1. Historia powstania opowieści o Tomku Nocą roku 1917 w małym miasteczku w południowej Anglii zaczyna się pewna fascynująca historia. Mały chłopiec o imieniu Wilbert, leżał w łóżku i z zapartym tchem słuchał odgłosów pociągów dochodzących z oddalonej o kilka kilometrów stacji kolejowej. Przysłuchiwał się odgłosom toczących się ciężkich kół lokomotyw, dźwiękom ich potężnych warkoczących silników i wydawało mu się wtedy, że brzmią one jakby właśnie te lokomotywy ze sobą rozmawiały. Każdej kolejnej nocy Wilbert przysłuchiwał się tym dziwnym dźwiękom coraz bardziej i bardziej, aż utkwiły one na długo w jego pamięci. Wiele lat później, w roku 1940, gdy Wilbert był już dorosłym mężczyzną, urodził mu się syn Krzysztof. Pewnej nocy roku 1943, Krzysztof zachorował na różyczkę, Wilbert postanowił rozweselić swojego małego synka i przywołał swoje wspomnienia z dzieciństwa.wymyślił opartą na wspomnieniach historię o dziwnych lokomotywach, które ze sobą rozmawiały. Wilbert zaczął częściej opowiadać synkowi tak interesującą opowieść. Historie te stawały się coraz dłuższe i ciekawsze, lokomotywy, które opisywał Wilbert dostały nawet własne imiona :Edek, Gordon i Henio. Każdą z tych opowieści Wilbert postanowił spisać, aby móc czytać je synkowi w przyszłości. Nie myślał wtedy o publikacji, lecz upór żony Wilberta- Margaret był tak silny, że gdyby nie ona to dzieło, które powstawało na jej oczach, nigdy by nie zostało wydane. Margaret spisała wszystkie zapiski męża i oddała je do publikacji. I tak w 1945 roku ukazała się pierwsza książka Wilberta Awdry nosząca tytuł : Trzy Lokomotywy 1
Rys.1. Trzy Lokomotywy Tego samego roku 1945 w Święta Bożego Narodzenia, Wilbert zrobił dla swojego synka drewniana zabawkę, lokomotywę, którą nazwano Lokomotywą Tomek. Małemu Krzysiowi, synkowi Wilberta, bardzo się spodobała nowa zabawka, bawił się nią bez przerwy. Pomyślał żeby tata opisywał w swoich historiach również jego drewniana lokomotywę, która tak polubił i poprosił o to Wilberta. I tak narodziła się piękna historia o Tomku i Przyjaciołach Akcja opowieści rozgrywa się na przepięknej lecz fikcyjnej wyspie o nazwie Sodor. Wyspa Sodor zlokalizowana jest na morzu Irlandzkim pomiędzy Anglią a wyspą Man. 2
Rys.2. wyspa Sodor Ojczystym językiem mieszkańców wyspy jest Surdic, jest to jednak język umierający. Przepiękne krajobrazy wyspy Sodor przyciągają turystów, którzy spędzają urlop głównie na wędkowaniu oraz górskim wędrówkach. Rys.3 Praca na wyspie Sodor 3
Rybołówstwo jest podstawą ekonomi północnej części wyspy - mieszkańcy Tidmouth twierdzą, że śledź wędzony jest najlepszym śniadaniem na całym świecie. W środkowej części wyspy mieszkańcy żyją głównie z uprawy owsu, jęczmienia oraz innych roślin i warzyw Rys.4. Miejscowość Tidmouth W miejscowości Peel Godred wydobywany jest boksyt przez Brytyjską Kompanię Aluminiową. Ten proces wymaga dużego nakładu elektryczności dlatego też w pobliżu otwarto elektrownię wodną. Tidmouth aktualnie jest bardzo dobrze prosperującym portem należącym do Północnych Linii Kolejowych przez który przechodzi większość rejsów do Douglas, Belfastu jak również do Liverpoolu. Wszyscy mieszkańcy wyspy Sodor są bardzo zaangażowani pracą nad każdą nawet najmniejsza sprawą dotyczącą ich wyspy. Linie kolejowe rozmieszczone są po całej wyspie, dzięki czemu ułatwiony jest transport między wszystkimi miejscowościami znajdującymi się na wyspie. 4
Rys.5. Rozmieszczenie Lini Kolejowych na wyspie Sodor. 5
