GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I OPIEKI NAD DZIEKIEM I RODZINĄ

Transkrypt

1 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I OPIEKI NAD DZIEKIEM I RODZINĄ NA LATA

2 1. Wstęp Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej do zadań własnych gminy należy tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. Założenia Programu są zgodne z głównym przesłaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miasto Świdnica na lata , która koncentruje się na rodzinie, a które brzmi: Wzmocnienie rodziny, jako fundamentu społeczności. Przedstawiciele instytucji i organizacji pozarządowych, którzy uczestniczyli w procesie wypracowywania zadań do Strategii zaakcentowali, że: od siły rodziny i każdej jednostki naszej społeczności zależą efekty podejmowanych działań. Budowanie dobrych relacji i więzi rodzinnych ma wpływ na ochronę dzieci i młodzieży przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. Rodzina funkcjonalna, konsekwentnie i z powodzeniem spełniająca swoje zadania, stanowi dla swych członków, przede wszystkim dzieci, źródło poczucia własnej wartości i bezpieczeństwa. Osłabienie rodziny sprzyja powstawaniu sytuacji kryzysowych, które przenoszą się na środowisko lokalne. Rodzina to podstawowe środowisko, które powinno zapewnić bezpieczeństwo emocjonalne dziecku. Oddziałuje w sposób świadomy i nieświadomy na osobowość dziecka, przekazując mu swój system wartości, tradycje, ukierunkowuje jego aktywność i postępowanie na całe życie. Jest najbardziej stabilnym punktem odniesienia w doświadczeniu dziecka. Dlatego jeśli w funkcjonowaniu rodziny pojawiają się dysfunkcje, instytucje i służby zobligowane do wspierania rodziny zobowiązane są do podjęcia na jej rzecz określonych działań. W pracy tej bardzo istotne jest koordynowanie działań wszystkich instytucji, zobligowanych do wspierania rodziny. Problemy występujące w rodzinie często są złożone i wymagają interdyscyplinarnych rozwiązań. Choroba alkoholowa, czy pijaństwo rodziców, przemoc w rodzinie, niewydolność w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, to główne problemy dezorganizujące życie rodzin, którym często towarzyszy również problem ubóstwa, długotrwałego bezrobocia, czy zagrożenie eksmisją. Dlatego rodziny dysfunkcyjne wymagają stałego monitorowania przez pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych, pracowników przychodni medycznych, policji, kuratorów sądowych i przedstawicieli innych instytucji, które mają kontakt z rodziną oraz podejmowania działań na rzecz rodziny w oparciu o sprecyzowany plan działania. Praca z rodziną przedstawicieli służb społecznych powinna być połączona ze wsparciem ze strony środowiska, w tym również bliższych i dalszych krewnych oraz aktywnością własną ze strony rodziny. Ponadto, praca z rodziną powinna być prowadzona przez odpowiednio przygotowaną kadrę, kompleksowa i obiektywna oraz podejmowana możliwie jak najwcześniej. Organizując różnorodne formy wsparcia na rzecz rodziny wieloproblemowej, należy doceniać i konsekwentnie realizować zasadę podstawowej roli opiekuńczej i wychowawczej rodziny w rozwoju dziecka. Zamiast zastępować rodzinę w jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, należy ją wspierać i wspomagać tak, aby przywrócić jej prawidłowe funkcjonowanie. Stąd założeniem Programu jest wsparcie rodziny naturalnej, już na etapie, gdy problemy się zaczynają oraz eliminowanie takich sytuacji, kiedy dziecko musi opuścić własną rodzinę. Strona 1

3 Program będzie realizowany w szczególności w oparciu o następujące akty prawne: - ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.), - Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miasto Świdnica na lata , - Strategię Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Świdnickiego na lata , - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz z późn. zm.), - ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm.), - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179 poz. 1485, z późn. zm.), - ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536), I. Diagnoza Diagnoza do Programu oparta została o analizę społeczną Gminy Miasta Świdnicy zawartą w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miasto Świdnica na lata Jedną z metod służących sporządzeniu analizy była ankieta wśród lokalnych organizacji pozarządowych, miejskich i powiatowych instytucji, placówek oświatowych, parafii, radnych miejskich i pracowników pomocy społecznej w Świdnicy. Spośród trzech najważniejszych powodów problemów społecznych rodzin, ankietowani najczęściej wymieniali bezrobocie 67,2%, uzależnienia 67,2% oraz niezaradność życiową 48,4%. Jako przyczyny problemów społecznych dzieci i młodzieży, ankietowani najczęściej wymieniali zaniedbania wychowawcze 71,4%, przemoc międzyrówieśniczą 52,4% i bezproduktywne spędzanie czasu wolnego 50,8%. Wykres nr 1. Zarejestrowani bezrobotni mieszkańcy Świdnicy źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy W grudniu 2010 r. z ogólnej liczby bezrobotnych 475 osób pobierało zasiłek dla bezrobotnych. Na ekonomiczną i społeczną sferę życia rodzin ma szczególnie wpływ bezrobocie długookresowe. Im dłuższy jest czas pozostawania bez pracy, tym mniejsze szanse na ponowne zatrudnienie. Znaczna część osób długotrwale bezrobotnych uchyla się od pracy, korzystając jednocześnie ze środków pomocy społecznej. W 2009 r. długotrwale bezrobotne były 64 osoby. Strona 2

