prof.zw.dr hab.inż.tomasz Winnicki

Transkrypt

1 prof.zw.dr hab.inż.tomasz Winnicki PWSZ Kalisz Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa prywatny: Lwówecka 18, Jelenia Góra 5 Kasprzaka 46, Jelenia Góra 9 tel/fax: / , kom.: winnicki@kpswjg.pl DrHC Politechniki Częstochowskiej i Profesor Honorowy Politechniki Lubelskiej O P I N I A o habilitacyjnym osiągnieciu naukowym Oczyszczone ścieki komunalne i wody produkcyjne z gospodarstw rybackich jako wektor bakteryjnej lekooporności oraz o pozostałym dorobku naukowym dr inż. Moniki HARNISZ wykonana dla Rady Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej (recenzent z wyboru Sekcji Nauk Technicznych CK) 1. Podstawa opracowania Recenzję podjęto w wyniku decyzji Sekcji Nauk Technicznych Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Nr BCK-VI-L-7421/15 z 12 czerwca 2015, włączenia, w charakterze recenzenta, w skład komisji habilitacyjnej postępowania wszczętego 18 marca 2015, w dziedzinie nauk technicznych, w dyscyplinie inżynieria środowiska, o czym zostałem powiadomiony przez prof. Jana Danielewicza, Dziekana Wydziału, pismem znak: W7964/2015 z Opinię wykonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 1 września 2011 w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osób ubiegających się o nadanie stopnia doktora habilitowanego (Dz.U.196 poz.1165). 2. Edukacyjne i naukowe przygotowanie Habilitantki i osadzenie w tematyce Ukończyła (1998) studia magisterskie na wydziale Ochrony Środowiska i Rybactwa Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, pracą dyplomową Chemizm współczesnych osadów dennych meromiktycznego Jeziora Zapadłego poczem podjęła studia doktoranckie, zakończone (2002) rozprawą: Drobnoustroje w sadzowym tuczu suma europejskiego (Siluris glanis L.) w wodzie pochłodniczej, awansując do stanowiska adiunkta (2004). Ocenie podlega zatem dorobek ponad 12 lat. Tytułowe osiągnięcie naukowe stanowi zbiór pięciu publikacji, w tym jedej samodzielnej oraz czterech z habilitantką jako pierwszą autorką. Tak przywołane, prace magisterska, jak doktorska, zawierają pewne elementy poznawcze i warsztatowe przydatne w badaniach ujętych w zbiorze habilitacyjnym, ale mogą być traktowane jedynie jako fragmenty, znacznie szerszego programu badań habilitacyjnych i nie mają charakteru bezpośrednich przeniesień. Tematyka cyklu habilitacyjnego jest nie tyle odległa od wcześniejszych rozpraw, co znacznie rozleglejsza, tak że nie ma konieczności szczegółowego sprawdzania ewentualnych auto-przeniesień, z prac wcześniejszych do publikacji zbioru habilitacyjnego.

