WPROWADZENIE. hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.03

Transkrypt

1

2

3 WPROWADZENIE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.03 Najpierw chciałbym poprowadzić Państwa w taką bardziej sentymentalną podróż w przeszłość z czasów Bitwy Maciejowickiej, z legendą jaka towarzyszyła tamtym tragicznym wydarzeniom. Będą więc Drzewa Kościuszki (niektórych już nie ma), oczywiście Krępa tak wspaniale przypomniana przez Stefana Żeromskiego oraz Maciejowice. Zaznaczam, że samej Bitwie poświęcę niewiele miejsca. Potem chcę przypomnieć Państwu jednostki ZHP noszące imię Tadeusza Kościuszki bądź z Nim powiązane. Zwracam uwagę na liczne przedwojenne drużyny w Garwolinie, Żelechowie, Łaskarzewie, Parysowie i Trąbkach; w każdym środowisku były to wiodące środowiska harcerskie, głównie za zasługą osób prowadzących drużyny jak Marian Jaworski, Antoni Żukowski i Edward Jóźwicki, Konstanty Domański, Stefan Bryłka, Stanisław Hordliczka i Henryk Wolff oraz Wincenty Okoń. Osoby te w późniejszych latach bardzo często były znaczącymi postaciami w różnych dziedzinach życia nie tylko lokalnych społeczności. Co do okresu powojennego, to więcej miejsca poświęcam dwóm drużynom: Betyce oraz Działyńczykom. Tutaj muszę przywołać dwie postacie: Martę Włastowską założycielkę Betyki oraz Krzysztofa Kondeja, który prowadził drużynę z Maciejowic. Nazwy tych drużyn są jak najbardziej związane z T.Kościuszką, o czym będzie mowa dalej. Ostateczny kształt Betyce nadała Beata Głażewska i Jej następczynie, dzięki którym ta drużyna dobrze wpisała się w historię garwolińskiego harcerstwa i ją współtworzyła przez ponad 20 lat. Z dużym sentymentem wspominam bardzo udany a przede wszystkim niezwykle wartościowy wychowawczo hufcowy zlot kościuszkowski w Krępię w 1984 roku. W tym trudnym okresie paradoksalnie były nie tylko ciekawe pomysły na harcerstwo, ale i znajdowali się ludzie, którzy potrafili je przeprowadzić. Chcę też zaprezentować Państwu inne wydarzenia mające związek z kultywowaniem tradycji kościuszkowskich w garwolińskim Hufcu ZHP przed 2015 rokiem, jak choćby sesja kościuszkowska w Maciejowicach w 2010 roku z moim wystąpieniem z okazji 100-lecia ruchu harcerskiego. Będą także odnotowane niektóre wypady do Krępy. Na koniec konstatacja: Szkoda, że nasze harcerskie działania wkomponowały się w zastany, co tu gadać raczej sztampowy wizerunek Tadeusza Kościuszki. Że zrobiliśmy niewiele, by wykazać młodzieży harcerskiej wiele wspaniałych przymiotów Kościuszki, a nie tylko przegraną bitwę Jules Michelet nazwał Tadeusza Kościuszkę ostatnim rycerzem, ale pierwszym Polakiem z nowoczesnym zrozumieniem braterstwa i równości.

