Normy: woda studzienna >50 woda wodociągowa >100

Transkrypt

1 Mikroflora środowiska Gleba i woda - podstawowe naturalne środowiska bytowania drobnoustrojów. Powietrze - środowisko wtórne, drobnoustroje nie rozmnażają się, przebywają przejściowo. Gleba - główne środowisko bytowania drobnoustrojów - drobnoustroje glebowe: bakterie, grzyby i pierwotniaki odpowiedzialne za krążenie pierwiastków w przyrodzie (węgiel, azot, siarka, fosfor), rozkład organizmów zwierzęcych, roślinnych, odpadów przemysłowych, powstawanie humusu - w olbrzymich ilościach występują w glebach żyznych ( miliony komórek w 1g gleby) - w glebach o odczynie obojętnym i alkalicznym - więcej bakterii - w glebach kwaśnych - lepiej rozwijają się grzyby Bakterie glebowe: -bakterie autochtoniczne - występują w mniej więcej stałej liczbie dla danego typu gleby, -bakterie zymogenne - rozwijają się w glebie okresowo, dostają się z resztkami roślin, odchodami ludzi i zwierząt, ściekami; giną one po zakończeniu rozkładu wprowadzonych do gleby substancji organicznych problem: bakterie chorobotwórcze, dostające się do gleby wraz z odchodami ludzi i zwierząt oraz chorymi tkankami roślin Woda - zróżnicowane ilości drobnoustrojów - woda opadowa - uboga w mikroflorę - wody podziemne- różne ilości drobnoustrojów, w zależności od głębokości *woda zaskórna - najwięcej drobnoustrojów *woda podziemna płytka - najczęściej dostatecznie oczyszczona *woda podziemna głęboka - zwykle wolna od bakterii Zbiorniki otwarte - drobnoustroje mogą występować w dość znacznych ilościach, w zależności od ilości substancji organicznych, zawartości tlenu, temperatury wody, naświetlenia. Drobnoustroje wód powierzchniowych mineralizują związki organiczne, biorą udział w procesie samooczyszczania wody. Niezbędne jest wstępne oczyszczanie ścieków miejskich i przemysłowych przed wpuszczeniem ich do wód zbiorników otwartych. Mikroflora wody: -naturalna -dostająca się z ziemi i powietrza, -przewodu pokarmowego ludzi i zwierząt -pochodząca ze ścieków przemysłowych np. browarów, drożdżowni Z sanitarnego punktu widzenia - najważniejsze jest występowanie w wodzie mikroflory jelitowej, dostającej się z odchodami zwierzęcymi i ściekami miejskimi, podstawa kwalifikowania wody jako zdatnej lub niezdatnej do picia Określa się miano coli - najmniejsza objętość wody, z której można wyhodować bakterie z grupy E. coli 0,1 - woda jest niezdrowa 1,0 - woda jest zanieczyszczona (niepewna) 10 - woda jest stosunkowo czysta (możliwa do użycia) woda jest dostatecznie czysta Normy: woda studzienna >50 woda wodociągowa >100 Powietrze Drobnoustroje - najczęściej w postaci bioaerozolu (saprofityczny - pyłki, zarodniki grzybów (alergia), zakaźny (gruźlica, grypa..) - dostają się z gleby, wody z cząsteczkami pyłu, kurzu, pary wodnej, wydalane z kaszlem, kichaniem, są przenoszone przez wiatr - liczba bardzo różna, zależy od wielu czynników (miejsce, zatłoczenie, wysokość, pora dnia, klimat.. *w dużych miastach - więcej mikroorganizmów niż na wsi *mniej w lasach ogrodach, parkach, polach (więcej kleszczy) *im wyżej - powietrze staje się coraz czystsze, nawet nad miastami przemysłowymi (działanie bakteriobójcze promieni słonecznych) *najmniej drobnoustrojów zimą (gleba pokryta śniegiem) *najwięcej latem (gleba wysuszona, wiatr unosi pyły wraz z mikroorganizmami *w klimacie ciepłym - więcej mikroflory niż w umiarkowanym, najmniej w strefie polarnej Wskaźnik zanieczyszczenia powietrza - przemysł spożywczy, linie produkcyjne, wentylacja, sale operacyjne (metoda sedymentacyjna, filtracyjna)

