LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA TŁUSZCZ NA LATA 2008 2015

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA TŁUSZCZ NA LATA 2008 2015 1

Spis treści 1. 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Wstęp Charakterystyka becnej sytuacji w mieście Płżenie Miasta i zagspdarwanie przestrzenne Histria Miasta Granice stref chrny knserwatrskiej Uwarunkwania chrny śrdwiska Własnść gruntów i budynków Infrastruktura techniczna Sfera spłeczna Charakterystyka zjawiska marginalizacji spłecznej w Tłuszczu prblem 3 6 6 10 13 14 16 16 18 25 2.9 2.10 3. 4. patlgii spłecznych raz przestępczści Gspdarka Identyfikacja prblemów Analiza SWOT Nawiązanie d strategicznych dkumentów dtyczących rzwju 29 34 35 38 5. 5.1. 5.2 5.3 5.4 5.5 przestrzenn spłeczn gspdarczeg Miasta i reginu Załżenia Lkalneg Prgramu Rewitalizacji Okres realizacji Lkalneg Prgramu Rewitalizacji Obszarów Miejskich Zasięg terytrialny rewitalizwanych bszarów Obszar rewitalizacji Uzasadnienie wybru bszarów rewitalizacji Cele przestrzenne rewitalizacji 47 47 47 48 49 53 5.6 Planwane działania przestrzenne na bszarze rewitalizwanym 53 5.7 Cele rewitalizacji w bszarze gspdarczym 63 5.8 Planwane działania na bszarze rewitalizwanym w sektrze gspdarczym 64 5.9 Cele rewitalizacji w bszarze spłecznym 65 5.10 6. 7. Planwane działania na bszarze rewitalizwanym w bszarze spłecznym System wdrażania Lkalneg Prgramu Rewitalizacji Miasta Tłuszcz Spsby mnitrwania, ceny i kmunikacji spłecznej 66 68 71 1. Wstęp W zrównważnym rzwju krajów eurpejskich rewitalizacja traktwana jest jak metda rzwiązywania prblemów spłecznych, gspdarczych i przestrzennych. W krajach Unii Eurpejskiej główne cele gspdarki przestrzennej kreślne są w Eurpejskiej Karcie Zagspdarwania Przestrzenneg, wyznaczając standardy przestrzenne dnśnie zapewnienia zrównważneg 2

rzwju spłeczn gspdarczeg we wszystkich reginach, pprawy jakści życia, dpwiedzialneg gspdarwania zasbami raz racjnalneg wykrzystania terenów. Tadeusz Kaczmarek w pracy Rewitalizacja miast w Plsce na tle dświadczeń eurpejskich terminem rewitalizacja kreśla planwe działania w celu zmiany struktury funkcjnaln przestrzennej zdegradwanych bszarów miasta i w knsekwencji ich żywienia gspdarczeg i spłeczneg. Jeszcze trafniejsza definicja rewitalizacji zstała sfrmułwana przez dr Andreasa Billerta: Rewitalizacja dnsi się d kmpleksweg prcesu dnwy bszaru zurbanizwaneg, któreg przestrzeń, funkcje i substancja uległy prceswi strukturalnej degradacji, wywłującej stan kryzyswy, uniemżliwiający lub znacznie utrudniający prawidłwy rzwój eknmiczny i spłeczny teg bszaru jak i zrównważny rzwój całeg miasta.1 Kluczwe w tej definicji jest stwierdzenie, że rewitalizacja t reakcja na stan kryzyswy, który przejawia się nie tylk w degradacji substancji, ale także a nawet przede wszystkim w degradacji funkcji i przestrzeni. A więc rewitalizacja t działania charakterze naprawczym w sferze architektniczn-urbanistycznej (substancja), spłecznej i gspdarczej (funkcja) raz eklgicznprzestrzennej. A. Billert stwierdza wręcz: Rewitalizacja jest, więc dpwiedzią na stan kryzyswy bszaru miejskieg i bejmuje zespół kmplekswych działań, krdynwanych i zarządzanych przez sektr publiczny (gminę), partych na aktywnej współpracy rganów i instytucji plityczn-administracyjnych raz pdmitów spłecznych.2 Wreszcie wart prównać przytczne definicje z klejną, sfrmułwaną przez Wjciecha Kłswskieg: Rewitalizacja znacza pnwne żywienie prcesów spłeczn-gspdarczych na bszarze, w którym prcesy te zamarły. Obszary wymagające rewitalizacji t nie bszary wybrane pd kątem wartści zabytkwej, ale bszary szczególnej kumulacji prblemów spłeczn-gspdarczych (w tym także najczęściej remntw-architektnicznych). W histrycznych miastach eurpejskich bardz częst bszarami takimi są najstarsze dzielnice miast, stanwiące zespły zabytkwe. Jednak t nie zabytkwy charakter predystynuje je d rewitalizacji, ale właśnie szczególna kumulacja wielu prblemów spłecznych i gspdarczych w jednym miejscu3. I dalej: 1 Andreas Billert, Centrum starmiejskie w Żarach; prblemy, metdy i strategie rewitalizacji; Słubice 2004, s. 6 2 Ibidem, s. 6 3 Wjciech Kłswski, Metdlgiczne prblemy rewitalizacji bszarów miejskich w kntekście pddziałania 3.3.1. ZPORR, Bielsk-Biała 2004, s. 2 3

Rewitalizacja musi angażwać zawsze wszystkich aktrów lkalnej sceny: władzę samrządwą i różne służby publiczne, a z drugiej strny biznes i rganizacje bywatelskie, a wreszcie samych mieszkańców4. W cytwanych definicjach pdkreśla się t, c pzwala dróżnić rewitalizację d innych frm kmplekswej interwencji w przestrzeń miejską. Widzimy więc, że cele rewitalizacji są usytuwane w sferze spłeczn-gspdarczej i eklgicznprzestrzennej, a działania infrastrukturalne i architektniczn-urbanistyczne są tym celm pdprządkwane (mają charakter narzędziwy); nie jest więc rewitalizacją działanie wyłącznie remntw-budwlane, które nie ma wskazaneg celu spłeczneg, gspdarczeg lub eklgiczn-przestrzenneg; Tadeusz Kaczmarek zwraca uwagę, że działania rewitalizacyjne mają wymiar: przestrzenny nwy wizerunek bszarów rewitalizwanych, funkcjnalny nwe przeznaczenie terenu nwe funkcje lub drdzenie dawnych, ale częst w nwym wymiarze jakściwym, gspdarczy pwstanie nwych impulsów rzwju gspdarczeg, rzwój istniejącej lub implantacja nwych działalnści, rzbudzenie mechanizmów rynkwych (np. krzyści dla aglmeracji) spłeczny pdniesienie pzimu życia, stwrzenie lepszych warunków zamieszkania, pracy, kmunikacji, krzystania z usług, wypczynku, kulturwy zharmnizwanie przestrzeni miejskiej, nadanie nwych wartści miejscm (bszarm), rzbudzenie tżsamści terytrialnej, pprawa wizerunku miasta. Rewitalizacja t reakcja na kryzys, który bejmuje dany bszar i przejawia się w wielu dziedzinach na raz; nie jest więc rewitalizacją działanie pdejmwane pza bszarem kryzyswym (stąd kluczwe znaczenie trafneg wyznaczenia bszaru d rewitalizacji). Rewitalizacja musi być realizwana w frmie współpracy zróżnicwanych partnerów lkalnych: zarówn sektra publiczneg (z reguły gminy), jak i lkalnych przedsiębirców raz sektra pzarządweg, a częst także innych partnerów (miejscwych uczelni, plicji itp.); nie jest więc rewitalizacją prgram nieuwzględniający zaangażwania partnerów prywatnych: zarówn kmercyjnych jak i niekmercyjnych. Rewitalizacja ma charakter kmplekswy, jest zawsze planem wielwątkwych, wzajemnie wzmacniających się (synergicznych) działań zmierzających d wywłania jakściwej zmiany na 4 Ibidem, s. 3 4