4 OMÓWIENIE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.04 str.1 Rysunek - Irmina Andrzejak. str.2 Pocztówka skautowa z 1917r. oraz polonijny plakat wydane w 100 i 200 rocznicę śmierci T.Kościuszki. str.3 Wprowadzenie hm. Zbigniewa Winiarka. str.4 Krótkie omówienie zawartości nin. prezentacji. str.5 Plan bitwy pod Maciejowicami 10 października 1794r. str.6 Fotografia z przedwojennego pisma przedstawiająca dąb w Godziszu z krzyżem drewnianym upamiętniającym miejsce, z którego Kościuszko obserwował bitwę. Obok rysunek z 1901r. - miejsce, gdzie Kościuszko, ciężko ranny, spadł z konia i dostał się do niewoli. str.7 Aleksander Orłowski, Bitwa pod Maciejowicami. str.8 Obraz Jana Bogumiła Plerscha. str.9 Krępa 1917 rok. str.10 Stefan Żeromski o Krępie. str.11 Przedwojenny przewodnik z opisem wędrówki prowadzącej przez Krępę i okolice. str.12 Apoteoza Polski - uroczystości w 1924 roku. str.13 Międzywojenne pocztówki. str.14 Pamiątka przysięgi harcerskiej drużyny z Ryk 29 czerwca 1928r. Krępa w latach 20. ub. Wieku. str.15 Życzenia dla USA z okazji 150. rocznicy podpisania Deklaracji Niepodległości z widokiem Krępy. str.16 Godzisz foto sprzed II wojny i współczesna. str MDH z Górzna drużynowa Krystyna Klewek na obozie pod Oronnem; lata 60. phm.marian Jaworski jako Poseł na Sejm w grupie strażaków z Łaskarzewa w Krępie; harcerski rajd w 1980r. do Krępy organizowany przez Martę Włastowską. str Notki o drużynach harcerskich w latach , mających za patrona Tadeusza Kościuszkę. str.20 Wyróżnienie dla hm. Zbigniewa Winiarka od dawnych harcerzy z Trąbek członków drużyny T.Kościuszki (potem - Ks. Józefa Poniatowskiego). str.21 Powojenne drużyny im.t. Kościuszki MDH w Żelechowie i harcerek w Trąbkach. str.22 Proporzec Betyki - 77 DH w Garwolinie. str.23 Początki kroniki Betyki. str.24 Pamiątkowe fotografie Betyki. str Hufcowy Zlot Kościuszkowski w Krępie 1984r. str.31 Sztandar Hufca ZHP im.tadeusza Kościuszki w Maciejowicach istniejącego w latach 80. ub. wieku. str Drużyna Harcerska w Maciejowicach od 2011 roku nosi nazwę Działyńczycy. str Obecność harcerstwa w obchodach kościuszkowskich w 2010 roku była znacząca, m.in. jak dotąd jedyny raz udział przedstawiciela ZHP w Sympozjum Kościuszkowskim. str.40 Zuchy z Krzywdy odwiedzają Krępę. str.41 2 DH Itaka w Sobolewie przy Kopcu w Krępie. str.42 Podziękowania autora za pomoc w opracowaniu nin. prezentacji.

5 PLAN BITWY POD MACIEJOWICAMI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.05

6 DRZEWA POD MACIEJOWICAMI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.06

7 BITWA POD MACIEJOWICAMI 1794 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.07 Aleksander Orłowski, Bitwa pod Maciejowicami (widok od strony rosyjskiej i polskiej)

8 Jan Bogumił Plersch Tadeusz Kościuszko pada ranny w bitwie pod Maciejowicami, 1794

9 KOPIEC W RĘPIE DAWNO TEMU hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.9

10 STEFAN ŻEROMSKI MOGIŁA FR. hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.10 Minąłem właśnie Krępę, brnąc środkiem piaszczystego gościńca. Za ogrodem folwarku ciągnie się kawał dzikiego trzęsawiska. Na suchych kępach w sitowiu i wodnym chwaście stoją gdzieniegdzie olszyny, a pośród nich widać kopiec i krzyż. Cały ten obszar otacza płot gnijący. Stare wrota pochyliły się, wlazły w miękką glebę, zabito je tedy na głucho bretnalami i zawalono tarniną. Przeskoczyłem płot i poszedłem ku krzyżowi. Ścieżka zginęła w zaroślach łopianu, pokrzyw i ostu, na rowie deska zgniła. Stoi kopiec niewysoki pośród kęp gęstej olszyny i tarek, a rośnie na nim dzikie ziele i paproć. Na samym szczycie usycha krzak głogu dzikiego, dawno przez kogoś posadzony i oddawna przez wszystkich zapomniany. Przed kopcem, od strony gościńca wyciąga ramiona krzyż modrzewiowy z napisem: «Na cześć braci poległych za Ojczyznę w dniu 10 października 1794 roku». Odczytawszy te słowa, przypomniałem sobie dopiero, że stoję na miejscu maciejowickiego pogromu. Tędy nastąpiły na Europę i jej kulturę hordy Kałmuków, pojmawszy w tem bagnie najczcigodniejszego jej obywatela i obrońcę. Nieoceniona krew Tadeusza Kościuszki, którą na tem miejscu przelał, zawołała na mnie z ziemi. Z ostrym bólem w sercu i z płaczem dotknąłem ustami piasku mogiły. Nareszcie poznałem ją, zrozumiałem, co ona jest i uwielbiłem na zawsze tę Ojczyznę.