2 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 2 3. Kryteria oceny osiągnięć naukowych i badawczych 4) W obszarze nauk technicznych a) Autorstwo publikacji Wynikajacy Rozporządzenia MNiSW układ dokumentacji nie wymaga wskazania dorobku przed doktoratem, kierując się więc jedynie datami publikacji zaliczam do niego 4 pozycje, w tym dwie w czasopismach zagranicznych. W skład zbioru habilitacyjnego wchodzą następujące publikacje: (1) Harnisz M., Tucholski S., Microbial quality of common carp and pikeperch fingerlings cultured in a pond fed with treated wastewater, Ecological Engineering 36 (4): udział własny 90%; (2) Harnisz M., Gołaś I., Pietruk M., Tetracycline-resistant bacteria as indicators of antimicrobial resistance in protected waters - The example of the Drwęca River Nature Reserve (Poland), Ecological Indicators 11: udział własny 90%; (3) Harnisz M., Total resistance of native bacteria as an indicator of changes in the water environment. Environmental Pollution 174: (4) Harnisz M., Korzeniewska E., Ciesielski S., Gołaś I., tet genes as indicators of changes in the water environment: relationships between culture-dependent and culture-independent approaches, Science of the Total Environment 505: udział własny 70%; (5) Harnisz M., Korzeniewska E., Gołaś I., The impact of freshwater fish farm on the community of tetracycline resistant bacteria and structure of tetracycline resistance genes in river water, Chemosphere, 128: udział własny 90%. Całkowita statystyka dorobku publikacyjnego (w której pozycje przed doktoratem ujęto w nawiasy) to: artykuły w czasopismach z Bazy JCR 13 (w tym 5 zbioru hjabilitacyjnego) rozdziały w w dziełach zwartych, polskojęzycznych 5 (współautorstwo) artykuły anglojęzyczne z Listy MNiSW 8 (2) artykuły w czasopismach polskojęzycznych z Listy MNiSW 2 inne atykuły anglojęzyczne 2 (2) publikacje w materiałach konferencji zagranicznych 5 (1) publikacje w materiałach konferencji międzynarodowych w kraju 7 (2) publikacje w materiałach konferencji krajowych udział w konferencjach zagranicznych 4 udział w konferencjach międzynardowch w kraju udział w konferencjach krajowych 12. Zatem łączny dorobek publikacyjny to 62 pozycje, ponadto 10 konferencyjnych o niepełnym opisie bibliograficznym?. Choć łączna liczba publikacji jest przecietna na tle porównywalnych osiągnięc tego etapu kariery to, przy 4 publiacjach z okrsu studiów doktoranckich, pomnożenie dorobku należy uznać za znaczące, podobnie jak wysoki ranking czasopism, zwłaszcza wchodzących w skład zbioru habilitacyjnego.

3 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 3 Publikacje były lokowane w następujących czasopismach zagranicznych z Bazy JCR: Chemosphere; Ecological Engineering; Ecological Indicators; Ecotoxicology of Environmetal Safety; Environmental Pollution; Journal of Environmental Managemdent; Science of the Total Environment; Water, Air and Soil Pollution oraz krajowych anglojęzycznych: Archives of Environmental Protection; Polish Journal. of Environmental Studies; Polish Journal Veterinarian Science. Ponadto w periodykach ujętych w rankingu MNiSW: Acta Scientiarum Polonorum Piscaria; Acta Universitatis Nicolai Copernici. Limnological Papers; Archive of Polish Fishery; Bulletin of the Sea Fisheries Institute; Polish Journal of Natural Sciences; Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, IOŚ, a także w dwóch periodykach zagranicznych nie indeksowanych: Bulletin VURH-Ju Vodňany i European Aquacultural Society, Special Publications, Oostende, Belgium, 2002 oraz tom zwarty w wydawnictwie IRS, Olsztyn Kryteria oceny osiągnięć naukowych i badawczych 1) Autorstwo publikacji innych Podane w statystyce 3.4) a). 2) Autorstwo opracowań nie stanowiących publikacji naukowych Udokumentowano łącznie 10 prac, (wymienione w pkt. 5.12)). 3) Sumaryczny Impact Factor = 30,492; punktacja wg MNiSW=442 4) Liczba publikacji według Bazy JCR = 13 5) Cytowania według WoS/Scopus/Google 63/69/112, Indeks Hirscha 5/5/6. 6) Kierowanie i wykonawstwo ważnych projektów badawczych Zastosowanie klasycznych i molekularnych metod badawczych do oceny wpływu czynników antropogennych na jakość mikrobiologiczną wód górnego odcinka rzeki Drwęcy, projekt badawczy MNiSW ( ) głowna wykonawczyni; Wpływ zasilania stawów biologicznie oczyszczonymi ściekami na środowisko i produkcję materiału zarybieniowego, projekt badawczy MNiSW ( ) głowna wykonawczyni; Bakterie tetracyklinooporne jako indykatory lekooporności w wodach powierzchniowych odbierających oczyszczone ścieki komunalne oraz odpływy z gospodarstw rybackich, projekt badawczy NCN ( ) kierująca. 7) Nagrody za działalność naukową i badawczą Nagroda Zespołowa Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olszynie przyznana za osiągnięcia w dziedzinie naukowej, 2005; Stypendium Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie za szczególną aktywność naukową, 2006 i 2007.

