Wyniki i rekomendacje ewaluacji Programu Rewitalizacji m. st. Warszawy

Transkrypt

1 Wyniki i rekomendacje ewaluacji Programu Rewitalizacji m. st. Warszawy dr Aleksandra Jadach-Sepioło, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Rewitalizacja jak pomóc w odnowie zdegradowanych dzielnic? 25 września 2013 r. Centrum Promocji Kultury Praga Południe

2 Plan prezentacji 1. LPR jako dokument strategiczny 2. Założenia i wyzwania LPR 3. Ocena stanu zaawansowania realizacji LPR 4. Wnioski i rekomendacje 2

3 LPR JAKO DOKUMENT STRATEGICZNY 3

4 LPR m.st. Warszawy Lokalny Program Rewitalizacji m. st. Warszawy na lata jest podstawowym dokumentem strategicznym przedstawiającym politykę władz miasta w zakresie odnowy obszarów zdegradowanych. Obejmuje działania przestrzenne, społeczne i gospodarcze. LPR nie jest dokumentem wykonawczym (planem działania), a strategią, w której zawarto: cele pożądanych działań rewitalizacyjnych w skali całego miasta, priorytety i zasady realizacyjne Programu, brzegowe kryteria kwalifikowania obszarów i projektów, mechanizmy wdrażania, monitoringu i oceny efektów Programu, mechanizmy i źródła finansowania Programu (LPR, s. 36). 4

5 Powiązania LPR z dokumentami planistycznymi i strategicznymi uchwalonymi w m.st. Warszawa W LPR zostały one wymienione: Studium uwarunkowańi kierunków zagospodarowania przestrzennego uchwalone dla m. st. Warszawy 26 października 2006 r. określające obszary zakwalifikowane przez władze planistyczne m. st. Warszawy do rehabilitacji, rekultywacji i rewaloryzacji; Strategia rozwoju m. st. Warszawy do 2020 r.; Społeczna Strategia Warszawy, Strategia rozwiązywania problemów społecznych na lata

6 Polityka przestrzenna Warszawy a rewitalizacja W SUiKZP wyróżniono dwa typy obszarów wymagających przekształceń: zmiana funkcji po rekultywacji, rehabilitacja/rewaloryzacja), które pokrywająsięczęściowo z obszarami kryzysowymi wyznaczonymi w dzielnicach. Nie wykorzystano kryjącej sięza zapisami Studium analizy potencjału obszarów, np. w stosunku do obszarów dziedzictwa kulturowego. Częśćobiektów podlegających rewaloryzacji silnie oddziałujących na przestrzeńpublicznąi wpływających nie tylko na jej estetykępoprzez remonty, ale równieżpoprawiające jakośćtej przestrzeni poprzez zmianęfunkcji (np. przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne na Skwerze Hoovera) nie zostało włączonych do mikroprogramów, choćby jako tło prowadzonej rewitalizacji. 6

7 Strategia Rozwoju m.st. Warszawy do 2020 roku LPR odwołuje siędo piątego celu strategicznego (Osiągnięcie w Warszawie trwałego ładu przestrzennego) i wynikającego z niego celu celu operacyjnego Rewitalizacja obszarów zdegradowanych. Wymieniono następnie 4 programy wykonawcze zmierzające do jego realizacji: program Rewitalizacja wybranych zdegradowanych fragmentów dzielnic, w tym o znaczeniu historycznym, program Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i powojskowych na obszarze m. st. Warszawy, program Zagospodarowanie terenów Portu Praskiego jako obszaru budownictwa mieszkaniowego i biurowego, program Rewitalizacja osiedli mieszkaniowych z wielkiej płyty. Program (Rewitalizacja zdegradowanych zasobów mieszkaniowych) nie pojawia się w treści LPR. 7 PROJEKTY FLAGOWE? Muzeum Warszawskiej Pragi Koneser

8 ZAŁOŻENIA I WYZWANIA LPR 8

9 Misja LPR Koordynacja wybranych polityk m. st. Warszawy na obszarach objętych rewitalizacjąoraz wsparcie dzielnic w prowadzeniu działańukierunkowanych na przywracanie do życia i zrównoważony rozwój określonych obszarów, które utraciły dotychczasowe funkcje społeczne i gospodarcze. 9