2. Bohaterowie serii TOMEK Tomek jest troszkę zuchwałą i troszkę grymaśną lokomotywa parową. Często zdarza mu się wpaść w tarapaty, kiedy chce udowodnić, że jest lepszy od większych i bardziej doświadczonych lokomotyw. Jednak kłopoty nigdy nie trwają wiecznie i Tomkowi zawsze udaje się z nich jakoś wybrnąć. Tomek jest bardzo dumny z napisu "Numer 1" na swoim boku, oraz z tego, że może pracować na wyspie Sodor, wozić wagony z różnymi towarami i pomagać swoim przyjaciołom. Model lokomotywy Tomek jest zainspirowany prawdziwą lokomotywą LBSCR E2 0-6-0T. 6
Kuba Kuba jest średniej wielkości sześciokołową lokomotywą z numerem 5. Nie jest tak duży jak Gabryś ale jest większy od Tomka. Kuba jest koloru czerwonego z mosiężną kopułą i pomalowany w złote i czarne pasy. Kuba jest parowozem typu 2-6-0, co w praktyce oznacza, że jest jednym z największych bohaterów bajki Tomek i Przyjaciele (razem z Heniem i Gabrysiem ). Kuba jest dumny ze swojego czerwonego koloru i bardzo lubi być czysty. Często odnosi się z wyższością do innych lokomotyw, przez co często wpada w kłopoty. Kuba nie lubi ciągnąć wagonów towarowych, zdecydowanie bardziej woli wagony osobowe. 7
Piotrek Piotrek jest najmłodszą i najmniejszą lokomotywą oznaczoną numerem 6. Piotrek jest parowozem typu 0-4-0, koloru zielonego i pomalowaną w czerwone pasy. Jest kawalarzem, lubi robić psikusy innym lokomotywom. Czuje jednak głęboki szacunek w stosunku do Grubego Zawiadowcy. Najlepszymi przyjaciółmi Piotrka z całej ekipy wożącej wagony po wyspie Sodor są Tomek i Tobik. 8
Edzio Edzio jest pierwszą lokomotywą wymyśloną przez twórcę opowieści Tomek i Przyjaciele, czyli Wilberta Awdry. Edzio jest koloru niebieskiego w czerwone paski i reprezentuje parowóz typ 4-4-0. Numer boczny Edzia to 2, a wielkością dorównuje on Kubie. Edzio z racji swego wieku jest najmądrzejszy i najbardziej doświadczony w całej załodze. Jest bardzo miły i chętnie pomaga młodszym kolegom, gdy ci mają problemy. Pracuje bardzo wytrwale i nie odkłada roboty na później. W oryginalnej opowieści Wilberta Awdry Edzio nie miał numeru na swoim boku, dopiero w szóstej serii książek o przygodach Tomka i przyjaciół otrzymał on numer 2, i ma go do dzisiaj. 9
Gabryś Gabryś jest koloru niebieskiego i oznaczony numerem 4.Jest najbardziej doświadczoną lokomotywą ze wszystkich pociągów grubego zawiadowcy. Gabryś jest szybki, silny i dobrze zdaje sobie z tego sprawę. Ma dobre serce, zawsze wybacza błędy innym pociągom i często swoim doświadczeniem wspiera młodsze lokomotywy. Kiedy królowa odwiedzała wyspę Sodor, gruby zawiadowca właśnie Gabrysia wyznaczył, aby woził królową po wyspie. 10
Henio Henio jest długą i szybką lokomotywą typu 4-6-0 i tylko nieznacznie ustępuje wiekiem Edkowi. Na burcie ma napisany numer 3 i jest koloru zielonego w czerwone pasy. Charakter Henia zmienia się od bardzo wrażliwego i uczynnego po zadufanego w sobie, przez co ciężko go jednoznacznie scharakteryzować. Chociaż lubi ciężko pracować, to jednak ma skłonności do psucia się, przez co często jest odwiedzany przez inne lokomotywy w warsztacie, gdzie jest naprawiany. 11
Tobik Tobik jest lokomotywą podobną nieco do tramwaju. Tobik jest brązowo-zielony, ma numer 7, a pracuje najczęściej na tej samej linii co Tomek. Jego głównym zajęciem jest przewożenie kamieni z kamieniołomu. Tobik jest już dość stary, co daje mu pewną mądrość, którą chętnie dzieli się z innymi lokomotywami. Jest bardzo powolny i ostrożny, dzięki czemu rzadko zdarzają mi się jakiekolwiek wypadki. 12
Artur Artur jest dużym, nowym pociągiem, ma kolor brązowy w złote pasy z czego jest bardzo dumny. Artur jest typem parowozu, który unika towarzystwa innych lokomotyw i zajmuje się głownie pracą. Jest bardzo zmotywowany przez Grubego Zawiadowcę i bardzo dumny ze swojej nieskazitelnej postawy. Artur powiedział, że jego serce jest tak duże jak on sam, kiedy wybaczył Tomkowi że wprowadził go w kłopoty. 13
