REJESTRACJA ZAKŁÓCEŃ W SIECI ŚREDNIEGO NAPIĘCIA

Transkrypt

1 POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 86 Electrical Engineering 2016 Krzysztof MAKAR* REJESTRACJA ZAKŁÓCEŃ W SIECI ŚREDNIEGO NAPIĘCIA Podczas eksploatacji układów elektroenergetycznych niezwykle istotna jest szybka i precyzyjna analiza awarii i jej skutków. Dlatego uzasadnione wydaje się stosowanie coraz bardziej zaawansowanych systemów informatycznych i oprogramowania, wspomagających monitorowanie i analizę pracy systemu elektroenergetycznego. Obecnie standardem staje się rozproszona rejestracja w wielu miejscach jednocześnie i zsynchronizowany, zdalny odczyt danych. Autor referatu porusza problematykę zakłóceń w pracy sieci średniego napięcia, jak i ich rejestracji. Jako obiekt badań posłużył model linii SN zamknięty w stanowisku laboratoryjnym, umożliwiający symulacje zakłóceń pracy dla różnych konfiguracji uziemienia neutralnego punktu transformatora. Na podstawie uzyskanych wyników przeprowadzono analizę przebiegów prądów i napięć dla typowych zakłóceń badanej linii. SŁOWA KLUCZOWE: rejestracja zakłóceń, linia średniego napięcia 1. WSTĘP Zmiany zachodzące w przemyśle i energetyce zawodowej stwarzają nowe potrzeby w zakresie rejestracji i analizy parametrów pracy urządzeń. Dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii mikroprocesorowych i narzędzi informatycznych, możliwe jest zaspakajanie tych potrzeb. Zakłócenia lub awarie w systemach elektroenergetycznych niosą za sobą często negatywne konsekwencje np. straty finansowe. Analiza zaistniałych okoliczności pozwala na ustalenie powodów awarii, a co za tym idzie wyciągnięcia wniosków oraz unikanie podobnych problemów w przyszłości. Rejestracja zakłóceń jest głównym elementem monitorowania układów zarówno wytwórczych jak i przesyłowych. Wpływa ona również w istotny sposób na podnoszenie jakości zasilania. Dzieje się tak, ponieważ rejestracja wykorzystywana jest w symulacjach komputerowych służących do analizy systemów elektroenergetycznych oraz doboru zabezpieczeń. * Politechnika Białostocka.

2 190 Krzysztof Makar 2. ZAKŁÓCENIA NA LINIACH ŚREDNIEGO NAPIĘCIA Linie elektroenergetyczne wykorzystywane w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym zasadniczo dzieli się na przesyłowe, przesyłowo-rozdzielcze i rozdzielcze. Linie rozdzielcze średniego napięcia (15, 20 i 30 kv) zasilane są z sieci przesyłowo-rozdzielczej w wyższym napięciu. Pracują one w sieciach zasilanych jedno lub dwustronnie. Do linii średniego napięcia często podłączone są lokalne źródła energii takie jak: elektrociepłownie przemysłowe, małe elektrownie wodne oraz inne źródła generacji rozproszonej. Zakłóceniami w systemie elektroenergetycznym określa się takie warunki pracy, które utrudniają lub uniemożliwiają jego normalną pracę. Zakłócenia na liniach stanowią znaczną część (około 74%) wszystkich zakłóceń w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. Zakłócenia te, dzieli się na: zaburzenia (praca niepełnofazowa i zwarcia) - powinny być wyłączone przez urządzenia zabezpieczające, w odpowiednio krótkim czasie, zagrożenia (ferrorezonans i przeciążenia cieplne) - mogą być tolerowane przez pewien czas. Najczęściej występującymi, a zarazem najgroźniejszymi zaburzeniami w systemie elektroenergetycznym, są zwarcia. Zwarcia dzielimy na: symetryczne i niesymetryczne, wielo i jednofazowe, pojedyncze i wielokrotne, bezpośrednie i pośrednie. Przyczyny występowania zwarć mogą być elektryczne i nieelektryczne. Najważniejsze elektryczne przyczyny zwarć to: przepięcia i wyładowania atmosferyczne, długotrwałe przeciążenia ruchowe, błędy łączeniowe, dynamiczne i termiczne oddziaływanie prądu lub łuku zwarciowego, przepięcia łączeniowe, zwarciowe i rezonansowe. Najważniejsze nieelektryczne przyczyny występowania zwarć to: zmniejszenie wytrzymałości elektrycznej izolacji, skrajnie wysokie lub niskie temperatury otoczenia, zmniejszenie wytrzymałości mechanicznej izolacji, zagrożenia geologiczne wskutek szkód górniczych, wady produkcyjne i montażowe, trzęsienia ziemi oraz zagrożenia wywołane przez ludzi, zwierzęta i rośliny. Zwarcia niosą za sobą bardzo poważne konsekwencje takie jak: porażenia i poparzenia ludzi, zniszczenia urządzeń elektrycznych, kołysania mocy czy zachwianie równowagi systemu elektroenergetycznego. Linie średniego napięcia charakteryzują się zwarciami na rok na 100 km. Dla wszystkich wartości znamionowych napięć linii, zwarcia doziemne jednofazowe stanowią od 70 do 90% wszystkich występujących zwarć. Zakłó-

