ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA. Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Dolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. z o.o.

Transkrypt

1 ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Dolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. z o.o.

2 Celem prezentacji jest przedstawienie bieŝącego stanu OZE na terenie Dolnego Śląska oraz określenie aktualnego potencjału wykorzystania energii odnawialnej w regionie. Omówione zostaną: Energetyka wiatrowa Wykorzystania biomasy i biogazu Hydroenergetyka, w tym mała energetyka wodna (MEW) Fotowoltaika i kolektory słoneczne Inne źródła. Odnawialne Źródła Energii na Dolnym Śląsku, bo: Wymagają tego dyrektywy UE i inne zobowiązania do zwiększania udziału OZE Stanowią istotny element zrównowaŝonego rozwoju Mają wpływ na rozwój regionu, gminy Wpływają równieŝ na bezpieczeństwo energetyczne.

3 Region Dolnego Śląska jest zaopatrywany w energię elektryczną praktycznie przez jedno koncesjonowane przedsiębiorstwo energetyczne Energia Pro S.A. naleŝące do Grupy Energetycznej Tauron SA. Charakterystyka mocy wytwórczych na Dolnym Śląsku w latach Moc zainstalowana w elektrowniach powyżej 0,5 MW [MW], w tym: Elektrownie wodne zawodowe 57,46 58,50 59,20 60,5 Elektrownie wodne i niekonwencjonalne do 0,5 MW Produkcja energii elektrycznej [GWh], w tym: , Elektrownie wodne zawodowe 137,4 172,4 196,5 180,6 Elektrownie wodne i niekonwencjonalne do 0,5 MW ,5

4 Energetyka wiatrowa Efektywność elektrowni wiatrowej a jej lokalizacja średnia prędkość wiatru na danym terenie, mierzona przez przynajmniej rok na wysokości min. 100 m dominujący kierunek wiatru na danym terenie szorstkość terenu Gminny Plan Zagospodarowania Przestrzennego Terenu czy dany teren nie jest objęty ochroną krajobrazową (rezerwat, park krajobrazowy, obszar Natura 2000, etc)

5 RóŜa wiatrów dla wybranych lokalizacji dane z okresu Dominacja kierunku W na znacznej części nizinnego obszaru Dolnego Śląska (Legnica 25,9%). We Wrocławiu przewaŝa kierunek NW (21%), przy znacznym udziale kierunków W (18,3%) i SE (17,4%). Średnia roczna prędkość z okresu zawiera się przewaŝnie w przedziale 2-3 m/s. Wiatr silny, tj. o prędkości większej lub równej 10 m/s, zdarza się w roku ze średnią częstością od 1% we wschodniej i północnej części Dolnego Śląska oraz kotlinach śródgórskich do 2% w Legnicy i Kłodzku oraz 59% na ŚnieŜce. Udział wiatrów bardzo silnych (V > 15 m/s) na przewaŝającym obszarze województwa jest znikomy i na ogół nie przekracza 0,1% notowań prędkości na stacjach.

6 Niekorzystnym obszarem do lokalizacji parków wiatrowych jest krańcowa część północna, wschodnia oraz południowo wschodnia Dolnego Śląska. Przed realizacją parku wiatrowego w danej lokalizacji, konieczne są pomiary wietrzności z masztów (min. wysokość masztu to 100 m) Sander + Partner GmbH, pomiar wietrzności na wysokości 120m Natomiast korzystne warunki panują w południowej, południowo zachodniej części oraz częściowo na obszarze północnym regionu dolnośląskiego.

7 Większość obszarów sieci Natura 2000 pokrywa się z obszarami chronionymi Dolnego Śląska Ponad 20% województwa jest objęte róŝnymi formami ochrony krajobrazu, z czego 1,2% stanowią parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody.

8 Elektrownie wiatrowe - projekty realizowane na Dolnym Śląsku Energetyka wiatrowa na Dolnym Śląsku zaawansowane projekty -stan obecny Lp. Lokalizacja farmy wiatrowej Planowana moc [MW] 1 Ciepłowody 40 Planowany termin uruchomienia 2 Lubawka Żukowice Gaworzyce Łukaszów 45 6 Modlikowice 40 7 Dłużyna Jędrzykowice Stara Kamienica Zgorzelec Roztoki 48 MW Domaszków 48 MW 12 Gniewszów 48 MW Boboszów 48 MW Nowa Ruda Różana Trzebnica - Zawonia 7, SUMA 698,5 Według Energia Pro inwestorzy zgłosili plany budowy 56 parków wiatrowych o łącznej mocy ok MW (elektrownie o mocy 2 MW) i 200 elektrowni o mniejszej mocy. ObciąŜenie szczytowe w regionie to 3500 MW!!! W warunkach do wykonania ekspertyzy OSD określa koszt przyłączenia. Konieczne jest modernizacja linii średniego napięcia 110 kv. Podobny problem w całej Polsce: 650 MW mocy zainstalowanej na MW mocy wnioskowanej!!!

