UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W BIECZU. z dnia r.

Transkrypt

1 Projekt z dnia 24 marca 2017 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W BIECZU z dnia r. w sprawie zmiany uchwały Nr XIV/171/2015 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 28 grudnia 2015 roku w sprawie przyjęcia "Programu Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz", zaktualizowanego uchwałą Nr XXVIII/334/2017 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 16 lutego 2017r w sprawie przyjęcia aktualizacji "Programu Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz". Na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 pkt. 1, 3 i 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446 z późn. zm.) Rada Miejska w Bieczu uchwala, co następuje: 1. W uchwale Nr XIV/171/2015 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 28 grudnia 2015 roku w sprawie przyjęcia "Programu Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz", zaktualizowanego uchwałą Nr XXVIII/334/2017 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 16 lutego 2017 r w sprawie przyjęcia aktualizacji "Programu Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz" wprowadza się następujące zmiany: Załącznik do uchwały otrzymuje brzmienie zgodne z załącznikiem nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie Uchwały powierza się Burmistrzowi Biecza. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Id: 14B03DC B828-0B8B7C2F8EB7. Projekt Strona 1

2 Program Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz - aktualizacja Biecz

3 Wykonawca: Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja Ustroń ul. Sikorskiego 10 tel ; fax (33)

4 Spis treści 1. Wstęp Streszczenie Odniesienie do dokumentów i planów Dokumenty szczebla międzynarodowego stanowiące podstawę działań na rzecz ochrony powietrza: Dokumenty szczebla wspólnotowego: Dokumenty na szczeblu krajowym: Dokumenty na szczeblu wojewódzkim: Powiązania projektu z dokumentami strategicznymi Pakiet klimatyczno-energetyczny Ramowa Dyrektywa Wodna Polityka Energetyczna Uwarunkowania wynikające ze Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Ochrona Środowiska Uwarunkowania wynikające ze Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska Uwarunkowanie wynikające ze Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata Program Ochrony Powietrza dla Województwa Małopolskiego Cel i zakres opracowania Charakterystyka gminy Lokalizacja Klimat Wody powierzchniowe i podziemne Demografia Sytuacja społeczno-gospodarcza Prognoza liczby ludności Bezrobocie na terenie gminy Działalność gospodarcza Rolnictwo i leśnictwo Lasy Zabudowa Zabudowa mieszkaniowa Charakterystyka nośników energetycznych zużywanych na terenie gminy Ciepło System gazowniczy Energia elektryczna Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię Oświetlenie placów i ulic Odnawialne źródła energii na terenie gminy Odnawialne źródła energii

5 7.1.1 Biomasa Energia wiatru Energia geotermalna Energia słońca Ograniczenia rozwoju energetyki odnawialnej System transportowy elementy zrównoważonej mobilności Diagnoza stanu obecnego Komunikacja samochodowa Komunikacja zbiorowa Komunikacja piesza Komunikacja rowerowa Główne kierunki działań Zarządzanie mobilnością Intermodalność Inteligentne Systemy Transportowe Promocja pojazdów ekologicznie czystych i energooszczędnych Logistyka miejska Bezpieczeństwo ruchu drogowego w miastach Wdrażanie nowych wzorców użytkowania Cele i kierunki interwencji Gminy Biecz Stan środowiska na obszarze gminy Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych Źródła zanieczyszczenia powietrza Zagrożenia Program Ochrony Powietrza Promieniowanie elektromagnetyczne Stan wyjściowy Ochrona przyrody POP-PGN - Struktura Inwentaryzacja emisji Źródła danych Rok bazowy Wskaźniki CO Metodologia obliczeń Wyniki inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla Obiekty użyteczności publiczne Transport gminny (Urząd) Obiekty mieszkalne Handel, usługi, przedsiębiorstwa Budynki przemysłowe Oświetlenie uliczne

6 11.7 Transport Bazowa inwentaryzacja emisji CO 2 podsumowanie Wyniki inwentaryzacji emisji SO 2, NOx, PM10, PM2,5, B(a)P Emisja tlenku siarki (IV) SO 2 w gminie Emisja tlenków azotu NOx w gminie Emisja pyłu PM10 w gminie Emisja pyłu PM2,5 w gminie Emisja benzo(a)pirenu B(a)P w gminie POP PGN działania Obszary problemowe Cele strategiczne Cel nadrzędny Cele szczegółowe Interesariusze Harmonogram działań Podsumowanie efektów planowanych działań Potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych Fundusze krajowe System monitoringu i oceny - wytyczne Procedura wdrażania PGN, struktury organizacyjne Raporty i inwentaryzacje kontrolne Koszty monitorowania i oceny postępów Główne aspekty uwzględniane w monitoringu Struktura organizacyjna we wdrażaniu PGN

7 Spis rysunków Rysunek 1. Gmina Biecz na tle powiatu Rysunek 2. Tendencja zmian liczby ludności gminy w latach z uwzględnieniem płci Rysunek 3. Liczba ludności gminy według grup zdolności do pracy Rysunek 4. Prognoza liczby ludności dla gminy do roku 2031 według GUS Rysunek 5. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych liczba (GUS) Rysunek 6. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych powierzchnia (GUS) Rysunek 7. Procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej ogółem w latach Rysunek 8. Procentowy udział poszczególnych nośników energii odnawialnej w łącznym pozyskaniu energii z OZE w roku Rysunek 9. Udział poszczególnych źródeł OZE w łącznym pozyskaniu energii w latach Rysunek 10. Strefy energetyczne warunków wiatrowych Rysunek 11. Mapa temperatury na głębokości 2000 metrów pod powierzchnią terenu Rysunek 12. Średni czas nasłonecznienia w ciągu roku na terenie Polski, źródło: imgw.pl Rysunek 13. Mapa nasłonecznienia Polski, źródło: cire.pl Rysunek 14. Podział województwa małopolskiego na strefy ochrony powietrza Rysunek 15. Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie gminy Rysunek 16. Obszar NATURA 2000 Wisłoka z dopływami w granicach gminy Rysunek 17. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej Rysunek 18. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej (procentowo) Rysunek 19. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych Rysunek 20. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych (procentowo) Rysunek 21. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług Rysunek 22. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług (procentowo) Rysunek 23. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych Rysunek 24. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych (procentowo) Rysunek 25. Zużycie wg. rodzajów paliw w transporcie Rysunek 26. Zużycie paliw wg. poszczególnych sektorów transportu Rysunek 27. Emisja CO 2 wg. rodzajów paliw w transporcie Rysunek 28. Emisja CO 2 wg. poszczególnych sektorów transportu Rysunek 29. Sumaryczne zużycie paliw na terenie gminy (procentowo) Rysunek 30. Sumaryczne zużycie energii z podziałem na sektory (procentowo) Rysunek 31. Sumaryczna emisja CO 2 wg. rodzajów paliw (procentowo) Rysunek 32. Sumaryczna emisja CO 2 na terenie gminy wg. sektorów (procentowo) Rysunek 33. Charakterystyka Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego

8 Spis tabel Tabela 1. Liczba ludności gminy w latach (GUS) Tabela 2. Wskaźniki społeczno-gospodarcze w Gminie Biecz (GUS) Tabela 3. Bezrobotni rejestrowani w latach wg płci Tabela 4. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach wg płci Tabela 5. Podmioty gospodarcze wg rejestru REGON w latach Tabela 6. Użytkowanie gruntów na terenie gminy Tabela 7. Powierzchnie zasiewów w roku Tabela 8. Struktura lasów Gminy Biecz w roku Tabela 9. Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy (GUS) Tabela 10. Mieszkania oddane do użytku w latach (GUS) Tabela 11. Kotłownie w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Tabela 12. Podstawowe dane nt. sieci gazowej na terenie miasta (stan na dzień r. źródło: GUS i PSG Jasło) Tabela 13. Podstawowe dane nt. sieci gazowej na terenach wiejskich (stan na dzień r. źródło: GUS i PSG Jasło) Tabela 14. Charakterystyka doprowadzanego gazu Tabela 15. Punkty świetlne będące w majątku Gminy Biecz Tabela 16: Średnie natężenie ruchu na drodze krajowej i wojewódzkiej przebiegającej przez teren Gminy Biecz w 2015 roku Tabela 17: Zestawienie danych dotyczących stanu bezpieczeństwa i porządku na terenie Gminy Biecz w latach Tabela 18. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza Tabela 19. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo) Tabela 20.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza Tabela 21. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Tabela 22. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin Tabela 23. Wskaźniki emisji CO 2 przyjęte w opracowaniu Tabela 24. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej Tabela 25. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej Tabela 26. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej Tabela 27. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej (procentowo) Tabela 28. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw dla transportu gminnego Tabela 29. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw dla transportu gminnego Tabela 30. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych Tabela 31. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych Tabela 32. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych Tabela 33. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych (procentowo)

9 Tabela 34. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług Tabela 35. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług Tabela 36. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług Tabela 37. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług (procentowo) Tabela 38. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych Tabela 39. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych Tabela 40. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych Tabela 41. Emisja CO2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych (procentowo) Tabela 42. Zużycie energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia gminnego i emisja CO Tabela 43. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w transporcie z podziałem na sektory transportu Tabela 44. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w transporcie z podziałem na sektory transportu Tabela 45. Sumaryczne zużycie paliw na terenie gminy Tabela 46. Sumaryczne zużycie energii z podziałem na sektory Tabela 47. Sumaryczna emisja CO 2 wg. rodzajów paliw Tabela 48. Sumaryczna emisja CO 2 na terenie gminy wg. sektorów Tabela 49. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń przyjęte w opracowaniu Tabela 50. Emisja SO 2 w gminie wg. rodzajów paliw Tabela 51. Emisja SO 2 w gminie wg. sektorów Tabela 52. Emisja NOx w gminie wg. rodzajów paliw Tabela 53. Emisja NOx w gminie wg. sektorów Tabela 54. Emisja PM10 w gminie wg. rodzajów paliw Tabela 55. Emisja PM10 w gminie wg. sektorów Tabela 56. Emisja PM2,5 w gminie wg. rodzajów paliw Tabela 57. Emisja PM2,5 w gminie wg. sektorów Tabela 58. Emisja B(a)P w gminie wg. rodzajów paliw Tabela 59. Emisja B(a)P w gminie wg. sektorów Tabela 60. Planowane cele do roku 2020 w stosunku do przyjętego roku bazowego Tabela 61. Harmonogram działań PGN Tabela 62. Zakładane efekty zadań wyznaczonych w harmonogramie Tabela 63.Wykaz osi priorytetowych RPO na lata Tabela 64. Koszty monitoringu PGN

10 1. Wstęp Plan Gospodarki Niskoemisyjnej i Program Ochrony Powietrza są narzędziami prowadzenia polityki ekologicznej na szczeblu lokalnym, którego głównym założeniem jest systemowe ograniczenie niskiej emisji. Przedmiotowy dokument powstał z potrzeby opracowania przejrzystej, kompleksowej i realistycznej strategii poprawy sytuacji i zgodnie z intencją powinien przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców, poprawy wizerunku gminy, zwiększenia dostępu do krajowych i europejskich funduszy a także zwiększenia bezpieczeństwa i niezależności energetycznej. Gospodarka niskoemisyjna to gospodarka polegająca na prowadzeniu działań uwzględniających korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe a zmierzających do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza. Podczas tworzenia dokumentu przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyspieszającego rozwiązywanie poszczególnych zagadnień. Niniejsze opracowanie zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w gminie oraz wpływu jaki wywierają na nie poszczególne sektory a także przedstawia propozycje oraz opis zadań niezbędnych do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z gospodarką niskoemisyjną. Celem opracowania jest wyznaczenie działań strategicznych i szczegółowych, które przyczynią się do: osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, do roku 2020, tj.: o redukcji emisji gazów cieplarnianych, o zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, o redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. poprawy jakości powietrza zgodnie z zapisami w obowiązującym Programie Ochrony Powietrza Województwa Małopolskiego, tj.: o redukcji emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłów PM10 i PM2,5 oraz osiągnięcia poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10. 9

11 2. Streszczenie Odniesienie do dokumentów i planów W dokumencie przedstawiono założenia dokumentów wyższego szczebla oraz dokumentów lokalnych. Założenia te zostały uwzględnione w trakcie opracowania niniejszego planu. Cel opracowania Celem strategicznym opracowania jest wyznaczenie kierunków działań zmierzających do osiągnięcia celów pakietu klimatyczno-energetycznego tj. redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, zwiększenia efektywności energetycznej oraz poprawy jakości powietrza, a także zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii. Cztery główne cele opracowania POP-PGN Gminy Biecz to: 1. Redukcja emisji CO 2, 2. Zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, 3. Redukcja zużycia energii finalnej poprzez podniesienie efektywności energetycznej. 4. Poprawa jakości powietrza: redukcja emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu. Charakterystyka gminy Dokument przedstawia charakterystykę gminy Biecz, przedstawiając dane demograficzne, dane na temat działalności gospodarczej, informacje na temat rolnictwa i leśnictwa, zabudowy mieszkaniowej i komunalnej. Odnawialne źródła energii W rozdziale opisano możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w odniesieniu do biomasy i biogazu, energii wiatru, energii geotermalnej, energii słońca, energii cieków wodnych oraz energii w skojarzeniu. W omawianym rozdziale przedstawiono także ograniczenia rozwoju OZE. Stan środowiska na obszarze gminy W dokumencie opisano stan środowiska pod względem ochrony powietrza. Jak wynika z przeprowadzonej diagnozy, gmina Biecz zlokalizowana jest w strefie małopolskiej, w której stwierdzono przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, poziomu pyłu zawieszonego PM 2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Struktura Dokument zawiera m.in.: identyfikację stanu aktualnego, identyfikację obszarów problemowych, wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla, zadania wyznaczone do realizacji w celu ograniczenia emisji oraz racjonalizacji zużycia energii na terenie gminy, 10