11 KOPIEC W KRĘPIE DAWNO TEMU hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.11

12 KRĘPA 1924 APOTEOZA POLSKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.12

13 MIĘDZYWOJENNE POCZTÓWKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.13

14 KOPIEC W RĘPIE DAWNO TEMU hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.14

15 KOPIEC W RĘPIE 1926 ROK hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.15

16 DRZEWO KOŚCIUSZKI PRZED LATY hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.16

17 KOPIEC W RĘPIE DAWNIEJ hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.17

18 JEDNOSTKI ZHP IM. T.KOŚCIUSZKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.18 DRUŻYNY ZHP W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM MAJĄCE ZA PATRONA TADEUSZA KOŚCIUSZKĘ 1 września 1917 roku Aleksander Kwaśniak założył w Garwolinie I Drużynę im. Tadeusza Kościuszki. W skład jej weszło 35 chłopców podzielonych na trzy zastępy. Funkcję drużynowego objął Antoni Zalewski, prof. fizyki w Gimnazjum im. Lelewela w Żelechowie, funkcję plutonowego Aleksander Kwaśniak, zastępowych Lucjan Grabowski, Jan Jaworski i Czesław Benicki. Do końca października drużyna zorganizowała trzy wycieczki do okolicznych lasów oraz jedną, z wiankiem, 17 października w setną rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki do Maciejowic. Na rozkaz naczelnictwa ZHP w 1920 roku odpowiedzieli także członkowie 1 Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki, w tym niektórzy po uzyskaniu zgody rodziców, m.in. Zygmunt Gąsowski (drużynowy 1 Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki), Gracjan Osiński i około 10 nieustalonych z nazwiska harcerzy do 2 kompanii 222 ochotniczego pułku piechoty, Antoni Furmanik zastępowy 3 zastępu do 3 kompanii 222 ochotniczego pułku piechoty. 1 grudnia 1924 roku rozpoczęła działalność zorganizowana przez Stanisława Hordliczkę pozaszkolna 1 Trąbkowska Drużyna Harcerska im. Tadeusza Kościuszki (od 1925 r. im. Ks. Józefa Poniatowskiego). W skład jej weszło około 20 chłopców uczniów miejscowej szkoły podstawowej i pracowników Huty Szkła, podzielonych na 4 zastępy: Wilków, Kruków, Kukułek i Kozłów. Wśród pierwszych członków byli m.in. Henryk Wolff, Antoni Pietruszewski i Stefan Wolff. Od 1929 roku działała MDH im. Tadeusza Kościuszki w Żelechowie, skupiająca uczniów trzech miejscowych szkół. Drużynowymi byli: Antoni Żukowski (do 1 II 1934 r.), Marian Buksiński (1 II ), Edward Jóźwicki (od 1936 r.). Drużyna wzięła udział m.in. w uroczystości odsłonięcia kopca usypanego w Okrzei, w hołdzie Henrykowi Sienkiewiczowi, w odsłonięciu pamiątkowego kamienia dokumentującego wybudowanie 200 km bitej drogi w powiecie garwolińskim oraz patronowała i opiekowała się zbiórką złomu na terenie Żelechowa. Jej członkowie stanowili trzon międzyszkolnego chóru działającego w Żelechowie. MDH im. Tadeusza Kościuszki w Szkole Podstawowej nr 1 w Parysowie. Drużynowymi byli: Stefan Bryłka (18 VI ), ćwik Józef Pachla (od 1933r., zginął 27 VII 1944r.), opiekunem ze strony szkoły nauczyciel Franciszek Frelek. Drużyna powstała w 1929r. Jej członkowie zorganizowali teatr amatorski oraz opiekowali się ludźmi starszymi i niedołężnymi palili w piecach, sprzątali mieszkania, pomagali w zakupie żywności. Kapelanem był ks. Franciszek Dąbrowski (od 11 IV 1933r.). MDH im. Tadeusza Kościuszki w Szkole Podstawowej w Łaskarzewie, zorganizowana w 1932 roku. Drużynowymi byli: ćwik Konstanty Domański (do 1934 r.) i Stefan Łuczyński ( ). MDH im. Tadeusza Kościuszki w Szkole Podstawowej w Trąbkach. W skład jej weszły zuchy oraz część członków 34 MDH. Drużynowymi byli: Władysław Szewczyk (- 10 X 1937) i ćwik Wincenty Okoń (10 X ).