3 Rejestracja zakłóceń w sieci średniego napięcia 191 cenia na liniach to 74% wszystkich awarii w systemie elektroenergetycznym [3]. Krajowe sieci średniego napięcia zasilane są najczęściej przez transformator rozdzielczy 110/SN o grupie połączeń YD lub YnD, o mocach MVA. Sieci dzielą się, ze względu na sposób połączenia punktu neutralnego z ziemią, na [3]: uziemione przez rezystor, kompensowane, izolowane. Odpowiedni sposób uziemienia punktu gwiazdowego decyduje o wartości prądu ziemnozwarciowego i jest podstawową metodą ochrony sieci średniego napięcia od skutków zwarć doziemnych. Odpowiednio dobrany wariant uziemienia punktu neutralnego transformatora, powinien spełniać wymagania: stosunkowo niski koszt, proste przyłączenie do punktu gwiazdowego, bezpieczna i łatwa eksploatacja w normalnych warunkach ruchowych i przeciążeniach trwających dłużej niż 10s [4, 5]. Lokalizacja, identyfikacja i eliminacja zwarć doziemnych w sieciach średniego napięcia należą do najtrudniejszych problemów automatyki zabezpieczeniowej. Problem ten widoczny jest szczególnie w sieciach kompensowanych i pracujących z izolowanym punktem neutralnym transformatora o stosunkowo małej wartości prądu ziemnozwarciowego. Prąd ten musi być odfiltrowywany z prądów fazowych linii, których składowe obciążenia mogą znacznie przewyższać (nawet kilkakrotnie) wartości składowych zwarciowych. Sieci z izolowanym punktem gwiazdowym występują bardzo rzadko, zwykle są to małe sieci [7]. Częściej spotykanym rozwiązaniem jest kompensowane połączenie punktu neutralnego z ziemią. Rozwiązanie to pozwala na długotrwałą pracę linii podczas doziemienia, a co za tym idzie przy zwarciach przemijających nie występują wyłączenia pól liniowych i przerwy w dostawie energii elektrycznej do odbiorców. Należy jednak pamiętać, iż w takiej sieci występują przepięcia w liniach (wraz z zakłóceniami z nimi związanymi), asymetria oraz zagrożenie pożarowe w przypadku niewyłączenia linii doziemionej. Mając na uwadze wady kompensacji oraz poprawę jakości energii elektrycznej, wprowadzono uziemienie punktu gwiazdowego sieci średniego napięcia przez rezystor. Rozwiązanie to eliminuje asymetrie napięć oraz ogranicza przepięcia w liniach kablowych, poprawia selektywność zadziałania zabezpieczeń oraz znacznie pogarsza warunki ochrony przeciwporażeniowej. Połączeniem korzyści płynących z dwóch rozwiązań opisanych powyżej, jest równoległe połączenie rezystora i dławika. Rozwiązanie te pozwala na ograniczenie prądu ziemnozwarciowego nawet o 50%, zachowując przy tym zalety uziemienia przez rezystor oraz łagodząc warunki ochrony przeciwporażeniowej. Stosując uziemienie przez układ równoległy oraz rezystor, traci się zaletę sieci