całym wyznacznym bszarze, w tym zawsze zmiany negatywneg wizerunku teg bszaru; nie jest więc rewitalizacją lista (chćby bszerna) naprawczych działań punktwych, niepwiązanych ze sbą i nieukładających się w spójny, całściwy prgram. Dkument ten zstał pracwany na pdstawie wytycznych Reginalneg Prgramu Operacyjneg Wjewództwa Mazwieckieg na lata 2007 2013 raz wielletniej praktyki Wspólnty Eurpejskiej. Większść badań zstała przeprwadzna na pdstawie rzmów z mieszkańcami, władzami gminy. Szczegółwy braz przemian zachdzących wewnątrz rganizmu miejskieg nie mżna przeprwadzić na pdstawie danych statystycznych. Dlateg LPR jest dkumentem specyficznym. Ma być skutecznym narzędziem rzwiązywania prblemów na szczeblu lkalnym. W swich załżeniach LPR jest w pełni zgdny z Planem Rzwju Lkalneg Gminy Tłuszcz. Jeg cele będą jednak realizwane wewnątrz rganizmu miejskieg. 2. Charakterystyka becnej sytuacji w mieście 2.1. Płżenie Miasta i zagspdarwanie przestrzenne Miast Tłuszcz jest stlicą Gminy Tłuszcz. Gmina Tłuszcz leży w półncn wschdniej części wj. mazwieckieg w dległści 50 km d centrum Warszawy i 18 km d Miasta pwiatweg Włmina. Przynależy d Równiny Włmińskiej wchdzącej w skład Niziny Śrdkw Mazwieckiej. Pdzielna jest na 27 słectw i Miast Tłuszcz. 5

Pwiat Włmiński Mapa 1. Wjewództw Mazwieckie z zaznacznym pwiatem włmińskim Mapa 2. Pwiat włmiński z zaznaczną Gmina Tłuszcz 6

Mapa 3. Gmina Tłuszcza z zaznacznym Miastem Tłuszcz Miast Tłuszcz jest stlicą Gminy. Funkcje miejsk gminneg śrdka jakie pełni Miast Tłuszcz dtyczą bsługi w zakresie administracji publicznej, światy i wychwania, zdrwia i pieki spłecznej, finansów i ubezpieczeń, infrastruktury kł bizneswej raz handlu i innych usług. Tłuszcz pełni funkcje bsługi administracyjnej wyższeg rzędu dla sób z terenu ściennych miejscwści, jest też pdstawwym śrdkiem bsługi ludnści w zakresie funkcji usługwych. Inne funkcji bsługi mieszkańców przejmuje Miast Włmin stlica pwiatu włmińskieg. Miast Tłuszcz pwinn zapewniać pdstawwe ptrzeby w czterech głównych dziedzinach : praca, czyli zatrudnienie dające utrzymanie raz zapewniające wytwarzanie niezbędnych d życia przedmitów, 7

chrna mieszkańców zarówn przed niebezpieczeństwami zewnętrznymi (przestępczść) jak i klimatycznymi ( budwa mieszkań i urządzeń kmunalnych), rekreacja, czyli zapewnienie warunków d wypczynku bierneg (parki, tereny spacerwe) i czynneg (uczestnictw w wydarzeniach kulturalnych i sprtwych), kmunikacja, czyli umżliwienie mieszkańcm krzystania z ww. urządzeń w warunkach rsnąceg i zajmująceg craz większą pwierzchnię Miasta. Wzajemne pwiązania raz prprcje terenów przeznacznych na spełnienie tych czterech pdstawwych funkcji Miasta zmieniały się w każdej epce histrycznej i kształtwały różnrdnie zależnie d stpnia rzwju spłeczn - gspdarczeg spłeczeństwa, d warunków naturalnych, tradycji reginalnych i innych wpływów zewnętrznych. Miast Tłuszcz leży w ścisłej sferze ddziaływania aglmeracji mazwieckiej. Płżenie w strefie ddziaływań Miasta Warszawy jest dla Tłuszcza ważnym kntekstem dniesienia. Jednym z kluczwych czynników zewnętrznych warunkujących rzwój lkalny jest bwiem ddziaływanie, swiste prmieniwanie czynników prrzwjwych z isttnych śrdków miejskich na taczające tereny. Atrakcyjnść pszczególnych miast zmienia się z czasem i jest wypadkwą ddziaływania na rynek wielu czynników lkalnych, pcząwszy d biektywnych, gegraficznych, a skńczywszy na jakści zarządzania lkalneg i wizerunku daneg śrdka. Z śrdków wielkmiejskich prmieniują nie tylk czynniki pzytywne (kniunktura i atrakcyjnść inwestycyjna), ale także negatywne. Pwyższe uwagi należy interpretwać następując: Wpływ dużeg śrdka miejskieg (Warszawy) przeważnie skutkuje zapżyczaniem jej wizerunku, widczne jest że mieszkańcy nie tylk pdejmują pracę w Warszawie, ale również zapżyczają wzrce kulturwe, Wiele sób migruje d Warszawy raz na jej brzeża w pszukiwaniu pracy. Tłuszcz ze względu na płżenie przy linii klejwej jest dbrym miejscem d zamieszkania dla sób pdejmujących pracę w Warszawie. Cdzienna pdróż d Warszawy nie jest kłptliwa. Szybki rzwój aglmeracji warszawskiej mże dprwadzić d pwlneg włączania Tłuszcza w wspólny rganizm aglmeracji. Tłuszcz będzie w przyszłści zatracał pwli funkcje śrdka bsługi terenów wiejskich. Zmieni się struktura mieszkańców raz pdmitów gspdarczych, Ze względu na bliskść Warszawy Miast t staje się centrum handlwym i rzrywkwym dla mieszkańców Tłuszcza, Z sąsiednich śrdków będą napływać: klienci usług świadcznych przez pdmity z terenu Miasta (w tym usług bsługi biznesu), nabywcy nieruchmści mieszkalnych na tym terenie (szczególnie widczne tu będzie zjawisk suburbanizacji, mieszkańcy Warszawy craz częściej pszukiwać 8

będą miejsca d zamieszkania pza Warszawą, Tłuszcz jest dsknałym miejscem d teg celu), turyści, ale tylk w przypadku stwrzenia dbrej i przemyślanej ferty Miasta i całej gminy. Od sytuacji w Warszawie zależy więc w isttnym stpniu kniunktura lkalna. Siła nabywcza i aktywnść inwestycyjna pdmitów z teg śrdka kształtuje w znacznym stpniu kniunkturę lkalną w Mieście i Gminie Tłuszcz. Rzwój Warszawy jest stabilny i należy się spdziewać pzytywnej kniunktury na rynku reginalnym. Miast Tłuszcz psiada uchwalny Miejscwy Plan Zagspdarwania Przestrzenneg dla Obszaru Miejskieg. LPR jest w pełni zgdny z Miejscwym Planem Zagspdarwania Przestrzenneg i wszystkie prjekty będą realizwane w parciu ten Plan. Mapa 4. Plan Miasta Tłuszcz 9

Oś Miasta stanwi linia klejwa, która była najważniejszym czynnikiem rzwju całeg Miasta. Instytucje publiczne są rzlkwane w płudniwej części Miasta. Znajduje się tam Urząd Gminy, banki. Sklepy zlkalizwane są na całym bszarze Miasta jednak najwięcej placówek jest widcznych w pbliżu stacji klejwej. Bardz ważne dla rzwju Miasta jest targwisk zlkalizwane przy ulicy Wiejskiej p zachdniej części Miasta. W półncnej części Miasta występuje głównie funkcja mieszkalna. Występują głównie siedla zabudwie jednrdzinnej. 2.2. Histria Miasta Decydujący wpływ na zagspdarwanie przestrzenne miała histria Miasta i reginu. Tłuszcz jak wieś książęca zstał załżny na prawie chełmińskim w rku 1447 przez Blesława IV, księcia mazwieckieg. P przyłączeniu Mazwsza d Krny w 1526 rku stał, się wsią królewską. Wieś należała wówczas d parafii Pstliska. Prces zasiedlenia prawie bezludneg pgranicza ziemi warszawskiej i nurskiej rzwinął się dpier w ciągu XV wieku. Pwstał wówczas wiele miejscwści w najbliższych klicach Włmina. Przed 1442 pwstała parafia Klembów, w 1445 - Pświętne, w 1455 pjawia się wzmianka Kbyłce, zwanej wówczas Targwą Wlą. Najstarsze miejscwści w klicy t Klembów, Jadów, Strachówka, Fiukały, Miąse, Pstliska. Rzwijała się tu gspdarka leśna (głównie bartnictw), później rlnictw. Pdmkła i lesista klica stanwiła własnść drbneg rycerstwa mazwieckieg, które zaintereswane był trzebieniem lasów i rzwjem prdukcji rlnej. Rdził się zaptrzebwanie na sadników, którzy mgliby zagspdarwać ten teren. Książęta mazwieccy stwarzali dgdne warunki sadnictwa. Stąd też liczne przywileje lkacyjne dla tutejszych wsi. 10