2 Niszczenie drobnoustrojów poza organizmem ludzkim Cel: walka z zakażeniami Zadania: stworzenie środowiska nieprzyjaznego dla przetrwania drobnoustrojów patogennych uniemożliwienie transmisji patogenów z jednego miejsca na drugie prowadzenie skutecznych zabiegów sanitarnych sanityzacja, dezynfekcja, sterylizacja... Definicje Sanityzacja ogólne działania mające na celu utrzymanie i polepszenie warunków zdrowotnych organizmu i populacji cel: zmniejszenie liczby drobnoustrojów u człowieka i jego otoczenia (mieszkanie, ulice, ścieki, woda..) do bezpiecznego poziomu np. mycie zębów, rąk, pranie, wietrzenie, sprzątanie, malowanie, chlorowanie wody... stosowane środki: woda, detergenty, środki dezynfekujące słabiej działające Dezynfekcja (odkażanie) - eliminacja większości form wegetatywnych bakterii, wirusów, grzybów na nieożywionych przedmiotach (powierzchnie, narzędzia, ręce), ale nie przetrwalników bakterii, zarodników grzybów, HBV!!! Cel: przerwanie szerzenia się drobnoustrojów ze źródła zakażenia na osoby zdrowe środki dezynfekcyjne związki chemiczne zabijające patogenne i niepatogenne drobnoustroje *Antyseptyka dezynfekcja skóry i błon śluzowych *antyseptyki środki dezynfekujące stosowane na żywe tkanki nie należy używać śr. dezynfekujących jako antyseptyków i odwrotnie!!! - oporność Sterylizacja zabicie lub usunięcie wszystkich form żywych!!! bakterie, grzyby, wirusy, zarodniki, pasożyty Dekontaminacja zabiegi mające na celu usunięcie drobnoustrojów z powierzchni sprzętu medycznego, środowiska, zapewniają bezpieczne użycie * dekontaminacja jelita przed operacją w jamie brzusznej aby uniknąć zakażenia endogennego Pasteryzacja zabija formy wegetatywne, prątki, większość wirusów zabieg stosowany w przemyśle spożywczym do zabezpieczenia mleka, piwa, soków... klasyczna: o 15 sek. 30 min. UHT: o kilka sek. Tyndalizacja trzykrotna ekspozycja(pasteryzacja) w temp o, 30 min., przez 3 dni przetrwalniki kiełkują w formy wegetatywne stosowana obecnie sporadycznie do sterylizacji podłoży (jeżeli zepsuje się autoklaw) Liofilizacja wysuszenie w próżni, w niskich temperaturach do przechowywania szczepów bakterii, wirusów, surowic, szczepionek, suchych podłoży Wyżarzanie np. ezy laboratoryjnej Spalanie np. odpadów medycznych Ultradźwięki rozbijają komórki, khz do mycia delikatnych narzędzi Aseptyka, działania aseptyczne różne procedury zmierzające do ograniczenia zakażeniom przygotowanie sprzętu, pomieszczenia, diagnostyka, zabieg chirurgiczny... Metody dezynfekcji chemiczne ogólnie dostępne, często stosowane zw. zawierające aktywny chlor - niestabilne czwartorzędowe zw. amoniowe - bakteriostatyczne alkohole etylowy (70%), propylowy bakteriobójcze, słabo penetrują aldehydy glutarowy, formaldehyd szeroki zakres, drażniące pochodne fenolowe bakteriobójcze, słabo na wirusy zw. nadtlenowe kw. nadoctowy, dobry termiczne urządzenia myjąco-dezynfekujące, * dekoktacja (gotowanie!!!) - ok. 100 o C, min., ciśnienie normalne lub w parze wodnej (para bieżąca) aparat Kocha wady: nie zabija przetrwalników, zarodników, HBV bielizna, pościel, sprzęt, baseny chemiczno-termiczne ok. 60 o C + zw. chemiczny w niskich