9 Energetyka wiatrowa na Dolnym Śląsku podsumowanie: Na Dolnym Śląsku istnieją warunki geograficzno-klimatyczne podobne jak w niemieckiej Saksonii, gdzie przyłączono do końca 2008 r. elektrownie wiatrowe o łącznej mocy: 800 MW. W Polsce przyłączenie kolejnych elektrowni wiatrowych blokuje brak moŝliwości przyłączenia tych źródeł do KSE oraz trudności biurokratyczne (podstawowe bariery to: zasady uzgadniania przyłączenia inwestycji do KSE, zasady oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, oraz wszelkie uzgodnienia o charakterze społecznym).

10 Biomasa Zestawienie wybranych danych charakterystycznych paliw stałych Drewno kominkowe Brykiety drewniane Brykiety słomiane Węgiel kamienny Wartość opałowa GJ/t ,5 24 Koszt zakupu brutto zł/t Koszt energii w paliwie zł/gj 55,53 33,75 18,18 23,33 Wilgotność %wag Zawartość popiołu %s.m. 0,60 1, CO2 kg/gj SO2 kg/gj 0,1 0,1 0,125 0,4 Długi R.; Kierunki rozwoju OZE w Wielkopolsce; UMWW Poznań 7. lipca 2008 Wartość opałowa: od 6-8 GJ/t dla biopaliw o wilgotności 50-60%, przez GJ/t dla biopaliw podsuszonych do stanu powietrznie-suchego, których wilgotność wynosi 10-20%, aŝ do 19 GJ/t dla biopaliw całkowicie wysuszonych. (źródło: EC BREC) W 2007 r. udział energii z biomasy stałej w pozyskaniu wszystkich nośników energii odnawialnej wyniósł w Polsce 91,3%.

11 Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne Schemat wykorzystania biomasy do celów energetycznych Technologie energetycznego wykorzystania biomasy: Bezpośrednie spalanie biomasy stałej w kotłach energetycznych (np. słoma, wierzba) Współspalanie paliwa kopalnego z biomasą Fermentacja i produkcja biogazu Fermentacja alkoholowa i estryfikacja na paliwa płynne (buraki cukrowe, kukurydza, topinambur, rzepak) Źródło:

12 grunty orne 39,2% uŝytki zielone (łaki, pastw iska) 7,6% sady 0,4% Charakterystyka warunków upraw na Dolnym Śląsku pozostałe uŝytki rolne 2,5% lasy, grunty leśne i pozostałe grunty 50,3% Struktura powierzchni zasiewów w 2007 r. W 2007 r. uŝytki rolne na Dolnym Śląsku zajmowały 991,3 tys. ha i stanowiły 49,7% ogólnej powierzchni gruntów województwa, z tego uŝytki rolne utrzymane w dobrej kulturze rolnej stanowiły 47,2%.

13 Słoma na cele energetyczne [t] Właściwości energetyczne słomy są zbliŝone do kaloryczności drewna, a koszt produkcji ciepła znacznie mniejszy niŝ podczas spalania węgla kamiennego. Bilans słomy dla Dolnego Śląska wg danych z roku pszenica pszenŝyto śyto jęczmień Owies mieszanki zboŝowe gryka, proso kukurydza na ziarno ZałoŜono wartość opałową słomy: 15 GJ/t oraz wykorzystanie słomy na cele energetyczne na poziomie 30% 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Energia [PJ] Wartość opałowa słomy jako paliwa energetycznego uzaleŝniona jest od jej gatunku, wilgotności oraz techniki przechowywania pszenica pszenŝy to śy to jęczmień Owies mieszanki zboŝowe gry ka, proso kukury dza na ziarno