4 192 Krzysztof Makar kompensowanej, dotyczącej gaszenia przez dławik znacznej części zwarć przemijających bez konieczności wyłączenia pola i zadziałania automatyki SPZ [4]. Niezależnie od sposobu uziemienia punktu gwiazdowego, przy zwarciach doziemnych sieci średniego napięcia, prąd ziemnozwarciowy płynie nie tylko w fazie doziemionej ale również w fazach zdrowych [7]. 3. REJESTRACJA ZAKŁÓCEŃ Rejestratory zakłóceń są to wieloprocesorowe urządzenia elektroniczne, których działanie polega na zapisywaniu wejściowych sygnałów i wielkości wyliczonych na ich podstawie, do pamięci zorganizowanej w postaci bufora kołowego. W tym samym czasie sprawdzane są kryteria, których spełnienie uruchamia na czas określony zapis danych do pamięci rejestratora. Zawartość bufora kołowego, zawierającego dane sprzed momentu pobudzenia, jest również zapisywana. Zatem łączny czas rejestracji zakłócenia składa się z przebiegu tuż przed zakłóceniem, samego zakłócenia i z określonego czasu po zakłóceniu. Zewnętrzna synchronizacja czasu pozwala na oznaczenie każdej z rejestracji dokładnym czasem jej rozpoczęcia, co umożliwia potem porównanie rejestracji pochodzących z różnych urządzeń [6]. Rejestratory zakłóceń mogą być z powodzeniem stosowane w sieciach przemysłowych, sieciach rozdzielczych oraz elektrowniach. W wypadku sieci są głównie instalowane w sieciach przesyłowych najwyższych i wysokich napięć. Rejestracji w sieciach elektroenergetycznych dokonuje się w celu: wykonania analizy "po fakcie" niespodziewanego zachowania się układów sieciowych, zakłócenie analizowane jest w celu weryfikacji pod względem poprawności i selektywności zadziałania zabezpieczeń i układów sterowania, sprawdzenia prawidłowości działania zabezpieczeń rezerwowych (np. sprawdzane jest czy nie pobudzają się zbędnie w przypadku zwarć w liniach sąsiednich), rejestrowania i ujawniania niepożądanych zjawisk takich jak: wzrost napięcia, kołysania mocy, ferrorezonans czy niepoprawne działanie operatorów ruchu (często spotykane są instalowane tymczasowo rejestratory napięcia w celu monitorowania zachowania sieci średniego napięcia w newralgicznych punktach pracy), wykonywania statystyk zdarzeń w korelacji ze zmianami jakości energii elektrycznej (używane są dodatkowe moduły monitorujące jakość energii). W elektrowniach, zakłócenia takie jak zwarcia, występują dużo rzadziej niż ma to miejsce w sieciach, konsekwencje ich natomiast są dużo bardziej groźne. Uszkodzenia te spowodowane są głównie przez uszkodzenia wyposażenia elek-

5 Rejestracja zakłóceń w sieci średniego napięcia 193 trowni, a nie warunkami atmosferycznymi jak ma to miejsce na liniach elektroenergetycznych. W przypadku elektrowni, rejestracji dokonuje sie w celu: ustalenia miejsca zakłócenia poprzez analizę jego przebiegu oraz odróżnienia zakłócenia początkowego od uszkodzeń wtórnych (następstw rozwoju awarii), eliminacji błędnych zadziałań zabezpieczeń a co za tym idzie, skrócenia czasu odstawienia urządzeń, monitorowania takich czynności jak: załączenie generatora do systemu, synchronizacja czy wydzielenie pracy generatora na potrzeby własne. Większość obecnie przeprowadzanych analiz opiera się na symulacjach wykorzystujących modele systemu elektroenergetycznego. Dlatego niezwykle istotne jest to, aby modele dobrze odwzorowywały elementy systemu. W celu weryfikacji używanych modeli porównuje się wyniki symulacji z rzeczywistymi przebiegami. Podczas występowania zakłóceń o istotnych skutkach, takich jak rozpad systemu elektroenergetycznego, symulacje uzupełniają braki w rejestracji w celu znalezienia wyjaśnienia przebiegu rozległych awarii i określenia ich przyczyny. Użytkownicy podczas zakupu urządzeń zabezpieczających porównują oferty wielu producentów, dobierając urządzenie najlepiej spełniające wymagania wynikające z charakteru zabezpieczanego obiektu. Producenci urządzeń nie są w stanie sprawdzić każdego wariantu pracy urządzenia, dlatego użytkownicy samodzielnie wykonują testy nowonabytych urządzeń. W takim wypadku rejestracje zakłóceń, prowadzi się w celu [1]: sprawdzenia modeli stosowanych w symulacyjnych programach, kompletowania bibliotek zakłóceń za pomocną programów symulacyjnych oraz przebiegów rzeczywistych zakłóceń, zarejestrowania przebiegów zakłóceniowych, które potem za pomocą testerów zabezpieczeń odtwarzane są w przypadku nieprawidłowego zadziałania danego zabezpieczenia, co umożliwia wykonanie korekcji nastaw. W aktualnie używanych układach zabezpieczających i automatyki sterowania, rejestratory udostępniają dwa rodzaje danych. Są to dane typu zakłóceniowego i zdarzeniowego. Do rejestracji danych zdarzeniowych wykorzystywane są kanały dwustanowe, a do zakłóceniowych kanały analogowe. Sygnały doprowadzane są do wejść takich jak: wejścia napięciowe, prądowe, mocowe, czujników pomiaru temperatury, ciśnienia, prędkości obrotowej itp. Kanały analogowe dzielą się na fizyczne i wyliczane. Kanały fizyczne rejestrują nieprzetworzone sygnały analogowe takie jak: składowa zerowa prądu, prądy fazowe, składowa zerowa napięcia czy napięcie fazowe. Kanały wyliczane na podstawie sygnałów analogowych obliczają, za pomocą odpowiednich algorytmów inne często wykorzystywane sygnały analogowe takie jak moce czynne, bierne, częstotliwość, składowe symetryczne itp.