12 wskazanie mierników osiągnięcia założonych celów, określenie źródeł finansowania zadań wyznaczonych w planie, wykazanie spójności z innymi dokumentami lokalnymi obowiązującymi na terenie gminy. Wyniki inwentaryzacji dwutlenku węgla dla roku bazowego 2013 Wraz z opracowaniem dokumentu przeprowadzona została kompleksowa inwentaryzacja zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych dla roku bazowego Rok bazowy jest rokiem, w stosunku do którego władze lokalne będą się starały ograniczyć wielkość emisji substancji do roku Inwentaryzacją objęte zostały emisje gazów cieplarnianych wynikające ze zużycia energii finalnej w poszczególnych sektorach odbiorców na terenie gminy. Podsumowanie ww. inwentaryzacji przedstawiono poniżej: Całkowite zużycie energii we wszystkich sektorach w gminie wyniosło w roku 2013: ,3 MWh z czego aż 76075,7 MWh (45,5 %) przypada na sektor mieszkalny. W drugim w kolejności sektorze transportu 55905,0 MWh (33,5 %). Całkowita emisja CO 2 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła ,4 tco 2. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (24306,8 tco 2 49,0 %) oraz transportu (14291,0 tco 2 28,8 %). Całkowita emisja SO 2 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 140,56 tso 2. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (103,77 tso 2 ) oraz przedsiębiorstw (36,46 tso 2 ). Całkowita emisja tlenków azotu NOx we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 85,40 tnox. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory transportu (łącznie 54,92 tnox) oraz budownictwa mieszkaniowego (21,61 tnox). Całkowita emisja PM10 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 172,86 tpm10. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (126,81 tpm10) oraz przedsiębiorstw (44,28 tpm10). Całkowita emisja PM2,5 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 169,78 tpm2,5. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (124,53 tpm2,5) oraz przedsiębiorstw (43,48 tpm2,5). Całkowita emisja B(a)P we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 76,46 kg B(a)P. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (56,56 kg B(a)P) oraz przedsiębiorstw (19,79 kg B(a)P). Wyniki inwentaryzacji przedstawiono w rozdziałach 11 i

13 Harmonogram działań W omawianym rozdziale przedstawiono propozycje działań inwestycyjnych i nie inwestycyjnych, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia założonych celów. W analizowanym rozdziale wyliczono efekt ekologiczny poszczególnych zadań, wskazano jednostkę odpowiedzialną za ich realizację oraz przedstawiono możliwości finansowania ww. przedsięwzięć. Harmonogram zawiera 39 zadań. Realizacja zaplanowanych zadań przyczyni się do wypełnienia założonych celów, tj.: Zmniejszenie zużycia energii finalnej o 13020,53 MWh/rok do roku 2020, 7,80 % całego zużycia w roku bazowym, Produkcja energii z OZE na poziomie 1305,44 MWh/rok do roku 2020, 0,78 % całego zapotrzebowania na energię w roku bazowym, Redukcja emisji CO 2 o 5438,49 Mg CO 2 /rok do roku 2020, 10,96 % całej emisji w roku bazowym, Redukcja emisji SO 2 o 34,56 Mg SO 2 /rok do roku 2020, 24,59 % całej emisji w roku bazowym, Redukcja emisji NOx o 4,70 Mg NOx/rok do roku 2020, 5,51 % całej emisji w roku bazowym, Redukcja emisji PM10 o 20,70 Mg PM10/rok do roku 2020, 11,97 % całej emisji w roku bazowym, Redukcja emisji PM2,5 o 19,96 Mg PM2,5/rok do roku 2020, 11,75 % całej emisji w roku bazowym, Redukcja emisji B(a)P o 11,99 kg B(a)P/rok do roku 2020, 15,68 % całej emisji w roku bazowym. System monitorowania i oceny wytyczne Dokument definiuje system monitorowania postępu wdrażania dokumentu na terenie Gminy Biecz. Przedstawia proponowane wskaźniki monitoringu oraz określa koszty, które zostaną poniesione w ramach jego prowadzenia. 12

14 3. Odniesienie do dokumentów i planów Dokumenty szczebla międzynarodowego stanowiące podstawę działań na rzecz ochrony powietrza: 1) Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzona w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz.U. z 1999r., nr 96, poz. 1110); 2) Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, sporządzona w Genewie dnia 13 listopada 1979 r (Dz.U. z 1985r., nr 60 poz. 311); 3) Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzony w Kioto dnia 11 grudnia 1997r. (Dz.U. z 2005r., nr 203, poz. 1684); 4) Konwencja Wiedeńska o ochronie warstwy ozonowej, sporządzona w Wiedniu dnia 22 marca 1985 r. (Dz.U., z 1992r. nr 98 poz. 488); 5) Protokół do Konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący kontroli emisji tlenków azotu lub ich przepływu o charakterze transgranicznym, sporządzony w Sofii dnia 31 października 1988r. (Dz.U. z 2012r., poz. 216); 6) Protokół Montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, sporządzony w Montrealu dnia 16 września 1987r. (Dz.U. z 1992r., nr 98, poz. 490); 7) Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzona w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r. (Dz.U. z 1996r., nr 53 poz. 238) Dokumenty szczebla wspólnotowego: 1) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne 85/337/EWG (Dz.U.UE.L z dnia 5 lipca 1985r. ze zm.); 2) Dyrektywa Rady Unii Europejskiej z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza 96/62/WE (Dz. Urz. WE L 296 z dnia 21 listopada1996r.); 3) Dyrektywa Rady Unii Europejskiej z 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli 96/61/WE (Dz. Urz. WE L 257 z dnia 10 października 1996r.); 4) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko 2001/42/WE (Dz. Urz. WE L 197 z dnia 21 lipca 2001r.); 5) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej 2000/60/WE (Dz.U.UE.L z dnia 22 grudnia 2000r.). 13

15 3.1.3 Dokumenty na szczeblu krajowym: 1) Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej, Warszawa, październik 2014r.; 2) Polityka Energetyczna państwa do roku 2030 (M.P ); 3) Polityka Klimatyczna Polski do roku 2020, Warszawa, październik 2003r.; 4) Uchwała nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r. (M.P ) 5) Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska 2020 (M.P ); 6) Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata (M.P ) Dokumenty na szczeblu wojewódzkim: Program Ochrony Powietrza dla Województwa Małopolskiego, Uchwała Nr XXXII/452/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa małopolskiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. 3.2 Powiązania projektu z dokumentami strategicznymi Poniżej przedstawiono cele i priorytety środowiskowe wynikające z nadrzędnych dokumentów istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska na terenie Gminy Biecz na podstawie których zostały wyznaczone cele i strategia ich realizacji w niniejszym dokumencie. Poniżej przedstawiono cele i priorytety środowiskowe wynikające z nadrzędnych dokumentów istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska na terenie gminy Pakiet klimatyczno-energetyczny Najistotniejsze i uwzględnione założenia pakietu klimatyczno-energetycznego to: redukcja emisji CO 2 o 20% w roku 2020 w porównaniu do 1990 r., wzrost zużycia energii ze źródeł odnawialnych w UE z obecnych 8.5 do 20% w 2020 r, (dla Polski z 7 do 15%), zwiększenie efektywności energetycznej w roku 2020 o 20% (stosowanie energooszczędnych rozwiązań w budownictwie itp.), Wszelkie planowane działania służą poprawie efektywności energetycznej wraz ze zmniejszeniem emisyjności a zatem wpisują się one w główne założenia pakietu klimatyczno-energetycznego. Należy zaznaczyć, iż podane limity emisyjne ulegną zmianie wraz z wejściem w życie nowego pakietu klimatyczno-energetycznego do roku

16 3.2.2 Ramowa Dyrektywa Wodna Celem dyrektywy jest ustalenie ram dla ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych oraz wód podziemnych, które: zapobiegają dalszemu pogarszaniu oraz chronią i poprawiają stan ekosystemów wodnych oraz, w odniesieniu do ich potrzeb wodnych, ekosystemów lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio uzależnionych od ekosystemów wodnych, promują zrównoważone korzystanie z wód oparte na długoterminowej ochronie dostępnych zasobów wodnych, dążą do zwiększonej ochrony i poprawy środowiska wodnego między innymi poprzez szczególne środki dla stopniowej redukcji zrzutów, emisji i strat substancji priorytetowych oraz zaprzestania lub stopniowego wyeliminowania zrzutów, emisji i strat priorytetowych substancji niebezpiecznych, zapewniają stopniową redukcję zanieczyszczenia wód podziemnych i zapobiegają ich dalszemu zanieczyszczaniu oraz przyczyniają się do zmniejszenia skutków powodzi i susz, a przez to przyczyniają się do: o zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia w dobrej jakości wodę powierzchniową i podziemną, które jest niezbędne dla zrównoważonego, i sprawiedliwego korzystania z wód, o znacznej redukcji zanieczyszczenia wód podziemnych Polityka Energetyczna Najważniejsze uwzględnione główne kierunki i cele wynikające z Polityki Energetycznej Polski do roku 2030 z punktu widzenia planowania działań na terenie gminy: Kierunek: Poprawa efektywności energetycznej. Cele główne: dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Szczegółowe cele uwzględnione w tym obszarze: zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej, wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii, zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia, co pozwala zmniejszyć całkowite koszty zaspokojenia popytu na energię elektryczną. Kierunek: Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii. Cel główny (węgiel): 15

17 racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Szczegółowy cel uwzględniony w tym obszarze: wykorzystanie węgla przy zastosowaniu sprawnych i niskoemisyjnych technologii, w tym zgazowania węgla oraz przerobu na paliwa ciekłe lub gazowe, Cel główny (gaz): zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. Szczegółowy cel uwzględniony w tym obszarze: rozbudowa systemu przesyłowego i dystrybucyjnego gazu ziemnego. Cel główny (energia elektryczna): zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. Szczegółowe cele uwzględnione w tym obszarze: rozbudowa krajowego systemu przesyłowego umożliwiająca zrównoważony wzrost gospodarczy kraju, jego poszczególnych regionów oraz zapewniająca niezawodne dostawy energii elektrycznej (w szczególności zamknięcie pierścienia 400kV oraz pierścieni wokół głównych miast Polski), jak również odbiór energii elektrycznej z obszarów o dużym nasyceniu planowanych i nowobudowanych jednostek wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych, modernizacja i rozbudowa sieci dystrybucyjnych, pozwalająca na poprawę niezawodności zasilania oraz rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii, modernizacja sieci przesyłowych i sieci dystrybucyjnych, pozwalająca obniżyć do 2030 roku czas awaryjnych przerw w dostawach do 50% czasu trwania przerw w roku Kierunek: Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw. Cele główne: wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach. Kierunek: Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. 16

18 Cele główne: ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego, ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych Uwarunkowania wynikające ze Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Ochrona Środowiska (dokument przyjęty Uchwałą Nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r. ). Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska: racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, uporządkowanie zarządzania przestrzenią. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię: lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, poprawa efektywności energetycznej, zapewnienie bezpieczeństwa dostaw importowanych surowców energetycznych, modernizacja sektora elektroenergetyki zawodowej, w tym przygotowania do wprowadzenia energetyki jądrowej, rozwój konkurencji na rynkach paliw i energii oraz umacnianie pozycji odbiorcy, wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne. Cel 3. Poprawa stanu środowiska: zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy. 17

19 3.2.5 Uwarunkowania wynikające ze Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska 2020 Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki. Kierunek działań Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych. Działanie identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu, Działanie wspieranie różnych form innowacji, Działanie wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców. Kierunek działań Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. bardziej zieloną ścieżkę, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki. Działanie tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, Działanie podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu, Działanie wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (ctw), Działanie promowanie przedsiębiorczości typu business & biodiversity, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością. Kierunek działań Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia. Działanie poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów, Działanie stosowanie zasad zrównoważonej architektury Uwarunkowanie wynikające ze Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata Cel szczegółowy 2: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej. Priorytet Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich. Kierunek interwencji modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, Kierunek interwencji dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, 18

20 Kierunek interwencji rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, Kierunek interwencji rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, Priorytet rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich, Kierunek interwencji rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, Kierunek interwencji tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, Kierunek interwencji tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego. Cel szczegółowy 5: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. Priorytet Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich. Kierunek interwencji ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką, Kierunek interwencji ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin, Kierunek interwencji racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej, Kierunek interwencji ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, Kierunek interwencji rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie. Priorytet Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego. Kierunek interwencji zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, Kierunek interwencji właściwe planowanie przestrzenne, Kierunek interwencji racjonalna gospodarka gruntami. Priorytet Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich. Kierunek interwencji racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, Kierunek interwencji zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich. 19

