STANDARDOWA CHLEWNIA NA 39 DJP W CYKLU ZAMKNIĘTYM DLA GOSPODARSTW RODZINNYCH WG PROJEKTU IBMER

Transkrypt

1 Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2008 Grzegorz Fiedorowicz, Franciszek Gancarz Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie STANDARDOWA CHLEWNIA NA 39 DJP W CYKLU ZAMKNIĘTYM DLA GOSPODARSTW RODZINNYCH WG PROJEKTU IBMER Streszczenie W Instytucie Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa (Zakład Standaryzacji Technik Utrzymania Zwierząt) opracowano projekt standardowej chlewni na 39 DJP w cyklu zamkniętym dla gospodarstw rodzinnych i farmerskich. Projekt wykonano zgodnie z obowiązującymi od roku 2004 standardami technologicznymi opartymi na regulacjach prawnych U.E. i naszego kraju. Zawiera on założenia programowe chlewni, systemy utrzymania poszczególnych kategorii świń, wyposażenie techniczne i technologiczne, technikę żywienia, pojenia, usuwania odchodów oraz zestawienie maszyn i urządzeń. Projekt standardowej chlewni spełnia wymagania dobrostanu zwierząt jak również prowadzenia produkcji ekonomicznej i przyjaznej środowisku naturalnemu. Przewiduje się zastosowanie biofiltra do oczyszczania powietrza usuwanego z chlewni w procesie wentylacji. Projekt został wdrożony w gospodarstwie farmerskim. Słowa kluczowe: projekt chlewni, obrót stada, sektor reprodukcji, sektor tuczu, wyposażenie techniczne, standardy technologiczne, biofiltr Wprowadzenie Intensyfikacja chowu i hodowli świń w mniejszej koncentracji uwzględniająca efektywność ekonomiczną oraz ochronę środowiska naturalnego wymaga stworzenia optymalnych warunków utrzymania. Warunki te zostały określone w tzw. standardach technologicznych obwarowanych regulacjami prawnymi Unii Europejskiej i krajowymi. Regulacje te zostały wymienione w spisie literatury. Sprawą nadrzędną tych regulacji jest dobrostan utrzymywanych zwierząt i ochrona środowiska naturalnego. Omawiany projekt IBMER został opracowany według nowoczesnych standardów technologicznych zawartych w poradniku Systemy utrzymania świń wydawnictwa IBMER i DAAS (2004). Projekt chlewni (w cyklu zamkniętym) jest rozwiązaniem nowoczesnym, uwzględnia wymagania dobrostanu zwierząt i ochronę środowiska naturalnego. 79

2 Grzegorz Fiedorowicz, Franciszek Gancarz Opis projektu technologicznego Założenia programowe chlewni Chlewnia o obsadzie stada podstawowego: 42 lochy i 2 knury z produkcją w cyklu zamkniętym, składa się z dwóch sektorów: sektor reprodukcji i sektor produkcji tuczu. Przy ewentualnym wprowadzeniu inseminacji, w chlewni można utrzymywać tylko jednego knura próbnika. Strukturę stada i roczny obrót stada przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Roczny obrót stada w chlewni w cyklu zamkniętym i potrzebna powierzchnia dla poszczególnych kategorii świń Table 1. Annual herd rotation in the piggery of closed breeding cycle and necessary area for particular pig categories Kategoria świń Przelotowość, szt Okres przebywania danej kategorii, m-ce Wymagana powierzchnia wg standardów technologicznych, m 2 /szt Średnioroczny stan świń, szt Potrzebna łączna powierzchnia, m 2 Liczba sztuk dużych, DJP przelicznik razem Knury , 10 przy kryciu w kojcu knura ,40 0,80 Lochy - w tym: z prosiętami do 1 m-ca , ,35 14, ,0 karmiące X 49 X X luźne 12 0,5 2,25 X 27 X X prośne 18 3,5 2,25 X 41 X X Prosięta odsadzone do 2 m-ca Warchlaki 2-3 m-ca Tuczniki 4-6 m-ca , /12 = ,02 1, ,20-0, /12 = ,07 2, ,5 0,40-1, ,5/12 = ,14 19,6 Razem X X X X 39,38 Przeliczniki sztuk fizycznych trzody chlewnej na DJP wg Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia (Dz.U. nr 102, poz zał. 7) oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia (Dz.U. nr 92, poz. 769). 220 szt. warchlaków na sprzedaż i 500 szt. do chowu Źródło: Fiedorowicz [2006] 80