Zdjęcie 1. Tłuszcz zdjęcie archiwalne, źródł: http://www.tluszcz.pl/infpage.php?id=76 P włączeniu Mazwsza d Krny (1526 a statecznie w 1528) Tłuszcz był nadal małą wiską, jakich był pełn w klicy. Według lustracji z 1580 Tłuszcz był jedną z dwudziestu miejscwści w parafii Klembów. Histrycznie ziemie kliczne wchdziły w bręb pwiatu kamienieckieg, ziemi nurskiej, wjewództwa mazwieckieg. W XVII wieku klica nadal była lesista, czym świadczą nazwy najbliższych miejscwści: Kzły, Rysie, Wilczeniec, Jaźwie, Zalesie, Zakrzewie. Ziemie te były słab zaludnine. Pd kniec XVI wieku mieszkał tu 5-10 sób na km², w klejnych dziesiątkach lat stan ten jeszcze się zmniejszał. W późniejszych wiekach na te tereny bardz licznie przybywali sadnicy z innych reginów, a także z zagranicy: Żydzi i Niemcy. Źródłem, które ukazuje stsunki demgraficzne na tym terenie są księgi parafialne dtyczące chrzcin (Libri baptisatrum), małżeństw (Libri matrimniales) i śmierci (Libri mrtrum) w parafiach Klembów i Pstliska. W rku 1808 na pdstawie Kdeksu Naplena wprwadzne zstały na ziemiach Księstwa Warszawskieg świeckie urzędy stanu cywilneg, a bwiązek prwadzenia akt nałżn na prbszczów parafii katlickich. P III rzbirze Tłuszcz znalazł się pd zabrem austriackim. W latach 1809-1915 bszar wchdził w skład departamentu warszawskieg Księstwa Warszawskieg, a następnie w Królestwie Plskim w skład kręgu stanisławwskieg wjewództwa warszawskieg, d rku 1837 w guberni warszawskiej, a d 1867 w skład pwiatu radzymińskieg, w którym należąc g gminy Klembów, parafii Pstliska pzstawał d I wjny światwej. Decydujący wpływ na rzwój i dzisiejszy wygląd Miasta miała budwa linii klejwych. W 1862 r. uruchmina zstała klej warszawsk-petersburska. W Tłuszczu pwstała stacja klejwa i warsztaty klejwe. W 1897 r. przez Tłuszcz przeprwadzn klejną linię z Pilawy d Ostrłęki. Zaczął się napływ ludnści z klicznych wsi, a także Żydów, którzy żywili handel i rzemisł. W 1884 r. Tłuszcz miał już 400 mieszkańców i szkłę pczątkwą. Należał wtedy d gminy Klembów i parafii Pstliska, wchdził w skład pwiatu radzymińskieg wydzielneg z części dawneg pwiatu stanisławwskieg. Miejscwść miała walry letniskwe, pwstał duż dmów letniskwych. W 1906 r. uruchmin tu hutę szkła, działającą d 1923 r. Wieś przekształciła się w sadę typu miejskieg5. 5 Leszek Pdhrdecki - http://www.tluszcz.pl/infpage.php?id=14 11

Zdjęcie 2. Tłuszcz zdjęcie archiwalne, źródł: http://www.tluszcz.pl/infpage.php?id=76 Od 1916 Tłuszcz stał się siedzibą gminy, a d 1936 także parafii. W zakresie administracji kścielnej teren ten pdlegał d 1818 diecezji płckiej, następnie diecezji a później archidiecezji warszawskiej. Obecnie jest w diecezji warszawsk-praskiej. 2.3. Granice stref chrny knserwatrskiej W Tłuszczu brak jest wyznacznych stref chrny knserwatrskiej. Jednak zgdnie z Planem Zagspdarwanie Przestrzenneg wyznaczn chrnę następujących zabytków i biektów: kściół parafialny p/w Przemienienia Pańskieg (biekt murwany z 1932r), kapliczka przy ul. Pwstańców (biekt murwany z kńca XIX w.), dm przy ul. Głwackieg 13 (1926r), dm przy ul. Kścielnej 8 (1925r), dm przy ul. Pwstańców 13 (p. XX w.), dm przy ul. Pwstańców 28 (1933r), wieża ciśnień przy ul. Warszawskiej (p. XX w.) dm przy ul. Szklanej 3 (część zespłu huty szkła z pcz. XX w), kaflarnia przy ul. Racławickiej 11 (biekt murwany z 1939r), cmentarz parafialny, spichlerz z XIX wieku. Jak czytamy PZP: W dniesieniu d biektów i zespłów bjętych chrną, wymieninych w punkcie ustala się, że wszelkie prace remntwe i mdernizacyjne wymagają uzgdnienia z Knserwatrem 12

Zabytków i muszą być przeprwadzane w ten spsób, aby biekt nie zatracił cech, świadczących jeg wartściach kulturwych. Ochrnie na mcy przepisów szczególnych pdlegają: Wpisane d Rejestru Zabytków: spichlerz i dm mieszkalny przy ul. Pwstańców 22 - (biekt murwany z I pł. XX w. Nr Rej. Zab. A-418 z05.04.62r.), spichlerz z XIX wieku, cmentarz wjenny z 1920 r. - Nr Rej Zab. A-572 z 18.01.86r. (znajdujący się na terenie zamkniętym) dla których wszelkie przekształcenia istniejąceg zagspdarwania wymagają uzgdnienia z Knserwatrem Zabytków. Stanwiska archelgiczne - wszelkie prace ziemne w brębie udkumentwanych stanwisk archelgicznych, zaznacznych na rysunku planu, wymagają uzgdnień z Wjewódzkim Knserwatrem Zabytków. 2.4. Uwarunkwania chrny śrdwiska Gmina znajduje się pza systemem przyrdniczych bszarów chrninych. Nie występują tu parki nardwe i krajbrazwe, czy też bszary chrnineg krajbrazu. W bezpśrednim tczeniu natmiast znajduje się kilkanaście pjedynczych drzew bjętych chrną jak pmniki przyrdy raz kilka grup drzew na terenach tzw. pdwrskich. Teren w przeważającej części dwadniany jest przez rzekę Cienką, która przecina gminę ze wschdu na zachód. Jest dpływem rzeki Rządzy wpadającej d wód Zalewu Zegrzyńskieg. Występują też liczne dpływy rzeki Cienkiej, większe t Rynia i Bruczanka. W części półncnej płynie niewielka rzeka Fiszr, pwstała z płączenia rwów meliracyjnych i małych cieków naturalnych. Wdy gruntwe gminy charakteryzują się zwierciadłem swbdnym, przeważają tereny z płytk występującym pzimem wód, przeważnie na głębkści d 0,5 d 1,5 m. Zasby wód są skrmne. Wda używana z zasbów pwierzchniwych dla celów rlnictwa, leśnictwa raz z zasbów pdziemnych dla celów gspdarki kmunalnej przez gspdarstwa dmwe pdłączne d sieci wdciągwej jak też krzystające z własnych ujęć - studni. Nie zawsze jest t wda najlepsza, z racji płżenia terenu zawiera znaczne ilści związków manganu i żelaza. Na terenie gminy nie działają pdmity gspdarcze, które pwdwałyby zatruwanie wód pdziemnych. Głównym źródłem jej zatruwania jest brak kanalizacji i funkcjnwanie szamb ściekwych. 13