19 JEDNOSTKI ZHP IM. T.KOŚCIUSZKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str I Drużyna im. Tadeusza Kościuszki w Garwolinie 2. 1 Trąbkowska Drużyna Harcerska im. Tadeusza Kościuszki 3. MDH im. Tadeusza Kościuszki w Żelechowie 4. MDH im. Tadeusza Kościuszki w Parysowie 5. MDH im. Tadeusza Kościuszki w Łaskarzewie 6. MDH im. Tadeusza Kościuszki w Trąbkach.

20 JEDNOSTKI ZHP IM. T.KOŚCIUSZKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.20

21 WYDARZENIA POWOJENNE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.21 W listopadzie 1945 roku powstaje 174 MDH im. T. Kościuszki przy Państwowym Gimnazjum Mechanicznym i Miejskim Koedukacyjnym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym. Drużynowymi byli: Zbigniew Kopczyk (syn zamordowanego przez Niemców w 1944 r. nauczyciela z Woli Zadybskiej), Jan Kment uczeń LO, Jan Żukowski i Ryszard Abramek Na zdjęciu po lewo harcerze z Żelechowa 1947 rok. U góry harcerki z drużyny im.tadeusza Kościuszki w Trąbkach drużynowa Maria Medyńska 1947 rok.

22 BETYKA - 77 DH IM. T.KOŚCIUSZKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.22

23 BETYKA - 77 DH IM. T.KOŚCIUSZKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.23 DRUŻYNOWE BETYKI : hm.marta Włastowska Bożena Balkiewicz Iwona Maliszewska pwd.beata Głażewska Magda Głażewska 1999-? oraz Monika Stępień 77 DH -?

24 BETYKA - 77 DH IM. T.KOŚCIUSZKI hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.24

25 ZLOT KOŚCIUSZKOWSKI MAJ 1984 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str

26 ZLOT KOŚCIUSZKOWSKI MAJ 1984 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str

27 ZLOT KOŚCIUSZKOWSKI MAJ 1984 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str

28 ZLOT KOŚCIUSZKOWSKI MAJ 1984 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str

29 ZLOT KOŚCIUSZKOWSKI MAJ 1984 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.29

30 ZLOT KOŚCIUSZKOWSKI MAJ 1984 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str To jeden z najwartościowszych hufcowych projektów w jego 100-letniej historii: obok Kopca Kościuszki w Krępie (więcej m.in. J.U.Niemcewicz oraz S.Żeromski), kwitły sady, sprawna organizacja (komendant - Bogdan Migas, oboźny - org. Krzysztof Kowalski, drużynowy drużyny zlotowej - Paweł Żak), rajd po okolicach Maciejowic, spotkanie z prof. Leonardem Ratajczykiem - wybitnym znawcą Insurekcji Kościuszkowskiej, porządkowanie otoczenia Kopca, uroczystości przy Kopcu. Poza tym zajęcia z artystą plastykiem Marianem Turkiem. Wieczorem uroczyste nadanie jednej z drużyn imienia Józefa Puchalskiego, absolutnie zapomnianej postaci lekarza kościuszkowskiego, nota bene urodzonego w Garwolinie. Zlot odbył się w dniach od 18 do 20 maja 1984 roku. Próby jego reaktywacji nie udały się