stężeniach sprzęt wrażliwy na temperaturę promieniowanie ultrafioletowe maksymalny efekt zabijający formy żywe dł. fali 260 nm lampy bakteriobójcze dezynfekcja sal operacyjnych, sal chorych, boksów, stołów do pracy jałowej... czas pracy lampy jest ograniczony prowadzić rejestr zużycia!!! UV nie penetruje, działa tylko na powierzchnię!!! Substancje czynne stosowane w dezynfekcji Aldehydy mrówkowy, glutarowy, glikosal (glioksal) drażniące, b.dobre - w wyższych stężeniach inaktywują przetrwalniki Pochodne fenolu nie działają na przetrwalniki, przykry zapach Alkohole bakterie i grzyby,stężenie 40 70%,etanol, izopropanol, do odkażania skóry

3 Czwartorzędowe związki amonowe chlorek benzyloalkilodwumetyloamonowy, nieaktywne wobec prątków, wirusów, dobra tolerancja przez skórę, eliminacja Biguanidy chlorheksydyna, j.w. Tlen aktywny wydzielany przez nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy, nadboran, nadwęglan, szerokie spektrum, dobry rozklad Chlorowce (halogeny) chlor (woda), jod, drażniące działanie, bakterie, grzyby, wirusy Związki powierzchniowo czynne (detergenty) redukcja napięcia powierzchniowego, pomagają związkom dezynfekującym Związki kompleksujące fosforany, karboksylaty, intensywne mycie, jw.. Sole alkaliczne węglany, borany, krzemiany, wchodzą w reakcje z olejami, zmydlają, chronią metale przed korozją Barwniki i olejki zapachowe dodawane do śr.dez. estetyka, zapach, dezynfekcja skóry Co wpływa na dezynfekcję? właściwości czynnika dezynfekcyjnego rodzaj i stężenie związków aktywnych i wspomagających działanie bójcze: podstawowe - bakterie, wirusy, grzyby formy wegetatywne szerokie - prątki, + grzyby+ przetrwalniki + zarodniki środki: bakteriobójczy, grzybobójczy, prątkobójczy, zarodnikobójczy.. rodzaj i liczba drobnoustrojów duże, małe zanieczyszczenie oporność na śr. dezynfekcyjne warunki środowiska * temperatura, czas działania, ph, dostęp śr. dezynf. do wszystkich miejsc jeżeli środek (nie wszystkie) działa w wyższym stężeniu lub dłużej może dać efekt sterylizacji * czynniki zanieczyszczające - ropa, śluz, krew, kał, ziemia... zw. chemiczne koagulują białka i chronią drobnoustroje najpierw dezynfekcja wstępna, potem mycie właściwe, potem dezynfekcja/sterylizacja końcowa!!! * typ, budowa, stopień zagrożenia przedmiotu dezynfekowanego stetoskop, endoskop części optyczne, narzędzia operacyjne... oddziaływanie na personel (drażniące), koszt, biodegradacja.. Metoda dezynfekcji powinna być: skuteczna, nie niszczyć sprzętu, nie szkodzić personelowi i choremu, ekonomiczna Sterylizacja wysokotemperaturowa * para wodna w nadciśnieniu (nasycona) autoklawy przepływowe, próżniowe 121 o C - 1 atm - 20 min ; 134 o C - 2 atm min * suche gorące powietrze (suszarki) szkło, wazelina, narzędzia o C - 3 godz.; 160 o C - 2 godz. 170 o C 1 godz. niskotemperaturowa * chemiczna aldehyd glutarowy, kw.nadoctowy, nadtlenek wodoru, ozon * gazowa tlenek etylenu potem musi być degazacja pary formaldehydu + 60 o C * plazmowa 4. stan materii - b.dobra (endoskopy), 40 o C, 75 min. droga * radiacyjna: sprzęt do jednorazowego użytku cewniki, strzykawki, probówki plastikowe, wymazy - promieniowanie gamma z kobaltu przenikliwe - szybkie elektrony z akceleratora liniowego * filtracja mechaniczna sterylizacja płynów biologicznych wrażliwych na temperaturę, związki chemiczne, surowice, witaminy, hormony, cukry... - filtry