14 Niewykorzystane nadwyŝki słomy w rolnictwie Instalacja w PEC Lubań - dwie kotłownie opalane słomą mają łączną moc 8 MW i zapewniają pokrycie 25% potrzeb energetycznych zakładu. Projekt instalacji ciepłowniczej w Świerzawie (słoma, wierzba energetyczna). Potencjał zasobów słomy Źródło: Źródło: Długi R.; Kierunki rozwoju OZE w Wielkopolsce; UMWW Poznań 7. lipca 2008

15 Rośliny przemysłowe: kukurydza, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki Wydajność etanolu na przykładzie wybranych roślin Średnie plony w Polsce dt/ha Dobre warunki uprawy kukurydzy i rzepaku (brak znacznych wahań temperatury i ilości opadów, dobra jakość gleb). Średnie zbiory rzepaku na poziomie 271,5tys. ton plasują Dolny Śląska na 4 miejscu w kraju. RóŜne formy wykorzystania: słoma, etanol, olej (podstawa do produkcji biodiesla) Wydajność alkoholu litrów/dt Plon alkoholu litrów/ha Ilość zużytego surowca/100 litrów etanolu Kukurydza Pszenica Ziemniaki Buraki cukrowe W ostatnich latach spada zapotrzebowanie na kiszonki burczane, wykorzystywane do Ŝywienia zwierząt, ze względu na zmniejszenie pogłowia bydła mlecznego.

16 Plantacje roślin energetycznych Udział powierzchni ugorów lub gruntów odłogowych stanowi 6,4-7,1% w skali kraju Szacuje się, Ŝe w Polsce potrzeby produkcji biomasy będą wymagały ok. 500 tys. ha celowych upraw roślin energetycznych. Wierzba energetyczna Dla Dolnego Śląska potencjał energii to ok. 10 PJ Uprawa wierzby energetycznej na Dolnym Śląsku: Plantacja w Bielawie załoŝona w Roztoczniku wielkość uprawy to 3,8 ha, Plantacja p. Świtonia w Radzowicach, powiat Oleśnicki 1 ha, Plantacja koło Świerzawy. Ślazowiec pensylwański (malwa)

17 Biogaz - gaz powstający w procesie beztlenowego rozkładu (fermentacji) materii organicznej odpadowej, prowadzonego przez bakterie metanowe Kukurydza Rzepak Ziemniaki Buraki cukrowe Wartość energetyczna potencjalnej produkcji biogazu przy wartości opałowej na poziomie 27 MJ/m3 i 20% wykorzystaniu wolumenu zbiorów do produkcji biogazu 0,272 PJ 0,425 PJ 0,56 PJ 5,1 PJ Biogazownie rolnicze oparte na procesie fermentacji metanowej, wdraŝane jako instalacje do biologicznego unieszkodliwiania odpadów organicznych, z wykorzystaniem biomasy pochodzącej z celowych plantacji roślin energetycznych. Legnicka firma Norpal przygotowuje się do wybudowania pierwszej na Dolnym Śląsku w pobliŝu Nowej Wsi Legnickiej rolniczej biogazowni o mocy 2 MW

18 Struktura powierzchni zalesień w województwie dolnośląskim Powierzchnia lasów w wynosiła w 2007 r ha, co stanowi 30,1% powierzchni ogólnej województwa. Podstawowe ilości biomasy z odpadów drzewnych powstają w przemyśle drzewnym. Udział biomasy dla jednostek wytwórczych (JW) powyŝej 5 MW % biomasy z upraw rok JW JW EE JW. Cieplne * Kogeneracja > 5MW >20 MW * >20MW W rozporządzeniu MG odnośnie energii odnawialnej przyjęto stopniowe ograniczenie udziału drewna w procesie współspalania przez elektrownie o mocy powyŝej 5 MW. Zgodnie z rozporządzeniem w 2015 r. biomasa leśna ma zostać zastąpiona w 100 proc. rolniczą

19 Biomasa na Dolnym Śląsku podsumowanie Wykorzystanie gruntów na cele rolnicze jest w województwie dolnośląskim nieco niŝsze niŝ przeciętnie w całym kraju. W regionie dominują gleby dobre i bardzo dobre, co stwarza moŝliwości uprawy szerokiej gamy roślin na cele energetyczne. Wzrost areału przeznaczonego na produkcję roślin przemysłowych, w tym przede wszystkim rzepaku i rzepiku. Hodowla zwierząt jest prowadzona w znacznie mniejszej, niŝ przeciętnie w kraju, skali. Przepisy prawne wymagają zwiększenia udziału biomasy w procesach współspalania (JW > 5 MW). DuŜy potencjał pozyskania słomy duŝy areał i relatywnie wysokie plony. Wykorzystanie słomy i innej biomasy stałej w systemach grzewczych jest alternatywą gospodarczą dla lokalnych samorządów. Warunkiem koniecznym jest stworzenie lokalnego rynku energii (zapewnienie stałych dostaw biomasy o określonej jakości). Szansa na pobudzenie lokalnej koniunktury poprzez rozszerzenia rynku zbytu dla rolnictwa i zwiększenia asortymentu oferowanych przez nie produktów.