Pwietrze atmsferyczne prócz wód pwierzchniwych jest najbardziej wrażliwym na zanieczyszczenia kmpnentem śrdwiska, a jedncześnie bezpśredni decydującym warunkach życia człwieka, zwierząt i rślin. Na pdstawie danych WIOŚ dtyczących wartści padu pyłu, łwiu i kadmu w Gminie Tłuszcz, mżna stwierdzić, że nie przekraczają ne wartści dpuszczalnych. Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń d pwietrza są prcesy spalania paliw dla grzania indywidualneg budynków mieszkalnych indywidualnych. Szacuje się, że pnad 90% emisji dwutlenku siarki i tlenku aztu pchdzi właśnie z takieg prcesu spalania. Jedynym znaczącym źródłem hałasu jest linia klejwa i stacja pstjwa. Na terenie Miasta występuje niskie zagrżenie hałasem kmunikacyjnym. Hałas przemysłwy związany jest głównie z niekrzystną lkalizacją i emisją dźwięku ze stlarni, warsztatów samchdwych, hurtwni, lkali rzrywkwych itp. Zgdnie z Miejscwym Planem Zagspdarwania Przestrzenneg ustala się zasady chrny śrdwiska, przyrdy i krajbrazu kulturweg: Wskazuje się teren dliny rzeki Cienkiej jak bszar szczególnych wartściach przyrdniczych, twrzący lkalny krytarz eklgiczny, dla któreg ustala się strefę chrny (30 m) W strefie chrny dliny rzeki Cienkiej ustala się: a) nakaz zachwania istniejącej rślinnści, b) zakaz wyknywania prac ziemnych trwale zniekształcających naturalne frmy rzeźby terenu i bniżające frmy krajbrazwe, za wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsuwiskwym, z utrzymaniem, budwą, dbudwą i mdernizacją urządzeń wdnych raz przedsięwzięć infrastrukturalnych służących bsłudze mieszkańców, c) zakaz lkalizwania biektów budwlanych raz rzbudwy i nadbudwy biektów istniejących pza inwestycjami miejskimi wynikającymi z ustaleń planu, d) zakaz wprwadzania nwych grdzeń w pasie szerkści minimum 4 m bezpśredni przyległym d rzeki. W zakresie chrny i kształtwania zieleni, z wyłączeniem sytuacji pdyktwanych wzglądami fitsanitarnymi, ustala się : a) zachwanie i chrnę zieleni wyskiej na terenie biektów światy, biektów sakralnych raz zieleni twarzyszącej zabudwie mieszkaniwej b) zachwanie i chrnę cennych zespłów zieleni w liniach rzgraniczających ulic c) wyznacza się na rysunku planu tereny ulic d nasadzeń bustrnnych lub jednstrnnych szpalerów drzew 14

d) zachwanie funkcji zieleni urządznej- grdu jrdanwskieg e) zachwanie funkcji zieleni leśnej na wyznacznych na mapie terenach f) utrzymanie funkcji terenów zieleni izlacyjnej wkół biektu czyszczalni ścieków kmunalnych. W zakresie chrny wód pwierzchniwych i pdziemnych przed zanieczyszczeniem nakazuje się stswanie rzwiązań technicznych na kres budwy: a) zabezpieczenie wód pwierzchniwych przed zamulaniem na skutek zwiększnej erzji pwierzchni terenu budwy; b) zabezpieczenie wód pwierzchniwych i pdziemnych przed zanieczyszczeniami wypłukanymi z materiałów stswanych d budwy raz wyciekami z maszyn i samchdów, jak również przed ściekami z baz transprtw-sprzętwych (w szczególnści zastswanie systemów separacji rppchdnych). c) Ustala się minimalny wskaźnik pwierzchni bilgicznie czynnej na działkach inwestycyjnych dla pszczególnych terenów -zgdnie z ustaleniami szczegółwymi. Wskaźnika teg nie ustala się dla terenów usługwych płżnych w rejnie planistycznym K. Ustala się chrnę wód pdziemnych pprzez: a) zakaz lkalizacji biektów, których ddziaływanie lub emitwanie zanieczyszczeń mgą negatywnie wpłynąć na stan tych wód b) bwiązek pdłączania d sieci wdciągwej i kanalizacyjnej wszystkich nw realizwanych biektów będących w zasięgu miejskiej infrastruktury wdn-kanalizacyjnej. 2.5. Własnść gruntów i budynków Na terenie Gminy Tłuszcz występuje budwnictw mieszkaniwe jednrdzinne i wielrdzinne. Dminującą frmą zabudwy jest budwnictw jednrdzinne. W skład budwnictwa wielmieszkaniweg na terenie Miasta Tłuszcz wchdzą budynki kmunalne raz spółdzielcze. Zasby gmin Zasby spółdzielni mieszkaniwych Zasby zakładów pracy Zasby sób fizycznych Zasby pzstałych pdmitów Ogółem Mieszkania 118 400 43 4594 6 5161 Pwierzchnia 3 754 19 023 1 779 379 259 567 404 382 Źródł: GUS Na terenie Gminy Tłuszcz znajduje się 5.161 mieszkań. Pwierzchnia użytkwa wszystkich mieszkań w gminie wynsi 404.382 m². 89% mieszkań w gminie należy d sób fizycznych, k. 8% mieszkań należy d spółdzielni mieszkaniwych, a k. 2% jest własnścią gminy. 15

2.6. Infrastruktura techniczna Ot ficjalne dane Główneg Urzędu Statystyczneg na temat infrastruktury technicznej w Mieście: J. m. 2006 URZĄDZENIA SIECIOWE Wdciągi długść czynnej sieci rzdzielczej długść czynnej sieci rzdzielczej stanwiącej własnść gminy długść czynnej sieci rzdzielczej stanwiącej własnść gminy, eksplatwanej przez jednstki gspdarki kmunalnej płączenia prwadzące d budynków mieszkalnych i zbirweg zamieszkania wda dstarczna gspdarstwm dmwym ludnść krzystająca z sieci wdciągwej w miastach ludnść krzystająca z sieci wdciągwej Kanalizacja długść czynnej sieci kanalizacyjnej długść czynnej sieci kanalizacyjnej stanwiącej własnść gminy długść czynnej sieci kanalizacyjnej stanwiącej własnść gminy eksplatwanej przez jednstki gspdarki kmunalnej płączenia prwadzące d budynków mieszkalnych i zbirweg zamieszkania ścieki dprwadzne ludnść krzystająca z sieci kanalizacyjnej w miastach ludnść krzystająca z sieci kanalizacyjnej Sieć gazwa długść czynnej sieci gółem w m długść czynnej sieci przesyłwej w m długść czynnej sieci rzdzielczej w m czynne płączenia d budynków mieszkalnych dbircy gazu dbircy gazu grzewający mieszkania gazem dbircy gazu w miastach zużycie gazu w tys. m3 zużycie gazu na grzewanie mieszkań w tys. m3 ludnść krzystająca z sieci gazwej Energia elektryczna w gspdarstwach dmwych w miastach dbircy energii elektrycznej na niskim napięciu zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu Krzystający z instalacji w miastach w % gółu ludnści miast wdciąg kanalizacja gaz Zużycie wdy, energii elektrycznej raz gazu w gspdarstwach dmwych wda z wdciągów na 1 mieszkańca na 1 krzystająceg / dbircę 16 km km 20,5 20,2 km 20,2 szt. dam³ sba sba 539 85,9 2 724 2 724 km 6,7 km 6,7 km 6,7 szt. dam³ sba sba m m m szt. gsp.dm. gsp.dm. gsp.dm. tys.m³ tys. m³ sba szt. MW*h 111 136,0 1 669 1 669 43 767 0 43 767 1 055 795 535 795 1 745,10 1 577,5 2 134 2 481 6 055 % % % 37,3 22,9 29,2 m³ m³ 11,8 31,5