szklane, porcelanowe, azbestowe, membranowe Kontrola procesu sterylizacji potwierdzenie skuteczności działania bójczego wskaźniki fizyczne temperatura, ciśnienie, czas, stała kontrola!! wskaźniki chemiczne wynik natychmiast, zmiana barwy kilka klas: wskaźniki procesu, pojedynczego parametru, wieloparametrowe, zintegrowane, emulacyjne rurki Browna, taśmy papierowe samoprzylepne, wskaźniki bibułowe.. wskaźniki biologiczne wynik po kilku dniach ale najbardziej miarodajny Sporal A do autoklawu (Geobacillus stearothermophilus) Sporal S do suszarki i tl. etylenu (Bacillus subtilis obecnie B. atrophaeus) Bacillus pumilus - sterylizacja radiacyjna Bacillus laseczki, tworzą przetrwalniki!! Wybór metody dezynfekcji/sterylizacji wynika z ryzyka związanego z użyciem danego przedmiotu, przebywaniem

4 w danym pomieszczeniu ustala się ścisłe procedury postępowania (lekarz mikrobiolog, epidemiolog, pielęgniarka epidemiologiczna zespół ds.zwalczania zakażeń szpitalnych) Podział sprzętu szpitalnego w zależności od ryzyka zakażenia: * niskie ryzyko przeniesienia zakażenia kontakt z nienaruszoną skórą termometr, basen, bielizna pościelowa, meble, podłoga mycie, dezynfekcja środkiem o niskiej aktywności alkohole, fenole, jodofory, * średnie kontakt z błoną śluzową lub uszkodzoną skórą lusterko laryngologiczne, endoskopy, sprzęt do sztucznej wentylacji aldehyd glutarowy (10 min), kwas nadoctowy, chlor lub sterylizacja * wysokie kontakt naturalnie jałowymi obszarami ciała: tkanki, krew narzędzia chirurgiczne, igły, cewniki, wszczepy sterylizacja!!! ewentualnie: aldehyd glutarowy (20 min), kwas nadoctowy Zakażenia szpitalne/zakładowe Definicje: - zakażenie szpitalne - zakażenie, które wystąpiło w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku, gdy choroba: a/ nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo b/ wystąpiła po udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania (ustawa o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008, Dz. U. Nr 234, poz. 1570) Zakażenia szpitalne, krzyżowe, zakładowe związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia czynności tkanek ludzkich Przenoszenie (transmisja) czynnika zakaźnego w obrębie palcówki zdrowotnej/innej: szpital, przychodnia, gabinety - różne, dom starców, koszary.. Kontakt: pacjent-pacjent; pacjent personel; pacjent personel pacjent, środowisko; personel pacjent; skażone przedmioty - pacjent Drogi przenoszenia: kontakt bezpośredni: krew, wydaliny: ślina, kał, mocz, tkanki; skażone narzędzia, aparatura, krany, zlewy, klamki; droga kropelkowa, powietrzna; ssaki, stawonogi.. Drogi wnikania: inhalacyjna, pokarmowa, krwionośna, przez łożysko, przez uszkodzone tkanki, skórę.. Zakażenia szpitalne były, są i będą nie można wyeliminować można zapobiegać i ograniczać mogą być endogenne (własna flora lub kolonizacja florą szpitalną) lub egzogenne zwiększają koszty leczenia i cierpienia chorego szpitale płacą odszkodowania za zakażenia własne pacjent może trafić do szpitala już z zakażeniem!! inny oddział, inny szpital, przychodnia, dom opieki, gabinet kosmetyczny... w różnym okresie: okres wylęgania, kliniczne objawy zakażenia, kolonizacja szczepem szpitalnym nosicielstwo np. Salmonella, HBV Zakażenia szpitalne szczepy szpitalne * łatwość przenoszenia się w środowisku - oddział, szpital, szpitale * kolonizacja