjaśnić termin: hydraty i podać ich przykłady - przygotować zaprawę gipsową Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien ponadto: - układać równania reakcji otrzymywania dowolnych soli pięcioma sposobami - ustalić wzór sumaryczny i kreskowy dowolnej soli - obliczyć wartościowość metalu i reszty kwasowej we wzorze soli - zbadać przewodnictwo prądu wodnych roztworów soli - wyjaśnić zjawisko dysocjacji - doświadczalnie wytrącić sól z roztworu wodnego dobierając reagenty - wyjaśnić na czym polega proces wietrzenia skał
- wyjaśnić pojęcie hydratu Aby uzyskać ocenę celującą w kaŝdym z wymienionych działów uczeń powinien ponadto: - posiadać wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania - stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych, rachunkowych) - formułować problemy i dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk - proponować rozwiązania zadań w sposób nietypowy - osiągać sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych szczebla wyŝszego niŝ szkolny Chemii w kl. III gimnazjum Dział I Związki węgla z wodorem Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - Umieć odszukać węgiel w układzie okresowym pierwiastków - Znać pierwiastkowe odmiany węgla - Znać pierwiastkowe odmiany węgli kopalnych - Podać nazwy mieszanin związków węgla (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny) - Scharakteryzować właściwości fizyczne ropy naftowej - Odpowiedzieć, dlaczego katastrofy tankowców są klęską ekologiczną - Podać skład pierwiastkowy węglowodorów - Określić właściwości fizyczne metanu - Podać nazwy i wzory sumaryczne pierwszych alkanów - Wiedzieć z czego wynika podział węglowodorów na nasycone i nienasycone - Znać wzory i nazwy etenu i etynu - Znać ich właściwości fizyczne i chemiczne - Znać ich zastosowania Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien umieć ponadto: - określić połoŝenie węgla w układzie okresowym (grupę i okres) - porównać właściwości diamentu i grafitu - omówić pochodzenie węgli kopalnych - wyjaśnić na czym polega destylacja ropy naftowej - podać produkty przerobu ropy naftowej i ich zastosowanie - wymienić jakie związki wchodzą w skład gazu ziemnego - podać nazwy i wzory pięciu alkanów - wymienić produkty spalania węglowodorów w procesie całkowitym i niecałkowitym - nazwać szeregi węglowodorów nienasyconych (alkeny, alkiny) - określić właściwości etylenu i acetylenu
- wyjaśnić aktywność chemiczną węglowodorów nienasyconych w stosunku do węglowodorów nasyconych Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien umieć ponadto: - opisać budowę węgla, sieci krystalicznej grafitu i diamentu - omówić wpływ budowy węglowodoru na jego właściwości - wyjaśnić pojęcie szeregu homologicznego węglowodorów - ustalić wzór sumaryczny i kreskowy węglowodoru na podstawie wzoru ogólnego - na podstawie równań reakcji (np. bromowania) uzasadnić właściwości węglowodorów nienasyconych - wyjaśnić reakcję przyłączania Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien umieć ponadto: - wyjaśnić z czego wynikają róŝnice między właściwościami diamentu i grafitu - wyjaśnić na czym polega proces krakingu - omówić problem wpływu na środowisko wydobycia węgla i ropy naftowej - wykryć obecność wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru - pisać i interpretować równania reakcji przyłączania wodoru, chloru i bromu do węglowodorów nienasyconych - wyjaśnić proces polimeryzacji - omówić znaczenie tworzyw sztucznych w Ŝyciu człowieka Dział II Pochodne węglowodorów Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - znać wzór i nazwę alkoholu metylowego i etylowego - wiedzieć o trujących właściwościach metanolu - wyjaśnić na czym polega szkodliwy wpływ etanolu na rozwój i Ŝycie młodego organizmu - określić właściwości fizyczne kwasu octowego - wiedzieć gdzie moŝna spotkać estry - wiedzieć czym są mydła - wiedzieć co to są kwasy tłuszczowe - wiedzieć co to są kwasy karboksylowe i znać ich przedstawicieli Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien umieć ponadto: - znać wzór ogólny alkoholi i wskazać w nim grupę funkcyjną - znać wzory i nazwy systematyczne alkoholi- pochodnych metanu, etanu i propanu - określić właściwości metanolu, etanolu i gliceryny - wyjaśnić, dlaczego gliceryna jest alkoholem wielowodorotlenowym - omówić budowę cząsteczki i zastosowanie kwasu mrówkowego i octowego - omówić występowanie kwasów tłuszczowych i ich właściwości fizyczne - wskazać o omówić grupę funkcyjną kwasów karboksylowych