4 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 4 8) Wygłaszane referaty konferencyjne lub prezentacje plakatowe Przedstawiono w statystyce 3.4.a). Bardzo niska liczba wystapień w imprezach zagranicznych i nieco większa w międzynarodwych organizowanych w karju w zaliczeniu do tych ostatnich nie kierowano się nazwą konferencji lecz językiem referatów. Osiągniecia te są poniżej przeciętnej w skali międzynarodowej oraz przeciętne w skali krajowej. 5. Kryteria oceny dorobku dydaktycznego i popularyzatorskiego oraz współpracy międzynarodowej 1) Uczestnictwo w międzynarodowych programach dydaktycznych nie udokumentowano. 2) Udział w konferencjach i ich organizacja Udział w konferencjach przedstawiono w 3.4.a) i skomentowano w 4. 8). Dorobku w organizacji imprez nie udokumentowano. 3) Otrzymane nagrody i wyróżnienia (inne wymienione w niż 4.7) Dyplom uznania Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie za osiągnięcia organizacyjne, ) Udział w konsorcjach i sieciach badawczych Nie udokumentowano. 5) Kierowanie projektami międzyuczelnianymi i z gospodarką Zastosowanie klasycznych i molekularnych metod badawczych do oceny wpływu czynników antropogennych na jakość mikrobiologiczną wód górnego odcinka rzeki Drwęcy, projekt MNiSW ( ), główna wykonaweczyni; Wpływ zasilania stawów biologicznie oczyszczonymi ściekami na środowisko i produkcję materiału zarybieniowego, projekt MNiSW ( ), główna wykonawczyni; Bakterie tetracyklinooporne jako indykatory lekooporności w wodach powierzchniowych odbierających oczyszczone ścieki komunalne oraz odpływy z gospodarstw rybackich,. projekt NCN ( ), kierująca projektem. 6) Udział w komitetach redakcyjnych i radach naukowych czasopism Nie udokumentowano. 7) Członkostwo organizacji i towarzystw naukowych Polskie Towarzystwo Mikrobiologów (PTM) członkostwo.

5 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 5 8) Osiągnięcia dydaktyczne oraz opieka nad studentami Przygotowanie programu oraz prowadzenie wykładów i ćwiczeń z następujących przedmiotów: Mikrobiologia molekularna, Techniki poboru próbek mikrobiologicznych, Diagnostyka drobnoustrojów, Zagrożenia mikrobiologiczne terenów popowodziowych, na kierunkach Rybactwo; Mikrobiologia i Inżynieria środowiska, wydziałów: Nauk o Środowisku; Biologii i Biotechnologii oraz Nauk o Środowisku, macierzystej uczelni; Przygotowanie i coroczne prowadzenie (od 2010) warsztatów w ramach Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki; Przygotowanie programu i prowadzenie szkoleń Jak pobrać próbki do analizmikrobilogicznych, aby uzyskać prawidłowy wynik badania - osób pracujących w laboratoriach środowiskowych (czterokrotnie ). 9) Opieka naukowa nad studentami w toku studiów Udział w 27 pracach magisterskich 16 jako promotorka i 11 jako recenzentka oraz 34 inżynierskich 22 jako promotorka i 12 jako recenzentka, kierunku Ochrona środowiska oraz 4 licencjackich kierunku Turystyka i rekreacja, Wydziału Nauk o Środowisku, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Opiekunka Koła Naukowego Mikrobiologów Molekularnych Coccus, na tym wydziale. 10) Promotorstwo pomocnicze doktorantów Promotorstwo pomocnicze doktorant mgr inż. Sebastian Krzemieniecki roboczy tytuł rozprawy Środki ochrony roślin i bakterie antagonistyczne w relacji z różnymi grupami genetycznymi i fenotypowymi Pectobacterium spp, przewód otwarty , na Wydziale Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, UWM w Olsztynie. 