21 3.2.7 Program Ochrony Powietrza dla Województwa Małopolskiego Program Ochrony Powietrza został przyjęty Uchwałą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 września 2013 r., a następnie został zaktualizowany uchwałą nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 23 stycznia 2017 r. W Programie zapisano szereg zadań, za których realizację są współodpowiedzialne jednostki wchodzące w skład strefy małopolskiej, w tym Gmina Biecz. W ramach ww. dokumentu na Gminę Biecz nałożono obowiązki, w wyniku których zakładany efekt ekologiczny to: ograniczenie w latach emisji pyłu PM10 o 34 [Mg/rok]; ograniczenie w latach emisji pyłu PM2,5 o 33 [Mg/rok]; ograniczenie w latach emisji BaP o 0,018 [Mg/rok]; ograniczenie w latach emisji CO 2 o 843 [Mg/rok]. ograniczenie w latach emisji pyłu PM10 o 42 [Mg/rok]; ograniczenie w latach emisji pyłu PM2,5 o 40 [Mg/rok]; ograniczenie w latach emisji BaP o 0,022 [Mg/rok]; ograniczenie w latach emisji CO 2 o 1031 [Mg/rok]. 20

22 4. Cel i zakres opracowania Celem opracowania dokumentu jest wyznaczenie działań strategicznych i szczegółowych, które przyczynią się do: osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, do roku 2020, tj.: o redukcji emisji gazów cieplarnianych, o zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, o redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. poprawy jakości powietrza zgodnie z zapisami w obowiązującym Programie Ochrony Powietrza Województwa Małopolskiego, tj.: o redukcji emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłów PM10 i PM2,5 oraz osiągnięcia poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10. Wraz z opracowaniem dokumentu przeprowadzona została kompleksowa inwentaryzacja zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych, co pozwoliło na analizę możliwości redukcji zużycia energii i ocenę efektywności działań pod względem korzyści finansowych i efektów ekologicznych. Program Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej - aktualizacja: identyfikację stanu aktualnego, identyfikację obszarów problemowych, wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla, zadania wyznaczone do realizacji w celu ograniczenia emisji oraz racjonalizacji zużycia energii na terenie Gminy Biecz, wskazanie mierników osiągnięcia założonych celów, określenie źródeł finansowania zadań wyznaczonych w planie, wykazanie spójności z innymi dokumentami lokalnymi obowiązującymi na terenie Gminy Biecz. Podczas tworzenia dokumentu, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyspieszającego rozwiązywanie poszczególnych zagadnień. Niniejsze opracowanie zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w gminie, przedstawia propozycje oraz opis zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska. 21

23 5. Charakterystyka gminy 5.1 Lokalizacja Gmina Biecz jest gminą miejsko-wiejską położoną we wschodniej części województwa małopolskiego, w powiecie gorlickim. Gmina od zachodu graniczy z gminą Moszczenica, od północy z gminami Rzepiennik Strzyżewski i Szerzyny, od południa z gminami Lipniki oraz Gorlice natomiast od wschodu gmina Biecz graniczy z gminą wiejską Skołyszyn położoną w województwie podkarpackim. Gmina leży w obniżeniu Dołów Jasielsko Sanockich, w dolinie rzeki Ropy i jej dopływów tj. Libuszanki, Sitniczanki, potoku Przykopa i potoku Strzeszynianka. Miasto Biecz usytuowane jest na jednym ze wzgórz (281 m n. p. m.) Pogórza Karpackiego na lewym brzegu Ropy. 22

24 źródło: Rysunek 1. Gmina Biecz na tle powiatu. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii powierzchnia Gminy Biecz wynosi 9825 ha. W skład gminy wchodzi 11 miejscowości (Biecz, Strzeszyn, Libusza, Korczyna, Głęboka, Grudna Kępska, Binarowa, Racławice, Rożnowice, Sitnica i Bugaj). 5.2 Klimat Gmina Biecz zgodnie z regionalizacją rolniczo-klimatyczną wg Gumińskiego zlokalizowana jest na obszarze Dzielnicy Podkarpackiej. Charakteryzuje się ona dużym wpływem mas powietrza polarno-morskiego oraz polarno-kontynentalnego na warunki pogodowe. Te pierwsze stanowią około 65% napływających do dzielnicy mas powietrza, natomiast te drugie to około 25%. Na terenie gminy dominują wiatry zachodnie, południowo-zachodnie oraz wschodnie. Do charakterystycznych cech lokalnego klimatu należą temperatury jesienią są one wyższe niż wiosną. Okres wegetacyjny twa średnio 220 dni. 23

25 5.3 Wody powierzchniowe i podziemne Największym ciekiem wodnym płynącym przez teren Gminy Biecz jest rzeka Ropa. Jest ona lewobrzeżnym dopływem Wisłoki, do którego wpada na 105 km długości. Sieć rzeczną gminy tworzą także dopływy Ropy do, których zaliczyć można: Libuszankę, Sitniczankę, potok Przykopa oraz potok Strzeszyniankę. 5.4 Demografia Liczba ludności Gminy Biecz wg stanu na dzień wynosi osób. Powierzchnia gminy wynosi 98,25 km 2 co daje zagęszczenie ludności na poziomie 173 osób na 1 km 2. Liczba mieszkańców gminy na przestrzeni ostatnich 10 lat wzrosła o 63 osoby. Zmiany liczby ludności oraz tendencje zmian przedstawiono poniżej. Tabela 1. Liczba ludności gminy w latach (GUS). rok mężczyźni kobiety ogółem źródło: GUS, opracowanie własne 24

26 l. ludności ogółem mężczyźni kobiety rok źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 2. Tendencja zmian liczby ludności gminy w latach z uwzględnieniem płci Sytuacja społeczno-gospodarcza W tabeli poniżej podano podstawowe parametry charakteryzujące sytuację społecznogospodarczą Gminy Biecz. 25

27 Tabela 2. Wskaźniki społeczno-gospodarcze w Gminie Biecz (GUS). Wartości w latach Lp. Wskaźnik Jednostka Gęstość zaludnienia os/1km Spadek/wzrost liczby ludności osoba Przyrost naturalny -1,4 0,2-2,9 1 11,9 0,8-2,5-2,4-0,7-1,8 4. Ludność w wieku produkcyjnym osoba Ludność w wieku przedprodukcyjnym osoba Ludność w wieku poprodukcyjnym osoba Udział liczby ludności w wieku produkcyjnym % ludności ogółem 60,4 60,4 61,0 61,3 61,1 62,3 62,6 62,8 62,8 62,2 8. Udział liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym % ludności ogółem 23,2 23,2 22,6 21,8 21,0 21,0 20,6 20,1 19,7 19,8 9. Udział liczby ludności w wieku poprodukcyjnym % ludności ogółem 16,4 16,4 16,7 16,8 16,7 16,7 17,1 17,3 17,6 18,1 źródło: GUS, opracowanie własne 26

28 l. ludności rok Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 3. Liczba ludności gminy według grup zdolności do pracy. Zgodnie z ogólnokrajową tendencją struktura produkcyjności ulega niekorzystnym zmianom. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym zmniejsza się. Stopniowo rośnie natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Taka sytuacja będzie prowadzić do coraz większego obciążenia ekonomicznego grupy w wieku produkcyjnym. Jest to nieodłączne zjawisko w społeczeństwach starzejących się Prognoza liczby ludności Demograficzna wizja kraju jaka wyłania się z najnowszej prognozy ludności nie jest zaskoczeniem. Czeka nas dalszy, stopniowy ubytek liczby ludności oraz znaczące zmiany struktury według wieku. Oba te fakty wynikają ze znanych mechanizmów powiązań między natężeniem urodzeń i zgonów a stanami ludności. Polska znalazła się w takim momencie rozwoju demograficznego, że nawet wzrost współczynnika dzietności do poziomu gwarantującego prostą zastępowalność pokoleń w krótkim okresie nie spowoduje odwrócenia tych procesów i nie powstrzyma zmniejszania się liczby ludności kraju. Przy tak już znacznym zniekształceniu struktury populacji proces odbudowy demograficznej jest procesem powolnym i wymaga konsekwentnych, długofalowych działań. 1 Na podstawie najnowszej prognozy liczby ludności dla ludności powiatu do roku 2050 sporządzonej przez GUS, opracowano prognozę dla gminy na najbliższych 15 lat, 1 Prognoza ludności na lata (opracowana w 2014 r.), GUS 27

29 do roku 2030, która została przedstawiona na rysunku. Zgodnie z założeniami prognozy liczba ludności gminy wzrośnie o około osób źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 4. Prognoza liczby ludności dla gminy do roku 2031 według GUS Bezrobocie na terenie gminy W tabeli nr 3 podano liczbę bezrobotnych rejestrowanych wg płci w latach (informacje na temat bezrobotnych rejestrowanych są zbierane przez Główny Urząd Statystyczny). W tabeli 4 przedstawiono procentowy udział liczby bezrobotnych zarejestrowanych wobec liczby ludności w wieku produkcyjnym. 28

30 Tabela 3. Bezrobotni rejestrowani w latach wg płci. Bezrobotni zarejestrowani wg płci bezrobotni: wartości w latach [os.]: ogółem mężczyźni kobiety źródło: GUS, opracowanie własne Tabela 4. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach wg płci. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym bezrobotni: wartości w latach [%]: ogółem 14,6 10,4 9,6 10,5 11,4 9,6 9,8 11,0 8,9 7,8 mężczyźni 11,5 7,6 7,3 9,1 10,0 7,8 8,0 9,4 7,0 6,0 kobiety 18,0 13,5 12,2 12,0 12,9 11,7 11,8 12,8 11,2 9,8 źródło: GUS, opracowanie własne 29

31 5.5 Działalność gospodarcza Na terenie omawianej gminy większość z działających firm zatrudnia poniżej pięciu osób. Do głównych gałęzi gospodarki w gminie zaliczyć należy przede wszystkim handel i naprawy, budownictwo. Tabela przedstawia liczbę podmiotów w latach Tabela 5. Podmioty gospodarcze wg rejestru REGON w latach liczba podmiotów wg rejestru REGON rok ogółem sektor publiczny sektor prywatny źródło: GUS, opracowanie własne 30

32 5.6 Rolnictwo i leśnictwo Na terenie Gminy Biecz dominują gleby zwietrzelinowe, w większości brunatne kwaśne. Niewielkie powierzchnie zajmują gleby bielicowe. Ponadto, występują gleby wytworzone z utworów lessopodobnych. Gleby na terenie Gminy Biecz odznaczają się najlepszą jakością i przydatnością rolniczą spośród wszystkich gmin powiatu gorlickiego. Tabela 6. Użytkowanie gruntów na terenie gminy. Użytkowanie gruntów Jednostka stan na rok 2010 grunty ogółem ha 6507,54 Użytki rolne ogółem użytki rolne ha 5147,08 ogółem użytki rolne w dobrej kulturze ha 4892,38 Grunty orne grunty pod zasiewami ha 2599,05 Sady ogółem ha 47,21 ogrody przydomowe ha 126,25 Łąki ogółem ha 1593,45 Pastwiska ogółem ha 277,83 Lasy ogółem ha 730,39 Pozostałe grunty i nieużytki ogółem ha 630,08 źródło: GUS, opracowanie własne 31

33 Tabela 7. Powierzchnie zasiewów w roku Rodzaj Jednostka stan na rok 2010 ogółem ha 2599,05 zboża razem ha 1720,85 zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi ha 1717,33 pszenica ozima ha 925,72 pszenica jara ha 24,90 żyto ha 43,83 jęczmień ozimy ha 16,22 jęczmień jary ha 119,17 owies ha 325,87 pszenżyto ozime ha 61,64 pszenżyto jare ha 17,50 mieszanki zbożowe ozime ha 21,95 mieszanki zbożowe jare ha 160,53 kukurydza ha 2,63 ziemniaki ha 405,62 uprawy przemysłowe ha 16,68 buraki cukrowe ha 6,29 rzepak i rzepik razem ha 10,39 strączkowe jadalne na ziarno razem ha 0,78 warzywa gruntowe ha 12,98 źródło: GUS, opracowanie własne 32

34 5.6.1 Lasy Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż powierzchnia lasów na terenie Gminy Biecz wynosi 1471,92 ha, co daje lesistość na poziomie 15,0%. Wskaźnik lesistości gminy jest niższy niż średnia krajowa, która wynosi 29,2%. Strukturę gruntów leśnych na terenie Gminy Biecz przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 8. Struktura lasów Gminy Biecz w roku Parametr Jednostka Wielkość Powierzchnia ogółem ha 1471,92 Lesistość % 15,0 Lasy publiczne ogółem ha 294,92 Lasy publiczne Skarbu Państwa ha 290,92 Lasy publiczne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych ha 290,35 Lasy prywatne ogółem ha 1177,0 źródło: GUS, opracowanie własne 33

35 5.7 Zabudowa Zabudowa mieszkaniowa Tabela 9. Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy (GUS). rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m 2 ] do ,0 suma: ,0 źródło: GUS, opracowanie własne Tabela 10. Mieszkania oddane do użytku w latach (GUS). rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m 2 ]

36 rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m 2 ] suma: ,0 źródło: GUS, opracowanie własne do liczba mieszkań źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 5. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych liczba (GUS). 35

37 , do powierzchnia [m2] źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 6. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych powierzchnia (GUS). 36

38 6. Charakterystyka nośników energetycznych zużywanych na terenie gminy 6.1 Ciepło W mieście i gminie Biecz potrzeby cieplne pokrywane są ze źródeł energetyki indywidualnej i zbiorowej zasilających odbiorców za pośrednictwem systemu sieci ciepłowniczych (sieć gazociągowa) lub bezpośrednio, czynnikiem wodnym lub parowym. W skład kotłowni lokalnych wliczane są kotłownie wytwarzające ciepło dla potrzeb własnych obiektów przemysłowych, obiektów użyteczności publicznej oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych. Paliwem wykorzystywanym w tych kotłowniach jest głównie gaz, węgiel kamienny i olej opałowy a także drewno. Istniejące zakłady przemysłowe dla potrzeb technologicznych posiadają własne kotłownie. W tabeli zestawiono rodzaje kotłowni w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy. 37