10 Założenia LPR Docelowy LPR to program, który obejmuje swoim zasięgiem wszystkie dzielnice miasta stołecznego Warszawy. Pełni rolę spójnej strategii rewitalizacji dla całego miasta, realizowanej poprzez mikroprogramy opracowane przez dzielnice miasta. Określa działania o charakterze przestrzennym, społecznym i gospodarczym. Jest programem otwartym dla zewnętrznych beneficjentów. Określa środki finansowe niezbędne do zrealizowania projektów rewitalizacyjnych oraz sposób ich wydatkowania, z uwzględnieniem zarówno środków miasta jaki podmiotów zewnętrznych oraz możliwości wykorzystania funduszy strukturalnych i innych źródeł zewnętrznych. Jest objęty szerokimi konsultacjami społecznymi. 10

11 Kryteria i wskaźniki do oceny skuteczności działań rewitalizacyjnych Kryteria Stopień, w jakim udało się skoordynowaćpodstawowe polityki miasta na terenach rewitalizowanych Względne zrównoważenie wdrażania LPR na terenie całej Warszawy zrównoważenie udziału w programie rewitalizacji wszystkich dzielnic Zintegrowany efekt rewitalizacji w skali całego miasta Wskaźniki Koordynacja i zrównoważenie wdrażania LPR: wydatki majątkowe budżetu miasta przeznaczone na projekty inwestycyjne w poszczególnych obszarach rewitalizowanych w przeliczeniu na 1 km kw. obszarów rewitalizacji w stosunku do wydatków majątkowych budżetu w przeliczeniu na 1 na km kw. w mieście ogółem; wydatki niemajątkowe budżetu miasta przeznaczone na projekty i działania realizowane w poszczególnych obszarach rewitalizowanych w przeliczeniu na mieszkańca w stosunku do wydatków niemajątkowych budżetu per capita ogółem; zróżnicowanie pod względem udziału ludności objętej procesami rewitalizacyjnymi w poszczególnych dzielnicach;-zróżnicowanie pod względem udziału prywatnych i pozarządowych środków finansowych w finansowaniu poszczególnych mikroprogramów dzielnicowych. Zintegrowany efekt rewitalizacji: łączna powierzchnia zrewitalizowanych nieruchomości gruntowych, łączna kubatura zrewitalizowanych nieruchomości budynkowych, łączny efekt społeczny rewitalizacji ocena jakościowa poprzez badania społeczne ewaluacyjne, łączny efekt gospodarczy rewitalizacji ocena jakościowa poprzez badania ewaluacyjne, podsumowanie bilans kosztów i korzyści rewitalizacji ocena jakościowa poprzez badanie ewaluacyjne. 11

12 OCENA STANU ZAAWANSOWANIA REALIZACJI LPR 12

13 Cele strategiczne w LPR I. Ożywienie społeczno gospodarcze poprzez podniesienie jakości przestrzeni publicznej, zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki II. Ochrona dziedzictwa kulturowego, rozwój turystyki i kultury III. Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców oraz poprawa możliwości komunikacyjnych wewnątrz osiedli IV. Integracja mieszkańców, zapobieganie i przeciwdziałanie 13

14 Lata Programem objęto: fragmenty 4 dzielnic: Pragi Północ, Pragi Południe, Śródmieścia i Woli tereny zamieszkane, obszar powojskowy rejonu Fortu Bema w dzielnicy Bemowo. W Lokalnym Uproszczonym Programie Rewitalizacji zaplanowano do realizacji w latach na obszarze pilotażowym 26 projektów (Praga Północ 9, Śródmieście 6, Wola 5, Praga Południe 5, Bemowo 1). Większość projektów miała prowadzić do ożywienia społecznogospodarczego poprzez podniesienie jakości przestrzeni publicznej zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki. Połowa projektów prowadzić miała do rozwoju turystyki i kultury w mieście. 14