11) Staże krajowe i zagraniczne Wiosenna Szkoła Mikrobiologów warsztaty mikrobiologiczne, PTM, PIS, KORUN, KORLD, BINET, Stare Jabłonki, Real-Time PCR oznaczanie profilu ekspresji genów z zastosowaniem sond typu TaqMan, przeprowadzenie oraz analiza reakcji typu High Resolution Melting (HRM) warsztaty, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, zorganizowane przez ROCHE DIAGNOSTICS, 2010; Real-Time PCR wdrażanie metody, projektowanie reakcji i analiza wyników seminarium i warsztaty, Centrum Edukacji Medycznej CEMED Sp. z o.o., Warszawa, 2010; Komercjalizacja wyników badań oraz kreowanie postaw przedsiębiorczych przez UWM w Olsztynie poprzez staże, szkolenia i działania uświadamiające z zakresu przedsiębiorczości akademickiej staż, Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie k/ostródy, Europejski Fundusz Społeczny, 2 mies., 2011; Staży zagranicznych nie odbyto.

6 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 6 12) Opracowania i ekspertyzy na rzecz jednostek gospodarczych Nie udokumentowano. 13) Udział w zespołach eksperckich i konkursowych Nie udokumentowano. 14) Działalność recenzencka projektów badawczych Recenzja projektu badawczego w ramach konkursu OPUS, NCN. 15) Działalność recenzencka czasopism międzynarodowych i krajowych Z ważniejszych czasopism międzynardowych to: Aquaculture Research (1); Archives of Polish Fisheries (1); Clean Soil, Air, Water (2),The Science of the Total Environment (STOTEN) (19); Water Research (1); World Journal of Microbiology and Biotechnology (1). 16) Inne, nie wymienione wczesniej aktywności Podstawy akwizycji i analizy fluorescencyjnych obrazów mikroskopowych warsztaty i szkolenie, OLYMPUS Polska Sp. z o.o., UWM w Olsztynie, 2009; Zapewnienie i kontrola jakości pożywek oraz wyposażenia w laboratorium mikrobiologicznym seminarium, Firma MERCK, Olsztyn, 2010; Analiza wariancji warsztaty, StatSoft Polska, Kraków, 2014; Przygotowanie i prowadzenie ćwiczeń laboratoryjnych w ramach promocji Wydziału Nauk o Środowisku UWM w Olsztynie, Ocena zbioru publikacji habilitacyjnych Klamrą spinająca cykl publikacji jest powszechnie znana obserwacją zaburzenia fizjologicznej neutralności wód powierzchniowych przez takie czynniki antropogeniczne jak, przedostające się do nich, pozostałości antybiotyków oraz innych leków i ich metabolitów, a także geny antybiotykooporności i bakterie lekooporne. Najczęstsze źródła przenikania tych biologicznie czynnych substancji do wód powierzchniowych to ścieki biologicznie oczyszczane, która to technolgia nie zapewnia destrukcji tego typu zanieczyszczeń, a także ich migracja z odpadów i odchodów hodowlanych. Stąd zasadne zajecie się Habilitantki tymi dwoma głównymi źródłami penetracji badanych związków do środowiska wodnego, któremu z obszaru działalności hodowlanej najbliższa jest gospodarka rybna, stanowiaca główny obiekt zainteresowań naukowych macierzystej jednostki Autorki. Przy prowadzeniu przewodu habilitacyjnego bez monografii, bardzo istotną rolę odgrywa, integralna część dokumentacji, jaką jest Autoreferat. To w nim Autorka, w bardzo skondensowanej formie, zawiera zwyczajowe składowe dysertacji, ograniczając analizę zaplecza literaturowego do nielicznych odsyłaczy do kluczowych pozycji, relacjonujących stan badań powszechnych. Na tym tle werbalizuje cele badawcze mogłyby być wyraźniej wyodrębnione oraz wskazuje dwa obszary badań, lokalizując warsztat miejsca poboru prób i wykonywania eksperymentów.