39 Tabela 11. Kotłownie w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy. Nazwa budynku Rodzaj kotłowni Własność Dom Ludowy Głęboka Dom Ludowy Grudna Kępska Dom Ludowy Sitnica Dom Ludowy w Bugaju OSP Biecz OSP Binarowa OSP Grudna Kępska OSP Korczyna OSP Libusza OSP Racławice OSP Rożnowice OSP Sitnica OSP Strzeszyn Ośrodek Zdrowia Biecz Ośrodek Zdrowia Rożnowice Ośrodek zdrowie Binarowa Sitnica budynek nr 86 Szalety miejskie przy ul. Tumidajskiego Szalety Miejskie Rynek Tysiąclecia 5 Urząd Miejski Rynek 1 Urząd Miejski Rynek 20 i 21 Wantuchówka Zespół Szkół Nr 1 w Bieczu Zespół Szkół Nr 2 Zespół Szkolno-Przedszkolny w Korczynie Zespół Szkolno-Przedszkolny w Libuszy Zespół Szkolno-Przedszkolny w Binarowej Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rożnowicach Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na węgiel kamienny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na olej opałowy Kotłownia na olej opałowy Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na węgiel kamienny Prąd (nagrzewnica) Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Gmina Biecz 38

40 Nazwa budynku Rodzaj kotłowni Własność Zespół Szkolno-Przedszkolny w Strzeszynie, Szkoła Podstawowa W Grudnej Kępskiej Szkoła Podstawowa w Racławicach Kotłownia na węgiel (ekogroszek) Kotłownia na gaz ziemny Kotłownia na gaz ziemny Szkoła Podstawowa w Bugaju Szkoła Podstawowa w Sitnicy Kotłownia na węgiel (ekogroszek) Kotłownia na olej opałowy 6.2 System gazowniczy Teren gminy leży w obszarze działania Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o., Oddział w Tarnowie, Zakład w Jaśle. System dystrybucji gazu zasilający teren gminy składa się z sieci gazowych średniego i niskiego ciśnienia. Gazowa sieć dystrybucyjna jest zasilana poprzez stacje SRP Biecz (przepustowość 1600m 3 /h) oraz SRP Libusza (przepustowość 2000m 3 /h). PSG na terenie gminy dostarcza wysokometanowy gaz typu E zgodny z Polską Normą PN-C Poniżej podano podstawowe dane na temat sieci gazowej w granicach gminy. Tabela 12. Podstawowe dane nt. sieci gazowej na terenie miasta (stan na dzień r. źródło: GUS i PSG Jasło). Rodzaj Jednostka Ilość Gazociąg wysokiego ciśnienia m 4602 Gazociąg średniego ciśnienia m Przyłącza średniego ciśnienia szt. 142 Gazociąg niskiego ciśnienia m Przyłącza niskiego ciśnienia szt

41 Tabela 13. Podstawowe dane nt. sieci gazowej na terenach wiejskich (stan na dzień r. źródło: GUS i PSG Jasło). Rodzaj Jednostka Ilość Gazociąg wysokiego ciśnienia m Gazociąg średniego ciśnienia m Przyłącza średniego ciśnienia szt Gazociąg niskiego ciśnienia m Przyłącza niskiego ciśnienia szt W przypadku sieci gazowych średniego ciśnienia redukcja gazu do ciśnienia niskiego (wymaganego w miejscu dostawy dla odbiorcy) następuje na indywidualnych układach redukcyjno-pomiarowych zlokalizowanych u odbiorców na przyłączach gazowych. Sieć gazowa na terenie gminy będzie rozbudowywana w miarę potrzeb przy założeniu, że spełnione będą warunki opłacalności ekonomicznej. Zagrożenia występujące w sytuacjach awaryjnych są likwidowane przez służby Pogotowia Gazowego pełniącego służbę całodobowo. Dzięki nowoczesnym systemom komunikacyjnym działania te podejmowane są maksymalnie szybko i bez zbędnej zwłoki co ma bezpośrednie przełożenie na czas występującego zagrożenia i usuwania awarii. W przypadku istniejących warunków technicznych i ekonomicznych nowi odbiorcy podłączani będą do sieci gazowej zgodnie z obowiązującymi przepisami Dla gazociągów istniejących oraz projektowanych obecnie gazociągów i przyłączy gazowych zastosowanie mają przepisy Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 2013r., poz. 640), w którym to rozporządzeniu określono szerokość strefy kontrolowanej. W strefie kontrolowanej nie należy wznosić obiektów budowlanych, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz podejmować działań mogących spowodować uszkodzenia gazociągu podczas jego użytkowania. Tabela 14. Charakterystyka doprowadzanego gazu. Wyszczególnienie Jednostka Wartość Ciepło spalania MJ/m 3 34 Wartość opałowa MJ/m 3 31 Zawartość siarkowodoru mg/m 3 7 Zawartość tlenu Zawartość tlenku węgla (IV) % (mol/mol) % (mol/mol) 0,2 3 Zawartość par rtęci μg/m 3 30 Temperatura punktu rosy wody od 1 kwietnia do 30 września C 3,7 40

42 Wyszczególnienie Jednostka Wartość Temperatura punktu rosy wody od 1 października do 31 marca C -5 Temperatura punktu rosy węglowodorów C 0 Zawartość węglowodorów mogących ulec kondensacji w temp. -5 C przy ciśnieniu panującym w gazociągu mg/m 3 30 Zawartość pyłu o średnicy cząstek mniej niż 5μm mg/m 3 1,0 Zawartość siarki merkaptanowej mg/m 3 16 Zawartość siarki całkowitej mg/m 3 40 Intensywność zapachu gazu wyczuwalna w powietrzu przy stężeniu: %(V/V) 1,0 Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania w paliwa gazowe dla Gminy Biecz. Wszelkie działania podejmowane obecnie przez PSG Sp. z o.o. Oddział w Tarnowie w zakresie rozwoju i modernizacji sieci gazowej na terenie gminy mają na celu zagwarantowanie właściwego stanu technicznego infrastruktury gazowniczej, zagwarantowanie pewności i bezpieczeństwa dostaw gazu oraz możliwości dalszego rozwoju sieci gazowych w celu przyłączania nowych odbiorców. Nowe sieci gazowe rozdzielcze budowane są z rur polietylenowych odpowiedniej klasy co gwarantuje ich długoletnią i bezawaryjną eksploatację. W Planie Inwestycyjnym przewidziano nakłady na przyłączenie do sieci gazowej nowych odbiorców przyłączanych w ramach bieżącej działalności przyłączeniowej w oparciu o zawarte umowy przyłączeniowe. 41

43 6.3 Energia elektryczna Dystrybucją energii elektrycznej i eksploatacją sieci elektroenergetycznej na terenie miasta i gminy zajmuje się PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów. Eksploatacją sieci elektroenergetycznej w północnej części gminy znajduje się w eksploatacji Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Tarnowie. Zgodnie z artykułem 8l. Ustawy Prawo Energetyczne (Dz.U. z 2012r. poz ze zm.) przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej jest obowiązane sporządzać informacje dotyczące: podmiotów ubiegających się o przyłączenie źródeł do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kv, lokalizacji przyłączeń, mocy przyłączeniowej, rodzaju instalacji, dat wydania warunków przyłączenia, zawarcia umów o przyłączenie do sieci i rozpoczęcia dostarczania energii elektrycznej, wartości łącznej dostępnej mocy przyłączeniowej dla źródeł, a także planowanych zmian tych wartości w okresie kolejnych 5 lat od dnia ich publikacji, dla całej sieci przedsiębiorstwa o napięciu znamionowym powyżej 1 kv z podziałem na stacje elektroenergetyczne lub ich grupy wchodzące w skład sieci o napięciu znamionowym 110 kv i wyższym; wartość łącznej mocy przyłączeniowej jest pomniejszana o moc wynikającą z wydanych i ważnych warunków przyłączenia źródeł do sieci elektroenergetycznej z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych lub innych informacji prawnie chronionych. Informacje te przedsiębiorstwo aktualizuje co najmniej raz na kwartał, uwzględniając dokonaną rozbudowę i modernizację sieci oraz realizowane i będące w trakcie realizacji przyłączenia oraz zamieszcza na swojej stronie internetowej. Dostępne łączne moce przyłączeniowe dla źródeł wytwórczych przyłączanych do sieci elektroenergetycznej PGE Dystrybucja S.A. o napięciu znamionowym powyżej 1 kv dla węzłów w grupie wynoszą: 2016r. 20 MW 2017r. 20 MW 2018r. 20 MW 2019r. 30 MW 2020r. 30 MW 2021r. 40 MW PGE S.A. nie przeprowadza w tym zakresie szczegółowej analizy istnienia lub braku warunków. W przypadku wpływu wniosku od wnioskodawcy ubiegającego się o przyłączenie źródła do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kv konieczne będzie przeprowadzenie indywidualnej oceny dostępnej mocy przyłączeniowej. 42

44 6.3.1 Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię Plan rozwoju przedsiębiorstwa PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów w zakresie działań na terenie Gminy Biecz obejmuje: przyłączanie nowych obiektów do sieci elektroenergetycznej SN i nn na podstawie zawartych umów o przyłączenie, modernizacje SN i nn na terenie gminy w zakresie przebudowy linii SN i nn, wymianę kabli niesieciowanych SN i nn w latach, dalszą budowę i rozbudowę sieci elektroenergetycznej na potrzeby przyłączania odbiorców, w miarę składanych wniosków o określenie warunków przyłączenia oraz zawieranych umów o przyłączenie Oświetlenie placów i ulic W skład oświetlenia drogowego na terenie gminy wchodzi 867 opraw z czego 65 na majątku gminy: Tabela 15. Punkty świetlne będące w majątku Gminy Biecz. Lp. Stacja Typ Własność Rodzaj instalacji 1. Biecz Załawie OUS 250W UG Podwieszone 2 2. Głęboka 1 OUS 250W UG Podwieszone 1 3. Głęboka 2 OUS 250W UG Podwieszone 6 4. Głęboka 3 OUS 250W UG Podwieszone 5 5. Grudna Kępska 4 OUS 250W UG Podwieszone 4 6. Grudna Kępska Kunowa 3 OUS 250W UG Podwieszone 2 7. Korczyna 1 OUS 250W UG Podwieszone 9 8. Korczyna 2 OUS 250W UG Podwieszone 4 9. Libusza 6 OUS 250W UG Podwieszone Rożnowice 2 OUS 250W UG Podwieszone Sitnica Strzeszyn 3 Liczba lamp OUS 250W UG Podwieszone 3 OUS 250W UG Podwieszone 10 OUS 250W UG Podwieszone 1 OUS 150W UG Podwieszone Strzeszyn 5 OUS 250W UG Podwieszone Strzeszyn 10 OUS 250W UG Podwieszone 3 Suma: 65 43

45 7. Odnawialne źródła energii na terenie gminy 7.1 Odnawialne źródła energii Wraz z wciąż rosnącym zapotrzebowaniem na energię a przy jednoczesnym wyczerpywaniu się zasobów konwencjonalnych wzrasta zainteresowanie alternatywnymi sposobami pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Energia odnawialna jest to energia pochodząca z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych, uzyskiwana z odnawialnych niekopalnych źródeł energii (energia: wody, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalna, fal, prądów i pływów morskich, oraz energia wytwarzana z biomasy stałej, biogazu i biopaliw ciekłych). Odnawialne źródło energii to natomiast źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych. W roku 2013 udział energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym pozyskaniu energii pierwotnej wyniósł 11,9% ( TJ na TJ ogółem) (GUS). Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii brutto powinien wynieść 15% do roku Wykres obrazuje wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej ogółem w latach ,0 12,0 10,0 9,0 10,2 10,9 11,7 11,9 udział procentowy 8,0 6,0 7,6 4,0 2,0 0, rok źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 7. Procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej ogółem w latach

46 Do źródeł o największym technicznym potencjale należą: biomasa w 2013r. 80,03% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, biopaliwa ciekłe w 2013r. 8,20% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, energia wiatru w 2013r. 6,05% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, energia wody w 2013r. 2,46% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, biogaz w 2013r. 2,12% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, odpady komunalne w 2013r. 0,42% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, pompy ciepła w 2013r. 0,33% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, zasoby geotermalne w 2013r. 0,22% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce, energia słoneczna w 2013r. 0,18% łącznego pozyskania energii z OZE w Polsce. 80,03 Energia słoneczna Energia geotermalna Pompy ciepła Odpady komunalne 0,18 Biogaz Energia wody 0,22 Energia wiatru 8,20 6,05 2,46 0,33 0,42 Biopaliwa ciekłe Biopaliwa stałe 2,12 źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 8. Procentowy udział poszczególnych nośników energii odnawialnej w łącznym pozyskaniu energii z OZE w roku

47 udział procentowy Biopaliwa stałe Biopaliwa ciekłe Energia wiatru Energia wody Biogaz Odpady komunalne Pompy ciepła Energia geotermalna Energia słoneczna rok źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 9. Udział poszczególnych źródeł OZE w łącznym pozyskaniu energii w latach Polityka energetyczna Polski definiuje główne cele obszarze OZE. Są to: Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika latach następnych, Osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych, oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, Ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, Wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, Zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach. 46