15 Lata (1) LPR składałsięze 137 projektów realizowanych na terenie m.st. Warszawy, w tym z 58 projektów dzielnicowych oraz 79 projektów beneficjentów zewnętrznych. W grupie beneficjentów zewnętrznych dominują wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe. Dość liczną grupę stanowiąteżparafie i związki wyznaniowe, w tym: Caritas Archidiecezji Warszawskiej, Gmina Wyznaniowa Żydowska oraz zgromadzenia sióstr zakonnych. 15

16 Lata (2) Cele strategiczne LPR Cel I: Ożywienie społeczno-gospodarcze poprzez podniesienie jakości przestrzeni publicznej zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki Cel II: Rozwój turystyki i kultury w oparciu o zasoby dziedzictwa kulturowego Cel III: Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców oraz poprawa możliwości komunikacyjnych wewnątrz osiedli Cel IV: Integracja mieszkańców, zapobieganie i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Odsetek projektów rewitalizacyjnych służących do realizacji celu: 91% 59% 53% 70% 16

17 Lata (3) Większośćprojektów rewitalizacyjnych wpisanych do Programu zlokalizowana jest na obszarach mieszkaniowych, zwłaszcza w zdegradowanych osiedlach blokowych. Projekty dotycząw największym stopniu problemów lokalnych a ich beneficjentami sąprzede wszystkim mieszkańcy budynków objętych projektem oraz przedsiębiorcy prowadzący działalnośćgospodarcząna obszarach kryzysowych. Częśćprojektów sprzyjaćma aktywizacji gospodarczej. Zakładano, że co piąty projekt rewitalizacyjny prowadzony będzie na terenach zieleni lub obszarach rekreacyjnych (parki, skwery). Niewiele projektów zaplanowano do realizacji na terenach powojskowych i poprzemysłowych. Prowadzenie inwestycji na tych obszarach utrudniająsporne kwestie własnościowe lub brak chęci włączenia sięwłaścicieli terenów do Programu. 17

18 Lata (4) Większośćprojektów ma lokalny zasięg oddziaływania. Sąto przede wszystkim projekty realizowane na obszarach mieszkaniowych i związane z ingerencjąw tkankęmieszkaniowąoraz aktywizacjąi integracjąmieszkańców. Większośćprojektów o zasięgu miejskim i ponadmiejskim zakłada powstanie nowego obiektu, wprowadzenie nowej funkcji do istniejącego budynku, modernizacjęlub budowęciągu komunikacyjnego bądźpoprawęatrakcyjności turystycznej obszaru. Do końca 2010 roku zrealizowano 19 projektów dzielnicowych, w 6 dzielnicach. Najwięcej projektów zakończono w 2007r. oraz w 2010 r. 18

19 Projekty zrealizowane do końca 2010 r. Dzielnica Tytuł projektu Bemowo Bielany Praga Południe Praga Północ Lata realizacji Budowa Międzyszkolnego Bemowskiego Ośrodka Piłki Nożnej przy ulicy Obrońców Tobruku w Warszawie Adaptacja budynku przy ul. Szegedyńskiej 13a na potrzeby Mediateka Biblioteki multimedialnej dla młodzieży oraz pomieszczenia dla Oddziału Straży Miejskie Modernizacja kamienicy przy ul. Lubelskiej 30/ Restauracja terenów zieleni osiedla "TOR" ograniczonego ulicami: Kobielską, Podskarbińską i Stanisławowską Modernizacja kamienicy przy ul. Kamionkowskiej Modernizacja kamienicy przy ul. Kobielskiej 88/ Modernizacja parku ograniczonego ulicami: Grochowską, Podskarbińską, Kobielską, Weterynaryjną Renowacja kamienic praskich o znaczeniu historycznym wraz z adaptacją pomieszczeń na cele społeczne Opracowanie i przygotowanie nowych szlaków turystycznych -"Spacery po Pradze" Rewitalizacja przestrzeni ulicy Białostockiej