7 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 7 Pierwszy obszar (A) dotyczy obecności bakterii lekoopornych w ściekach oczyszczonych w Olsztyńskiej Oczyszczalni Ścieków ŁYNA i był przedmiotem publikacji (3) i (4) ze zbioru habilitacyjnego. Ze streszczenia (4 strony formatu A4) zakresu badań, ujętych w tych publikacjach wynika, że do badań liczebności bakterii lekoopornych wytypowano drobnoustroje niewrażliwe na 8 antybiotyków z 4 klas tych medykamentów, uwzględniając krajową i powszechną skalę ich stosowania w medycynie, w tym weterynaryjnej. Nie wchodząc w szczegół badań stwierdzono, że najliczniej występowały bakterie oporne na antybiotyki o długim, kilkudekadowym, okresie stosowania. Potwierdzono też, na bardzo szerokim materiale doświadczalnym, porównując stan odbiornika przed i za oczyszczalnią, że sprawności biodegradacyjnej, prawidłowo pracujących systemów biologicznego oczyszczania ścieków organicznych, nie towarzyszy wystarczająca eliminacja bakterii lekoopornych i genów lekooporności. Obszar drugi (B) przedstawia relacje wodno-pokarmowe między akwenami hodowli ryb a zewnętrznymi źródłami ich zasilania, co w badanym obszarze mikrobiologicznym przekłada się na przenoszenie wcześniej wskazanych związków i organizmów przenikających przez biologiczne układy oczyszczania oraz innych zawartych w wodach powierzchniowych do zbironików hodowlanych. Ta sytuacja może stanowić, pierwotnie, istotne zagrożenie inwazji patogenów ludzkich do organizmów ryb, a sama hodowla, wtórnie, zanieczyszczenie w odpływie z akwenów hodowlanych, a przez to zagrożenie pośrednie organizmów ludzkich przez za jakość wody, nie licząc bezpośredniego drogą pokarmową, z wcześniej zanieczyszczonych ryb. Autorka, badając stawy hodowlane zasilane ściekami biologicznie oczyszczonymi wyizolował blisko 100 szczepów, określiła ich przynależność gatunkową i poddała badaniom lekooporności na róże klasy najczęściej stsowanych antybiotyków. Po szczegóły odsyłam do pozycji (1) zbioru. Habilitantka zwrca również uwagę na trzeci istotny element penetracji szkodliwych substancji głownie antybiotyków do środowiska wodnego, ze stawów hodowli ryb, z których odpływ nie jest całkowicie oczsyzczany lub w stopniu dalece niewystarczającym. W tej sytuacji podjęła badania liczebności bakterii antybiotykoopornych oraz genów lekooporności w wybranych ciekach, za ośrodkami akwakultury. Relacje z tych badań stanowią publikacje (2) i (5) zbioru habilitacyjnego. 7. Wskazanie najistotniejszych przyczynków do wiedzy powszechnej Uważam, że oryginalność naukową osiągnięć Autorki można wiązać z nastepującymi ważniejszymi ustaleniami stanowiącymi przyczynkami do wiedzy powszechnej, że: komunalne ścieki oczyszczone stanowią wektor lekooporności, leki nowych generacji wywierają selektywną presję na mikroorganizmy, powodując zmiany w bioróżnorodności, wśród bakterii środowiskowych pojawia się oporność na tygecyklinę lek, z którym wiąże się duże nadzieje terapeutyczne,