- właściwości fizyczne mydeł - obliczyć masę cząsteczkową związku na podstawie podanego wzoru - wyjaśnić na czym polega proces estryfikacji - omówić zastosowania niektórych estrów Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien umieć ponadto: - na podstawie wzoru węglowodoru napisać wzór odpowiedniego alkoholu i kwasu oraz utworzyć nazwy - podzielić alkohole względem ilości grup wodorotlenowych - zasady bezpiecznej pracy z metanolem - wymienić zastosowania gliceryny jako nietoksycznego alkoholu - posługiwać się pojęciami: fermentacja alkoholowa, octowa, wyŝszy kwas karboksylowy - właściwości chemiczne mydeł - wyjaśnić jak zachowują się mydła w wodzie miękkiej i twardej - napisać i omówić reakcje mydła z solami wapnia i magnezu - wytłumaczyć, dlaczego pranie w wodzie miękkiej jest ekonomiczne, a w wodzie twardej nieekonomiczne - wyjaśnić mechanizm estryfikacji - napisać proste równania estryfikacji Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien umieć ponadto: - zapisać cykle przemian od węglowodoru do estru - zapisać równanie reakcji fermentacji alkoholowej i octowej - podać substancje, które moŝna otrzymać z gliceryny oraz ich zastosowanie (znać osiągnięcia Alfreda Nobla) - zapisać cząsteczkowo i jonowo równania reakcji kwasów z metalami, tlenkami metali, zasadami, solami, alkoholami - wykryć etanol np. w piwie - uzasadnić bardzo dobrą rozpuszczalność alkoholi w wodzie - zaproponować sposób zbadania nienasyconego charakteru kwasu oleinowego - odpowiedzieć dlaczego wskaźniki zmieniają zabarwienie w kwasach karboksylowych, a w alkoholowych nie - wyjaśnić na czym polega pranie i mycie - wyjaśnić właściwości chemiczne z wykorzystaniem równań reakcji chemicznych - napisać równania reakcji mydła z solami Ŝelaza - rozwiązywać zadania na podstawie równań reakcji Dział III Aby Ŝyć trzeba jeść Dział IV Ilościowe ujęcie procesów chemicznych Aby uzyskać ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - wymienić podstawowe składniki Ŝywności: cukry, tłuszcze, białka, sole mineralne i witaminy
- podać przykłady produktów spoŝywczych, w których występują podstawowe składniki Ŝywności - zaproponować jak doświadczalnie wykryć węgiel w produktach spoŝywczych - przeprowadzić podział tłuszczów na roślinne i zewnętrzne - znać pojęcie denaturacja białek i wiedzieć pod wpływem jakich czynników ona zachodzi - podać przykład cukru prostego, dwucukru i wielocukru - wiedzieć co to jest i do czego słuŝy atomowa jednostka masy - umieć odczytać prawidłowo zaokrąglić masy atomowe - umieć zastosować masy atomowe pierwiastków obliczani mas cząsteczkowych prostych związków chemicznych - znać treść prawa zachowania masy i prawa stałości składu Aby uzyskać ocenę dostateczną uczeń powinien umieć ponadto: - wymienić produkty spoŝywcze zawierające szczególnie duŝo np. białka, cukru, tłuszczu lub soli mineralnych czy witamin - omówić rolę tych czynników w Ŝywieniu i zaproponować dzienny jadłospis - wykryć wodę i węgiel w produktach spoŝywczych - wyjaśnić związek między pochodzeniem tłuszczu, a jego stanem skupienia - określić właściwości fizyczne tłuszczów - przedstawić skład chemiczny tłuszczów (estry gliceryny i kwasów tłuszczowych - skład pierwiastkowy białek - wymienić jakie skutki wywołuje zniszczenie białka w organizmach - wymienić nazwy i podzielić poznane cukry - podać właściwości glukozy - napisać wzór sumaryczny i strukturalny glukozy - wyjaśnić stosowanie glukozy w medycynie i przemyśle spoŝywczym - wymienić właściwości, występowanie i zastosowanie sacharozy - obliczyć masę cząsteczkowa dowolnego związku chemicznego - obliczyć skład procentowy prostych związków chemicznych - dokonywać prostych obliczeń związanych z prawem zachowania stałości składu Aby uzyskać ocenę dobrą uczeń powinien umieć ponadto: - przeprowadzić reakcję odróŝnienia oleju mineralnego i roślinnego- próba akroleinowa - wyjaśnić zaleŝność między budowa kwasu tłuszczowego a stanem skupienia - omówić reakcję zmydlania tłuszczów - przedstawić budowę białek - przeprowadzić co najmniej jedną reakcję charakterystyczną dla białek - wyjaśnić, na czym polegają właściwości redukcyjne glukozy i potrafi odróŝnić cukry proste od złoŝonych - obliczyć stosunek wagowy pierwiastków w związkach chemicznych - obliczyć skład procentowy dowolnego związku chemicznego
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą uczeń powinien umieć ponadto: - zaproponować doświadczalnie stwierdzenia składu pierwiastkowego np. białek - zapisać równania reakcji powstawania tłuszczów ciekłych i stałych - doświadczalnie wykazać szkodliwe działanie alkoholi, metali cięŝkich, kwasów, zasad na białko - przedstawić problem zanieczyszczenia środowiska i wpływu tego faktu na jakość spoŝywanej Ŝywności - obliczać skład procentowy dowolnego związku - obliczać zadania stechiometryczne Aby uzyskać ocenę celującą w kaŝdym z wymienionych działów uczeń powinien umieć ponadto: - posiadać wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania - stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych, rachunkowych) - formułować problemy w dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk - proponować rozwiązania zadań w sposób nietypowy - osiągać sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych szczebla wyŝszego niŝ szkolny