PRZEWÓZ DROGOWY TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH PO NOWELIZACJI UMOWY EUROPEJSKIEJ (ADR)

Transkrypt

1 Stefan SAWCZAK Firma ZECO Systemy Ochrony Mienia Sp. z o.o. we Wrocławiu. Dyrektor ds. Ochrony Fizycznej PRZEWÓZ DROGOWY TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH PO NOWELIZACJI UMOWY EUROPEJSKIEJ (ADR) 1. WSTĘP Bezpieczeństwo przewozu drogowego towarów niebezpiecznych dotyczy bezpośrednio całego obszaru Unii Europejskiej i wszystkich jej mieszkańców: W 27 państwach członkowskich Unii Europejskiej mieszka 495 milionów użytkowników dróg. z których 300 milionów posiada prawo jazdy. Użytkują oni blisko 300 milionów pojazdów na sieci drogowej o łącznej długości około 5 milionów kilometrów. Każdego dnia materiały i przedmioty wybuchowe, substancje zapalne, trujące, zakaźne, żrące czy promieniotwórcze są transportowane na odległości setek i tysięcy kilometrów. Przewóz tych towarów wymaga specjalistycznej wiedzy, a czasem specjalistycznych pojazdów. Wśród czynników powodujących wzrost zagrożenia, jakie niesie ze sobą transport substancji toksycznych największe znaczenie mają: ilość transportów (zwłaszcza w transporcie kołowym), stan techniczny pojazdów i zbiorników służących do transportu, szczątkowy lub całkowity brak monitoringu transportów, nieprzestrzeganie międzynarodowych przepisów dotyczących przewozu substancji niebezpiecznych (RID, ADR), brak wydzielonych bezpiecznych tras przewozu (mała ilość obwodnic w dużych aglomeracjach) i wreszcie trudne do sprecyzowania miejsce ewentualnej awarii. W ostatnim okresie czasu wzrosło również zagrożenie wykorzystania przesyłek z materiałami niebezpiecznymi do ataków terrorystycznych. Poprawę bezpieczeństwa przewozu drogowego towarów niebezpiecznych mają zapewnić wprowadzane w życie zmiany umowy europejskiej w zakresie międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, w skrócie zwaną umową ADR. ADR to umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (ADR) sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. pod auspicjami Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych, opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego, ratyfikowana przez Polskę w 1975 r. Przepisy umowy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim. Umowa obowiązuje w 35 krajach. Obecnie do Umowy ADR należą - według kolejności przystąpienia następujące państwa: Francja, Belgia, Włochy, Holandia, Portugalia, Zjednoczone Królestwo i Północna Irlandia, Niemcy, Luksemburg, Szwajcaria, Hiszpania, Austria, Szwecja, Polska, Norwegia, Węgry, Finlandia, Dania, Grecja, Czechy, Słowacja, Bośnia i Hercegowina, Słowenia, Białoruś, Rosja, Bułgaria, Rumunia, Chorwacja, Liechtenstein, Jugosławia, Estonia, Litwa, Łotwa i Macedonia. Ostatnia nowelizacja umowy ADR, przez państwa które ratyfikowały umowę, obowiązuje od dnia 1 lipca 2005r. i powinna być w pełni respektowana przez służby kontrolne wszystkich państw, a mając na uwadze kolejną nowelizację umowy ADR już od dnia 1 lipca 2007 roku, uważam, że stan zaawansowania wdrażania do systemu prawnego zmian umowy ADR jest bardzo powolny. Co prawda jest on bardzo zróżnicowany i niektóre państwa w pełni wdrożyły zmiany jakie wprowadziła umowa ADR z dniem 1 stycznia 2005 roku, wydając tekst jednolity nowych przepisów, inne państwa opublikowały zmiany do umowy ADR. Polska opublikowała roboczy tekst zmian umowy ADR na stronach internetowych ( oraz tekst jednolity opublikowany w Dzienniku Ustaw (Dz. U r., Nr 141, poz i 1184, ze zm.); Mając na uwadze kolejną nowelizację przepisów od 1 stycznia 2007 roku, która wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2007 roku z zagadnień, jakie chciałbym poruszyć na dzisiejszym spotkaniu, a które moim zdaniem wymagają doprecyzowania to przede wszystkim:

2 12 Stefan SAWCZAK - Firma ZECO Systemy Ochrony Mienia Sp. z o.o. we Wrocławiu. - wdrażanie nowego działu 1.10 (od 1 stycznia 2005 roku) w zakresie ochrony towarów niebezpiecznych; - zagadnienia związane z wymogiem tworzenia planów ochrony dla przedsiębiorstw zaangażowanych w proces transportowy towarów niebezpiecznych dużego ryzyka, przepis ; - interpretacja zapisów dotyczących miejsc czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych podczas przewozu, przepis ; - szkolenie pracowników służb kontrolnych w zakresie kontroli drogowych towarów niebezpiecznych w poszczególnych państwach; - warunki przewozu towarów niebezpiecznych w tunelach; - problemy interpretacyjne zmian do umowy ADR; Organizacja takiego spotkania jak to dzisiejsze powinna służyć wymianie spostrzeżeń, doświadczeń i uwag, które przyczyniają się do jednolitego sposobu interpretacji przepisów w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, a co za tym idzie jednolitego systemu wymagań stawianych przez służby kontrolne. 2. WAŻNIEJSZE ZMIANY W EUROPEJSKIEJ UMOWIE ADR W zasadzie wszystkie lub prawie wszystkie znane substancje chemiczne mogą wywołać objawy zatrucia. Ich wystąpienie uzależnione jest od wielkości dawki, postaci podanej substancji, indywidualnej wrażliwości człowieka i wielu innych czynników. Dlatego też, nadal jest aktualne stwierdzenie Paracelsusa 1 z 1525 r. : Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, tylko dawka decyduje, że jakaś substancja nie jest trucizną. W myśl przepisów ADR - Materiały (towary) niebezpieczne to takie materiały i przedmioty, których przewóz - na podstawie przepisów jest zabroniony albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach ADR. Najbardziej powszechnym środkiem przewozu materiałów niebezpiecznych jest transport samochodowy, który z roku na rok zwiększa asortyment i ilość przewożonych materiałów. Transport drogowy realizowany jest w dwóch wariantach: na trasach długich dla zamówień jednorazowych (max. do 40 t) oraz na trasach krótkich w obrocie hurtowym do poszczególnych odbiorców. Istnieją substancje szczególnie niebezpieczne, stwarzające zagrożenie większe od pozostałych. Należą do nich przede wszystkim towary promieniotwórcze, których transport podlega przepisom nadzorowanym przez Państwową Agencje Atomistyki oraz materiały wybuchowe. Ich przewóz wymaga stosowania specjalnych pojazdów o odpowiedniej konstrukcji. Pojazdy takie muszą posiadać świadectwo dopuszczenia do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych oraz dodatkowe badania techniczne. Od 2005 roku w transporcie towarów niebezpiecznych wyróżnia się specjalną grupę towarów tzw. dużego ryzyka. Są to towary, które mogą być użyte w celach terrorystycznych lub niezgodnie z ich przeznaczeniem, wykazujące się dużym ryzykiem zagrożenia dla ludzi, mienia lub środowiska. Można do nich zaliczyć