personelu i chorych * ciężki, często śmiertelny przebieg zakażenia pacjenci z obniżoną odpornością, leczeni lekami immunosupresyjnymi, po interwencjach chirurgicznych (sztuczne zastawki, endoprotezy, cewniki..), noworodki * wielooporność na stosowane antybiotyki i chemioterapeutyki!!! przenoszenie genów oporności Źródła zakażenia w praktyce ambulatoryjnej Osoba z zakażeniem objawowym: drogi oddechowe, pokarmowe, zmiany skórne Osoba w okresie wylęgania zakażenia: drobnoustroje namnażają się, brak objawów największa zakaźność (wirusowe) Nosiciel S.aureus, S.pneumoniae, C.diphteriae, S.pyogenes, N.meningitidis, Salmonella, Shigella, H.influenzae, HBV, HCV, HIV, szczepy szpitalne.. - w okresie rekonwalescencji, po przechorowaniu - bezobjawowy Każdy pacjent powinien być traktowany jako rezerwuar patogenów

5 uniwersalne zasady postępowania dotyczą wszystkich pracowników Czynniki etiologiczne bakterie - należące do flory fizjologicznej, szczepy szpitalne oporne na antybiotyki MRSA, VRE, ESBL(+), Pseudomonas, Acinetobacter, prątki gruźlicy.. wirusy - przenoszone drogą krwi: HBV, HDV, HCV, HIV, CMV, jelitowe: Rotavirus, Norwalk, oddechowe: Influenza, RSV, inne: Herpes, świnki, różyczki, odry... grzyby - Candida (C. albicans, C. parapsilosis, C. cruzei, C. glabrata, C. tropicalis), Aspergillus, Rhizopus, Mucor, Pneumocystis jiroveci pasożyty - Toxoplasma gondii, Cryptosporidium, Giardia lamblia, wszy, pchły, roztocza (świerzb) Czynniki środowiskowe liczba łóżek mniej łóżek, mniej zakażeń rodzaj i architektura oddziałów IOM, oddziały zabiegowe więcej zakażeń inwazyjne procedury diagnostyczne i lecznicze cewnikowanie, endoskopia, dializa, transplantacja... codzienna dezynfekcja, sterylizacja, kontrola jałowości kuchnia, pralnia, gospodarka odpadami reżim sanitarny na sali operacyjnej, system wentylacji niestaranność personelu polityka antybiotykowa oporność szczepów Czynniki zależne od chorego wiek wcześniactwo, niemowlęta, osoby starsze choroby współistniejące - cukrzyca, miażdżyca, niewydolność krążenia, oddychania.. choroby upośledzające odporność nowotwory, dializa, transplantacja... uraz wielonarządowy liczba i długość wcześniejszych pobytów w szpitalu kolonizacja, zakażenie przebyte zabiegi inwazyjne Czynniki związane z diagnostyką/leczeniem zabiegi operacyjne czysty, brudny, czas pobytu w oddziale przed zabiegiem, przygotowanie zespołu do zabiegu, traumatyzacja (krwiaki, drenaż), czas trwania zabiegu.. sztuczna wentylacja czas trwania cewniki obwodowe, pęcherzowe, pępkowe, wkłucia centralne.. protezy naczyniowe, stawowe.. endoskopia, koronarografia.. liczba procedur u chorego Czynniki ryzyka zakażenia u chorych operowanych różne na różnych oddziałach zabiegowych oddział chirurgiczny - mały szpital neurochirurgia, kardiochirurgia, torakochirurgia, ortopedia, ch. naczyniowa, transplantacyjna, ginekologiczna, stomatologiczna dorośli, dzieci Zakażenia szpitalne pojedyncze przypadki szpitalne ognisko epidemiczne - wystąpienie co najmniej dwóch przypadków zakażeń, powiązanych łańcuchem epidemiologicznym, wywołanych tym samym drobnoustrojem - nagły wzrost zakażeń w porównaniu ze średnią okresu poprzedzającego - pojawienie się drobnoustroju alarmowego wraz z objawami klinicznymi Postaci kliniczne zakażeń Zakażenie układu moczowego - ZUM Zakażenie miejsca operowanego - ZMO: powierzchowne, głębokie, narządu lub jamy ciała