4 Tabela nr 1. Wydatki Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. źródło finansowania środki z budżetu gminy zł zł zł zł zł zł środki z budżetu państwa zł zł zł zł zł zł łącznie zł zł zł zł zł zł 2 źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdnicy Z dniem 1 stycznia 2010 r. w struktury Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Świdnicy zostały włączone zadania realizowane przez Dom Dziennego Pobytu i Referat Świadczeń Rodzinnych oraz część zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych: 1 wydatki ogółem 2 wydatki z wyłączeniem nowych zadań W 2010 r mieszkańców Świdnicy objętych było różnorodnymi formami pomocy społecznej, co stanowi 8% ogółu mieszkańców Miasta. W 2006 r. pomocą tą objętych było 13,3% mieszkańców. Głównym powodem przyznawania świadczeń z pomocy społecznej jest ubóstwo. Przesłanka, która najczęściej towarzyszy ubóstwu to bezrobocie. W 2009 r. i 2010 r. następował systematyczny wzrost liczby rodzin i osób korzystających ze środków pomocy społecznej z tego powodu. Wykres nr 2. Korzystający z pomocy społecznej z powodu bezrobocia liczba rodzin liczba osób w rodzinie źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdnicy Szczególnej opieki wymagają dzieci wychowywane w rodzinach ubogich. Pracownicy socjalni, wspólnie z pedagogami szkolni, podejmują działania w celu objęcia dożywianiem wszystkich tego wymagających dzieci, uczniów szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, a także tych, które uczęszczają do przedszkoli i żłobka. W 2010 r. 761 dzieci i młodzieży objęto tą formą pomocy. W stołówce szkolnej posiłek mają również możliwość spożyć np. emeryci i renciści o niskich dochodach. Gmina kładzie nacisk na to, aby był to posiłek dwudaniowy, nieróżniący się od obiadów komercyjnych kupowanych w stołówkach szkolnych. Wykres nr 3. Liczba osób, którym przyznano posiłki lub środki finansowe na zakup żywności w ramach programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania posiłek w stołówce szkolnej posiłek w jadłodajni zasiłek celowy źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdnicy Strona 3

5 Systematycznie wzrasta zapotrzebowanie na formy pomocy nie mieszczące się w sferze finansowej, usługowej, czy w naturze. Coraz częściej podopieczni pomocy społecznej poszukują wsparcia psychologicznego, terapeutycznego, prawnego oraz pracy socjalnej. Praca socjalna z rodziną/osobą samotną swój początek ma zawsze w miejscu, gdzie egzystuje podopieczny. Tylko w mieszkaniu zajmowanym przez podopiecznego pracownik socjalny spotyka klienta w prawdziwym (najmniej zafałszowanym) kontekście jego życia. Klient przebywający na swoim terenie jest zwykle autentyczny i szczery. Ponadto w naturalnym środowisku życia wyraźnie manifestują się możliwe zagrożenia, jak i elementy, na których można budować program pomocowy. Tabela nr 2. Świadczenia niepieniężne. forma świadczenia liczba rodzin liczba osób praca socjalna poradnictwo specjalistyczne źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdnicy II. Cel główny Wypracowanie spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w Mieście Świdnicy. III. Cele szczegółowe Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych dziecka i rodziny. Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywanie już istniejących. Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży. Zapobieganie uzależnieniom od środków psychoaktywnych. Wsparcie interdyscyplinarne dzieci i rodzin naturalnych. IV. Adresaci programu Rodziny wychowujące dzieci, dotknięte przemocą, problemem uzależnień, zagrożone ubóstwem, przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Strona 4