materiały i przedmioty wybuchowe, trujące, palne lub zakaźne. Przy ich przewozie muszą być stosowane specjalne procedury. Przewoźnik jest zobowiązany do opracowania i wdrożenia Planu Ochrony Towarów Niebezpiecznych Dużego Ryzyka, zgodnego z przepisami rozdziału 1.10 ADR. Przepisy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim (z początkiem roku nieparzystego). Tak, więc obowiązująca wersja ADR pochodzi z r. (sześciomiesięczny okres przejściowy) i od tego czasu jest stosowana w Polsce (od 1 lipca 2005 r.). Nowa struktura ADR uwzględnia zalecenia oraz modelowe przepisy ONZ w zakresie transportu materiałów niebezpiecznych. Najważniejsze zmiany jakie wprowadziła nowelizacja umowy ADR z dniem 1 stycznia 2005 roku to: 1 (Właść. Theophrastus Bombastus von Hohenheim, , prof. Uniwersytetu w Bazylei, niem. lekarz, chemik i filozof)

3 Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych po nowelizacji Umowy Europejskiej (ADR) Ustalenie nowych zasad przedłużenia ważności świadectwa przeszkolenia doradcy ds. bezpieczeństwa; 2. Modyfikacje definicji; 3. Zniesienie możliwości używania starych nalepek ostrzegawczych (bez numerów klas); 4. Wprowadzenie okresu przejściowego dla szkolenia kursowego kierowców pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, przewożących towary niebezpieczne w ilościach wymagających oznakowania pojazdów; 5. Wprowadzenie wymagań w zakresie ochrony ładunku ( security ). Z dniem 1 lipca 2007 roku wejdą w życie nowe przepisy ADR. Niektóre z wyżej wymienionych przepisów zostaną złagodzone, zostanie wydłużony czas używania starych nalepek Najpoważniejsze zmiany dotyczyć będą warunków przewozu towarów niebezpiecznych w tunelach. Chociaż w Polsce tuneli jest niewiele, to znajomość tych zasad będzie niezbędna w firmach, które nadają i przewożą towary niebezpieczne do innych krajów europejskich. Wówczas właściwy dobór opakowania, załadunek oraz oznakowanie przesyłek i pojazdu będzie istotny dla odpowiedniego zaplanowania trasy przejazdu. Od 1 stycznia 2007r. wiele tuneli w Europie nie będzie dostępnych do przewozu większych ilości towarów niebezpiecznych. Jeśli już transport taki będzie możliwy, to będzie wymagał spełnienia specjalnych warunków. 3. WYMAGANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŁADUNKU 2 W rozumieniu działu 1.10 "Przepisy dotyczące ochrony towarów niebezpiecznych" znowelizowanych załączników A i B do umowy ADR, ochrona oznacza środki ostrożności podejmowane w celu zminimalizowania ryzyka kradzieży lub użycia towarów niebezpiecznych niezgodnie z ich przeznaczeniem, prowadzącego do zagrożenia ludzi, mienia lub środowiska. Towarami niebezpiecznymi dużego ryzyka" są towary, które mogą być użyte, niezgodnie ze swoim przeznaczeniem, w zamachach terrorystycznych i spowodować w ten sposób poważne następstwa w postaci licznych ofiar lub masowych zniszczeń. Wykaz towarów niebezpiecznych dużego ryzyka zawiera pokazana poniżej tabela. Wszystkie osoby uczestniczące w przewozie towarów niebezpiecznych powinny stosować się odpowiednio do zakresu swoich obowiązków, do wymagań niniejszego działu dotyczących ochrony tych towarów. 2 Krzysztof Grzegorczyk Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych - ADR 2005; Komentarz do nowelizowanej Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) Warszawa 2005 r.