Emilka Emilka jest bardzo ładną lokomotywą pomalowaną błyszczącym zielonym lakierem ze świecącym mosiężnym kominem. Emilka w bajce Tomek I Przyjaciele pojawiła się dopiero w sezonie 7.Po tym jak uratowała Oliwera i Tobika kiedy zostali uwięzieni na torach, gruby zawiadowca nagrodził ją parą jej własnych wagonów. Przed tym jak Emilka dostała własne wagony czasami ciągnęła Anie i Klarę, co strasznie denerwowało Tomka. 14
Staszek Staszek jest najnowszą lokomotywą na wyspie Sodor. Jest chromowany i błyszczący. Jest trochę nowszy, trochę większy i nieco silniejszy od Tomka. Staszek jest bardzo dobrą lokomotywą i wszyscy na wyspie uważają go za swojego przyjaciela. Nie ma nic, czego Staszek nie zrobi kiedy przyjaciel jest w potrzebie - Staszek jest prawdziwym przyjacielem. 15
Diesel Diesel jest przebiegłym spalinowozem, jego pojawienie się zawsze oznacza kłopoty. Jest oleisty, cały czas knuje jak wpędzić w kłopoty pozostałe pociągi w zajezdni. Jego charakterystyczny uśmieszek oznacza, że w niedługim czasie ktoś będzie miał problem. Po tym, jak rozpowiadał fałszywą historię o Heniu został wygnany z zajezdni Grubego Zawiadowcy. 16
Diesel 10 Diesel 10 jest spalinowozem z wysokoprężnym silnikiem, jest renegatem na wyspie Sodor, jest perfidny, brutalny i bardzo silny. Diesel 10 niszczy harmonię w kolei na wyspie Sodor. Kiedy ostatnio widzieliśmy Diesla 10, to wpadł on do kanału na wyspie Sodor. Dzisiaj nikt nie wie gdzie przebywa Diesel 10, ale wszyscy wiedzą, że jego pojawienie się nie będzie oznaczało nic dobrego. 17
Bercia Bercia jest przyjaznym samochodzikiem na wyspie Sodor, ma wiele wspólnego z Tomkiem, od wielkiego wyścigu zostali oni prawdziwymi przyjaciółmi. Charakterystyczną cecha Berci jest przyjazny uśmiech i gotowość do pomocy każdej lokomotywie. Jest ona bardzo dumna ze swojego czerwonego lakieru. Czasami chciałaby, aby pociągi przyznały, że drogi mogą być równie praktyczne jak tory. 18
Dorotka Dorotka została zbudowana specjalnie do pracy na trasie Tomka, jest zielonym spalinowozem o błyszczącym lakierze. Kiedy przybyła po raz pierwszy do taboru Grubego Zawiadowcy chciała wozić tylko pasażerów, bo uważała, że jest za dobra na to aby wozić towary. Szybko jednak nauczyła się, że na wyspie Sodor każda praca jest równie ważna i teraz pracuje przy wszystkim najlepiej jak tylko potrafi. 19
Sylwek Sylwek jest dieslem ciężko pracującym w porcie. Uwielbia on opowiadać historię o swoim życiu na morzu. Od czasu do czasu wykorzystywany jest do pracy w kamieniołomach i innych częściach wyspy ale najbardziej lubi pracować w porcie. Sylwek na zewnątrz jest trochę szorstki, ale w głębi ducha ma dobre serce i zawsze śpieszy z pomocą którejkolwiek z lokomotyw, zarówno parowym jak i dieslom. 20
Marta Marta jest narwaną młodą lokomotywą z silnikiem Diesla, która pracuje w kamieniołomach. Głowę ma zapchaną swoimi pomysłami i w ogóle nie słucha rad innych. Marta musi się jeszcze dużo nauczyć o nieznośnych wagonach, ale z pomocą Tobika szybko się uczy jak być użytecznym pociągiem 21
Olek Olek jest parowozem z numerem bocznym 11, wraz ze swoim przyjacielem, wagonem Todem, został ocalony przed ze złomowaniem w Douglas, teraz otrzymał nowy zielony kolor i z dumą pracuje w dokach na wyspie Sodor. Nieznośne wagony robiły Olkowi dużo przykrości, jednakże Olek uciągnął wagon SC Ruffey, wzbudziło to respekt u nieznośnych wagonów i teraz Olek cieszy się wielkim poważaniem. 22