3 Standardowa chlewnia na 39 DJP... Obrót stada i jego struktura oparta jest na następujących założeniach produkcyjnych: 30% remont i brakowanie loch, 2 mioty w roku, po 12 prosiąt w miocie, odchów 20 prosiąt od lochy rocznie, 15% brakowania młodzieży (w tym: 10% prosiąt i 5% warchlaków), 220 warchlaków nadwyżkowych przeznacza się na sprzedaż, średnioroczny stan świń wszystkich kategorii 293 sztuki, liczba sztuk dużych (DJP) 39,38. Systemy utrzymania świń Systemy utrzymania świń zostały przedstawione na rysunkach 1, 2 i 3. Rysunek 1 przedstawia rzut przyziemia chlewni z podziałem na sektory: reprodukcji i produkcji tuczu. W sektorze reprodukcyjnym (rys. 1 i 2) zastosowano system bezściółkowy z podłogą szczelinową w strefie gnojowej. W celu stworzenia lepszego komfortu w strefie legowiskowej dla loch można zastosować małą ilość ściółki w postaci sieczki ze słomy. Rysunki 1 i 2 (przekrój A-A) obrazują sektor reprodukcji, w którym umieszczone są stanowiska i kojce dla knura i loch luźnych (LL), prośnych (LP), loch karmiących z prosiętami (LK), loch chorych oraz prosiąt odsadzonych. Rysunki 1 i 3 (przekrój B-B) przedstawiają sektor tuczu z kojcami zbiorowymi na głębokiej ściółce. W sektorze produkcyjnym tuczarni zastosowano system utrzymania na głębokiej ściółce. Utrzymanie świń jest zaprojektowane zgodnie ze standardami technologicznymi obowiązującymi w Unii Europejskiej. Wyposażenie techniczne chlewni Zestawienie maszyn i urządzeń do projektu przedstawia tabela 2. W sektorze reprodukcyjnym wyposażenie techniczne, w zależności od fazy fizjologicznej zwierząt (zaawansowania ciąży lochy), będzie zróżnicowane. W sekcji utrzymującej lochy karmiące (LK) instaluje się kojce porodowe z jarzmami porodowymi. W kojcach porodowych i dla macior karmiących prosięta - podłoga o powierzchni 4 m 2, jest częściowo szczelinowa, częściowo lita. Gniazda dla prosiąt powinny mieć powierzchnię 0,7 m 2. Prosięta odsadzone (warchlaki) utrzymywane są w kojcach zbiorowych z podłogą litą w części legowiskowej, a w części gnojowej z podłogą szczelinową. W części legowiskowej wskazane jest zastosowanie niewielkiej ilości ściółki w postaci sieczki ze słomy. We wszystkich sektorach przegrody kojców są zabezpieczone przed korozją przez ocynkowanie. Technika żywienia i pojenia Koryta na paszę w sektorze reprodukcyjnym są zainstalowane w części żywieniowej zarówno na stanowiskach indywidualnych, jak i w kojcach zbiorowych. Wszystkie zwierzęta karmione są ręcznie na sucho paszami treściwymi, 81

4 Grzegorz Fiedorowicz, Franciszek Gancarz Rys. 1. Chlewnia na 39 DJP. Rzut przyziemia [Gancarz 2006] Fig. 1. Piggery for 39 livestock units (LU).Projection of the basement [Gancarz 2006] 82

5 Standardowa chlewnia na 39 DJP... sporządzonymi we własnym zakresie w paszarni. Do rozdrabniania pasz zbożowych zastosowano śrutownik tarczowy lub rozdrabniacz uniwersalny. Zadawanie pasz w sektorze reprodukcyjnym odbywa się za pomocą wózka gospodarczego T 001. W sektorze tuczu zastosowano karmniki do automatycznego żywienia paszą suchą. Rys. 2. Sektor reprodukcji. Przekrój A-A [Gancarz 2006] Fig. 2. Reproduction sector. A-A cross-section [Gancarz 2006] Rys. 3. Sektor tuczu. Przekrój B-B [Gancarz 2006] Fig. 3. Fattening sector. B-B cross-section [Gancarz 2006] Zaopatrzenie w wodę dla loch w indywidualnych kojcach, knurów i loszek oraz loch chorych odbywa się za pomocą poideł smoczkowych zainstalowanych nad korytami. W kojcach dla loch prośnych zainstalowano poidła miseczkowe zainstalowane pomiędzy kojcami w strefie gnojowej. W sektorze tuczu zaopatrzenie w wodę z poideł miseczkowych zainstalowanych na przegrodach kojców. 83