20 Energetyka wodna Główne rzeki na terenie Dolnego Śląska Rzeki Długość [km] Długość w obrębie województwa [km] Odra Bóbr Nysa Łużycka Nysa Kłodzka Barycz Kwisa Widawa Bystrzyca Oława Kaczawa Ślęza Regiony hydrogeologiczne województwa Dolnośląskiego

21 Parametry oceny potencjału energetycznego: wielkość spadku rzek: rzeki górskie: Bystrzyca Kłodzka: 5,72, Nysa ŁuŜycka 3,43. wielkość zlewni: Bóbr 4163 km2, Kaczawa 2261 km2, Ślęza 972 km2, Bystrzyca 1781 km2. wielkość odpływu wody ze zlewni: największy odpływ występuje w rejonie Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, najmniejszy w rejonie ObniŜenia Milicko-Głogowskiego i Wału Trzebnickiego. przepływy minimalne (głównie latem i jesienią) ilość i czas trwania przepływów niŝówkowych (poniŝej ustalonych stanów minimalnych; okres suszy, niskiej wody) (w latach najczęściej występowały w zlewni: Kaczawy, Bobru, Nysy ŁuŜyckiej i Kłodzkiej oraz Widawy. Elektrownia wodna na rzece Bóbr w miejscowości Nielestno (źródło:

22 Elektrownie wodne na Dolnym Śląsku Jeleniogórskie Elektrownie Wodne JEW Sp. z o.o. eksploatuje 29 elektrowni wodnych, w tym 9 zbiornikowych i 20 przepływowych (łączna moc: ok. 60 MW), z czego 23 znajdują się na terenie Dolnego Śląska (rzeki: Bóbr, Bystrzyca, Kamienna, Kwisa, Nysa Kłodzka, Odra i Mała Panew) Elektrownia wodna na rzece Bóbr w miejscowości Siedlęcin (Ŝródło: Nazwa elektrowni zbiornikowej Nazwa rzeki Liczba hydrozesp ołów Moc zainstalowana [MW] Moc osiągalna [MW] Produkcja energii elektrycznej [MWh] Pilchowice I Bóbr 6 8 9, Złotniki Kwisa 3 4,42 4, Leśna Kwisa 6 2,61 2, Wrzeszczyn Bóbr 2 4,71 4, Bobrowice 1 Bóbr 3 2, Lubachów Bystrzyca 3 1,2 1, RAZEM: 23,36 24,

23 Nazwa elektrowni przepływowej Nazwa rzeki Liczba hydrozespołów Moc zainstalowana [MW] Elektrownie przepływowe Moc osiągalna [MW] Produkcja energii elektrycznej [MWh] Pilchowice II Bóbr 3 0,82 0, Włodzice Bóbr 2 1,01 0, Kraszewice Bóbr 2 0,96 1, Oleszna Bóbr 2 1,95 1, Szklarska Poręba I Kamienna 2 0,7 0, Szklarska Poręba II Kamienna 2 0,09 0, Bobrowice II Bóbr 2 0,22 0, Bobrowice III Bóbr 1 0,13 0, Bobrowice IV Bóbr 2 1 Opolnica Nysa Kłodzka 2 0,25 0, Bystrzyca Kłodzka Nysa Kłodzka 2 0,26 0, Ławica Nysa Kłodzka 2 0,25 0,25 Wrocław I Odra 4 4,83 4, Wrocław II Odra Wały Śląskie Odra 4 10,8 10, Janowice Odra 2 1,1 1, Marszowice Bystrzyca 2 0,39 0, RAZEM: 25,76 18,