6 194 Krzysztof Makar Każdy kanał może być źródłem pobudzenia rejestracji. Źródło pobudzenia nazywane jest trygerem. Każdemu kanałowi analogowemu, zarówno fizycznemu jak i wyliczanemu, można przepisać kilka trygerów. Kanały dwustanowe odbierają dane generowane przez wzbudzenie sygnałów dwustanowych związanych ze sterowaniem automatyk zakłóceniowych lub sterujących [1, 6, 7]. Jedną z istotnych zalet rejestratorów, są ich możliwości komunikacyjne. Do przesyłania zgromadzonych danych, zmiany nastaw, odczytu wartości chwilowych używany jest port typu Ethernet. Większość urządzeń zapisuje zarejestrowane przebiegi zgodnie ze znormalizowanym standardem COMTRADE (IEEE C ) [6]. 4. BADANIA LABORATORYJNE Istotą badań była symulacja typowych zakłóceń w pracy linii średniego napięcia i rejestracja ich przebiegów za pomocą rejestratora. Używany model, zamknięty w stanowisku laboratoryjnym, symuluje napowietrzną linie średniego napięcia o długości 6 km, napięciu znamionowym 15 kv i przekroju przewodów 70 mm 2. Badana linia zabezpieczona jest za pomocą mikroprocesorowego zabezpieczenia typu megamuz-lr. Rejestracja dokonywana była za pomocą rejestratora RZS-9 firmy ZPrAE. Urządzenie rejestracyjne komunikowało się z komputerem PC za pomocą sieci Ethernet i przez oprogramowanie producenta - ZPrAE-EDIT. Na wykorzystanym modelu linii symulowano zakłócenia takie jak: zwarcia międzyfazowe, zwarcia doziemne oraz przeciążenia, dla różnych konfiguracji uziemienia punktu gwiazdowego. Linia została obciążona za pomocą trójfazowego rezystora wodnego, stanowiącego obciążenie asymetryczne. Pobudzenie rejestratora odbywa się za pomocą wyjścia dwustanowego zabezpieczenia linii sygnalizującego jego zadziałanie. Moment pobudzenia rejestratora jest czasem odniesienia i zaznaczony jest jako 0 w otrzymanych przebiegach. Na rys. 1 widoczny jest przebieg napięć i prądów podczas zwarcia miedzy fazą pierwszą, a trzecią dla linii średniego napięcia z uziemionym punktem gwiazdowym przez dławik. Zarówno dla obciążonej linii (rys. 1b), jak i linii nieobciążonej (rys. 1a) w czasie zakłócenia wyraźnie widoczny jest spadek amplitudy napięcia w fazach objętych zakłóceniem i wzrost napięcia w fazie nieobjętej zakłóceniem. Warto również zwrócić uwagę na zniekształcenie sinusoidalnego przebiegu napięcia w fazie zdrowej. W czasie zakłócenia wzrasta amplituda składowej zerowej napięcia, widoczne jest również znaczne zniekształcenie przebiegu spowodowane uziemieniem punktu neutralnego transformatora przez dławik. W chwili wyłączenia linii na wszystkich fazach i na skła-