6 Grzegorz Fiedorowicz, Franciszek Gancarz Tabela 2. Zestawienie maszyn i urządzeń do projektu chlewni na 39 DJP w cyklu zamkniętym Table 2. List of the machines and facilities to designed piggery building for 39 LU at closed breeding cycle Lp. Maszyna lub urządzenie I. Wyposażenie stanowisk i kojców a) w sektorze reprodukcyjnym: 1. Kojec karmowy dla loch luźnych i prośnych 2. Kojec porodowy dla loch Charakterystyka techniczna Samoblokujący wielostanowiskowy grupowe utrzymanie loch Wielkopolski kojec porodowy dla loch Liczba sztuk 3. Kojec dla knura 1 4. Kojec dla loch odizolowanych 2 b) w sektorze produkcyjnym (tuczu): Kojce dla warchlaków (prosiąt 5. odsadzonych) 6. Kojce dla tuczników Przegrody z prętów stalowych, ocynkowanych II. Wyposażenie do przygotowania i zadawania pasz oraz pojenia a) w sektorze reprodukcyjnym: 7. Koryta indywidualne dla loch z prosiętami Koryta zbiorowe dla loch luźnych i prośnych 5 9. Koryto dla knura Koryto dla loch odizolowanych Poidła dla loch z prosiętami i loch odizolowanych Poidła miseczkowe dla loch luźnych i prośnych oraz dla knura Typ H214, 215 dla świń w kojcach indywidualnych Typ PAT dla świń dorosłych Poidła dla prosiąt 12 b) w sektorze reprodukcyjnym: 14. Mieszarka silos 1200 dm 3 1 Śrutownik tarczowy lub rozdrabniacz uniwersalny Wózek gospodarczy 1 b) w sektorze produkcyjnym (tuczu) Karmniki zbiorowe automatycznego żywienia (autokarmiki) dla tuczników Poidła miseczkowe dla tuczników Producent MEPROZET Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Rolnictwa Sp. z o.o. Poznań, ul. Żmigrodzka 41/49, Poznań Dystrybutor: Terraexim- Agroimpex Poznań MEPROZET Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Rolnictwa Sp. z o.o. Poznań, ul. Żmigrodzka 41/49, Poznań Dystrybutor: Terraexim- Agroimpex Poznań MEPROZET Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Rolnictwa Sp. z o.o. Poznań, ul. Żmigrodzka 41/49, Poznań Dystrybutor: Terraexim- Agroimpex Poznań MEPROZET Kościan, ul. Gostyńska 71, Kościan M-Rol Mechanika Maszyn Rolniczych s.c., ul. Stzrelecla 45 b, Odolanów siębiorstwo Produkcyjno Autokarmnik do pasz sypkich H246 o poj. 100 dm 3 8 Handlowe Sp. z o.o. ul. Obodrzycka 61, Poznań POLNET Poznań, Przed- SPOMASZ Żnin Typ PAT dla świń dorosłych 16 POM Brodnica 84

7 Standardowa chlewnia na 39 DJP... cd Tabela 2. Zestawienie maszyn i urządzeń do projektu chlewni na 39 DJP w cyklu zamkniętym Table 2. List of the machines and facilities to designed piggery building for 39 LU at closed breeding cycle Lp. Maszyna lub urządzenie Charakterystyka techniczna Liczba sztuk Producent III. Usuwanie odchodów a) w sektorze reprodukcyjnym: 19. Taczka do obornika (z usuwaniem ręcznym) 1 TECHMET Przedsięb. Prod.- Usług.-Handlowe s.c. ul. Kolejowa 11, Złotów HYDRAMET Przedsięb. Prod.-Usług.-Handlowe sp. z o.o. ul. Obwodowa 3, Giżycko POMAROL Przedsięb. Prod.- Usług.-Handlowe, ul. Przemysłowa 4, Biskupiec k/olsztyna b) w sektorze produkcyjnym (tuczu) 20. Ładowacz czołowy na ciągniku (2 razy w roku usuw. na gnojownię lub rozwoż. roztrząsaczem 1 IV. Gnojownia 21. Płyta obornikowa z 3-ma ściankami 22. Zbiornik gnojowni (gnojówka i woda gnojowa) V. Zbiornik na gnojowicę Zbiornik o poj. całkowitej (z sektora reprod.) Pompa do gnojowicy stacjonarna Powierzchnia łączna min. 40 m 3 2 Pojemność min. 35 m 3 1 Pojemność min. 150 m 3 1 Do przepompow. gnojowicy ze zbiornika (wydatek m 3 /h) 25. Wóz asenizacyjny T 507/2 Pojemność 2500 dm Wykonanie we własnym zakresie Wykonanie we własnym zakresie x Warstwa 25 cm słomy, V. Biofiltr 5 cm trocin 1 Prototyp x instalowany w wersji chlewni o mniejszej uciążliwości zapachowej dla środowiska Źródło: opracowanie własne Technika usuwania odchodów Roczną produkcję nawozu naturalnego wymagającego usuwania z chlewni przedstawia tabela 3. W sektorze reprodukcyjnym, w systemie bezściółkowym, usuwanie odchodów odbywa się samospływem w kanale gnojowico- 85