48 7.1.1 Biomasa Biomasa Biomasę stanowią organiczne, niekopalne substancje o pochodzeniu biologicznym, które mogą być wykorzystywane w charakterze paliwa do produkcji ciepła lub wytwarzania energii elektrycznej. Do najważniejszych rodzajów tego typu paliw należą: drewno, słoma i odpady pochodzące z produkcji rolniczej, odpady organiczne, oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce, osady ściekowe, rośliny szybko rosnące, takie jak: o wierzba wiciowa, o miskant olbrzymi (trawa słoniowa), o słonecznik bulwiasty, o ślazowiec pensylwański, o rdest sachaliński. Biomasa jest obecnie źródłem energii o największym potencjale. Udział paliw takich jak słoma, drewno czy wierzba energetyczna w bilansie energetycznym kraju systematycznie wzrasta. Po odliczeniu areału upraw do celów spożywczych oraz upraw na potrzeby produkcji komponentów biopaliw, ostateczna powierzchnia możliwa do wykorzystania pod uprawy substratów energetycznych na terenie kraju wynosi około tys. ha. Wykorzystywanie biomasy w celu pozyskiwania energii należy prowadzić w sposób przemyślany i zrównoważony, gdyż zgodnie z prognozami Agencji Ochrony Środowiska zaorywanie ziemi pod uprawy roślin energetycznych może przyczynić się do większej produkcji CO 2 do roku 2030 niż preferowane dotychczas spalanie paliw kopalnych. Jak wynika z prowadzonych badań, najbardziej sprzyjające środowisku jest pozyskiwanie energii z odpadów drewna. Uprawa roślin energetycznych niesie ze sobą ryzyko niebezpieczeństwa biologicznego, polegającego na niekontrolowanym rozprzestrzenianiu się gatunków obcych. Podczas produkcji energii z biomasy, należy także pamiętać o nisko-emisyjnym sposobie jej produkcji. Z uwagi na fakt, iż dużą część gminy stanowią użytki rolne, na jej terenie występują znaczne zasoby biomasy. Mogą to być odpadki drewniane, trociny, słoma, siano, darń lub zepsute ziarno. Warto zaznaczyć, iż mogą być one wykorzystane do produkcji ciepła w sposób ekologicznie bezpieczny, a także efektywny energetycznie. Jedną z największych zalet biomasy jest zerowa emisja dwutlenku węgla, gdyż ilość tej substancji jest całkowicie akumulowana w procesie fotosyntezy. Za wykorzystaniem biomasy przemawiają m.in.: nadprodukcja czy bezrobocie na wsi. Na terenie Gminy Biecz planowana jest budowa instalacji wykorzystującej biomasę. Przedsięwzięcie zlokalizowane będzie w Bieczu przy ul. Kazimierza Wielkiego 21. W ramach prowadzonych prac powstanie kotłownia na paliwo stałe (biomasę) wraz z infrastrukturą techniczną, a także 3-komorowa suszarnia drewna. Planowana kotłownia służyć będzie do 47

49 zasilania w ciepło obiektów na terenie miasta Biecz oraz do celów grzewczych zakładu, na terenie którego powstanie. Biogaz Biogaz to paliwo gazowe otrzymywane w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, z wyłączeniem gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów. Biogaz powstaje w wyniku fermentacji metanowej ścieków. Przyjmuje się, iż ze 100m 3 osadu o zawartości suchej masy na poziomie 5% można uzyskać od 10 do 30m 3 gazu, który może być wykorzystany do produkcji energii cieplnej, elektrycznej, do napędzania pojazdów bądź przesyłany wprost do sieci gazowej Energia wiatru Energię wiatru stanowi energia kinetyczna wiatru wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej w turbinach wiatrowych. Potencjał elektrowni wiatrowych jest określany przez możliwości generowania przez nie energii elektrycznej. Tereny o korzystnym potencjale wyznacza się na podstawie badań kierunku, siły oraz częstotliwości występowania wiatrów. Na tej podstawie sporządzono strefy energetyczne wiatru oraz podzielono powierzchnię kraju zgodnie z potencjałem energetycznym. Według IMGW obszar Polski można podzielić na 5 stref energetycznych warunków wiatrowych: Strefa I wybitnie korzystna, Strefa II bardzo korzystna, Strefa III korzystna, Strefa IV - mało korzystna, Strefa V niekorzystna. Zgodnie z podziałem wprowadzonym przez Ośrodek Meteorologii IMGW, Gmina Biecz leży w strefie IV mało korzystnej. Rysunek przedstawia podział terytorium Polski na strefy energetyczne wiatru. 48

50 źródło: imgw.pl Rysunek 10. Strefy energetyczne warunków wiatrowych. Użytkowanie farm wiatrowych, może wpływać negatywnie na awifaunę poprzez: Utratę lub fragmentację istniejących siedlisk, Zmianę dotychczasowych wzorców wykorzystania terenów, Prawdopodobieństwem śmiertelnych zderzeń z elementami wiatraków, Tworzenie efektu bariery. Na chiropterofaunę poprzez: Utraty tras przelotu, Zmiany tras przelotu, Śmiertelne kolizje, Utratę miejsc żerowania lub kryjówek. Użytkowanie turbin generuje hałas mechaniczny (emitowany przez przekładnię i generator) oraz szum aerodynamiczny generowany przez obracające się łopaty wirnika. W związku z tym zaleca się, aby podczas budowy instalacji służących do pozyskiwania energii z energii wiatru: Dobrze dobrać lokalizację inwestycji, ograniczyć do minimum negatywne oddziaływanie na awifaunę oraz chiropterofaunę, Prace budowlane prowadzić poza okresem lęgowym ptaków, gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 7 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt zabrania się niszczenia siedlisk i ostoi oraz gniazd gatunków chronionych, natomiast terminy i sposoby wykonywania prac budowlanych 49

51 muszą być dostosowane w sposób umożliwiający zminimalizowanie ich wpływ na biologię poszczególnych gatunków i ich siedliska Energia geotermalna Energia geotermalna jest to energia cieplna pozyskiwana z głębi ziemi i stosowana głównie w celach grzewczych. Z racji na szerokie rozpowszechnienie o pełną odnawialność energia tego typu stanowi olbrzymi potencjał. Ciepłe wody o wyższej temperaturze zdatne są do produkcji energii elektrycznej, pozostałe z powodzeniem stosuje się w ciepłownictwie, rolnictwie czy do celów rekreacyjnych. Oszacowanie potencjału energii geotermalnej wiąże się z koniecznością kosztownych odwiertów próbnych. Obecnie brak jest informacji na temat zasobów geotermalnych na terenie gminy. źródło: Szewczyk 2010, Państwowy Instytut Geologiczny Rysunek 11. Mapa temperatury na głębokości 2000 metrów pod powierzchnią terenu. 50

52 7.1.4 Energia słońca Energia promieniowania słonecznego wykorzystywana jest w dwojaki sposób: do produkcji energii elektrycznej bądź ciepła. Ciepło może być pozyskiwane w sposób bierny poprzez nagrzewanie pomieszczeń bezpośrednim promieniowaniem bądź poprzez systemy cieczowych lub powietrznych kolektorów słonecznych służących ogrzewaniu mieszkań, podgrzewaniu wody użytkowej itp. Konwersja promieniowania na prąd elektryczny odbywa się natomiast poprzez zastosowanie ogniw fotowoltaicznych bądź elektrowni termicznych. Zastosowanie kolektorów słonecznych może okazać się zasadne już nawet w przypadku użytkowania przez pojedyncze gospodarstwa domowe, w zależności od stopnia zapotrzebowania na ciepłą wodę. Rysunki przedstawiają dwa najważniejsze czynniki wpływające na opłacalność inwestycji związanych z wykorzystaniem energii słonecznej. Rysunek 12. Średni czas nasłonecznienia w ciągu roku na terenie Polski, źródło: imgw.pl 51

53 Rysunek 13. Mapa nasłonecznienia Polski, źródło: cire.pl Warunki panujące na terenie gminy (suma promieniowania słonecznego: kwh/m 2, nasłonecznienie ok h/rok) dają możliwość wykorzystywania energii promieniowania słonecznego do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, a także obiektach oświatowych (szkoły, przedszkola) oraz produkcji energii elektrycznej. Z uwagi na koszt instalacji tego rodzaju, warto rozważyć możliwość ich współfinansowania w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego. Obecnie kolektory słoneczne wykorzystywane są w Powiatowym Zespole Placówek Oświatowych w Bieczu. Negatywne oddziaływanie na środowisko w przypadku budowy farm fotowoltaicznych dotyczyć będzie głównie dzikich gatunków ptaków oraz owadów. Skala tego oddziaływania, zależna będzie od lokalizacji inwestycji fotowoltaicznych. W przypadku ptaków zajmowanie terenów rolniczych skutkować będzie bezpośrednią utratą siedlisk lęgowych, głównie dla gatunków gniazdujących na ziemi. Skala problemu będzie mniejsza w przypadku pól uprawnych lub ugorów, natomiast większa w przypadku różnego rodzaju łąk, które charakteryzują się znacznie większą różnorodnością awifauny lęgowej. Negatywne oddziaływanie może mieć miejsce także w przypadku gdy farmy fotowoltaiczne tworzone będą w sąsiedztwie obszarów mokradłowych lub zbiorników wodnych. Wynika to z faktu, iż na obszarach tych można spodziewać się gniazdowania znacznie większej liczby gatunków ptaków. Należy pamiętać, iż dochodzić tu może także do kolizji ptaków z panelami fotowoltaicznymi, które w skutek odbicia lustrzanego mogą imitować taflę wody. Negatywne oddziaływanie może być także wynikiem konieczności odprowadzenia pozyskanej energii. Tworzenie nowych linii energetycznych na obszarach intensywnie wykorzystywanych przez ptaki może doprowadzić do zwiększenia ich śmiertelności będącej wynikiem kolizji z elementami linii lub porażeniem prądem. 52

54 Budowa instalacji przyczyni się do zmiany krajobrazu. W związku z powyższym, zaleca się, aby podczas tworzenia farm fotowoltaicznych: Dobrze dobrać lokalizację inwestycji, Stosować panele fotowoltaiczne, które wyposażone są w warstwy antyrefleksyjne, Prace budowlane prowadzić poza okresem lęgowym ptaków, gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt zabrania się niszczenia siedlisk i ostoi oraz gniazd gatunków chronionych, natomiast terminy i sposoby wykonywania prac budowlanych muszą być dostosowane w sposób umożliwiający zminimalizowanie ich wpływ na biologię poszczególnych gatunków i ich siedliska, Odpowiednio planować przebieg linii energetycznych, w celu zminimalizowania śmiertelności ptaków w wyniku porażenia prądem lub kolizji z liniami energetycznymi. 7.2 Ograniczenia rozwoju energetyki odnawialnej W przypadku realizacji przedsięwzięć związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, należy pamiętać, że możliwości rozwoju hydroenergetyki, wykorzystania energii wiatru, energii z wód geotermalnych czy biomasy uwarunkowane są nie tylko zasobami energetycznymi, ale także regulacjami prawnymi w zakresie ochrony przyrody i ustaleniami samorządów. Ograniczenia prawne dotyczą przede wszystkim wykluczenia inwestycji z terenów chronionych lub przynajmniej dostosowania ich skali do uwarunkowań terenowych i środowiskowych. Na podstawie ustawy o ochronie przyrody, w odniesieniu do obszarów chronionych zaleca się wykluczenie lokalizacji inwestycji mogących znacząco: pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków fauny i flory. Zaleca się także ograniczenie realizacji inwestycji, które: wymagają sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko; dla których może być wymagane sporządzenie raportu oddziaływania na środowisko; Zgodnie z dokumentami wyższego szczebla nie zaleca się lokalizacji inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko na terenie projektowanych parków krajobrazowych, projektowanych obszarów chronionego krajobrazu, w otulinach parków narodowych i krajobrazowych oraz w korytarzach ekologicznych. 53

55 8. System transportowy elementy zrównoważonej mobilności. 8.1 Diagnoza stanu obecnego Komunikacja samochodowa Sieć drogowa na terenie miasta i gminy jest dość dobrze rozwinięta ale ich stan ocenia się jako niezadowalający. Powiązania komunikacyjne gminy Biecz odbywają się w oparciu o układ dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych na który składają się następujące elementy sieci drogowej: Droga krajowa DK-28 (11 km), Droga wojewódzka DW-980 (16 km), Drogi powiatowe (40 km), Drogi gminne publiczne (105 km), Drogi gminne wewnętrzne (81 km). Poniższa tabela przedstawia średnie dobowe natężenie ruchu na drodze krajowej (3 punkty pomiarowe) i wojewódzkiej (1 punkt pomiarowy). Tabela 16: Średnie natężenie ruchu na drodze krajowej i wojewódzkiej przebiegającej przez teren Gminy Biecz w 2015 roku Średnie dobowe Lp. Numer drogi Nazwa odcinka natężenie ruchu 1 DK 28 Gorlice Biecz DK 28 Biecz /obwodnica/ DK 28 Biecz Siepietnica DW 980 Gromnik Biecz źródło: GDDKiA Struktura drogowa w mieście, w wyniku oddania do użytku obwodnicy miasta w ciągu drogi krajowej nr 28, uległa całkowitej zmianie. Wycofany został z centrum miasta tranzytowy ruch kołowy, zmieniając niegdyś niezwykle zatłoczony ciąg komunikacyjny w układ dróg o charakterze lokalnym. Ograniczony został poziom zagrożenia w ruchu kołowym w centrum miasta (Rynek) i udrożniono ciągi drogowe, które mogą pełnić funkcję pieszo jezdnych ciągów turystycznych. Na terenie Gminy Biecz wyznaczono strefę płatnego parkowania przy Rynku, która obejmuje powierzchnię ok. 950 m2. Strefa Płatnego Parkowania (SPP) w Bieczu obejmuje ulice: Kromera, Potockiego, Piekarską i Rynek. Postój jest płatny w dni robocze od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do Bilety potwierdzające opłacenie miejsca postojowego można zakupić w punktach handlowych na terenie Biecza oraz bezpośrednio u parkingowych obsługujących SPP. 54