6 Zakażenie układu oddechowego Zakażenie krwi: pierwotne, wtórne Inne Zakażenia u chorych operowanych różne postaci kliniczne: zakażenie miejsca operowanego zapalenie dróg moczowych zapalenie płuc sepsa inne każda może wystąpić jako ognisko epidemiczne ten sam drobnoustrój może dać różne postaci kliniczne zakażeń System kontroli zakażeń szpitalnych odpowiedzialny - dyrektor/kierownik ZOZ Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych: lekarz - przewodniczący, pielęgniarka/położna - specj. ds. epidemiologii (1/200 łóżek), diagn. lab. - specj. ds. mikrobiologii, jeżeli lekarz nie posiada specj. z mikrobiologii lek. Komitet Kontroli Zakażeń Szpitalnych: kierownik szpitala, kierownicy komórek organiz. diagn. mikrob. centr. steryl. apteka, przew. ZKZS, naczelna pielęgn. lekarz med. pracy Zadania: - opracowanie, aktualizacja, plany, systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń, szkolenia personelu, kontrole wewnętrzne, standardy farmakoprofilaktyki, terapii itp. : * profilaktyka - sterylizacja, dezynfekcja, higiena szpitalna, instrukcje, procedury postępowania * rozpoznawanie zakażeń mikrobiologia, monitorowanie drobnoustrojów, oporności * polityka antybiotykowa, antybiotyki w profilaktyce i leczeniu, zużycie a oporność, antybiotyki w lecznictwie otwartym, w regionie * edukacja rekomendacje, standardy, zjazdy * własna strategia postępowania własne procedury Efekty - świadomość, zaangażowanie czynnik ludzki!! Bieżący nadzór nad zakażeniami w oddziale Cel: rozpoznanie i ocena sytuacji epidemiologicznej (specyfiki procesu epidemicznego) w danym oddziale optymalny program zapobiegania i zwalczania zakażeń ważne - przy ocenie zagrożenia dla pacjenta we własnym oddziale - przy przejęciu chorego z innej placówki celem oceny już istniejącego zakażenia/zagrożenia dane specyficzne dla oddziału: częstość występowania poszczególnych typów zakażeń, gęstość zapadalności, czynniki ryzyka zakażenia np. miejsca operowanego, zależne od chorego, procedury chirurgicznej, czynnika etiologicznego, analiza ognisk epidemicznych. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych z dnia 5 grudnia Dz.U. Nr 234 poz Rozdz. 3 - Zakażenia związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich Kierownik jednostki - obowiązek wdrożenia i funkcjonowania systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń zespół i komitet kontroli zakażeń szpitalnych - ocena ryzyka zakażeń związanych z wyk. świadczeń, warunki izolacji - rejestracja zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych (11 marca 2005, Dz. U. Nr 54, poz. 484) - obowiązkowe zgłaszanie zakażeń szpitalnych PIS - bieżące raporty-aktualnie brak przepisów wykonawczych odnośnie rodzaju zakażeń szpitalnych podlegających obowiązkowi zgłaszania i rejestracji, dotychczas obowiązkowe było zgłaszanie ognisk epidemicznych - ognisko epidemiczne zgłosić w ciągu 24 godzin - możliwość badań mikrobiologicznych w ciągu całej doby - weryfikacja badań - jednostki referencyjne, płatność z budżetu MZ Zapobieganie dotyczy innych chorych, personelu, odwiedzających ale i danego pacjenta zakażenie szczepami własnego/nowego szpitala ustalenie skali problemu kolonizacja, zakażenie, okres wylęgania znajomość biologii drobnoustroju/ów, dróg przenoszenia, wrażliwości gospodarza