energia elektryczna na 1 mieszkańca na 1 krzystająceg / dbircę gaz z sieci na 1 mieszkańca na 1 krzystająceg / dbircę kw*h kw*h 829,1 2 440,5 m³ m³ 239,0 2 195,1 Prblemem Miasta jest bez wątpienia niepełna sieć kanalizacyjna c pwdwać mże prblemy w miejscu zamieszkania. Brak sieci kanalizacji sanitarnej mże wpłynąć również na zahamwanie przemian gspdarczych. Każdy inwestr ptrzebuje d rzwju swjej firmy sieci kanalizacyjnej. Okł 80% wdy pdziemnej, wykrzystywanej na cele gspdarcze, pwraca d wód pwierzchniwych w pstaci ścieków. Niewielkie dcinki kanalizacji znajdują się wyłącznie na terenie Miasta. Teren wiejski w góle nie psiada kanalizacji. Miast Tłuszcz psiada czyszczalnię bilgiczną przy ul. Wiejskiej przepustwści 800 m3/d wraz ze zlewnią ścieków dwżnych ze zbirników bezdpływwych. Odbirnikiem ścieków czyszcznych jest rzeka Cienka. Miast Tłuszcz psiada również niewielką czyszczalnię kntenerwą wydajnści 50 m3/d, wykrzystywaną dla ptrzeb budwnictwa kmunalneg. W mieście nie występują zanieczyszczenia ściekami na większą skalę. W przeprwadzanych badaniach wdy w rzece nie stwierdza się naruszeń bwiązujących parametrów. Na terenie Miasta funkcjnują dwie stacje uzdatniania wdy, w tym: jedna wydajnści 24 m3/ h z rzprwadzną siecią wdciągwą i druga kntenerwa wydajnści 5 m 3/h dla ptrzeb budwnictwa kmunalneg. 2.7. Sfera spłeczna Niezwykle ważną sferą pddaną analizie, kluczwą w frmułwaniu zadań z zakresu rewitalizacji bszarów miejskich, jest sfera spłeczna. Celem przeprwadznej pniżej analizy jest kreślenie sytuacji demgraficznej w Mieście raz najważniejszych ptrzeb mieszkańców. Określne zstaną także bszary, c d których mżna uznać, iż są zagrżne prcesami patlgicznymi, negatywnie wpływającymi na tczenie. Zasadniczy wpływ na kształt plityki spłecznej w całym wjewództwie mazwieckim jak i w mieście Tłuszcz będą miały prcesy demgraficzne, które uwidczniły się i nasiliły w statnich latach. D tych prcesów zaliczamy: zmieniny mdel rdziny (małdzietnść rdzin, samtne rdzicielstw), późnianie wieku zawierania małżeństw i rdzenia pierwszeg dziecka, wzrst liczby jednsbwych gspdarstw dmwych, malejąca dzietnść, 17

migracje wewnętrzne i zagraniczne. Liczba ludnści Stan ludnści wg stałeg miejsca zameldwania w Mieście Tłuszcz Stan ludnści Rk Ogółem Mężczyźni Kbiety 1995 6599 3185 3414 1996 6655 3213 3442 1997 6693 3210 3483 1998 6744 3240 3504 1999 7049 3395 3654 2000 7092 3405 3687 2001 7153 3441 3712 2002 7109 3414 3695 2003 7160 3433 3727 2004 7216 3463 3753 2005 7249 3490 3759 2006 7328 3535 3793 2007 7408 3580 3828 Źródł: GUS W prównaniu d rku 1995 liczba ludnści w mieście zwiększyła się 809 sób. Stsunek liczby kbiet d liczby mężczyzn w mieście w ciągu statnich lat wynsił k. 50%. Wzrst liczby ludnści na terenie Miasta był systematyczny z wyjątkiem rku 2002. 18

Stan ludnści w pszczególnych latach w Gminie Tłuszcz 7600 2007 7400 2001 7200 1999 2000 2003 2004 2005 2006 2002 7000 1998 6800 1995 1996 1997 6600 6400 6200 6000 Lata Źródł: GUS W 2007 rku liczba mieszkańców gminy wynsiła 18 673 sby, w tym 7 408 sób t mieszkańcy Miasta Tłuszcz, a 11 265 sób t mieszkańcy bszaru wiejskieg gminy. Ok. 40% mieszkańców gminy t mieszkańcy Miasta Tłuszcz. Ludnść na bszarze wiejskim i miejskim Gminy Tłuszcz - stan na 31.12.2007 r. 19

39,68% 60,32% Ludnść na bszarze wiejskim Ludnść na bszarze miejskim Źródł: GUS Struktura ludnści W strukturze wieku ludnści mżna wyróżnić trzy pdstawwe kategrie: ludnść w wieku przedprdukcyjnym tj. w wieku d 0 d 17 lat, ludnść w wieku prdukcyjnym, w tym: kbiety d 18 d 59 lat, a mężczyźni d 18 d 64 lat, ludnść w wieku pprdukcyjnym, w tym: kbiety d 60 lat i więcej, a mężczyźni d 65 lat i więcej. Struktura ludnści wg eknmicznych grup wieku w Mieście Tłuszcz Lata Ludnść w wieku 2003 1688 2004 1681 2005 1657 2006 1642 2007 1679 przedprdukcyjnym Ludnść w wieku 4708 4775 4883 4920 4951 prdukcyjnym Ludnść w wieku 766 757 732 741 750 pprdukcyjnym Źródł: GUS Struktura ludnści w Mieście Tłuszcz w 2007 rku 20

10,16% 22,75% Ludnść w wieku przedprdukcyjnym Ludnść w wieku prdukcyjnym Ludnść w wieku pprdukcyjnym 67,08% Źródł: GUS Od rku 2003 liczba ludnści w wieku przedprdukcyjnym zmniejszyła się 9 sób, liczba ludnści w wieku prdukcyjnym wzrsła 243 sby, a liczba ludnści w wieku pprdukcyjnym zmniejszyła się 16 sób. Pdbnie jak w pprzednich latach tak i w 2007 rku najliczniejszą grupą ludnści w Mieście Tłuszcz była grupa sób w wieku prdukcyjnym k. 67% całej spłecznści. Przyrst naturalny Przyrst naturalny t różnica pmiędzy liczbą urdzeń żywych a liczbą zgnów. Wartść ddatnia znacza liczbę urdzeń przewyższającą liczbę zgnów ujemna - dwrtnie. Przyrst naturalny w latach 2001 2007 w Mieście Tłuszcz Przyrst naturalny gółem Jednstka terytrialna 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Tłuszcz 10 11 17 19-1 37 50 Źródł: GUS Przyrst naturalny w latach 2001 2007 w Mieście Tłuszcz 21

2007 50 2006 40 30 2004 2003 20 2001 2002 10 0 2005-10 Lata Źródł: GUS W Mieście Tłuszcz w latach 2001-2007 bserwujemy ddatnie wartści wskaźnika przyrstu naturalneg (z wyjątkiem rku 2005). Jest t pzytywne zjawisk demgraficzne. Wart pdkreślić, iż w latach 2006 2007 wartści wskaźnika były bardz duże (+50 sób w 2007 rku). Migracje Migracja t przemieszczanie się mieszkańców kraju lub reginu. Migracja jest czułym miernikiem zmian sytuacji spłeczn-gspdarczej. Ludzie siedlają się na terenach, których perspektywy rzwjwe pstrzegają z ptymizmem, natmiast spntaniczna emigracja z daneg terenu jest zawsze sygnałem zagrżenia zapaścią rzwjwą. Migrację mżemy pdzielić: wg kryterium czasu na stałe, kreswe, wahadłwe, wg zasięgu na zewnętrzne (międzykntynentalne, międzynardwe) i wewnętrzne (między-wjewódzkie, wewnątrz-wjewódzkie), wg rdzaju jednstek sadniczych: miast miast, miast wieś, wieś miast, wg przyczyny: eknmiczne (trzymanie pracy), plityczne, spłeczne (zawieranie małżeństw), religijne, przyrdnicze (kataklizmy naturalne) raz inne. Sald migracji zagranicznych w Plsce jest w statnich latach ujemne. Od czasu integracji Plski z Unią Eurpejską i dzięki twarciu rynków pracy dla Plaków, z naszeg kraju wyjechał już 22

prawdpdbnie kł milina sób. Niepkjącym zjawiskiem jest fakt, że sndaże wskazują na duże sald migracji wśród dbrze wykształcnej plskiej młdzieży. Sald migracji w Mieście i Gminie Tłuszcz w latach 2001-2006 sald migracji w ruchu wewnętrznym gółem Jednstka terytrialna 2001 2002 2003 2004 2005 2006 [sba] Tłuszcz cała gmina 58-95 13 68 130 77 Tłuszcz - Miast 51-55 34 38 35 45 Tłuszcz - bszar wiejski 7-40 -21 30 95 32 Źródł: GUS Na przestrzeni lat 2003 2006 wskaźnik salda migracji w Mieście Tłuszcz psiadał wartści ddatnie. Najwyższą wartść wskaźnik salda migracji psiadał w 2005 rku (+130 sób). Jest t sytuacja dwrtna d sytuacji panującej w wielu gminach wjewództwa mazwieckieg. W badanych latach na bszarze wiejskim gminy jedynie dwa razy dntwan ujemne sald migracji, a w mieście jedynie w rku 2002 wskaźnik salda migracji był ujemny. Ddatnie, bardz wyskie sald migracji w Mieście Tłuszcz jest spwdwane bliskścią Warszawy. Wiele sób wyprwadza się w spkjniejsze klice stlicy, ale też nie za dalek, aby dległść d pracy (szkły) nie była na c dzień uciążliwścią. Również sby pszukujące pracy w stlicy częst siedlają się w klicach Warszawy. Miast Tłuszcz dsknale się d teg nadaje. Sald migracji w latach 2001 2006 w Mieście Tłuszcz 23

