WOJEWÓDZKI PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA DLA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA DLA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Szczecin, czerwiec 2008

2 Opieka nad zabytkami to działania obejmujące czynną ingerencję w substancję zabytkową, polegającą na bezpośrednich czynnościach badawczych i technicznych mających na celu podtrzymanie ich egzystencji. Obowiązek opieki nad zabytkiem polega na zapewnieniu warunków: utrzymania zabytku i jego otoczenia w jak najlepszym stanie, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i budowlanych na podstawie odpowiednich badań naukowych, ich dokumentowaniu, popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczenia dla historii i kultury.

3 Ochrona zabytków jest to m.in. ustanawianie w systemie prawnym warunków pozwalających na utrzymanie fizyczne substancji zabytkowej. Ochrona zabytków polega w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków poprzez odpowiednie ich zagospodarowanie i utrzymanie, zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków, udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków, przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę, uwzględnianie działań ochronnych w planowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.

4 OPINIA WOJEWÓDZKIEGOKONSERWATORA ZABYTKÓW O PROGRAMIE OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO: Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie po zapoznaniu się z przedłożonym ( ) Wojewódzkim Programem Opieki nad Zabytkami na lata ( ) opiniuje przedłożony Program pozytywnie. ( ) Dokument zawiera wszystkie niezbędne dane i analizy, a także charakterystykę dziedzictwa kulturowego województwa zachodniopomorskiego, wskazuje obszary i obiekty o szczególnym znaczeniu dla województwa. Dokument ten wraz z diagnozą stanu zachowania dziedzictwa kulturowego - analizą SWOT stał się podstawą do określenia celów i zadań programu opieki nad zabytkami dla Województwa. ( )

5 Do najważniejszych obszarów i obiektów zabytkowych Pomorza należą: tereny średniowiecznych miast o zachowanych układach urbanistycznych tereny historycznie ukształtowanych układów ruralistycznych, w tym o metryce średniowiecznej, zespoły dworsko-parkowo-folwarczne, o potencjalnych możliwościach adaptacji na cele turystyczne; zamki książęce, rycerskie i zakonne zabytki techniki np. latarnie morskie, budynki kolejowe, młyny wodne i wiatraki, zabudowania portowe, zabytki militarne - od średniowiecznych murów miejskich poprzez nowożytne fortyfikacje do dzieł obronnych II wojny światowej relikty osadnictwa pradziejowego, cmentarze wojenne i wyznaniowe, układy drożne, z zachowaną historyczną geometrią, nawierzchnią i obsadzeniami alejowymi

6 DLA WOJEWÓDZTA ZACHODNIOPOMORSKIEGO ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADOWE UKŁADY URBANISTYCZNE TRZEBIATÓW CHOJNA

7 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADOWE UKŁADY RURALISTYCZNE BIAŁY ZDRÓJ SŁOWINO STRZMIELE

8 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADY ZABUDOWY MIAST MIESZKOWICE MORYŃ SZCZECIN

9 PRZYKŁADY ZABUDOWYWIEJSKIEJ KRUPY NIEBOROWO TANOWO SŁOWINO WOJEWÓDZKI PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA

10 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADY ARCHITEKTURY SAKRALNEJ CHWARSZCZANY GIŻYNO BRZESKO

11 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADY ARCHITEKTURY REZYDENCJONALNEJ SZCZECIN PĘZINO PŁOTY

12 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADY BUDOWNICTWA OBRONNEGO CHOJNA PYRZYCE

13 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADY ZABYTKÓW PRZEMYSŁU I TECHNIKI NIECHORZE KOŁOBRZEG SZCZECIN - PODJUCHY

14 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZELEWICE RYBOKARTY PRZYKŁADY ZAŁOŻEŃ ZIELENI KOMPONOWANEJ OGRODY I PARKI

15 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA PRZYKŁADY ZAŁOŻEŃ ZIELENI KOMPONOWANEJ CMENTARZE NOWE WARPNO DĘBSKO

16 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA GIŻYN ROKICIE PRZYKŁADY ZAŁOŻEŃ ZIELENI KOMPONOWANEJ ALEJE PRZYDROŻNE