56 Objęcie obszaru płatnym parkowaniem wynika ze znacznego natężenia ruchu, a także ze zbyt długiego czasu parkowania pojazdów. Wprowadzenie opłat za parkowanie pozwala na usprawnienie ruchu samochodowego oraz wymuszenie rotacji parkujących pojazdów, co ułatwia parkowanie innym kierowcom. Ograniczeniem dla ruchu samochodowego w gminie jest strefa uspokojonego ruchu obejmująca okolice Rynku. W zakresie dróg gminnych wymagana jest kompleksowa modernizacja układu drogowego, budowa miejsc parkingowych oraz wyposażenie ulic w minimum jednostronne chodniki wraz z przyległymi terenami zielonymi. Bezpieczeństwo w ruchu drogowym W obszarze bezpieczeństwa w ruchu drogowym na terenie Gminy Biecz odnotowano spadek zdarzeń drogowych w porównaniu do 2014 roku. Na terenie gminy Biecz w 2015 roku : doszło do 6 wypadków drogowych 58 kolizji drogowych w wypadkach 8 osób odniosło obrażenia ciała nie było wypadku drogowego ze skutkiem śmiertelnym. zatrzymano 33 nietrzeźwych kierujących pojazdami tj. sprawców przestępstwa określonego w art.178a 1 i 2 KK zatrzymano 28 kierujących pojazdem mechanicznym lub innym pojazdem w stanie po spożyciu alkoholu - sprawców wykroczeń z art. 87 1, 1a i 2 KW. Tabela 17: Zestawienie danych dotyczących stanu bezpieczeństwa i porządku na terenie Gminy Biecz w latach Kategoria 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok 2015 rok Liczba przestępstw Wypadki drogowe Kolizje Liczba osób, które poniosły śmierć Rannych źródło: Urząd Miejski w Bieczu 55

57 8.1.2 Komunikacja zbiorowa Miasto posiada bezpośrednie połączenie PKS z Binarową, Bugajem, Cieszynem, Dębicą, Gorlicami, Harklową, Jasłem, Krakowem, Krosnem, Krynicą, Lipinkami, Lublinem, Nowym Sączem, Olszynami, Przemyślem, Pustą Wolą, Różnowicami, Rzepiennikiem, Biskupim i Strzyżewskim, Rzeszowem, Sanokiem, Sitnicą, Ustrzykami Dolnymi, Warszawą, Wysową oraz Zakopanem. Przez Gminę Biecz (miejscowość Libusza) przechodzi także linia nr 1 autobusów MZK Gorlice oraz dwie linie prywatnych przewoźników. W Bieczu znajdują się 3 przystanki autobusowe: pod Górą Zamkową, w Rynku oraz przy ulicy Kazimierza Wielkiego. Linie komunikacyjne na terenie gminy obsługiwane są przez następujących przedsiębiorców: F.P.U.P NOWEX Nowak Józef, Libusza 692, Mazur Krzysztof Transport Osobowy, Libusza 586, Andrzej Knybel TRANS- USŁUGI, Rożnowice 267, TRAF-LINE Agnieszka Kowalczyk Skęczek ul. Modrzewiowa 1, Pszczyno, ASIA-ART Joanna Mruk, ul. Hallera 22/8, Gorlice, Piotr Solarz TRANZIT, Turza 136, Turza, VOYAGER Transport Sp. z o.o., ul. Biecka 25C, Gorlice, MIŚ FPHU Robert Wielgos, ul. Bohaterów Westerplatte 17/56, Krosno, PKS Jasło S.A, ul. Przemysłowa 6, Jasło, linie dodatkowe (przelotowe przez Biecz). Przez miasto Biecz przebiega linia kolejowa Nr 108 Nowy Sącz Biecz Krosno, należąca do linii o państwowym znaczeniu, linia pierwszorzędna (jednotorowa), zelektryfikowana. Linia ta obsługuje okazjonalnie transport towarowy, a na odcinku Stróże Biecz Jasło została wyłączona z ruchu pasażerskiego. Ponadto, w 2016 roku przywrócono połączenie kolejowe relacji Rzeszów Gł. Gorlice Jasło. Stacja kolejowa w Bieczu znajduję się przy ul. Kolejowej w południowo - wschodniej części miasta. Wskazuje się na możliwość połączenia Miasta Gorlice z Miastem Biecz lokalną szybką koleją miejską. Na terenie Gminy Biecz transport kolejowy nie wpływa na emisję zanieczyszczeń do powietrza Komunikacja piesza W zakresie infrastruktury pieszej na terenie Gminy Biecz znajduje się jedna strefa piesza. To 1,5 kilometrowy deptak wzdłuż rzeki Ropy. Przy deptaku usytuowane są ławki oraz tablice informacyjne. Na terenie Gminy Biecz istnieją następujące obiekty inżynierskie infrastruktury pieszej: wiadukt nad torowiskiem. Na terenie Gminy Biecz wyznaczone zostały strefy uspokojonego ruchu. Są to: strefa rynek ograniczona prędkość pojazdów do 30 km/h - na odcinku ok. 1 km, strefa miejska objazd wokół Rynku w Bieczu - ograniczenie do 20 km/h, Ponadto na terenie osiedla Parkowa w Bieczu ograniczony jest ruch pojazdów 56

58 W zakresie komunikacji pieszej istotną rolę pełni bezpieczeństwo. Mieszkańcy chętniej będą odbywać podróże piesze, mając świadomość, że ich droga jest oświetlona, wygodna i dopasowana do ich potrzeb oraz możliwości, co daje im poczucie bezpieczeństwa. Ponadto infrastruktura piesza powinna być dostosowana do użytkowników, w tym także osób niepełnosprawnych. Przyczyni się to do wzrostu ruchu pieszego oraz zintegrowania z innymi formami komunikacji, ułatwi odbywanie podróży intermodalnych Komunikacja rowerowa Przez teren Gminy Biecz przebiega Karpacki Szlak Rowerowy, który powstał z inicjatywy Sądeckiej Organizacji Turystycznej natomiast projekt był realizowany przy współudziale kilkudziesięciu gmin w Małopolsce w tym także gminy Biecz. Karpacki Szlak Rowerowy dzieli się na szlak główny i kilka szlaków łącznikowych. Wszystkie trasy mają łącznie długość ok.800 km. Osią Karpackiego Szlaku Rowerowego i szlaków łącznikowych jest Nowy Sącz. Szlak łączy najpiękniejsze zakątki regionu - atrakcje przyrodnicze i kulturowe, zabytki, warsztaty twórców ludowych, galerie oraz lokalne inicjatywy. Szlak daje turystom szansę poznania pięknych tradycji oraz niepowtarzalnego folkloru. 2 szlaki łącznikowe przebiegają przez tereny gminy Biecz. Są nimi: Winny Szlak Rowerowy, który prowadzi przez tereny związane z handlem winem w średniowieczu, jego długość na terenie gminy Biecz to 12 km, oraz Królewski Szlak Rowerowy, który nawiązuje do historycznych miejsc pobytu i przejazdu królów, jego długość na terenie gminy Biecz to 5 km. Na terenie Biecza praktycznie nie istnieją gminne rowerowe trasy komunikacyjne. Dopiero w 2014 r. oddano pierwsze 1,5 km gminnych ścieżek rowerowych i jest to raptem 0,9 km ścieżek na 10 tys. mieszkańców. Infrastruktura towarzysząca w zakresie transportu rowerowego na terenie Gminy Biecz zlokalizowana jest w dwóch miejscach: przy deptaku nad rzeką Ropą stojak na rowery, mieszczący 10 sztuk; przy Rynku w Bieczu stojak na rowery, mieszczący 10 sztuk. Istnieje potrzeba dalszej rozbudowy systemu komunikacji rowerowej na terenie Gminy Biecz. Niezwykle istotną sprawą jest integracja komunikacji rowerowej z innymi systemami transportowymi poprzez uzupełnienie brakującej infrastruktury rowerowej (np. stojaki na rowery w pobliżu przystanków komunikacji zbiorowej, przy największych zakładach pracy, w sąsiedztwie szkół i przedszkoli). Infrastruktura ta powinna przede wszystkim obejmować drogi komunikacyjne, a więc te pozwalające na codzienne podróże rowerem w celach transportu, oraz w drugiej kolejności drogi rekreacyjne, służące jeździe rowerem w celach wypoczynkowych lub turystycznych. Praktycznym i przydatnym rozwiązaniem dla osób poruszających się po mieście będzie opracowana mapa infrastruktury rowerowej gminy Biecz. Na mapie tej znalazłyby się nie tylko wyznaczone trasy rowerowe oraz ulice z dopuszczonym kontraruchem rowerowym, ale także dodatkowe elementy infrastruktury jak stacje rowerów miejskich, parkingi rowerowe i stacje napraw rowerów. 57

59 8.2 Główne kierunki działań Zarządzanie mobilnością Zarządzanie mobilnością - (Mobility Management MM) to koncepcja promowania zrównoważonego transportu oraz zarządzania zapotrzebowaniem na korzystanie z samochodów poprzez zmianę postaw i zachowań podróżnych. U podstaw zarządzania mobilnością leżą miękkie środki, takie jak informacja i komunikacja, organizacja usług oraz koordynacja działań różnych partnerów. Środki miękkie najczęściej mają za zadanie poprawę skuteczności środków twardych stosowanych w transporcie miejskim (takich jak wymiana taboru autobusowego, drogi lub ścieżki rowerowe). Zarządzanie mobilnością nie obejmuje całego spektrum planowania ruchu i transportu. Planowanie transportu staje się częścią zarządzania mobilnością, gdy opiera się na danym obiekcie, czyli obejmuje np. plany podróży do miejsc pracy lub szkół Intermodalność Transport intermodalny polega na łączeniu podczas przewozu różnych gałęzi transportu w tej samej tzw. zintegrowanej jednostce ładunkowej. Ponadto, aby móc mówić o transporcie intermodalnym musi również występować jedna umowa przewozu, a za przebieg dostawy towaru odpowiedzialny musi być jeden wykonawca. Warunkiem funkcjonowania przewozu intermodalnego jest ponadto dyskretyzacja ładunku, co oznacza, że manipulacjom przeładunkowym podlega jedynie cała jednostka ładunkowa Inteligentne Systemy Transportowe Inteligentne Systemy Transportowe (ang. Intelligent Transportation Systems, ITS) to połączenie technologii informacyjnych i komunikacyjnych z infrastrukturą transportową i pojazdami w celu poprawy bezpieczeństwa, zwiększenia efektywności procesów transportowych oraz ochrony środowiska naturalnego. ITS wpływa na poprawę warunków podróżowania w zakresie multimodalnym zajmując się prywatnymi i publicznymi środkami transportu drogowego, morskiego i lotniczego. ITS ma za zadanie poprawiać efektywność sieci komunikacyjnej i zapewniać bezpieczeństwo uczestników ruchu. Zastosowanie ITS ma neutralny wpływ na środowisko naturalne. Obniżenie emisji spalin jest priorytetem dzięki sprawnemu zarządzaniu ruchem zmniejsza się stężenie CO2 w gęsto zamieszkanych centrach miast. Inteligentne systemy transportowe obejmują m.in. rozwiązania dotyczące sterowania ruchem komunikacji miejskiej, wprowadzenie stref płatnych w centrum miast oraz przestrzegania przepisów ruchu drogowego. Korzyści płynące z zastosowania Inteligentnych Systemów Transportowych: Zwiększenie przepustowości sieci ulic o 20 25%, Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego (zmniejszenie liczby wypadków 40 80%), Zmniejszenie czasów podróży i zużycia energii ( o 45 70%), Poprawa stanu środowiska naturalnego (redukcja emisji spalin o 30 50%), Poprawa komfortu podróżowania i warunków ruchu kierowców oraz pieszych, Redukcja kosztów zarządzania taborem drogowym, 58

