REGIONALIZM ZAGADNIENIA

Transkrypt

1 REGIONALIZM ZAGADNIENIA 1. Definicja i geneza regionalizmu 2. Charakterystyka cech budownictwa wiejskiego 3. Szanse kontynuacji Teoria Projektowania Ruralistycznego dr hab. inż. arch. Anna Górka Katedra Projektowania Środowiskowego

2 REGIONALIZM ZAGADNIENIA 1. Definicja i geneza regionalizmu

3 Regionalizm definicja ogólna Słownik języka polskiego, 1981, PWN 1. kultura danego regionu; zespół cech charakterystycznych dla danego regionu REGIONALIZM JAKO CECHY KULTURY REGIONU (badany m. in. w dziedzinie etnografii, antropologii kultury, badaniach językowych, budownictwa ludowego)

4 Regionalizm definicja ogólna Słownik języka polskiego, 1981, PWN 2. dążenie do zachowania swoistych cech kulturowych danego obszaru, do jej rozwoju i odnowy REGIONALIZM JAKO RUCH KULTUROWY (parki kulturowe, muzea na wolnym powietrzu tzw. skanseny, przedsięwzięcia w dziedzinie turystyki, motywy regionalne w architekturze) ochrona kultury turystyka - architektura

5 REGIONALIZM W ARCHITEKTURZE BUDOWNICTWO LUDOWE ODRODZENIE TRADYCJI W ARCHITEKTURZE WSI

6 Z czego wynikają różnice cech kultury materialnej regionów? Co to jest region? to obszar charakteryzujący się odrębnością w stosunku do obszarów sąsiednich, odróżniający się od terenów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi region to jednostka kulturowa z przyczyn ekologicznych, ponieważ różne środowiska naturalne sprzyjały odmiennym sposobom życia, a nawet je narzucały. Z dość oczywistych powodów Włosi budowali z kamienia, Holendrzy z gliny, a Rosjanie z drewna. Peter Burke, Kultura ludowa we wczesnonowożytnej Europie Dlaczego różnice regionalne ulegały utrwaleniu? bariery naturalne (wody, lasy, góry) granice i różnice polityczne bariery kulturowe (językowe, nieufność wobec obcych, itp.) Po co utrwalać/odnawiać cechy regionalne? kształtowanie tożsamości indywidualnej i zbiorowej (dawniej i dziś) gospodarczy rozwój regionów (dawniej i dziś) wykorzystanie zasobów lokalnych i zrównoważony rozwój

7 Kiedy i jak rodziło się zainteresowanie kulturą ludową/cechami regionalnymi? REGIONALIZM W EUROPIE - odkrycie kultury ludowej w Europie (koniec XVIII w.) tworzenie państw narodowych/ dążenie do zachowania rodzimej kultury rozwój etnografii / oświeceniowa potrzeba poznania rozwój miast/rozwój przemysłu romantyczna fascynacja ludowością.ślachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż się zepsujesz.

8 REGIONALIZM W POLSCE poszukiwanie stylu narodowego Hugo Kołłątaj ( ) /program badań nad kulturą ludową/ styl narodowy styl dworkowy od XVI w. poradniki dla szlachty dot. prowadzenia folwarku Zygmunt Czartoryski O stylu krajowym w budownictwie wiejskim chałupa góralska - Stanisław Witkiewicz ( ) - styl podhalański Stefan Żeromski ( )/Polskie Towarzystwo Krajoznawcze w Zakopanem, Towarzystwo Przyjaciół Pomorza/ - usankcjonowanie terminu regionalizm

9

10

11 WILLA POD JEDLAMI, 1897 WILLA ATMA KAROLA SZYMANOWSKIEGO

12

13 STYL DWORKOWY: PROJEKTY WILLI PODMIEJSKICH, SZKÓŁ, LEŚNICZÓWEK, DWORCÓW ITP.

14 REGIONALIZM ZAGADNIENIA 2. Charakterystyka cech budownictwa wiejskiego

15 Regiony kulturowe województwa pomorskiego Kaszuby Kociewie Krajna Żuławy Wiślane i Dolina Wisły Ziemia Sztumska i Kwidzyńska Ziemia Słupska