8 Grzegorz Fiedorowicz, Franciszek Gancarz wym, a ze strefy legowiskowej, z małą ilością ściółki (sieczki ze słomy) ręcznie. Do magazynowania gnojowicy służy zbiornik o pojemności min. 150 m 3. W sektorze tuczu, z utrzymaniem tuczników na głębokiej ściółce, obornik przechowywany jest w kojcach w budynku, a jego usuwanie odbywa się przy użyciu ciągnika z ładowaczem czołowym, oddzielnie z każdego kojca. Usuwanie obornika dokonuje się dwa razy w roku: na wiosnę i jesienią, gnojówka natomiast przechowywana jest w szczelnym zbiorniku zlokalizowanym obok budynku chlewni. Tabela 3. Roczna produkcja nawozu naturalnego w projektowanej chlewni Table 3. Annual manure production in designed piggery Kategoria świń Średnioroczny stan Roczna produkcja nawozu naturalnego (t) szt. fiz. DJP Kał Mocz Ściółka Obornik Łączna ilość nawozu naturalnego (t) Gnojowica lub gnojówka Knury 2 0,80 3,65 5,84 9,5 Lochy 42 14,70 92,10 153,3 245,4 Prosięta odsadzone 67 1,34 24,50 49,00 73,5 Warchlaki 42 2,94 23,0 45,9 0,3 69,2 21,0 Tuczniki ,6 107,5 214,9 7,0 329,4 69,4 Razem ,38 250,75 468,94 7,3 398,6 418,8* * z wodą technologiczną Do przechowywania obornika w okresie przejściowym (przed wywiezieniem na pola) przewidziana jest gnojownia o powierzchni płyty minimum 40 m 2 i zbiornik na gnojówkę minimum 35 m 3. Projekt chlewni przewiduje możliwość zainstalowania biofiltra służącego do oczyszczania emitowanego powietrza z pomieszczenia do atmosfery (rys. 4). Biofiltr wykonany w IBMER składa się z następujących elementów: - zbiornik, w którym znajduje się wkład filtracyjny z sieczki ze słomy - warstwa 25 cm i trocin 5 cm w górnej warstwie, - dmuchawa o wydajności Q = m 3 /h i wytwarzanym nadciśnieniu kpa, - parownik z regulacją ilości wytwarzanej pary, - skrzynka sterownicza, - wentylator wytwarzający nadciśnienie w pomieszczeniu. 86

9 Standardowa chlewnia na 39 DJP... Rys. 4. Czyszczenie powietrza przy użyciu biofiltra (fot. Eymontt A., 2000) Fig. 4. Air cleaning by means of a biofilter (photo by Eymontt, 2000) Wymagane jest zamgławianie parą wodną powietrza przed wejściem do filtra w celu prawidłowej jego pracy. 1 m 2 filtra oczyszcza 250 m 3 powietrza na godzinę. Redukcja emisji odoru wynosi %, a NH 3 100%. Podsumowanie Opracowany przez Zakład Standaryzacji Technik Utrzymania Zwierząt IB- MER projekt standardowy chlewni na 39 DJP spełnia wymagania stawiane dyrektywami UE i przepisami krajowymi wymienionymi w spisie literatury. Projekt zapewnia dobrostan i wysoką produkcyjność zwierząt, właściwą funkcjonalność wszystkich ciągów technologicznych oraz ochronę środowiska naturalnego. Został on wdrożony w gospodarstwie farmerskim i będzie objęty oceną w zakresie technologii i mikroklimatu, po której nastąpi upowszechnienie poprzez instrukcję wdrożeniową. Bibliografia Dyrektywa Rady 98/58/EC z dnia 20 lipca 1998 r. o ochronie zwierząt trzymanych dla celów gospodarskich Dyrektywa Rady 91/630/EEC z dnia 19 listopada 1991 r. określająca ogólne minimalne standardy ochrony świń Dyrektywa Rady 2001/88/EC zawierająca konkretne standardy ochrony macior karmiących i prosiąt 87

10 Grzegorz Fiedorowicz, Franciszek Gancarz Dyrektywa Komisji 2001/93/WE zawierająca postanowienia szczegółowe dla różnych kategorii świń Eymontt A., Malec R., Piotrkowski M Biofiltracja jako jeden ze sposobów redukcji gazów z budynków inwentarskich. Materiały na VI Międzynarodową konferencję Naukową nt. Problemy intensyfikacji produkcji zwierzęcej w uwzględnieniem ochrony środowiska i przepisów UE. Warszawa, ss Praca zbiorowa Systemy utrzymania świń. Poradnik. Projekt bliźniaczy PHARE. Standardy dla gospodarstw rolnych. IBMER Warszawa i Duńskie Służby Doradztwa Rolniczego, Skejby - Aarhus Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2 września 2003 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich, Dz.U. Nr 167 poz z późn. zm. 88