8 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 8 występowanie genów oporności cechuje regionalizacja w warunkach Polski wraz ze wzrostem zanieczyszczenia wód zwiększa się koncentracja genu tet(b), 8. Wskazanie najważniejszych osiągnięć aplikacyjnych za takie uważam ustalenia, że: ilościowa reakcja PCR pozwala na dokładne oszacowanie wpływu zrzutu zanieczyszczeń na stan mikrobiologiczny środowiska, bakterie tetracyklnooporne i geny oporności na tetracykliny mogą pełnić rolę indykatorów funkcjonalnych reagujących ilościowo, jak też jakościowo, na zmiany zachodzące w środowisku, zastosowanie odstojnika, jako metody oczyszczania wód poprodukcyjnych z gospodarstw rybackich, nie przyniosło oczekiwanego efektu w usuwaniu bakterii lekoopornych i genów lekooporności. Podsumowanie opinii: dorobek publikacyjny Habilitantki jest ilościowo zadowalający 62 pozycje, istotnie pomnożony w ocenianym okresie, jakościowo dobry na tle porównywalnych osiągnięć w dyscyplinie mierzony rangą czasopism lokowania najważniejszych publikacji zbioru habilitacyjnego i sumarycznym wskaźnikiem wpływu (ƩIF = 30,492) oraz punktacji MNiSW = 442, a także wskaźnikami cytowań: według baz: WoS/Scopus/Google 63/69/112 i Indeks Hirscha 5/5/6, a najwążeniejsze publikacje indeksowane lokowane w zagranicznych czasopisamach anglojęzycznych i wydawanychy w kraju; tematyka badawcza dorobku habilitacyjnego, a także wcześniejszego jest jednorodna skupiona na ważnej, ze względów ekologicznych oraz zdrowotnych, problematyce przemieszczania się szkodliwych związków typu antybiotyków i genów w eko-systemie wodnym, a z niego penetracji do organizmu człowieka; nienajlepiej, nawet, przy zespołowym charakterze prac, przedstawia się samodzielność dorobku, poczynając od zbioru habilitacyjnego (1/5), w ani jednej z pozostałych (8) publikacji z IF nie jest pierwszą autorką, a w pozostałych w 4 na 19, wreszcie w konferencyjnych w 11 na 32 ani jedna publikacja nie jest samodzielna, poza wspomnianą w zbiorze habilitacyjnym; prezentacja osiągnięć w Autoreferacie, stanowiącym przewodnik po publikacjach zbioru, jest zwięzła ale klarowna, słabo podkreślająca znaczenie własnych dokonań w obszarze badań istotne przyczynki do wiedzy powszechnej oraz osiągnięcia o znaczeniu praktycznym, próbowałem wskaząć powyżej (7. i 8.);

9 T.Winnicki Opinia dorobku habilitacyjnego Moniki Harniszsz 9 najsłabszą stroną dorobku habilitantki jest aktywność międzynarodowa brak staży zagranicznych i jako konsekwencja współpracy międzynardowej, udziału w imprezach zagranicznych, a sytuację nieco poprawia aktywność recenzencka dla czasopism międzynarodowych; dość dobrze przedstawia się realizacja programów badawczych, różnych poziomów finansowania oraz współpraca z jednostkami gospodarki różnych szczebli; dobre wyniki osiągnięto w sferze dydaktyki akademickiej, opracowując programy wielu wykładów i ćwiczeń, oraz prowadząc wszystkie formy zajęć, w tym opiekę nad licznymi pracami dyplomowymi obu stopni, a także sprawując, promotostwo zasępcze. 10. Wniosek końcowy Mimo nie udokumentowania szeregu aktywności wskazanych przez Rozporządzenie MNiSW, jako kryterialnych przy ocenie dorobku habilitacyjnego, stwierdzam że recenzowane osiągnięcia dr inż. Moniki Harnisz spełniają, w stopniu zadowalającym te wymagania, w związku z czym proszę Komisję Przewodu Habilitacyjnego o podjęcie dalszych przewidzianych kroków, a po pozytywnej ocenie osiągnięć Kandydatki, skierowanie wniosku do rady Wydziału o nadanie Jej stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie Nauki Techniczne, dyscyplinie Inżynieria środowiska. Jelenia Góra, 28 sierpnia, 2015 prof. Tomasz Winnicki