60 2001 2006 2004 2003 40 2005 20 0-20 -40 2002-60 Lata Źródł: GUS Wykształcenie Największa liczba sób (k. 32% ludnści Miasta) psiada wykształcenie średnie. Wykształcenie pdstawwe ukńczne psiada k. 27% mieszkańców Miasta, a wykształcenie wyższe k. 7%. Ogólnie pzim wykształcenia w Mieście jest dść wyski. Pzim wykształcenia w Mieście Tłuszcz w 2002 rku6 Wykształcenie Wyższe Plicealne Średnie razem Zasadnicze zawdwe Pdstawwe ukńczne Pdstawwe nieukńczne i bez Miast Tłuszcz 428 223 1968 1553 1647 152 wykształcenia szklneg Źródł: GUS 6 Ostatnie dstępne i wiarygdne dane 24 Stan prcentwy 7,16 3,73 32,95 26,00 27,58 2,58

2.8. Charakterystyka zjawiska marginalizacji spłecznej w Tłuszczu prblem patlgii spłecznych raz przestępczści Jednym z kluczwych kryteriów wyznaczenia bszarów pdlegających rewitalizacji, szczególnie bszarów miejskich, jest występwanie na tych bszarach zjawisk patlgicznych raz charakterze przestępczym. W celu kreślenia takich bszarów prblemwych należy wziąć pd uwagę dane grmadzne przez jednstki dbające utrzymanie prządku w mieście (m.in. Plicja ) raz dane dtyczące intensywnści krzystania z różnych frm pieki spłecznej. Część analizy należy jednak przeprwadzić pdczas wywiadów z mieszkańcami Miasta. W praktyce eurpejskiej statnich lat uważa się, że ankieta, d niedawna używana jak śrdek diagnzy, jest metdą nieefektywną. Odpwiedzi mieszkańców są częst subiektywne i traktwać je należy z dużą dzą tlerancji. Z rzmów z mieszkańcami wynika, że pczucie zagrżenia bezpieczeństwa publiczneg jest wyskie. Obrna mieszkańców przed przestępczścią zstała uznana za jeden z najważniejszych prblemów Miasta. Mżna jednak sądzić, że pinia bezpieczeństwie jest w znacznym stpniu kształtwana pd wpływem infrmacji medialnych, a w niewielkiej części jest pchdną bezpśrednich dświadczeń. Media przejaskrawiają prblem twrząc pczucie zagrżenia. W latach 90. największym prblemem w Tłuszczu była przestępczść związana z kradzieżami i włamaniami d samchdów. Wszyscy lkalni złdzieje zstali jednak zatrzymani i prblem ten przestał dgrywać naczelną rlę. Dzisiaj przestępczść w gminie Tłuszcz utrzymuje się na pzimie średniej krajwej. Najczęściej występujących zjawiskiem są kradzieże zwykłe: czyli kradzieże trebek, rwerów i włamania. Na terenie Miasta występuje szczególna frma przestępczści: "na szkdę PKP". Tłuszcz t jeden ze wschdnich głównych węzłów klejwych, pstjwa stacja dla pciągów jadących na Śląsk, czy za wschdnią granicę. Częst się zdarza, że dchdzi d kradzieży węgla, czy paliwa z tabrów klejwych lub przestępstw na szkdę pasażerów. Szczególnie dwrzec PKP narażny jest na kradzieże mienia. Z plicyjnych statystyk wynika, że w Tłuszczu nie ma siedla, które szczególnie dminwałby w liczbie dntwanych przestępstw. Najwięcej zdarzeń jest w centrum, ale t tylk dlateg, że właśnie przez tę część Miasta przewija się cdziennie najwięcej ludzi. Nie jest widczny prblem zrganizwanych grup przestępczych. Jednak w centrum Miasta zamieszkują rdziny znane plicji jak szczególnie prblemwe. Wśród przestępstw niewielki udział prcentwy mają ciężkie przestępstwa - zabójstwa i rzbje, jednakże wywierają ne największy wpływ na spłeczne pczucie bezpieczeństwa. Na stan bezpieczeństwa i prządku publiczneg rzutuje nadużywanie alkhlu wśród mieszkańców Miasta. Brak pracy także jest jedną z przyczyn czynów przestępczych. Niepkjącym zjawiskiem jest rzszerzanie się zjawisk patlgicznych wśród młdcianych. Wzdłuż trów klejwych raz miejskich 25

zagajnikach sptkać mżna craz młdsze sby dtknięte prblemem alkhlizmu. Craz większym zagrżeniem staje się narkmania i związane z nią przestępstwa. Zjawiskiem niepkjącym jest przyzwlenie spłeczne - brak reakcji mieszkańców na zdarzenia niezgdne z prawem. Ośrdek Pmcy Spłecznej w Tłuszczu działa w strukturach plityki spłecznej państwa, na pdstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. pmcy spłecznej (Dz. U. 2004 nr 64 pz. 593). Najczęstszym pwdem krzystania z różnych frm pmcy spłecznej w Tłuszczu jest bezrbcie. Inne przyczyny krzystania z pmcy spłecznej t bezradnść w sprawach piekuńczwychwawczych i prwadzeniu gspdarstwa dmweg, długtrwała chrba i niepełnsprawnść, ptrzeba chrny macierzyństwa raz alkhlizm). Wśród prblemów w rdzinach pdpiecznych śrdków pmcy spłecznej najczęstszymi przyczynami były także: ubóstw, alkhlizm, wieldzietnść. Pwdy przyznawania pmcy w Gminnym Ośrdku Pmcy Spłecznej w Tłuszczu w 2003 raz 2007 rku POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2003 ROK ROK 2007 ROK LICZBA RODZIN LICZBA OSÓB W RODZINACH OGÓŁEM OGÓŁEM W TYM NA WSI 580 309 208 7774 SIEROCTWO 0 0 0 0 BEZDOMNOŚĆ 0 3 2 3 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 52 28 17 131 UBÓSTWO 26

BEZROBOCIE 338 229 156 877 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 239 143 95 346 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA 248 222 145 579 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK WYCH. I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 172 57 41 248 PRZEMOC W RODZINIE 0 1 0 9 ALKOHOLIZM 54 18 9 36 TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO OPUSZCZENIU ZAKŁADU KARNEGO 8 7 5 7 ZDARZENIE LOSOWE 0 1 1 1 SYTUACJA KRYZYSOWA 0 0 0 0 1 691 1 076 720 10 265 RAZEM Źródł: GOPS w Tłuszczu Na wzrst ilści wypłacnych świadczeń mają wpływ pniższe przyczyny: rsnące bezrbcie, utrata przez sby bezrbtne prawa d zasiłku p upływie 6 m-cy, rsnąca liczba sób uprawninych d świadczeń bwiązkwych, jakie są realizwane z funduszy pmcy spłecznej, pwiększająca i pgłębiająca się sfera niedstatku i ubóstwa materialneg. Dużym prblemem w całym pwiecie włmińskim raz wjewództwie mazwieckim jest niepełnsprawnść. Definicja niepełnsprawnści jest bardz płynna i nie daje się jasn sprecyzwać. W życiu każdeg człwieka pjawiają się mmenty mniejszych lub większych mżliwści czy też graniczeń fizycznych. T, c becnie jest dla nas łatw dstępne, za kilka lat mże być barierą nie d pknania. Pmijając 27