17 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA ZABYTKI RUCHOME WYPOSAŻENIE I WYSTRÓJ OBIEKTÓW SAKRALNYCH NOWE WARPNO BRZESKO

18 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA ZABYTKI RUCHOME WYPOSAŻENIE I WYSTRÓJ BUDOWLI ŚWIECKICH SIEMCZYNO TRZYGŁÓW

19 ZASADNICZE CECHY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO WOJEWÓDZTWA KOLEKCJE I ZBIORY SZCZECIN MUZEUM NARODOWE STARY JAROSŁAW ZBIORY PRYWATNE TRZEBIATÓW EKSPOZYCJA W DOMU KULTURY

20 WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE III. DIAGNOZA STANU ZACHOWANIA ANALIZA SWOT MOCNE STRONY, m.in. Dość dobre rozpoznanie zasobu dziedzictwa regionu Duża różnorodność zachowanego dziedzictwa kulturowego, w tym o walorach unikalnych w skali europejskiej i ogólnokrajowej: m.in. zespół pocysterski w Kołbaczu, zespół katedralny w Kamieniu Pomorskim, kościół Mariacki w Stargardzie Szczecińskim, kaplica templariuszy w Chwarszczanach, zamki książęce w Darłowie i Szczecinie, średniowieczne kościoły granitowe i miejskie systemy obronne, założenia urbanistyczne Szczecina, w tym Cmentarz Centralny; Atrakcyjne otoczenie przyrodnicze wielu obiektów i zespołów Ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego uchwalonego w 2002 r.

21 SŁABE STRONY, m.in. Brak zintegrowanej, systemowej opieki nad krajobrazem kulturowym i naturalnym Zły stan techniczny, niekontrolowana translokacja i wywóz obiektów ruchomych, brak zabezpieczeń antywłamaniowych p.poż. Niedostateczna liczba muzeów regionalnych i placówek kultury, brak skansenu etnograficznego Niedostateczna popularyzacja wiedzy o wartości dziedzictwa kulturowego Niewystarczająca liczba funkcjonujących, profesjonalnie przygotowanych, turystycznych szlaków tematycznych

22 SZANSE, m.in. Rosnące zainteresowanie samorządów lokalnym dziedzictwem kulturowym, jego ochroną i udostępnianiem w ofercie turystycznej. Możliwość koordynacji opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego z systemem ochrony środowiska przyrodniczego. Kształtowanie tożsamości kulturowej województwa poprzez promocję walorów krajobrazu kulturowego regionów i rozszerzanie działań edukacyjnych Wyeksponowanie i promowanie poszczególnych zabytków, walorów krajobrazu kulturowego oraz dobrych praktyk (np. stymulujący przykład Parku Kulturowego Chwarszczany) Rewaloryzacja i rewitalizacja obiektów i założeń; kreowanie nowych obszarów produktów turystycznych w oparciu o zrównoważone zagospodarowanie obiektów zabytkowych.

23 ZAGROŻENIA, m.in. WOJEWÓDZKI PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI Zmniejszanie się zasobów dziedzictwa kulturowego w wyniku pogarszającego się stanu technicznego obiektów będącego skutkiem wieloletnich zaniedbań, braku motywacji właścicieli, celowego niszczenia, zbyt niskich nakładów finansowych. Niedostateczne działania edukacyjne zbyt słabo kształtujące poziom identyfikacji mieszkańców z krajobrazem kulturowym regionu. Słaby stan infrastruktury turystycznej, brak dostatecznej informacji i oznakowań co utrudnia dostęp do zasobu kulturowego i tym samym do aktywizowania społeczności lokalnych w jego ochronie. Brak skuteczności w pozyskiwaniu środków finansowych przez właścicieli i użytkowników zabytków na ich prawidłową konserwację i zabezpieczenie. Problemy w skutecznym pozyskiwaniu środków europejskich na ten cel.