4 14 Stefan SAWCZAK - Firma ZECO Systemy Ochrony Mienia Sp. z o.o. we Wrocławiu. Wykaz towarów niebezpiecznych dużego ryzyka Ilość Materiał lub przedmiot Klasa Podklasa Sztuki przesyłki Cysterna (l) Luzem (kg) (kg) 1.1 materiały i przedmioty a a materiały i przedmioty a a materiały i przedmioty grupy zgodności C a a materiały i przedmioty 0 a 0 gazy palne (kod klasyfikacyjny F) 3000 a b 2 gazy trujące (kody klasyfikacyjne zawierające litery T, TF, TC, TO, TFC lub TOĆ) z wyłączeniem aerozoli 0 a 0 3 materiały ciekłe zapalne I i II grupy pakowania 3000 a b materiały wybuchowe odczulone a a materiały wybuchowe odczulone a a materiały I grupy pakowania 3000 a b 4.3 materiały I grupy pakowania 3000 a b 5.1 materiały ciekłe utleniające I grupy pakowania nadchlorany, azotan amonowy oraz nawozy na bazie azotanu amonowego 3000 a b b 6.1 materiały trujące I grupy pakowania 0 a materiały zakaźne kategorii A (UN 2814i UN 2900) a materiały promieniotwórcze 3000 A 1, (materiał w specjalnej postaci) lub odpowiednio 3000 A 2, w sztukach przesyłki typu B(U), B (M) lub typu C 8 materiały żrące I grupy pakowania 3000 a b a Nie dotyczy b Niezależnie od ilości towarów, przepisy rozdziału nie mają zastosowania. UWAGA Wymagania niniejszego działu w odniesieniu do materiałów promieniotwórczych uważa się za spełnione jeżeli zastosowano przepisy Konwencji o Ochronie Fizycznej Materiałów Jądrowych, uzupełnioną zaleceniami IAEA INFCIRC/225(Rev.4). Celem ich jest przeciwdziałanie: - kradzieży środków transportu przewożących towary niebezpieczne w celu użycia ich w zamachach terrorystycznych (np. cysterny z paliwami ciekłymi lub gazami palnymi); - kradzieży przewożonych towarów niebezpiecznych i nielegalnego ich użycia (np. materiałów wybuchowych); - zamachów na środki transportu (np. na zaparkowane pojazdy). Ochrona ładunku powinna być realizowana przez wszystkich uczestników przewozu, ze szczególnym wskazaniem nadawcy i przewoźnika gdzie należy podjąć wszelkie środki ostrożności

5 Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych po nowelizacji Umowy Europejskiej (ADR) 15 w celu zminimalizowania ryzyka kradzieży lub użycia towarów niebezpiecznych niezgodnie z ich przeznaczeniem, prowadzącego do zagrożenia ludzi, mienia lub środowiska. Działania w tej sferze powinny obejmować: - ogólne środki bezpieczeństwa, takie jak identyfikacja kierowcy i przewoźnika przez nadawcę oraz ochrona miejsc załadunku, składowania i rozładunku (w przepisach drogowych wprowadzono obowiązek utrzymania przez właściwe władze aktualizowanej bazy danych o kierowcach, którzy ukończyli szkolenia w zakresie ADR); - szkolenie osób zaangażowanych w transport towarów niebezpiecznych; - szczególne środki bezpieczeństwa wobec towarów dużego ryzyka; - każdy członek załogi pojazdu przewożącego towary niebezpieczne powinien posiadać przy sobie dokument z fotografią potwierdzający jego tożsamość. - właściwa władza powinna prowadzić bieżącą ewidencję ważnych zaświadczeń o przeszkoleniu kierowców, określonych pod 8.2.1, wydanych przez tę władzę lub przez inną upoważnioną organizację. W przypadku przewozów drogowych dwa pierwsze z wymienionych powyżej działań dotyczą wszystkich towarów, dla których wymagane jest oznakowanie jednostki transportowej tablicami barwy pomarańczowej (gdy ilości towarów są większe od limitów podanych w podrozdziale ADR). Nowością w zakresie zastosowanych wyłączeń jest przyporządkowanie limitów używanych dotąd jedynie w przypadku sztuk przesyłki również do przewozu w cysternach i luzem. Załącznik podaje również szczegółowo wymogi w zakresie ochrony z takimi szczegółami jak zawartość planu ochrony włącznie, które powinny zawierać: (a) szczegółowy podział obowiązków w zakresie ochrony wraz ze wskazaniem kompetentnych i wykwalifikowanych osób, które posiadają odpowiednie uprawnienia do ich