60 Redukcja kosztów związana z utrzymaniem i renowacją nawierzchni, Zwiększenie korzyści ekonomicznych w regionie (poprawa koniunktury gospodarczej) Promocja pojazdów ekologicznie czystych i energooszczędnych Promocja pojazdów o niskim zużyciu paliwa lub wykorzystujące paliwa alternatywne, w tym biopaliwa, gaz ziemny, LPG, wodór oraz różne technologie m.in. systemy napędu elektrycznego lub hybrydowego spalinowo - elektrycznego. Pojazdy te w całym cyklu życia maja bardzo niewielki niekorzystny wpływ na środowisko. Promowanie wprowadzenia ich na terenie gminy Biecz może przyczynić się do: Poprawy efektywności energetycznej transportu na terenie gminy przez redukcję zużycia paliwa, Ochrony klimatu poprzez redukcję emisji CO 2, Poprawy jakości powietrza na terenie miasta poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń Logistyka miejska Nieustanny rozwój miast i związane z tym różne przeobrażenia pociągają za sobą powstawanie różnorodnych problemów związanych z funkcjonowaniem miast. Koncentracja przemysłu, handlu, usług na stosunkowo niewielkim obszarze i wysoka gęstość zaludnienia powodują, że w tym samym miejscu, czasie podmioty gospodarcze i osoby fizyczne zgłaszają potrzebę jednoczesnego korzystania z usług miejskiej infrastruktury. Utrudnione stają się czynności takie jak przemieszczanie się w mieście, składowanie towarów, zaopatrzenie podmiotów na terenie miasta, dystrybucja produktów, funkcjonowanie instytucji publicznych czy wywóz odpadów. Rosną zarówno koszty prowadzenia działalności gospodarczej w mieście, jak i koszty utrzymania mieszkańców. Należy temu przeciwdziałać, tak aby zapewnić warunki do sprawnego funkcjonowania podmiotów w mieście oraz umożliwić realizowanie funkcji bytowych jego mieszkańców. Celem logistyki miejskiej jest zatem połączenie w jedną, sterowalną całość aktywności wszystkich podmiotów gospodarczych działających na terenie Gminy Biecz i zarządzanie tą siecią zdarzeń w sposób zapewniający pożądany poziom jakości życia i gospodarowania w mieście przy minimalnym poziomie kosztów, jednak z uwzględnieniem wymogów ekologii Bezpieczeństwo ruchu drogowego w miastach Wzrost liczby środków transportu powoduje zagęszczenie ruchu i wpływa na zwiększenie prawdopodobieństwa występowania wypadków i kolizji drogowych. Zwiększanie poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego należy do priorytetowych zadań instytucji zarządzających ruchem i infrastrukturą drogową. Działania w tym zakresie prowadzi się w różnym zakresie. W skali globalnej można tu wyróżnić politykę prowadzoną przez Komisję Europejską, która ukierunkowana jest na całkowitą eliminację występowania ofiar wypadków drogowych. Prowadzone są wielokierunkowe działania począwszy od przepisów w zakresie wyposażenia nowych pojazdów, poprzez ograniczenia w zakresie użytkowania dróg, do budowy nowej infrastruktury drogowej. Poziom działań lokalnych wyznaczany jest na podstawie potrzeb wewnętrznych poszczególnych państw. Na szczególną uwagę zasługują tu programy poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego ukierunkowane na konkretne lokalne potrzeby. Do poprawy 59

61 bezpieczeństwa na drogach wymagane jest zaangażowanie nie tylko instytucji publicznych, które zostały powołane do wykonywania tego typu zadań, ale także np. Policji. Różnorodność podejmowanych działań, m.in. na podstawie analiz statystycznych danych o wypadkach drogowych, pozwala zwiększyć skuteczność założonych celów. Szybki wzrost liczby środków transportu drogowego powinien zmuszać do podejmowania przemyślanych i opartych na analizach decyzji dotyczących organizacji ruchu drogowego na terenie miast, które zapewnią nie tylko bezpieczeństwo, ale także odpowiedni komfort poruszania się po drogach. Zbyt późne lub nieodpowiednie zareagowanie na zwiększające się natężenie ruchu prowadzi w konsekwencji do korkowania się dróg, utknięcia w nich komunikacji miejskiej (autobusów) i co za tym idzie do oburzenia nie tylko kierowców, ale i społeczeństwa. Monitorowanie rozkładu ruchu na drogach i miejsc występowania wypadków drogowych jest zatem jednym z bardziej istotnych działań, które mogą wpływać na poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego Wdrażanie nowych wzorców użytkowania Jednym z ważnych kierunków ogólnej polityki rozwojowej miast powinno być tworzenie warunków dla transportu, tak, aby system transportu miejskiego był wydajny, efektywny, bezpieczny i ekologiczny. Z kolei system transportowy powinien być podstawą kształtowania pożądanej struktury przestrzennej i funkcjonalnej miasta, stwarzając możliwości uczestniczenia w życiu społecznym wszystkim grupom ludności, także tym mniej zamożnym i obciążonym niepełnosprawnością. Wymaga to uwzględnienia wielu czynników z różnych sfer, zarówno na etapie planowania, jak też eksploatacji systemu transportowego. Przykładowym rozwiązaniem możliwym do zastosowania na terenie Gminy Biecz jest promocja tzw. carpoolingu (ang. napełnianie samochodu) czyli zabieranie pasażerów jadących w tym samym kierunku do samochodu. Korzysta zarówno kierowca, bo pasażerowie zwracają mu koszty paliwa, ale także korzystają także pasażerowie, którzy nie mają odpowiedniego połączenia komunikacją publiczną, oszczędzając czas i wygodnie podróżując. 8.3 Cele i kierunki interwencji Gminy Biecz Cel główny - Przechodzenie na bardziej ekologiczne i zrównoważone systemy transportowe w Gminie Biecz Cel szczegółowy: Wysoka jakość życia mieszkańców Kierunek interwencji I: Poprawa stanu infrastruktury transportu drogowego oraz jakości usług w zakresie komunikacji zbiorowej. Kierunek interwencji II: Promocja transportu publicznego oraz tzw. carpoolingu Cel szczegółowy: Bezpieczny i efektywny system komunikacyjny Kierunek interwencji I: Stosowanie rozwiązań niskoemisyjnych w sektorze transportu np. poprzez wymianę taboru autobusowego oraz modernizację układu 60

62 komunikacyjnego miasta Kierunek interwencji II: Stworzenie systemu monitoringu bezpieczeństwa oraz stanu infrastruktury na terenie miasta Cel szczegółowy: Integracja systemów komunikacji Kierunek interwencji I: Stworzenie Centrum Przesiadkowego Kierunek interwencji II: Zintegrowanie transportu rowerowego Powyżej wskazane cele i kierunki interwencji przyczynią się do: zapewnienia obywatelom takich opcji transportowych, które umożliwią dostęp do kluczowych celów podróży i usług, redukcji zanieczyszczeń powietrza i hałasu, redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz konsumpcji energii, poprawy wydajności i efektywności kosztowej transportu osób, poprawy stanu bezpieczeństwa, pozytywnego wpływu na atrakcyjność i jakość środowiska miejskiego z korzyścią dla mieszkańców, gospodarki oraz społeczności jako całości. 61

63 9. Stan środowiska na obszarze gminy 9.1 Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych Źródła zanieczyszczenia powietrza Emisja z gospodarstw domowych Głównymi źródłem tego rodzaju zanieczyszczeń powietrza jest: spalanie paliwa stałego (węgiel, miał koksowy, koks), spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych. Niska emisja W okresie zimowym wzrasta emisja pyłów i zanieczyszczeń spowodowanych spalaniem paliw stałych w kotłowniach indywidualnych i indywidualnych piecach centralnego ogrzewania. Negatywny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego mają lokalne kotłownie pracujące na potrzeby centralnego ogrzewania, a także małe przedsiębiorstwa spalające węgiel w celach grzewczych lub technologicznych. Brak urządzeń oczyszczania bądź odpylania gazów spalinowych powoduje, iż całość wytwarzanych zanieczyszczeń trafia do powietrza atmosferycznego. Niska sprawność i efektywność technologii spalania są poważnym źródłem emisji zanieczyszczeń. Co więcej, głównym paliwem w sektorze gospodarki komunalnej jest węgiel, często zawierający znaczne ilości siarki. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza zestawiono w poniższej tabeli. Tabela 18. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza. Zanieczyszczenia Źródło emisji Pył ogółem SO 2 (dwutlenek siarki) NO (tlenek azotu) NO 2 (dwutlenek azotu) NO x (suma tlenków azotu) CO (tlenek węgla) spalanie paliw, unoszenie pyłu w powietrzu; spalanie paliw zawierających siarkę; spalanie paliw; spalanie paliw, procesy technologiczne; sumaryczna emisja tlenków azotu; produkt niepełnego spalania; O 3 (ozon) powstaje naturalnie oraz z innych zanieczyszczeń będących utleniaczami; Źródło: opracowanie własne 62

64 Emisja komunikacyjna Negatywne oddziaływanie na środowisko niesie ze sobą emisja komunikacyjna, która najbardziej odczuwalna jest w pobliżu dróg charakteryzujących się dużym natężeniem ruchu kołowego. Do głównych zanieczyszczeń emitowanych w związku z ruchem samochodowym należą: tlenek i dwutlenek węgla, węglowodory, tlenki azotu, pyły zawierające metale ciężkie, pyły ze ścierania się nawierzchni dróg i opon samochodowych. Dla stanu powietrza atmosferycznego istotne znaczenie ma emisja NO x oraz metali ciężkich. Duże znaczenie ma również tzw. emisja wtórna z powierzchni dróg, która zależy w dużej mierze od warunków meteorologicznych. Komunikacja jest również źródłem emisji benzenu, benzo(a)piranu, toluenu i ksylenu. Na wielkość tych zanieczyszczeń wpływa stan techniczny samochodów, stopień zużycia substancji katalitycznych oraz jakość stosowanych paliw. Gwałtowny rozwój transportu, przejawiający się wzrostem ilości samochodów na drogach oraz aktualny stan i infrastruktury dróg spowodował, iż transport może być uciążliwy dla środowiska naturalnego. W przypadku substancji toksycznych emitowanych przez silniki pojazdów do atmosfery, źródła te trudno zinwentaryzować pod kątem emisji zanieczyszczeń, gdyż zwykle nie ma dla nich materiałów sprawozdawczych. Na podstawie znanych wartości średniego składu paliwa, szacowany przeciętny skład spalin silnikowych jest następujący: Tabela 19. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo). Składnik Silniki benzynowe Silniki wysokoprężne Uwagi Azot nietoksyczny Tlen 0, nietoksyczny Para wodna 3,0-5,5 0,5-4 nietoksyczny Dwutlenek węgla 5, nietoksyczny Tlenek węgla 0,5-10 0,01-0,5 toksyczny Tlenki azotu 0,0-0,8 02-0,5 toksyczny Węglowodory 0, ,5 toksyczny 63

65 Składnik Silniki benzynowe Silniki wysokoprężne Uwagi Sadza 0,0-0,04 0,01-1,1 toksyczny Aldehydy 0,0-0,2 1-9 toksyczny Źródło: J. Jakubowski Motoryzacja o środowisko Na skutek powszechnej elektryfikacji, emisje do powietrza związane z ruchem kolejowym mają znaczenie marginalne. Należą do nich jedynie emisje zanieczyszczeń pyłowych związanych z ruchem pociągów, oraz niewielkie emisje z lokomotyw spalinowych używanych głownie na bocznicach kolejowych. Jakość powietrza Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U poz. 672 ze zm.), Państwowy Monitoring Środowiska stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Podstawowym celem monitoringu jakości powietrza jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji w powietrzu oraz wyników ocen jakości powietrza. W celu oceny jakości powietrza na terenie Województwa Małopolskiego, wyznaczono 3 strefy: Aglomeracja Krakowska (kod strefy: PL1201); Miasto Tarnów (kod strefy: PL1202); Strefa małopolska (kod strefy: PL1203). Gmina Biecz zlokalizowana jest w obrębie strefy małopolskiej. 64

66 źródło: Program Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego Rysunek 14. Podział województwa małopolskiego na strefy ochrony powietrza. Ocenę jakości powietrza prowadzono w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych punktach pomiarowych monitoringu środowiska. W przypadku braku pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w wymienionych powyżej punktach wykonujących pomiary automatyczne, do oceny jakości powietrza wykorzystywano stacje badań manualnych. Badana obejmowały następujące zanieczyszczenia: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenki azotu, tlenek węgla, ozon, benzen, pył zawieszony PM10 i PM2.5, arsen, kadm, nikiel, ołów benzo(a)piren. Jak wynika z danych przekazanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, na terenie gminy nie prowadzono pomiarów dotyczących stanu jakości powietrza, 65

67 dlatego w celu określenia stanu jakości powietrza kierowano się wynikami dla całej strefy małopolskiej. Tabela 20.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza. Klasa strefy A Poziom stężeń zanieczyszczenia nie przekraczający poziomu dopuszczalnego * Wymagane działania 1. Utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego oraz próba trzymania najlepszej jakości powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem. C powyżej poziomu dopuszczalnego * 1. Określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych; 2. Opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio opracowany); 3. Kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie niektórych poziomów substancji w powietrzu. Wynik oceny strefy małopolskiej za rok 2015, w której położona jest Gmina Biecz, wskazuje, że dotrzymane są poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu (klasa A) ustanowione ze względu na ochronę zdrowia dla następujących zanieczyszczeń: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla, ołowiu, kadmu, niklu, benzenu, arsenu w pyle zawieszonym PM10. Przekroczone natomiast zostały dopuszczalne poziomy dla: pyłu PM10, benzo(a)pirenu, pyłu PM2,5, ozonu. Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy małopolskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia, zostało przedstawione w poniższej tabeli. 66