24 I. UWARUNKOWANIA PRAWNE ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 87, Dz. U. Nr 162 poz z późn. zm.) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U.Nr 91, poz.576)

25 I.1. USTALENIA MIĘDZYNARODOWE Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego z 16 listopada 1972 r. - Paryż (Dz. U. z 1976 r. nr 32, poz. 190) Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona) 16 stycznia 1992 r. - La Valetta (Dz. U. z 1996 r., Nr 120, poz. 564) Europejska konwencja krajobrazowa 22 października 2000 r. Florencja (Dz. U. z 2006 r., Nr 14, poz. 98) Konwencja UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, 20 października 2005 r. Paryż (Dz. U. z 2007 r., Nr 215, poz. 1585)

26 I.2. KRAJOWE DOKUMENTY STRATEGICZNE Krajowy Program Opieki nad Zabytkami - Tezy do opracowania Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami Narodowy Planu Rozwoju na lata Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata

27 I.3. DOKUMENTY STRATEGICZNE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 oraz Priorytety Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego przyjęte przez Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego Strategia Rozwoju Turystyki w Woj. Zachodniopomorskim do roku 2015

28 CELE I ZADANIA SCHEMAT RELACJI CELE PERSPEKTYWICZNE CELE OPERACYJNE ZADANIA ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA

29 CELE PERSPEKTYWICZNE: I. Utrzymanie zabytków budujących krajobraz kulturowy regionu II. III. Funkcjonowanie zabytków w procesie aktywizacji ekonomicznej i społecznej województwa Kształtowanie świadomości regionalnej w oparciu o dziedzictwo kulturowe i potrzebę jego zachowania dla przyszłych pokoleń

30 CEL PERSPEKTYWICZNY: I. Utrzymanie zabytków budujących krajobraz kulturowy regionu CELE OPERACYJNE: 1. Ochrona i opieka nad zabytkami w strategiach rozwoju i planach zagospodarowania przestrzennego 2. Integracja opieki nad zabytkami z ochroną przyrody 3. Poprawa materialnego stanu zasobów dziedzictwa kulturowego 4. Decentralizacja zadań opieki nad zabytkami 5. Delimitacja (wyznaczanie granic) wartościowych obszarów krajobrazu kulturowego do zachowania 6. Utrzymanie w dobrym stanie zabytków stanowiących własność Województwa Zachodniopomorskiego

31 CEL PERSPEKTYWICZNY: II. Funkcjonowanie zabytków w procesie aktywizacji ekonomicznej i społecznej województwa CELE OPERACYJNE: 1. Stworzenie warunków finansowych i organizacyjnych do opieki nad dziedzictwem kulturowym regionu 2. Zwiększanie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości

32 CEL PERSPEKTYWICZNY: III. Kształtowanie świadomości regionalnej w oparciu o dziedzictwo kulturowe i potrzebę jego zachowania dla przyszłych pokoleń CELE OPERACYJNE: 1. Edukacja regionalna 2. Promocja walorów kulturowych regionu

33 WYBRANE ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA wykonanie studiów dróg krajobrazowych i opracowanie wojewódzkiego programu zagospodarowania zabytkowych dróg i zadrzewień przydrożnych organizacja systematycznego szkolenia urzędników samorządowych w zakresie opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego tworzenie programów nauczania regionalnego i podręczników uwzględniających dziedzictwo kulturowe utworzenie skansenu

34 POPULARYZACJA I EDUKACJA EUROPEJSKIE DNI DZIEDZICTWA ZACHODNIOPOMORSKIE 2007 UROCZYSTA INAUGURACJA W DĘBNIE DYPLOM MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA SWOJSKIE ZABYTKI UCZESTNICY EDD 2007, DĘBNO

35 POPULARYZACJA I EDUKACJA WARSZTATY KONSERWATORSKO BUDOWLANE W SŁOWINIE

36 POPULARYZACJA I EDUKACJA LEKCJA HISTORII REGIONU W SZKOLE PODSTAWOWEJ KONFERENCJA DZIEDZICTWO TECHNIKI DLA PRZYSZŁOŚCI, POLICE 2007 SZKOLENIE W ZAKRESIE POZYSKIWANIA FUNDUSZY NA OCHRONĘ ZABYTKÓW, SŁAWNO 2007

37 wykonano dla ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Biuro Dokumentacji Zabytków w Szczecinie oprac. Aleksandra Hamberg-Federowicz