31 SZTANDAR B. HUFCA MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.31

32 83 DH DZIAŁYŃCZYCY MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str Drużyna Harcerska przy Publicznej Szkole Podstawowej w Maciejowicach powstała 25 marca 2007 roku. Funkcję drużynowego pełni Krzysztof Kondej, nauczyciel języka angielskiego. W 2011 roku drużyna zdobyła nazwę Działyńczycy związaną z X regimentem koronnym, który podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 roku wyparł wojska rosyjskie z Warszawy. Ponadto drużyna kultywuje tradycje kościuszkowskie ze względu na wybitną postać, jaka był naczelnik powstania narodowego Tadeusz Kościuszko, który stoczył ostatnią bitwę pod Maciejowicami. Co roku w październiku uczestniczymy w obchodach kościuszkowskich oraz dostarczamy Betlejemskie Światło Pokoju na terenie naszej gminy. Drużyna bierze aktywny udział w imprezach organizowanych przez Hufiec ZHP Orłów w Garwolinie. Organizujemy biwaki, wyjeżdżamy na obozy, uczestniczymy w uroczystościach lokalnych o charakterze patriotycznym.

33 83 DH DZIAŁYŃCZYCY MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.33 34

34 83 DH DZIAŁYŃCZYCY MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.34 33

35 83 DH DZIAŁYŃCZYCY MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.35

36 SYMPOZJUM KOŚCIUSZKOWSKIE hm.zbigniew Winiarek Tradycje Kościuszkowskie str.36 XXVII Maciejowice Prof. dr hab. Tadeusz Rawski - Działania na froncie zachodnim w roku 1794 Dr Leszek Marek Krześniak - 20 lat działalności Polskiej Fundacji Kościuszkowskiej Dr Leonid Niestarczuk - O tradycjach kościuszkowskich na Białorusi Mgr Marcin Gomółka - Generał Jakub Jasiński Mgr Marcin Mielnik - Policja w okresie Insurekcji Kościuszkowskiej Mgr Longina Ordon - Insurekcja Kościuszkowska w poezji Marii Konopnickiej Dr Mirosław Matosek - Insurekcja Kościuszkowska na pograniczu Mazowsza, Mgr Anna Rosner - Ludność żydowska w powstaniu kościuszkowskim Mgr Mirosław Siciński - O uzbrojeniu i umundurowaniu żołnierzy Insurekcji Mgr Włodzimierz Kostecki - Ofiary katyńskie z gmin Maciejowice i Sobolew Hm. Zbigniew Winiarek lat harcerstwa w Maciejowicach i powiecie garwolińskim

37 SYMPOZJUM KOŚCIUSZKOWSKIE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.37

38 2011 MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.38

39 83 DH DZIAŁYŃCZYCY MACIEJOWICE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.39

40 ZUCHY Z KRZYWDY W KRĘPIE hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.40

41 DZIEŃ ŚW.JERZEGO 2014 hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str

42 WYKORZYSTANE MATERIŁY hm.zbigniew Winiarek TRADYCJE KOŚCIUSZKOWSKIE str.42 Podziękowania dla tych, dzięki którym powstało nin. opracowanie: Witryny: Dawny Powiat Garwolin i Okolice, Dawny Żelechów, Dawne Gończyce, Sobolew i Okolice, Trąbki Huta Czechy Dzieje harcerstwa na ziemi garwolińskiej w latach , Zbigniew Gnat-Wieteska Zbiory hm. Beaty Kobus Narodowe Archiwum Cyfrowe Archiwum hm. Zbigniewa Winiarka