wykonania; (b) wykaz towarów niebezpiecznych podlegających ochronie lub wykaz rodzajów towarów niebezpiecznych podlegających ochronie; (c) opis wykonywanych czynności i ocenę związanych z nimi zagrożeń, z uwzględnieniem postojów niezbędnych do wykonania operacji transportowych, przechowywania towarów niebezpiecznych - przed, podczas i po przewozie - w pojeździe, w cysternie lub w kontenerze, a także krótkotrwałego składowania towarów niebezpiecznych związanego ze zmianą rodzaj u transportu lub środka transportu; (d) szczegółowy wykaz środków, które powinny być zastosowane w celu zminimalizowania zagrożeń, odpowiednio do zakresu obowiązków i odpowiedzialności uczestnika przewozu, obejmujący: szkolenie; procedury postępowania (np. reagowanie w stanach podwyższonego zagrożenia, kontrola pracowników nowo przyjętych i zmieniających stanowiska); działania praktyczne (np. wybór i korzystanie ze znanych tras przewozu, z uwzględnieniem dostępu do miejsc czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych (określonych pod lit. (c) oraz bliskości wrażliwych elementów infrastruktury); wyposażenie i inne środki, które powinny być użyte w celu zminimalizowania zagrożeń; (e) skuteczne i aktualne procedury powiadamiania i postępowania w przypadkach zagrożeń, nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i związanych z nimi zdarzeń; (f) procedury oceny i testowania planów ochrony oraz procedury przeglądów okresowych i aktualizacji tych planów; (g) środki zapewniające ochronę fizyczną informacji o transporcie zawartych w planie ochrony; (h) środki zapewniające ograniczenie dostępu do informacji o operacjach transportowych zawartych w planie ochrony wyłącznie do osób upoważnionych. Środki te nie powinny pozostawać w sprzeczności z wymaganiami dotyczącymi podawania informacji zawartymi w innych przepisach ADR. Przewoźnicy, nadawcy i odbiorcy powinni współpracować ze sobą oraz z właściwymi władzami w zakresie wymiany informacji o zagrożeniach, stosowania odpowiednich środków ochrony oraz postępowania w przypadku zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu.

6 16 Stefan SAWCZAK - Firma ZECO Systemy Ochrony Mienia Sp. z o.o. we Wrocławiu. Wśród przepisów rozdziału (towary dużego ryzyka) zwraca uwagę wymaganie ( ) dotyczące ochrony fizycznej pojazdów i ładunków. Z treści przepisu, a także zamieszczonej pod nim uwagi, nie wynika jednak konieczność instalowania w pojazdach nowych urządzeń lub śledzenia ich w czasie przewozu. Kończąc, chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na dwie dość ważne zmiany jakie narzuciła modyfikacja przepisów ADR 2005 a znacznie je zaostrzyły znowelizowane przepisy ADR 2007, otóż: Zmiana pierwsza wprowadza także zasady egzaminowania doradców do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych, zgodnie z umową europejską ADR. Zmiana ma na celu ułatwienie sposobu przedłużania świadectwa doradcy, na okres kolejnych 5 lat, to znaczy doradcy będą zdawali tylko część testową egzaminu bez ćwiczenia praktycznego. Drugą istotną zmianą w zakresie wyznaczania doradców do spraw bezpieczeństwa jest wprowadzenie do ustawy o transporcie drogowym naruszenia za niewyznaczenie doradcy. Na przedsiębiorców, którzy nie dopełnią tego obowiązku będzie nakładana kara administracyjna w wysokości 5000zł. W dniu 16 września 2005 r. opublikowano Oświadczenie rządowe z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 178 poz. 1481). W dniu 29 września 2005 r. zostały opublikowane kolejne rozporządzenia Ministra Infrastruktury związane z przewozem drogowym towarów niebezpiecznych: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187 poz. 1571); oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 187 poz. 1572). W dniu 13 października 2005 r. zostało opublikowane rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005 r. w sprawie