7 wprowadzenie odpowiednich środków zapobiegawczych świadomość problemu i odpowiedzialność - u chorego, personelu, innych chorych, odwiedzających i z o l a c j a c h o r e g o Kontrola zakażeń w praktyce ambulatoryjnej Zasada każdy pacjent zakażony Każdy pracownik podejmujący pracę szkolenie teoretyczne i praktyczne - wg napisanych procedur, odpowiednich do specyfiki danej praktyki Szkolenia w trakcie zatrudnienia aktualizacja zasad i norm Aspekty kontroli w praktyce ambulatoryjnej Ocena zakaźności pacjenta Środki ochrony personelu higiena osobista (nie dotykać niczego, co nie jest potrzebne: oczy, nos, usta, włosy; skaleczenia, włosy związane, mycie rąk!!) odzież ochronna, izolacja kontaktowa (rękawiczki, okulary, maski..), program szczepień Mycie, sterylizacja, przechowywanie narzędzi Sprzęt jednorazowego użytku Dezynfekcja Zachowanie zasad aseptyki w pracy Usuwanie odpadów: zakaźne, komunalne Szkolenie personelu Zasady izolacji chorego izolacja jako środek ostrożności działa tylko wtedy, gdy przestrzega się jej zasad stale i prawidłowo dotyczy personelu, chorego/chorych, odwiedzających dwa poziomy ostrożności: I. rutynowe środki związane z kontrolą zakażeń przewidziane niezależnie od choroby lub podejrzenia II. dodatkowe, w zależności od dróg przenoszenia różne kategorie, modyfikowane w zależności od potrzeby Rutynowe środki ostrożności izolacja chorych w chwili przyjęcia, zgłoszenie do ZKSZ, odrębne pomieszczenie z sanitariatem, ew. na końcu oddziału blisko toalety, ograniczenie poruszania się, odwiedzin, transportu odrębny personel odzież ochronna: rękawiczki, maski, fartuchy, bezpieczne obchodzenie się z ostrymi przedmiotami, dezynfekcja rozpryśniętej krwi, sprzętu, pranie, sprzątanie, usuwanie odpadów, mycie rąk!!! personel ten sam - pacjentem izolowanym zajmować się na końcu odwiedziny ograniczone, po instrukcji pielęgniarki edukacja rodziny co do zagrożenia końcowe mycie i dezynfekcja sali, sprzętu Rodzaje izolacji izolacja źródła zakażenia pacjent stanowi źródło zakażenia dla innych chorych i personelu izolacja ochronna chorzy z ciężkim upośledzeniem odporności, wrażliwi na zakażenie ze strony personelu, otoczenia przeszczepy, neutropenia, chemioterapia, sala powinna mieć wentylację z dodatnim ciśnieniem izolacja ścisła zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób przenoszonych drogą oddechową, kontaktową, pokarmową, bardzo niebezpiecznych i zakaźnych: gorączki krwotoczne, dżuma, błonica gardła, cholera... przewóz specjalną karetką z zachowaniem szczególnych środków ostrożności ograniczenie personelu, odwiedzających ścisła lista jednorazowa odzież ochronna, rękawiczki, higiena rąk!!!... odpowiednio oznakowane odpady, materiał do laboratorium... Izolacja przy zakażeniach drogą kontaktową przez kontakt bezpośredni z pacjentem, otoczeniem, wydalinami, wydzielinami - MRSA, VRE, HLAR, wielooporne pałeczki Gram(-), gonokokowe zapalenie spojówek noworodków, rozsiana opryszczka, zakażenia paciorkowcowe, gronkowcowe oddzielna sala z toaletą, minimum sprzętów personel opiekujący się chorym bez chorób skóry, skaleczeń odwiedzający powinni zgłosić się do pielęgniarki rękawiczki jednorazowe, niejałowe przy kontakcie z wydalinami, opatrunkiem, fartuchy bez rękawów, chirurgiczne tylko przy dużym zabrudzeniu, maski nie są konieczne, sprzęt jednorazowy higiena rąk mycie płynem antyseptycznym, przed i po kontakcie odpady szpitalne