7 Rejestracja zakłóceń w sieci średniego napięcia 195 dowej zerowej widoczne jest "szarpniecie napięcia" w przypadku linii nieobciążonej. Natomiast dla obciążonej linii zjawisko to przybiera na wartości i zamienia się w przepięcie, najbardziej widoczne na składowej zerowej. Spowodowane jest to nagłym odłączeniem linii o dużym obciążeniu. W chwili wystąpienia zakłócenia na prądach faz zwartych widoczna jest składowa nieokresowa, która tłumiona jest już po pierwszym okresie przebiegu. Prądy zwarciowe w fazach objętych zwarciem, mają taką samą amplitudę ale przeciwny kierunek. a) b) Rys. 1. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia uziemionej przez dławik: a) w stanie jałowym, b) obciążonej Na rys. 2 widoczne są przebiegi prądów i napięć podczas zawarcia w fazie pierwszej i trzeciej w linii średniego napięcia z punktem gwiazdowym uziemionym przez rezystor. W porównaniu do poprzedniego przypadku, z punktem neutralnym uziemionym przez dławik, widoczny jest brak zniekształcenia przebiegu i zmiany amplitudy napięcia w fazie zdrowej. Również składowa zerowa napięcia jest zniekształcona w dużo mniejszym stopniu niż w poprzednio. Zauważalny jest również brak składowej nieokresowej w prądzie w chwili wystąpienia zakłócenia. Podczas wyłączenia zwarcia widoczne jest małe przepięcie dla stanu jałowego i brak takiego przepięcia w przypadku linii obciążonej. Brak przepięcia w linii obciążonej spowodowane jest wyłączaniem zwarcia w chwili przejścia prądu zwarciowego przez wartość zero. Rysunek 3 przedstawia przebiegi prądów i napięć podczas zwarcia między fazą pierwsza a trzecią na linii średniego napięcia z uziemionym punktem neutralnym przez równoległe połączenie rezystora i dławika. Ponieważ jest to rozwiązanie hybrydowe, przebiegi łączą w sobie cechy dwóch przypadków opisanych wcześniej. Napięcia zachowują się tak samo jak w przypadku uziemienia przez rezystor. Składowa zerowa napięcia jest mniej zniekształcona niż miało to

8 196 Krzysztof Makar miejsce przy uziemieniu przez dławik. Na prądach zwarciowych można zauważyć składową nieokresową w chwili wystąpienia zakłócenia. Nie widać również przepięcia podczas wyłączenia linii, jedynie lekkie "szarpnięcie" napięcia dla linii obciążonej. a) b) Rys. 2. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia uziemionej przez rezystor: a) w stanie jałowym, b) obciążonej a) b) Rys. 3. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia uziemionej przez równolegle połączony rezystor z dławikiem: a) w stanie jałowym, b) obciążonej Rysunek 4 przedstawia przebiegi prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego w linii średniego napięcia z izolowanym punktem gwiazdowym. Uzyskane przebiegi nie różnią sie kształtem od tych w linii uziemionej przez rezy-

9 Rejestracja zakłóceń w sieci średniego napięcia 197 stor. Jedyną zasadniczą rożnicę zaobserwować można po wyłączeniu zwarcia: napięcia we wszystkich fazach i składowej zerowej, są zniekształcone. Zniekształcenie jest powoli wytłumiane przez rezystancje własną linii lub w przypadku gdy linia jest obciążona, przez obciążenie. a) b) Rys. 4. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia izolowanej: a) w stanie jałowym, b) obciążonej Na rys. 5 można zobaczyć przebieg napięć i prądów podczas zwarcia doziemnego w pierwszej fazie, na linii średniego napięcia z punktem gwiazdowym uziemionym przez dławik. Podczas trwania zakłócenia, amplituda składowej zerowej znacząco wzrasta, co jest charakterystyczne dla wszystkich zwarć doziemnych. Napięcie w fazie doziemionej spada prawie do zera, a napięcia na zdrowych fazach są silnie zniekształcone. Amplituda składowej zerowej napięcia wzrasta prawie do poziomu napięć na fazach zdrowych. Na przebiegu prądu w fazie doziemionej i składowej zerowej prądu, w chwili rozpoczęcia zakłócenia widoczna jest składowa nieokresowa, która zostaje stłumiona po kilku okresach. Prąd w fazie pierwszej i trzeciej jest zniekształcony. W chwili wyłączenia zakłócenia widoczne jest wyraźne przepięcie na wszystkich fazach. Kolejny przebieg, widoczny na rys. 6 przedstawia przebieg prądów i napięć na linii średniego napięcia z punktem gwiazdowym uziemionym przez rezystor podczas zwarcia doziemnego w pierwszej fazie. Porównując uzyskany przebieg z poprzednim (linia uziemiona przez dławik) widać iż prąd w fazie doziemionej ma dużo większą amplitudę i nie występuje w nim składowa nieokresowa. W składowej zerowej napięcia również jest ona niewidoczna.