16 Kaszuby

17

18

19

20 Podstawowe warianty domów wąskofrontowa chałupa podcieniowa (typ A) wielownętrzna chałupa szerokofrontowa (typ B) dwukondygnacyjny budynek szerokofrontowy (tzw. dom z erklem typ C)

21

22

23 Chałupy gburskie Wdzydze Kiszewskie, XVIII w.

24 Chałupa rybacka, I poł. XIX w./przebudowana na pocz. XX w. Wdzydze Tucholskie/Kaszuby Południowe

25

26

27

28

29 Chałupy gburskie Chrztowo, 1852 r.

30 Dworek drobnoszlachecki Trzebuń/Kaszuby Pd. i Zach., I poł. XIX w.

31

32

33

34 PODSUMOWANIE

35 Zróżnicowanie form mieszkalnego budynku zagrodowego w zależności od statusu społecznego mieszkańców zagrodnik, ( zagrodnik lub ogrodnik bezrolny mieszkaniec wsi posiadający zagrodę i ogród ok. 1 ha do uprawy warzyw, najczęściej ziemniaków), chałupnik (chałupnik w zamian za prawo wybudowania domu był zobowiązany do pracy na rzecz właściciela ziemi) pracownik najemny/parobek, rybak, gbur (właściciel gospodarstwa), półgbur (właściciel gospodarstwa o połowę mniejszego od przeciętnego gospodarstwa gburskiego, o proporcjonalnie mniejszych powinnościach feudalnych), drobny szlachcic, szlachcic

36 Chałupy gburskie Piechowice, koniec XVIII w./zabudowa części pełnoszczytowego podcienia koniec XIX w.

37 Chałupy gburskie Lipuska Huta, 1787 r./ Kaszuby Pd. i Zach.

38 Zagroda robotników rolnych/dwojak Szczodrowo/Kociewie Leśne, II poł. XIX w.

39 Zagroda chałupnika Zazdrość/Kociewie Polne, I poł. XIX w.

40 Dwór szlachecki Luzino/Kociewie Polne, II poł. XVII w./przebudowa XIX w.

41 Żuławy Wiślane i Dolina Wisły

42 Zagrody jednobudynkowe: wzdłużne, kątowe, krzyżowe Żuławy Wiślane. Ochrona i kształtowanie. Bogna Lipińska. pdf za Otto Kloeppel

43

44

45 dom podcieniowy: wąskofrontowy, wąskofrontowy ze skrzydłem mieszkalnym, szerokofrontowy z podcieniem w tzw. folwarku żuławskim czyli dużej, wielobudynkowej zagrodzie

46

47

48

49

50

51 Trutnowy, 2007/2008J.Cichosz, S. Chrabąszcz, G. Cofta

52

53

54

55

56 ZIEMIA SŁUPSKA

57 Paproty, woj. zachodnio-pomorskie

58

59

60 zamknięta zagroda czworoboczna

61

62 chałupa słowińska

63

64 KOCIEWIE I KRAJNA

65

66 Literatura Dom mieszkalny na polskiej wsi. Ignacy Tłoczek Polskie budownictwo drewniane. Ignacy Tłoczek Chałupy polskie. Ignacy Tłoczek Chata za miastem. T. Sadkowski, K. Szarejko Dom na Kaszubach i Kociewiu. A. Baranowski, A. Basiński, K. Szarejko Polski dwór : wzorce architektoniczne, mit, symbol. Marta Leśniakowska Życie polskie w dawnych wiekach. Władysław Łoziński Żuławy Wiślane. Ochrona i kształtowanie. Bogna Lipińska. pdf cz_i_krajobrazy_doliny_i_delty_wis_y.pdf cz_ii_krajobrazy_nadmorskie.pdf cz_iii_krajobrazy_pojezierne.pdf