8 transport ograniczony do minimum Izolacja przy zakażeniach drogą pokarmową zakażenia fekalno-oralne: drobnoustroje wywołujące zapalenia żołądka i jelit: Salmonella, Shigella, Clostridium difficile, HAV, HEV, Rotavirus... jednoosobowa sala z umywalką i toaletą nakaz mycia rąk mydłem pod bieżącą wodą po wyjściu z toalety odpowiedni zapas mydła, ręczników papierowych i papieru toaletowego!!! basen, kaczka, inny sprzęt do osobistego użytku, potem odpowiednia dezynfekcja końcowa rodzice dzieci staranne mycie i wysuszenie rąk po zmianie pieluszki u dziecka cały personel może się zajmować chorym rękawiczki przy kontakcie z kałem, zabrudzonymi przedmiotami, maski nie, ręce!!! odpady szpitalne rozpryski kału mycie i dezynfekcja jednorazową ściereczką Izolacja przy zakażeniach drogą oddechową przenoszą się przez jądra skraplania: małe <5 um śr. gruźlica, odra, ospa wietrzna, VZV, duże > 5 um zak.pneumokokowe, paciorkowcowe, meningokokowe, krztusiec kropelki powstają w czasie mówienia, kaszlu, kichania, podczas zabiegów: odsysanie, intubacja, bronchoskopia izolatka -zamknięte drzwi, mało sprzętu rękawiczki, fartuchy - niekonieczne, maski - tak ograniczenie poruszania się i odwiedzin, transport chorego w masce mycie rąk płyn dezynfekcyjny pranie, odpady, sprzęt procedury szpitalne Izolacja przy zakażeniach drogą krwiopochodną zakażenia drogą krwi i płynami ustrojowymi: HBV, HCV, HIV.. izolacja nie jest konieczna tylko w przypadku krwawienia, biegunki, otwartej rany, założonego drenu, chory nieprzytomny, upośledzony umysłowo.. skaleczenia, otarcia wodoszczelny opatrunek opieka przez osoby z nieuszkodzoną skórą rękawiczki, maski, fartuchy, kalosze gdy jest ekspozycja na krew i płyny ustrojowe higiena rąk mycie z płynem antyseptycznym, osuszone papierowym ręcznikiem, po zdjęciu odzieży ochronnej, przed kontaktem z następnym chorym dezynfekcja sprzętu, odpady, pranie, rozpryśnięcie krwi (chlor), materiał do badania laboratoryjnego, zwłoki zalecenia z grupy wysokiego ryzyka, oznakowanie Monitorowanie chorych z innej placówki wnikliwa ocena kliniczno-epidemiologiczna ustalenie czynników ryzyka zakażenia - długość pobytu, oddział, stosowane procedury wystarczy, aby doszło tylko do kolonizacji w ciągu kilku dni do 80% flory szpitalnej - kolonizacja szczepami opornymi ocena nosicielstwa przed przyjęciem lub pobranie materiału w izbie przyjęć - czynniki ryzyka ze strony pacjenta - już istniejące wdrożenie środków zapobiegawczych - odpowiedni typ izolacji chorego, - dezynfekcja izby przyjęć, karetki, sprzętu.. - przestrzeganie zasad postępowania Rola pracowni mikrobiologicznej w kontroli zakażeń szpitalnych Podstawowe zadania * ustalenie czynnika / czynników etiologicznych zakażeń * określenie wrażliwości na antybiotyki - stwarza warunki racjonalnej antybiotykoterapii * typowanie genetyczne epidemiologia zakażeń większość zakażeń szpitalnych ma charakter klonalny - pochodzi od jednej komórki bakteryjnej - wzory restrykcyjne identyczne lub prawie identyczne wykazanie różnic pomiędzy izolatami tego samego gatunku pozwala zidentyfikować powstawanie różnych klonów lub grup klonalnych. istnienie szczepów identycznych, blisko spokrewnionych i potencjalnie spokrewnionych wskazuje na selekcję opornych mutantów na oddziale i horyzontalne szerzenie się opornych szczepów wśród hospitalizowanych pacjentów.