10 198 Krzysztof Makar Rys. 5. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia doziemnego na nieobciążonej linii średniego napięcia uziemionej przez dławik Rys. 6. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia doziemnego na nieobciążonej linii średniego napięcia uziemionej przez rezystor Na rys. 7 widoczne są przebiegi napięć i prądów podczas zwarcia doziemnego na linii średniego napięcia przez dławik i rezystor połączone równolegle. Tak jak w przypadku zwarcia międzyfazowego, tak i tutaj widoczne są charakterystyczne cechy obu rozwiązań. Prądy zwarciowe są niższe niż w przypadku uziemienia przez rezystor. Widoczna jest składowa nieokresowa w prądzie fazy doziemionej i w składowej zerowej prądu.

11 Rejestracja zakłóceń w sieci średniego napięcia 199 Rys. 7. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia doziemnego na nieobciążonej linii średniego napięcia uziemionej przez rezystor i dławik połączone równolegle 5. PODSUMOWANIE Jedną z najważniejszych kwestii w eksploatacji układów elektroenergetycznych jest zdolność do możliwie, jak najszybszego usuwania zakłóceń, awarii i ich skutków. Czas ich usunięcia ma znaczący wpływ na ekonomiczne efekty pracy tych układów. Trafna diagnostyka po i przed awaryjna znacząco wpływa na czas usuwania awarii. W celu sprawnej realizacji, potrzebny jest efektywny system monitorowania i rejestracji zdarzeń awaryjnych. Analiza przebiegów zakłóceniowych ma również istotny wpływ na prawidłowy dobór zabezpieczeń elektroenergetycznych i ich nastaw. Jedną z najbardziej znaczących metod ochrony sieci średniego napięcia jest odpowiedni dobór sposobu uziemienia punktu gwiazdowego transformatora. Związane jest to z szerokim zagadnieniem dotyczącym ochrony przeciwporażeniowej, przepięć na liniach kablowych oraz selektywności działania zabezpieczeń. LITERATURA [1] Bialik T., Wróbel K,. Talaga M., Nowoczesne narzędzia w diagnostyce stanów awaryjnych układów elektroenergetycznych, Energetyka 2007, nr 6-7. [2] Kacejko P., Machowski J., Zwarcia w Systemach Elektroenergetycznych, Wydawnictwo WNT, Warszawa 2012.

12 200 Krzysztof Makar [3] Korniluk W., Woliński K., Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok [4] Kożuchowski J., Uziemienie punktu zerowego sieci SN przez układ równoległy dławika i rezystora, Wiadomości Elektrotechniczne 2002, nr 5. [5] Praca zbiorowa [red. Machowski J.] Laboratorium cyfrowej elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa [6] Smolarczyk A., Nowoczesne systemy rejestracji zakłóceń. Stosowane kryteria pobudzeń i metody ich badania na przykładzie rejestratora typu BEN Cz. 1 i 2, Automatyka Elektroenergetyczna 2006, nr 3-4. [7] Synal B., Rojewski W., Dzierżanowski W., Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław DISRUPTION REGISTRATION ON MEDIUM-VOLTAGE POWER GRIDS During exploitation of electricity systems, extremely essential point is fast and precise analysis of failure and its results. That is why, using more and more advanced computer systems and software, that supports monitoring and analysis of electricity system work, is so reasonable. These days, distracted registration at many places at the same time and synchronized data readout are a standard. Author of the paper raises problem of medium-tension electricity disruptions and their registration. The object of research is line's model closed in lab-station. Such a lab-station allows work disruptions' simulation for different configurations of transformer's neutral point grounding. On the basis of results, author analyses process of electric current and voltage of typical analyzed line disruption. (Received: , revised: )