dysfunkcje z pwdów nieszczęśliwych wypadków, jest wiele przyczyn pgłębiania się wraz z wiekiem niepełnsprawnści i dysfunkcji. Wbrew biegwym pinim, niepełnsprawnść jest brakiem przystswania funkcji daneg rganizmu d warunków, w jakich się znajduje. Zgdnie z definicją sfrmułwaną przez Światwą Organizację Osba niepełnsprawna t sba, u której isttne uszkdzenia Zdrwia i bniżenie (WHO): sprawnści funkcjnwania rganizmu pwdują uniemżliwienie, utrudnienie lub graniczenie sprawneg funkcjnwania w spłeczeństwie, birąc pd uwagę takie czynniki jak płeć, wiek raz czynniki zewnętrzne. Pszukiwanie więc wspólneg mianwnika i ptymalne kształtwanie śrdwiska człwieka w zakresie dstępnści jest jak najbardziej czywistą sprawą. Jednak ze względu na naszą różnrdnść kulturwą i etniczną raz pstrzeganie człwieka jak jednstki niepwtarzalnej, nie ma rzwiązań idealnych. Tteż etykietę "niepełnsprawny" mżemy trzymać w każdym mmencie i na każdym etapie naszeg życia. Zgdnie z art. 5 ustawy Praw Budwlane wszystkie biekty użytecznści publicznej i mieszkaniweg budwnictwa wielrdzinneg wybudwane p 1995 rku pwinny być przystswane d ptrzeb sób niepełnsprawnych. Ta sama ustawa zbwiązuje również d przystswania biektu wybudwaneg przed rkiem 1995 w mmencie przebudwy, rzbudwy lub nadbudwy. W praktyce znacza t przede wszystkim bwiązek zapewnienia wygdneg dstępu d budynków dla sób pruszających się na wózkach i ułatwienia dla sób niewidmych i niedwidzących. Obwiązek ten ciąży zarówn na inwestrze, prjektancie, kierwniku budwy jak i zarządcy nieruchmści. W mieście brakuje infrastruktury przystswanej dla niepełnsprawnych. W linwaniu przestrzennym raz działaniach spłecznych należy zwrócić szczególna uwagę na uszanwanie ptrzeb sób niepełnsprawnych. 2.9. Gspdarka Ilść pdmitów gspdarczych w pszczególnych latach rk pdmity gspdarcze 2000 541 2001 555 2002 596 2003 628 2004 628 2005 655 2006 657 2007 673 28

Źródł: GUS W latach 2000-2007 w Mieście Tłuszcz nastąpił systematyczny wzrst pdmitów gspdarczych i w 2007 rku siągnął wartść 673 zarejestrwanych pdmitów. W 2007 rku w prównaniu d 2006 rku wzrsła ilść zarejestrwanych pdmitów gspdarczych 16. Od 2000r. d 2007 r. przybył 132 pdmity gspdarcze w Mieście Tłuszcz. Pdmity gspdarcze w pszczególnych latach 700 600 500 400 300 200 100 0 2000 rk 2001 rk 2002 rk 2003 rk 2004 rk 2005 rk 2006 rk 2007 rk Źródł: GUS Pdmity gspdarki nardwej zarejestrwane według sekcji PKD w 2007 rku w Mieście Tłuszcz Sekcja Nazwa sekcji Ilść pdmitów razem A Rlnictw, łwiectw i leśnictw 9 B Rybłówstw i rybactw 0 C Górnictw i kpalnictw 0 D Działalnść prdukcyjna 56 E Zapatrywanie w energię elektryczną, gaz i wdę 0 F Budwnictw 117 G Handel hurtwy i detaliczny; naprawy pjazdów mechanicznych, mtcykli raz artykułów przeznaczenia sbisteg i użytku dmweg 225 29

H Htele i restauracje 15 I Transprt, gspdarka magazynwa i łącznść 66 J Pśrednictw finanswe 35 K Obsługa nieruchmści, wynajem i działalnść związana z prwadzeniem interesów 63 L Administracja publiczna i brna nardwa; gwarantwana prawnie pieka scjalna 3 M Edukacja 15 N Ochrna zdrwia i pieka scjalna 20 O Pzstała działalnść usługwa kmunalna, scjalna i 49 indywidualna P Gspdarstwa dmwe zatrudniające pracwników 0 Q Organizacje i zespły międzynardwe 0 RAZEM 673 Źródł: GUS Według danych Główneg Urzędu Statystyczneg gółem zarejestrwanych pdmitów gspdarczych na dzień 31.12.2007 r. prwadzących działalnść w różnych branżach jest 673. W strukturze pdmitów gspdarczych najliczniejszą grupę stanwią pdmity zajmujące się handlem, których udział w gólnej liczbie w 2007 r. wyniósł k. 35%. Klejnym najbardziej aktywnym sektrem w gspdarce Miasta Tłuszcz jest budwnictw -18% gółu (117pdmitów). Pdmity gspdarki nardwej zarejestrwane według sekcji PKD w 2007 rku w Mieście Tłuszcz Ochrna zdrwia i pieka s cjalna Edukacja 3% 2% Pzs tała działalnś ć us ługwa 7% Obs ługa nieruchm ś ci 9% Pś rednictw finans we 5% Rlnictw, łwiectw i leś nictw 1% Działalnś ć prdukcyjna 8% Budwnictw 18% Trans prt, gs pdarka m agazynwa i łącznś ć 10% Htele i res tauracje 2% 30 Handel hurtwy i detaliczny 35%

Źródł: GUS Jednym z pdstawwych wskaźników najlepiej ilustrujących stan lkalnej gspdarki jest pzim aktywizacji gspdarczej liczny jak ilść zarejestrwanych pdmitów gspdarczych na 10 tys. mieszkańców. Wyraża n skłnnść danej ppulacji d pdejmwania działalnści gspdarczej, jak również zaufanie d sytuacji na rynku. Pzim aktywizacji gspdarczej na przykładzie wybranych miast stan na 31.XII Miast 2003 2004 2005 2006 2007 Kałuszyn 1096,93 1018,99 1026,43 1014,69 989,86 Pilawa 705,01 668,44 669,08 665,71 694,24 Tarczyn 1134,88 1185,87 1199,38 1179,5 1219,32 Tłuszcz 877,09 870,28 903,57 896,56 908,47 Nasielsk 1011,79 1043,55 1076,15 1017,65 1024,36 Warka 976,76 985,71 1022,78 1064,35 1077,82 Radzymin 1044,16 1051,81 1096,55 1084,29 1083,78 Źródł: Opracwała Firma Bajr Cnsulting Jak grupę prównawczą wybran miasta pdbnej charakterystyce. W Tłuszczu d 2003 d 2007 rku wskaźnik wzrósł 31,38 jest t nie za dbra prgnza na przyszłść, gspdarka w mieście słab się rzwija. Prawie wszystkie wymienine miasta dntwują wzrst wskaźnika, prócz Miasta Kałuszyn i Pilawa, które przeżywają kryzys gspdarczy. Na tle przykładwych Miast Tłuszcz wypada przeciętnie. Jednak pzim aktywizacji gspdarczej jest tylk jednym ze wskaźników brazujących aktywnść bizneswą ppulacji. Ważnym wskaźnikiem ddatkwym jest tzw. indeks PEAI (Present Ecnmic Activity Index wskaźnik aktualnej aktywnści gspdarczej), bliczamy jak prcentwą zmianę ilści firm na 10 tys. mieszkańców w statnich trzech latach. PEAI pwyżej 9% znacza pmyślną kniunkturę, a pwyżej 15% gwałtwny rzwój. Wart zauważyć, że nie ma prstej krelacji między pzimem aktywizacji gspdarczej a indeksem PEAI. Należy t interpretwać następując: pzim aktywizacji t skumulwany przez wiele lat drbek aktywnści lkalneg sektra gspdarczeg, natmiast PEAI brazuje aktualną dynamikę. Sald ilści firm w statnich 3 latach na przykładzie wybranych miast Miasta Kałuszyn Sald ilści firm w statnich 3 latach Ilść nwych firm Przyrst prcentwy PEAI -2-2,85 % 31