uzyskiwania świadectwa przeszkolenia doradcy do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 200 poz. 1654). Od 1 lipca 2007 roku znacznie zostały zaostrzone przepisy dotyczące działu 1.8 Kontroli oraz innych środków wspomagających, stosowanych w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa szczególnie dotyczące egzaminowania ( ) doradców do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych Zmiany te jak już wcześniej wspominałem zostały wymuszone zmianami jakie do umowy ADR z dniem 1 stycznia 2005 r. zostały wprowadzone w ramach procesu dostosowywania umowy ADR do Zaleceń ONZ dotyczących transportu towarów niebezpiecznych 3 4. PODSUMOWANIE W dniu 1 stycznia 2007r. weszła (z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu przejściowego, przeznaczonego na przygotowanie narodowych wersji nowych przepisów) w życie kolejna seria zmian do przepisów technicznych Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych zmian do Umowy ADR, które dotyczą największej liczby adresatów przepisów, tj. nadawców i przewoźników towarów niebezpiecznych. Sądzę, że wizja funkcjonowania ADR wg kolejnych nowych reguł często niezrozumiałych, kłopotliwych i kosztownych obowiązków, jakie przyjdzie adresatom realizować w imię bezpieczeństwa pojmowanego zupełnie inaczej, niż dotychczas było rozumiane w transporcie towarów niebezpiecznych, konieczność angażowania sił i środków finansowych w walkę z hipotetycznym, nieokreślonym przeciwnikiem, nastraja mało optymistycznie. Można zastanawiać się czy jest to 3 United Nations Recomendations on Transport of Dangerous Goods wydanie trzynaste dok. ONZ nr ST/SG/AC.10/rev.13 z 2003 r.

7 Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych po nowelizacji Umowy Europejskiej (ADR) 17 potrzebne i czy firmy stać na realizację nowych wymagań, a zaraz potem konkludować - poczekajmy, zobaczymy, co z tego wyniknie. Dopóki ogólne wymagania ochrony antyterrorystycznej, określone w dziele ADR nie zostanę skonkretyzowane - dopóty firmy produkujące towary wysokiego ryzyka, nadające je do przewozu i transportujące - nie zostaną przekonane do wydawania pieniędzy na iluzoryczną ochronę. Chyba, że Manhattan lub Madryt powtórzą się we Wrocławiu, Poznaniu lub innym bliskim nam miejscu, i to z udziałem naszych ładunków i naszych cystern. Ale wtedy będzie już za późno na podejmowanie jakichkolwiek działań. I może ta perspektywa przekona sceptyków do wykonania minimum określonych w nowych przepisach działań, a resztę powinny dopilnować kontrole właściwych władz. Nie ulega jednak wątpliwości, że na pewno będzie znowu drożej. 5. LITERATURA 1. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U r., Nr 199, poz. 1671, ze zm.). 2. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. z 2002 r., Nr 194, poz. 1629, ze zm.). 3. Ustawa z dnia 1 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U r., Nr 141, poz i 1184, ze zm.). 4. Aktualny tekst umowy ADR wg stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2005 roku Dziennik Ustaw RP nr 178 z roku 2005 poz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005r w sprawie uzyskiwania świadectwa przeszkolenia doradcy do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 200 poz. 1654). 6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187 poz. 1571); 7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 187 poz. 1572). 8. Oświadczenie rządowe z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 178 poz. 1481). 9. Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania świadectwa przeszkolenia doradcy do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz.U. z 2002 Nr 237 poz 2013). 10. Rafał Buchcar, Krzysztof Grzegorczyk, Bolesław Hancyk - Błonie 2005 r.- "Towary niebezpieczne w transporcie drogowym". 11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz z 11 lipca 2002 r.).