Marcin Marcin jest potężną lokomotywą parową z dziesięcioma kołami. Ma ładny miodowy kolor i ciąga za sobą dwa wagony towarowe, jeden jest wypełniony węglem, zaś drugi można wypełniać dowolnym ładunkiem. Na wyspie Sodor pracuje przy dużych obciążeniach ciągnąc wagony na głównej linii kolejowej. Marcin jest tak bardzo nieśmiały jak bardzo jest silny i często szuka ciszy i spokoju. Stwierdził, że na wsi wcale nie jest tak cicho i spokojnie jakby sobie tego życzył, kiedy spotkał na swojej drodze stado hałasujących owiec. 23
Arek Arek jest lokomotywą z silnikiem Diesla, pracuję on na złomowisku przy hucie żelaza. Arek uwielbia złomowanie starych parowozów i z ogromną przyjemnością ze złomowałby Stasia i Olka gdyby tylko otrzymał taka okazję. Model lokomotywy Arek oparty jest na prawdziwiej brytyjskiej lokomotywie klasy 08 Shunters 24
Ben i Bill Ben i Bill są tacy sami z wyglądu i tacy sami z charakteru. Bena cieszy bycie złośliwym, testuje wytrzymałość innych pociągów, zwłaszcza tych starszych i bardziej doświadczonych. Przez większość dnia na twarzy Billa utrzymuje się perfidny uśmieszek. Po lawinie w kamieniołomach Bill wraz ze swoim bratem Benem bez zastanowienia pomogli ratować zagrożonych pracowników. 25
Damian Damian to parowóz który zawsze chce dobrze, ale wychodzi jak zwykle. Nie zawsze zastanawia się nad tym co robi, co czyni z niego upartą i niegrzeczną lokomotywę. Damian ma dobre serce, ale jest trochę zagubiony z roztrzepany. Damian jest częścią wąskotorowej kolei Grubego Zawiadowcy, został on kupiony, aby pomóc Piotrusiowi Samowi kiedy ten miał wypadek. 26
Donald i Darek Donald i Darek pomimo tego, że mają inne imiona i inne numery boczne 9 i 10, to Donald i Darek są bliźniakami. Donald lubi się odłączyć od swojego barta i robić sobie żarty z innych pociągów.gruby Zawiadowca zamówił w Szkocji jedną lokomotywę, ale przez pomyłkę na wyspę Sodor przybyły dwie - był to właśnie Donald i Darek 27
Rudik Rudik jest bardzo pewnym i oddanym pracownikiem, ma ogromne serce. Rudik uwielbia przygody, ale również inne silniki, co sprawia że ich życie jest znacznie łatwiejsze. Rudik został kupiony do kolei, aby pomóc Panu Handlowi oraz Piotrusiowi Samowi kiedy Sławek był nieobecny. 28
Piotruś Sam Piotruś Sam jest radosną i życzliwą lokomotywą, jest też bardzo wrażliwy i często bywa drażniony przez inne lokomotywy. Bardzo lubi Pana Handla. Piotruś Sam jest pracowity, nigdy nie narzeka na dodatkową pracę. Piotruś Sam wcześniej nazywał się Stuart ale zmienił imię kiedy trafił do kolei grubego zawiadowcy. 29
Pan Handel Pan Handel przekazuje wskazówki od Duka innym pociągom, jest jedną z najstarszych lokomotyw na wyspie Sodor. Generalnie Pan Handel uważa się za wszystkowiedzącego i twierdzi że to on powinien być szefem, co często stawia go w złym świetle. Jednak zawsze wykonuje dobrze swoją pracę. Pan Handel wcześniej nazwał się Falcon ale zmienił imię kiedy przybył do zajezdni grubego zawiadowcy. 30
Gruby Zawiadowca Gruby Zawiadowca jest dyrektorem linii kolejowej. Jest on odpowiedzialny za to, aby pociągi zawsze przybywały na czas i dobrze wykonywały swoja pracę. Gruby zawiadowca był kiedyś inżynierem kolejowym, ale dzięki ciężkiej pracy awansował na swoją aktualną pozycję. Gruby Zawiadowca otrzymał tytuł szlachecki za zasługi dla przemysłu kolejowego. 31
Bolek Smrodek Bolek nazywany Smrodkiem jest czerwono-kremowym dwupoziomowym autobusem o bardzo przykrym usposobieniu. Jest niegrzeczny i źle się wyraża o lokomotywach. W kolejnych częściach bajki Tomek i Przyjaciele przemalowany został na kolor zielonokremowy. Nie cierpi kolei i wierzy, że któregoś dnia tory zostaną zastąpione przez drogi. 1 1 Tomek i Przyjaciele autor: Dorota Chojnacka, Książka w wersji roboczej do użytku własnego bądź osób wydelegowanych. Kopiowanie zabronione! 32
33