24 Mała energetyka wodna MEW nie naleŝąca do energetyki zawodowej 4,24 MW mocy zainstalowanej, z tego 3,6 MW mocy osiągalnej; produkcja energii elektrycznej: MWh. Przykłady MEW: MEW Świetoszków 300 kw (1024 MWh), MEW Kliczków 770 kw (1 487 MWh), MEW Jagniątków: 10 kw (23 MWh), MEW Szklarska Poręba: 33 kw (67 MWh). Nadal istnieje wiele niewykorzystanych miejsc, gdzie przed wojną działały elektrownie wodne. Perspektywy rozwoju MEW (poniŝej 1 MW) w Regionie Sudeckim (rzeki: Bóbr, Kwisa, Nysa ŁuŜycka i Bystrzyca Kłodzka zlewnie o duŝych odpływach; mała liczna niŝówek) perspektywa budowy elektrowni zaporowych jak i przepływowych. Obecnie na rzece Bóbr istnieje średnio jedna MEW na ok km rzeki (30% wykorzystanego potencjału rzeki). Gmina Miasto Karpacz 20% to energia odnawialna z MEW w całkowitym wolumenie sprzedawanej energii odbiorcom.

25 Energetyka wodna na Dolnym Śląsku - podsumowanie Na Dolnym Śląska istnieją bardzo dobre warunki do rozwoju energetyki wodnej, głównie MEW. Obecnie zainstalowane jest ok. 50 MW w MEW z potencjałem produkcji energii elektrycznej na poziomie GWh rocznie. MoŜliwe jest potrojenie zainstalowanej mocy czyli uzyskanie poziomu MW mocy zainstalowanej. DuŜe zainteresowanie inwestorów MEW. Rozwój hydroenergetyki w regionie sudeckim (elektrownia Boborowice IV) i w obszarze Odry Środkowej (budowa stopni wodnych z wykorzystaniem energetycznym: elektrownia Malczyce). Elektrownia szczytowo-pomopowa w Młotach koło Bystrzycy Kłodzkiej.

26 Średnioroczne promieniowanie całkowite kwh/m2 w Polsce Fotowaltaika (PV) energia elektryczna Region Polski Przeciętna roczna dawka promieniowania słonecznego (kwh/m 2 ) Przeciętne roczne usłonecznienie (h) Mazowieckie Suwalszczyzna Podhale Dolny Śląsk Zamojszczyzna Pas nadmorski W województwie obserwuje się zróŝnicowane warunki klimatyczne: dobre warunki usłonecznienia na południu regionu (ale tam z kolei niskie temperatury średnioroczne). NajwyŜsze wartości średniej temperatury powietrza występują na Nizinie Śląsko-ŁuŜyckiej i Nizinie Śląskiej (Legnica, Wrocław) Ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, średnia roczna temperatura obniŝa się na Dolnym Śląsku przeciętnie o 0,550 C/100 m

27 W 2008 r. w Polsce było zainstalowanych ok. 1 MW w panelach PV, z czego ok. 0,27 MW było przyłączonych do sieci elektroenergetycznej. Dyrektywa dot. sprawności energetycznej budynków (EPBD) z marca 2009 lokalne źródła energii są niezbędne do polepszania wydajności budynków w Europie. Wskaźnik ilości zainstalowanej mocy na osobę Kraj Wskaźnik ilości zainstalowanej mocy na osobę [Wp/osobę] Hiszpania 75,2 Niemcy 65 Czechy 5,23 Szwecja 0,86 Przykłady instalacji PV: Na budynku Instytutu Budownictwa Politechniki Wrocławskiej jest zainstalowana instalacja PV o mocy 750W. Archimedes Wrocław planuje instalacje PV na świetlikach hal fabrycznych o mocy 2 MWp Polska 0,04 Przyjmują wskaźnik dla Dolnego Śląska = 1 Wp/osobę to moc zainstalowana w fotowoltaice mogłaby osiągnąć poziom 10 MW

28 Miejsce i moc zainstalowanych instalacji PV na Dolnym Śląsku Miejsce zainstalowania PV (nie przyłączonych do sieci elektroenergetycznej) Zainstalowana moc systemów fotowoltaicznych [kw] Stacje pogodowe 1 Stacje IMGW 1 Sygnalizacja drogowa 3,2 Podtrzymanie zasilania systemów przesyłania danych i ochrony mienia 0,6 140 instalacji autonomicznych o łącznej mocy zainstalowanej około 50 kw (nie podłączonych do sieci) podnoszą bezpieczeństwo, umoŝliwiają stały nadzór, umoŝliwiają zasilanie róŝnych urządzeń w miejscach, gdzie nie ma dostępu do tradycyjnego zasilania z sieci OSD. Oświetlenie dróg, ciągów komunikacyjnych 2,8 Zasilania systemów monitoringu 7,8 Systemy pomiaru natężenia ruchu 1,2 Zasilania systemów monitoringu ochrony rezerw paliw 12,5 Instalacje badawcze, edukacyjne 8,2 Prywatni inwestorzy Źródło: K. Herlender System o mocy 10,5 kwp - podłączony do sieci