Pilawa + 22 + 3,85 % Tarczyn + 17 + 2,82 % Tłuszcz + 45 + 4,38 % Nasielsk -1-1,83 % Warka + 137 + 9,34 % Radzymin + 111 + 3,03 % Opracwał: Firma Bajr Cnsulting na pdstawie danych GUS Miast Tłuszcz nie ma pmyślnej kniunktury, przyrst prcentwy wynsi jedyne + 4,38 %. Prównując z innymi miastami pdbnym charakterze z wjewództwa mazwieckieg Tłuszcz ma jeden z wyższych wskaźników. Wyższy wskaźnik ma tylk Miast Warka +9,34 % c znacza pmyślną kniunkturę pzstałe analizwane miasta mają zdecydwanie niższy przyrst prcentwy PEAI. Dane dtyczące ilści raz struktury pdmitów w Mieście Tłuszcz Jednstka miary 2007 JEDNOSTKI ZAREJESTROWANE WG SEKTORÓW Ogółem gółem jed.gsp. 673 jednstki gółem jed.gsp. 16 jednstki prawa budżetweg państwwe i kmunalne gółem jed.gsp. 14 przedsiębirstwa państwwe jed.gsp. 0 spółki prawa handlweg jed.gsp. 0 spółki z udziałem kapitału zagraniczneg jed.gsp. 0 gspdarstwa pmcnicze jed.gsp. 0 jed.gsp. 657 Sektr publiczny Sektr prywatny jednstki gółem 32

sby fizyczne jed.gsp. 584 spółki prawa handlweg jed.gsp. 18 spółki z udziałem kapitału zagraniczneg jed.gsp. 3 spółdzielnie jed.gsp. 5 fundacje jed.gsp. 1 stwarzyszenia i rganizacje spłeczne jed.gsp. 9 Źródł: GUS Wg danych statystycznych publikwanych przez Główny Urząd Statystyczny, w dniu 31 grudnia 2007 r. w Mieście Tłuszcz zarejestrwanych był 673 pdmity gspdarki nardwej. Zdecydwaną większść tych pdmitów stanwią jednstki prywatne 97,62%. 16 pdmitów t zakłady sektra publiczneg (k. 2,37% wszystkich pdmitów w mieście). Taki stan rzeczy dzwierciedla gólne tendencje panujące w gspdarce, gdzie najbardziej knkurencyjnymi i wytwarzającymi największą część Prduktu Krajweg Brutt pdmitami są właśnie najmniejsze przedsiębirstwa, które jedncześnie najbardziej elastycznie ptrafią reagwać na zmiany zachdzące na rynku. Należy zwrócić także uwagę, że te przedsiębirstwa są też najbardziej pdatne na zewnętrzną kniunkturę gspdarczą i ich rzwój jest uzależniny d pmcy instytucji kłbizneswych. 2.10. Identyfikacja prblemów D głównych prblemów bszaru Miasta Tłuszcz zaliczyć mżemy: 1. Degradacja substancji mieszkań kmunalnych. 2. Niski wskaźnik skanalizwania Miasta. 3. Niebezpieczeństwa na drgach głównie na przejazdach klejwych. 4. Stagnacja gspdarcza. 5. Degradacja tkanki urbanistycznej w centrum Miasta. 6. Patlgie występujące w mieście szczególnie alkhlizm wśród dzieci i młdzieży jest zjawiskiem rażącym i wymagającym działań ratunkwych. 7. Zagrżenia śrdwiskwe wynikłe z płżenia na uczęszczanej linii klejwej. 8. Dziedziczenie ubóstwa. 9. Występwanie terenów dysfunkcyjnych szczególnie na terenach PKP. 33

10. Niska efektywnść energetyczna budynków kmunalnych. 11.Słaba identyfikacja mieszkańców z Miastem i reginem. 3. Analiza SWOT Pierwsza część analizy SWOT plega na zidentyfikwaniu tendencji występujących w tczeniu, które mgą sprzyjać (szanse) bądź spwlnić (zagrżenia) prcesy rzwjwe Miasta Tłuszcz. Na uwarunkwania te Miast nie ma mżliwści wpływu. Analiza uwarunkwań wewnętrznych stanwi drugą cześć analizy SWOT. Jej celem jest zidentyfikwanie atutów i słabści Miasta. Uwarunkwania wewnętrzne stanwią te czynniki, na które Miast ma wpływ, a zatem analiza taka jest szczególnie cenna, pnieważ na jej pdstawie mżna ustalić właściwe kierunki działania. Szanse rzwju Miasta Tłuszcz wiążą się przede wszystkim z: Integracją eurpejską, która stwarza mżliwści pzyskania śrdków pmcwych Unii Eurpejskiej władzą samrządwym raz przedsiębircm, Dpływem zagraniczneg kapitału i technlgii szczególnie w bręb aglmeracji warszawskiej, Budwą autstrad na terenie Plski (głównie autstrada A2 d Warszawy i dalej na wschód), Zwiększeniem siły nabywczej mieszkańców, którzy częst pracują w Warszawie, 34

Utrzymaniem lbby preklgiczneg, Rzwjem infrmatyzacji i telekmunikacji (szczególnie dstępem d Internetu pprzez sieci kmórkwe), Rzwiniętym rynkiem dóbr knsumpcyjnych, szczególnie działem spżywczym, Wzrstem liczby turystów przyjeżdżających d Plski, Organizacja Mistrzstw Eurpy w Piłce Nżnej w Plsce (areną zmagań będzie również Warszawa). Rzwjem i pwszechnścią edukacji na pzimie wyższym, Stpniwym wzrstem jakści edukacji na pzimie pdstawwym Rzwjem wychwania przedszklneg, Śrdkami Wspólntwymi przeznacznymi na rzwój kapitału ludzkieg, Prmcją przedsiębirczści, Rzwjem systemów infrastruktury technicznej, Współpracą pnadlkalną na rzecz przeciwdziałania uzależnienim i przestępczści, Wzrstem wymiany gspdarczej pmiędzy wschdem Eurpy i zachdem Eurpy. Zagrżenia rzwju w latach 2008-2015 t przede wszystkim: Niewystarczające śrdki przekazywane z budżetu państwa na zadania własne lub ddatkw zlecne gminie na pdstawie wprwadznych aktów prawnych, Zbyt wlne refrmwanie finansów publicznych, Rządy ppulistyczne w Plsce i brak skutecznych refrm gspdarczych, Nieefektywny system wdrażania prgramów Unii Eurpejskiej w Plsce, Drgie kredyty, trudny dstęp d kredytów preferencyjnych c przekłada się na brak efektywneg systemu pżyczkw-kredytweg, Niska siła nabywcza części spłeczeństwa reginu pwiatu włmińskieg, Duża niepewnść działania wynikająca z wielu zmian gspdarczych, spłecznych i plitycznych, Brak sprawneg systemu aktywizacji bezrbtnych, Niebezpieczeństw niepełneg wykrzystania szans jakie dają śrdki UE, Silniejsze uzależnienie prdukcji d bceg kapitału, Nadmierny wzrst bciążeń pdatkwych, Pgrszenie stsunków plitycznych z Rsją, Wzrst cen gazu i rpy naftwej, 35

Przenszenie przez państw na gminy więcej zadań bez zabezpieczenia dpwiedniej ilści śrdków, Zbyt niski wzrst gspdarczy dla zapewnienia dpwiednieg tempa twrzenia miejsc pracy, Niebezpieczeństwa dla śrdwiska przyrdniczeg, Niedstateczne finanswanie pmcy spłecznej, przy niedsknałści rzwiązań systemwych, Brak spójnści i luki w prawie zagspdarwaniu przestrzennym, Zbyt skmplikwany i czaschłnny prces inwestycyjny, Zbyt rygrystyczne praw chrny śrdwiska, Zagrżenie skażeniami ujęć wód pwierzchniwych i pdziemnych. Mcne i słabe strny Analiza uwarunkwań wewnętrznych stanwi drugą cześć analizy SWOT. Jej celem jest zidentyfikwanie atutów i słabści Miasta Tłuszcz. Uwarunkwania wewnętrzne stanwią te czynniki, na które Miast ma wpływ, a zatem analiza taka jest szczególnie cenna, pnieważ na jej pdstawie mżna ustalić właściwe kierunki działania. Mcne strny: Dgdne płżenie Tłuszcza ze względów gspdarczych. Duż wlnych terenów inwestycyjnych, Płżnie wzdłuż linii klejwej znaczeniu międzynardwym, Tereny pd zabudwę jednrdzinną, Płżenie pza strefami szczególneg zanieczyszczenia śrdwiska, Duża rla Tłuszcza jak śrdka administracyjneg, kmunikacyjneg dla klicznych miejscwści. Wyskie kmpetencje Miasta w zakresie pzyskiwania nwych inwestrów. Zdlnść kredytwa Miasta i mżliwść krzystania z zewnętrznych źródeł finanswych. Bardz sprawnie działający Ośrdek Pmcy Spłecznej. Słabe strny: 36