6 V. Zasoby Na terenie Miasta Świdnicy w budowę lokalnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną powinny włączyć się: - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdnicy, - placówki oświatowe, - Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Świdnicy, - Komenda Powiatowa Policji w Świdnicy, - Miejska Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Świdnicy, - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, - Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy. - zakłady opieki zdrowotnej, - organizacje pozarządowe, - parafie. VI. Zadania do realizacji Koordynowanie i organizowanie działań w ramach Programu, inicjowanie nowych rozwiązań należy do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Świdnicy. Program ma charakter otwarty i może być aktualizowany w miarę pojawiających się potrzeb. W lokalnym systemie działań w zakresie rozwiązywania problemów społecznych rodziny należy wziąć pod uwagę uczestnictwo różnych podmiotów i instytucji. W działaniach profilaktycznych na rzecz rodzin wychowujących dzieci należy szczególną rolę przypisać organizacjom pozarządowym oraz kościelnym. Tak rozumiany program stanowić będzie pełne i kompleksowe ujęcie systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. Cel : Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych dziecka i rodziny - objęcie dożywianiem wszystkich tego wymagających dzieci, uczniów szkół podstawowych i gimnazjów w formie dwudaniowych obiadów, na terenie placówek oświatowych, - dofinansowanie wydatków związanych z dożywianiem dzieci i młodzieży, podopiecznych placówek wsparcia dziennego, - monitorowanie sytuacji zdrowotnej dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (m.in. kontakt z punktami szczepień, lekarzami rodzinnymi), - zapewnienie osobom doznającym przemocy w rodzinie miejsca w hostelu, - objęcie dożywianiem, w ramach rządowego programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania, osób dorosłych wymagających tej formy wsparcia, szczególnie w wieku senioralnym, - dofinansowanie działalności Świdnickiego Banku Żywności w zakresie dystrybucji żywności unijnej oraz zbiórek żywności organizowanych na terenie Miasta, - zapewnienie pomocy materialnej i rzeczowej ubogim rodzinom, - pomoc w zaopatrzeniu osób niepełnosprawnych w niezbędny sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze. Strona 5

7 Cel: Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywanie już istniejących - sfinansowanie pracy psychologów służących wsparciem uczniom, ich rodzicom i nauczycielom na terenie szkół podstawowych i gimnazjalnych, - systematyczne monitorowanie rodzin zagrożonych kryzysem przez pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych oraz przedstawicieli innych zawodów kontaktujących się z rodziną, - organizacja specjalistycznego wsparcia psychologicznego, terapeutycznego i prawnego na rzecz rodzin zagrożonych kryzysem, - organizacja działań podnoszących kompetencje wychowawcze rodziców, - organizacja narad, szkoleń, konferencji i spotkań informacyjnych służących doskonaleniu system współpracy instytucji i organizacji, - ustawiczne doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników socjalnych, poprzez udział w warsztatach i innych formach edukacyjnych, - bieżąca analiza problematyki bezrobocia na terenie Miasta oraz doskonalenie współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy, ze szczególnym uwzględnieniem działań służących powrotowi osób długotrwale bezrobotnym na rynek pracy, - bieżące aktualizowanie strony internetowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Świdnicy w zakresie miejsc i form pomocy osobom i rodzinom będącym w kryzysie. Cel: Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży - monitorowanie rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, - wypracowanie standardów pracy z rodziną wieloproblemową, w której wychowywane są dzieci, przez instytucje i organizacje zajmujące się rodziną i dzieckiem, - umożliwienie dzieciom z rodzin wieloproblemowych uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez placówki wsparcia dziennego, szczególnie w zajęciach socjoterapeutycznych, - wspieranie i promocja inicjatyw lokalnych w zakresie wsparcia rodziny i dziecka. Cel: Zapobieganie uzależnieniom od środków psychoaktywnych - profilaktyka poprzez edukację oraz wczesna interwencja w rodzinach zagrożonych uzależnieniami, - integracja działań podejmowanych w ramach Programu, a przyjętych do realizacji w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2011 i Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy oraz Ochrony Ofiar Przemocy na lata Cel: Wspieranie interdyscyplinarne dzieci i rodzin naturalnych - koordynacja działań i bieżąca współpraca podmiotów podejmujących różnorodne działania na rzecz dzieci i młodzieży, - edukacja służb społecznych w zakresie wykorzystania metody pracy interdyscyplinarnej w rozwiązywaniu problemów dziecka i rodziny, Strona 6

8 - dobór działań naprawczych na rzecz dziecka i rodziny w oparciu o działania interdyscyplinarne, - tworzenie rejestru dzieci zagrożonych umieszczeniem w zastępczych formach opieki, - umożliwienie mieszkańcom Świdnicy dostępu do materiałów z zakresu rodziny, rozwoju dziecka i z zakresu problemów związanych z tymi zagadnieniami. Służby społeczne pracując na rzecz dziecka i rodziny zagrożonej dysfunkcją potrzebują wsparcia ze strony podmiotów podejmujących działania na rzecz całej społeczności lokalnej szczególnie w obszarze oświaty, kultury, sportu, mieszkalnictwa czy transportu publicznego. Środowiska słabsze wymagają oddziaływań interdyscyplinarnych nie tylko z zakresie dysfunkcji, która uruchamia zainteresowanie służb społecznych, ale wszystkich obszarów życia. Pełny i akceptowany społecznie udział rodziny w życiu społeczności lokalnej jest najlepszym gwarantem, że rodzina realizuje wszystkie swoje funkcje. VII. Finansowanie Programu Program będzie finansowany ze środków budżetu Gminy Miasta Świdnicy, dotacji oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł. X. Monitorowanie Programu Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdnicy do 31 marca każdego roku przedłoży Radzie Miejskiej w Świdnicy sprawozdanie z realizacji Programu. Strona 7