29 Kolektory słoneczne przetwarzanie energii słonecznej w energię cieplną Na Dolnym Śląsku istnieje ok. 400 instalacji kolektorowych róŝnej wielkości (podgrzewanie wody uŝytkowej i ogrzewanie budynków). Kolektory słoneczne są realizowane często w ramach termomodernizacji budynków (ok. 80 instalacji na jednostkach publicznych: Domy Dziecka, schroniska górskie, baseny, etc.). Inwestorzy prywatni (średnia powierzchni instalacji to 4,7-7,5 m2). Programy inwestycyjne inicjowane i wspierane przez gminy: Mała emisja, Słoneczny kolektorek (dofinansowanie indywidualnych inwestorów). Programy działań lokalnych współfinansowane ze środków UE (np.w Szczawnicy). Wskaźnik mocy uŝytkowej na 1000 mieszkańców dla Polski wynosi 4,5 kwth/1000 (gdzie średnio dla Europy wynosi 30,7 kwth/1000). Wg ESTIF European Solar Thermal Industry Federation wskaźnik ten ma wynosić dla UE w 2020r. 199kW th/1000, przy czym dla Polski to poziom ok. 10 kwth/1000.

30 Inne moŝliwości wykorzystania energii odnawialnej na Dolnym Śląsku Dolny Śląsk nie posiada zasobów energii geotermalnej jako źródło ciepłej wody pochodzącej z warstw skał porowatych. W monolitycznej strukturze warstw na Dolnym Śląsku pęknięcia i uskoki występują nielicznie, ale umoŝliwiają pozyskiwanie wód do celów leczniczych w Sudetach ( Cieplice, Duszniki itd.). Perspektywą dla najbliŝszej przyszłości Dolnego Śląska jest wykorzystanie geotermii płytkiej, której wykorzystanie wymaga o wiele mniejszych nakładów inwestycyjnych i umoŝliwia wykorzystanie do celów grzewczych praktycznie w kaŝdym miejscu i dla kaŝdego obiektu jak domy mieszkalne, obiekty uŝyteczności publicznej czy obiekty przemysłowe. Energię wykorzystuje się za pomocą pomp ciepła np. typu woda-woda, glikol-woda. Dzięki takiemu wykorzystaniu geotermii płytkiej efektywność energetyczna pomp ciepła wynosi od 4 do 6 czyli z jednej kilowatogodziny prądu uzyskamy aŝ do 6kWh energii cieplnej bez zuboŝania warstw wodonośnych w cenne źródła wód leczniczych czy pitnych. W tym przypadku wykorzystuje się jedynie energię zawartą w ziemi i warstwach wód wodonośnych.

31 Podsumowanie: Ze względu na warunki geograficzne, klimat jak i strukturę rolnictwa i poziom zaludnienia największe szanse rozwoju na Dolnym Śląsku mają następujące odnawialne źródła energii: Energia z biomasy i biogazu z roku na rok rośnie ilość lokalnych elektrociepłowni i spalarni wykorzystujących biomasę pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Spory potencjał w niewykorzystanej w rolnictwie słomie oraz w plantacjach roślin energetycznych. Hydroenergetyka duŝe perspektywy rozwoju małej energetyki wodnej (potrojenie obecnie zainstalowanej mocy do poziomu ok MW). Energetyka wiatrowa olbrzymie zainteresowanie inwestorów, ale duŝe utrudnienia w realizacji projektów inwestycyjnych ze względu na niedostosowanie systemu energetycznego do przyłączenia wnioskowanej liczby elektrowni wiatrowych. Kolektory słoneczne bardzo duŝe zainteresowanie prywatnych inwestorów oraz coraz szersze zastosowanie na budynkach uŝyteczności publicznej. Fotowoltaika na razie wykorzystanie w autonomicznych instalacjach, nie przyłączonych do sieci elektroenergetycznej.

32 Dziękuję za uwagę