20 Projekty zrealizowane do końca 2010 r. Dzielnica Rembertów Tytuł projektu Lata realizacji Rozbudowa i modernizacja Domu Dziennego Pobytu "centrum Złotego Wieku" Śródmieście Wola Rembertów Remont i konserwacja murów obronnych Starego Miasta w Warszawie Remont budowlano-konserwatorski tzw. "kamienicy artystycznej" przy ul. Foksal Remont dachu i elewacji oficyny północnej oraz remont dachu oficyny południowej przy ul. Nowy Świat 18/ Remont budynków przy ul. Brzozowej 6/8 i 6/8a Remont zabytkowej kamienicy przy ul. Krakowskie Przedmieście Modernizacja Placu Grzybowskiego w Warszawie Rewitalizacja otoczenia fragmentów muru Getta Warszawskiego 2005 Rewitalizacja przestrzeni publicznej warszawskiej Woli -Osiedle Muranów 2005 Rozbudowa i modernizacja Domu Dziennego Pobytu "centrum Złotego Wieku"

21 Projekty kompleksowe Adaptacja budynku przy ul. Szegedyńskiej 13a na potrzeby Mediateki Biblioteki multimedialnej dla młodzieży oraz pomieszczenia dla Oddziału Straży Miejskiej Renowacja kamienic praskich o znaczeniu historycznym wraz z adaptacją pomieszczeń na cele społeczne 21

22 WNIOSKI I REKOMENDACJE 22

23 Jeden program rewitalizacji dla Warszawy Głównym problemem LPR jest brak określenia zakładanych efektów z punktu widzenia miasta jako całości. W Programie nie przedstawiono analizy danych wyjściowych umożliwiającej określenie najistotniejszych zjawisk kryzysowych w strukturze całego miasta. Programy ukierunkowane do wewnątrz dzielnic nie połączyły się w jeden wspólny program. PYTANIE O PRIORYTETY 23

24 Projekty ogólnomiejskie zlepiacze W pierwszej kolejności należy przeanalizować możliwość wypracowania projektów ogólnomiejskich w drodze integracji projektów rozpoczętych i niezakończonych w badanym okresie oraz wpisanych do mikroprogramów i nierealizowanych. Powinno siępromowaćprojekty o wyraźnym charakterze rewitalizacyjnym aktywizacja społeczno-gospodarcza i/lub elementy pobudzania działańkulturalnych w połączeniu z działaniami remontowo-modernizacyjnymi. KONCENTRACJA PRZESTRZENNA I TEMATYCZNA 24

25 Projekty dzielnicowe rewitalizacja od wewnątrz W strukturze programu powinny pozostać mikroprogramy z diagnozą problemów dzielnic i projektami ukierunkowanymi na poprawę sytuacji w wyznaczonych obszarach dzielnic. Projekty powinny byćwłączane do mikroprogramów nie tylko na podstawie wskaźników i w odniesieniu do określonych celów rewitalizacyjnych. Projekty dzielnicowe, zwłaszcza w takich dzielnicach jak Bielany, Praga Północ, Praga Południe, Śródmieście i Wola, dobrze skupiajądziałania na obszarach szczególnie wymagających interwencji. 25 ODDOLNE PROJEKTOWANIE

26 Finansowanie Istotnątrudnościąwe wdrażaniu programu i realizacji konkretnych projektów był brak środków finansowych. Należy zwiększyćudziałprojektów dochodowych w strukturze projektów rewitalizacyjnych. Należy ustalićhierarchięnajistotniejszych projektów dla Miasta. Wśród nich należy założyćrealizacjęwybranych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego z odpowiednim podziałem zadań i ryzyk, minimalizujących obciążeńdla miasta z tytułu realizacji projektu. 26 DYWERSYFIKACJA ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

27 Partnerstwo konieczność Partnerstwo społeczne Należy kontynuowaćtworzenie warunków do dialogu społecznego przez konsultacje społeczne i działania aktywizujące. Partnerstwo publiczno-prywatne Dzielnice nie będąw stanie zrealizowaćdużej części projektów w zakładanym okresie ani w kolejnej perspektywie. Rozwiązaniem może byćwyodrębnienie wśród projektów ogólnomiejskich i dzielnicowych projektów przeznaczonych do realizacji w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. 27

28 Monitoring realizacji projektów i wdrażania LPR DOBROWOLNOŚĆ UCZESTNICTWA I WARUNKOWOŚĆ WSPARCIA 28

29 Dziękuję za uwagę! 29