68 Tabela 21. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia. Nazwa strefy Symbol klasy wynikowej SO 2 NO 2 CO C 6 H 6 O 3 PM10 Pb As Cd Ni B(a)P PM2,5 strefa małopolska A A A A C C A A A A C C Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku WIOS Kraków 2016 Stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy małopolskiej, ze względu na ochronę roślin, nie zostały przekroczone w przypadku tlenków siarki i azotu, natomiast zostały przekroczone w przypadku ozonu. Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy małopolskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony roślin, zostało przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 22. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin. Nazwa strefy Symbol klasy wynikowej SO 2 SO 2 SO 2 strefa małopolska A A C Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku WIOS Kraków 2016 Jak wynika z Oceny jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku na terenie strefy małopolskiej stwierdzono występowanie w ciągu roku ponadnormatywnej ilości przekroczeń dopuszczalnego średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10 i pyłu PM2,5, a także przekroczenie wartości docelowej stężenia średniorocznego benzo(a)piren w pyle PM10. Na terenie strefy małopolskiej, stwierdzono także przekroczenie poziomu celu długoterminowego, określonego w odniesieniu do stężenia ozonu (8 godz. średnia krocząca). Wyniki oceny stężeń zanieczyszczeń w powietrzu występujących w 2015 r. na obszarze strefy małopolskiej, uwzględniające kryterium ochrony roślin, wykazały przekroczenia stanu dopuszczalnego poziomów ozonu. Osiągnięcie poziomu celu długoterminowego zawartości ozonu w powietrzu, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska winno być jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska. Zgodnie z art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska, dla wszystkich stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych (strefy w klasie C) należy opracować programy ochrony powietrza, mające na celu osiągnięcie ww. poziomów substancji w powietrzu. 67

69 9.1.2 Zagrożenia Obszary problemowe związane z ochroną powietrza wynikają m.in. z: emisji komunikacyjnej, nieprawidłowych praktyk związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi (spalanie śmieci w piecach centralnego ogrzewania), spalania niskokalorycznych i zawierających dużą zawartość siarki paliw stałych. W związku z powyższym, zaleca się podjęcie działań mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym realizację zapisów POP dla strefy małopolskiej na szczeblu gminnym. 9.2 Program Ochrony Powietrza Dla terenu województwa małopolskiego opracowany został Program Ochrony Powietrza z uwagi na stwierdzone przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, poziomu pyłu zawieszonego PM 2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Program został przyjęty Uchwałą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 września 2013r. W Programie zapisano szereg zadań, za których realizację są współodpowiedzialne jednostki wchodzące w skład strefy małopolskiej. Do zadań tych należą m.in.: 1. Realizacja programu ograniczenia niskiej emisji poprzez stworzenie systemu zachęt finansowych do wymiany systemów grzewczych; 2. Likwidacja ogrzewania na paliwa stałe w obiektach użyteczności publicznej; 3. Koordynacja realizacji działań naprawczych określonych w Programie wykonywanych przez poszczególne jednostki gminy; 4. Podejmowanie działań promocyjnych i edukacyjnych; 5. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego: wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników, które nie powodują nadmiernej niskiej energii; projektowanie linii zabudowy uwzględniającej zapewnienie przewietrzenia obszarów zabudowy, ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie; 6. Prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w centrach miast wymuszającej ograniczenia w korzystaniu z samochodów oraz tworzenia stref ograniczonego ruchu; 7. Tworzenie alternatywy komunikacyjnej w postaci ciągów pieszych i rowerowych; 8. Kontrola gospodarstw domowych, zgodnie z aktualnymi zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; 9. Eliminacja emisji wtórnej z budów i podejmowania działań na rzecz poprawy stanu dróg; 10. Promocja wprowadzania w zakładach przemysłowych oraz instytucjach publicznych systemów zarządzania środowiskiem (ISO + EMAS); 11. Uwzględnianie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez odpowiednie przygotowanie specyfikacji zamówień publicznych; 12. Rozważanie w planach perspektywicznych tworzenia inteligentnych systemów energetyki rozproszonej z wykorzystaniem lokalnych źródeł energii, w tym odnawialnych; 68

70 13. Aktualizacja założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w oparciu o nowe kierunki wytyczone planem energetycznym województwa oraz Programem ochrony powietrza; 14. Przekazywanie informacji i ostrzeżeń związanych z sytuacjami zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza; 15. Przedkładanie Marszałkowi Województwa Małopolskiego sprawozdań z realizacji działań ujętych w POP dla województwa małopolskiego. 9.3 Promieniowanie elektromagnetyczne Stan wyjściowy Zagadnienia dotyczące ochrony ludzi i środowiska przed niekorzystnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych regulowane są przepisami dotyczącymi: ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, przepisami sanitarnymi. Jako promieniowanie niejonizujące określa się promieniowanie, którego energia oddziałująca na każde ciało materialne nie wywołuje w nim procesu jonizacji. Promieniowanie to związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego. Poniżej zestawiono potencjalne źródła omawianego promieniowania: urządzenia wytwarzające stałe pole elektryczne i magnetyczne, urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, (stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia); urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1 khz do 300 GHz, (urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne); inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0-0,5 Hz, 0,5-50 Hz oraz Hz. Zagadnienia dotyczące promieniowania niejonizującego są określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003r., Nr 192, poz. 1883). Dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, rozporządzenie ustala odrębną wartość składowej elektrycznej pola w wysokości 7 V/m. Dla pozostałych terenów, na których przebywanie ludzi jest dozwolone bez ograniczeń, rozporządzenie ustala wysokość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz w wysokości 10 kv/m, natomiast składowej magnetycznej w wysokości 60 A/m. ponadto rozporządzenie określa: dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego; metody kontroli dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych; 69

71 metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, jeżeli w środowisku występują pola elektromagnetyczne z różnych zakresów częstotliwości. Źródła promieniowania Na terenie Gminy Biecz źródła promieniowania niejonizującego stanowią: linie i stacje elektroenergetyczne; urządzenia radiokomunikacyjne; radionawigacyjne i radiolokacyjne. źródło: Rysunek 15. Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie gminy. 70

72 Gdzie: właściciel: Polkomtel Sp. z o.o.; właściciel: Polkomtel Sp. z o.o., Aero2 Sp. z o.o.; właściciel: P4 Sp. z o.o.; właściciel: Aero2 Sp. z o.o.; właściciel: T-Mobile Polska S.A., Orange Polska S.A.; właściciel: Orange Polska S.A. Monitoring poziomu pól elektromagnetycznych w 2015 obejmował obszar gminy. Badania poziomu pola elektromagnetycznego przeprowadzono w Bieczu 7 lipca 2015r. Średnia arytmetyczna natężenia pól elektromagnetycznych wyniosła <0,3 V/m. Dopuszczalna wartość poziomu pól elektromagnetycznych w powietrzu wynosi 7 V/m. Wobec tego nie stwierdzono miejsc występowania poziomów pól elektromagnetycznych o wartościach wyższych od dopuszczalnych i można założyć, że na terenie gminy brak jest realnego zagrożenia nadmiernym poziomem pól elektromagnetycznych. 9.4 Ochrona przyrody Na terenie Gminy Biecz występują następujące formy obszarów chronionych: obszar NATURA 2000 Wisłoka z dopływami, pomnik przyrody Obszar NATURA 2000 Wisłoka z dopływami 2 Kod obszaru: PLH Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Obszar biogeograficzny: kontynentalny Powierzchnia: 2653,1 ha Opis obszaru: Obszar leżący na wysokości m n.p.m. obejmuje koryto rzeki Wisłoki, wraz z fragmentami łąk, na odcinku od północnej granicy Ostoi Magurskiej do mostu drogowego na trasie Pilzno-Kamienica, wraz z dopływami: Iwielką od mostu w m. Draganowa do ujścia, z unikatowym naturalnym wodospadem na progu fliszowym oraz z dobrze zachowanym, cennym kompleksem łąk Kamienicą od mostu na trasie Brzostek - Smarzowa w m. Siedliska -Bogusz do ujścia, Ropą od zapory zbiornika Klimkówka do ujścia z dopływami: Sękówką od mostu na drodze Ropica - Małastów do ujścia, Olszanką od mostu na trasie Nagórze - Wlk. Strona (przy ujściu Czermianki) do ujścia, Libuszanką od mostu na trasie Rozdziele -Bednarka do ujścia, Jasiołką od mostu na trasie Barwinek - Dukla w Trzcianie do ujścia do Wisłoki. 2 Źródło: 71

73 Dno rzek budują odcinkami płyty skalne (z piaskowca i łupków) oraz odcinkami osady kamienisto piaszczyste (piasek i żwir). Miejscami tworzą się piaszczysto - ilaste łachy. W dolinach dominują użytki zielone 19%i grunty orne 66%. Lasów jest stosunkowo niewiele, poza rejonem Beskidu Niskiego jednak niektóre odcinki dolin wchodzących w skład ostoi, np. Kłopotnicy biegną wśród rozległych, leśno-zaroślowych ekosystemów łęgowych. Lasy liściaste zajmują 6% powierzchni a lasy mieszane 7%. Rzeka Wisłoka jest prawobrzeżnym dopływem Wisły o długości 163,6 km i powierzchni zlewni 4110,2 km2. Wisłoka płynie często zmieniając kierunek i tworzy liczne zakola i meandry. W górnym biegu Wisłoka ma charakter górski, o dużej zmienności przepływu. Różnice w poziomie wody może sięgać nawet 5 m. Rzeka ma dno kamieniste (jedyne w tej części Karpat, płaty dobrze wykształconych kamieńców nadrzecznych), a przeciętną szerokość 40 m i średnią głębokość 0,7-1,0 m. Poniżej ujścia Jasiołki koryto rozszerza się nawet do 90 m, a głębokość wzrasta średnio do 1-2 m. W okolicach Jasła brzegi są uregulowane. Ropa do ujścia Libuszanki płynie korytem naturalnym, o dnie żwirowo-kamienistym z nielicznymi wychodniami warstw piaskowców magurskich w korycie (tzw. berda), które są siedliskiem ryb łososiowatych. Poniżej Ropa płynie w szerokiej dolinie, która do miejscowości Ropa ma strome brzegi, a od Gorlic jej stoki łagodnieją. Koryto jest częściowo uregulowane. Średnia szerokość rzeki wynosi tu ok. 40 m, natomiast głębokość 1,5-2,0 m. Brzegi są silnie zarośnięte i woda nie nagrzewa się. Roślinności wodnej nie jest dużo. Jest to ważna ostoja wielu gatunków cennych ryb. Zacienienie koryta stwarza również dobre warunki do rozwoju fauny bezkręgowej. Od ujścia Olszanki dno doliny rozszerza się do 1,5 km i wypełniają je mady i piaski rzeczne. W rejonie Biecza i Krygu eksploatuje się złoża ropy naftowej, którą przetwarza się w Gorlicach. Nad Kłopotnicą (między Zawadką Osiecką i Dobrynią) oraz nad Iwielką znajdują się rozległe kompleksy, niezwykle rzadkich w Karpatach, łąk świeżych i zmiennowilgotnych, w tym trzęślicowych. W Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej wymieniono 16 występujących tu cennych siedlisk. Najcenniejszymi zbiorowiskami roślinnymi są lasy, zarośla łęgowe i grądowe, a także łąki. W ostoi występuje 5 gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, takich jak: łosoś atlantycki i głowacz białopłetwy oraz innych, ważnych : piekielnica, brzana, brzana peloponeska, świnka, głowacz pręgopłetwy, miętus, lipień, certa. Jest to nadal ważna ostoja ryb mimo, że przed wybudowaniem zbiornika Mokrzec bytowało tu o wiele więcej gatunków. W Wisłoce stwierdzono występowanie 30 gatunków ryb oraz jeden gatunek minogów, w dorzeczu Jasiołki - 20 gatunków ryb, w Ropie - 12 gatunków ryb, a w dolnym odcinku rzeki nawet 21 gatunków. Zlewnia Wisłoki uznawana jest za jedno z ważniejszych tarlisk ryb wędrownych w karpackiej części dorzecza Wisły i objęta krajowym programem restytucji ryb wędrownych. 72

74 Źródło: Rysunek 16. Obszar NATURA 2000 Wisłoka z dopływami w granicach gminy. 73

75 10. POP-PGN - Struktura Program Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej aktualizacja, powinien zostać opracowany w oparciu o solidną wiedzę na temat lokalnej sytuacji w dziedzinie energii i emisji gazów cieplarnianych. Dlatego też konieczna jest ocena aktualnej sytuacji w tym zakresie. Obejmuje ona sporządzenie bazowej inwentaryzacji emisji CO 2 (BEI). Bazowa inwentaryzacja emisji będzie stanowić instrument umożliwiający władzom lokalnym pomiar efektów zrealizowanych przez nie działań związanych z ochroną klimatu. BEI pokaże, w jakim punkcie gmina znajdowała się na początku, a kolejne inwentaryzacje kontrolne pokażą postępy w realizacji przyjętego celu redukcyjnego Inwentaryzacja emisji 3 Celem bazowej inwentaryzacji emisji (BEI) jest wyliczenie ilości CO2 wyemitowanego wskutek zużycia energii na terenie gminy w roku bazowym. BEI pozwala zidentyfikować główne antropogeniczne źródła emisji CO2 oraz odpowiednio zaplanować i uszeregować pod względem ważności środki jej redukcji. W inwentaryzacji bazowej wylicza się wielkość emisji, która miała miejsce w roku bazowym. Oprócz tego w późniejszych latach sporządzane będą tzw. inwentaryzacje kontrolne, mające na celu monitorowanie osiąganych rezultatów i porównywanie ich z założonym celem. Jako podstawę do sporządzenia inwentaryzacji wykorzystano wytyczne Porozumienia Burmistrzów zamieszczone w dokumencie Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), wyd. Instytut ds. Energii Wspólnego Centrum Badawczego. Według ww. bazowa inwentaryzacja emisji powinna spełniać następujące warunki: Bazowa inwentaryzacja emisji musi dokładnie odzwierciedlać sytuację lokalną, tzn. być sporządzona na podstawie danych dotyczących zużycia/produkcji energii, mobilności itp. na terytorium zarządzanym przez dany samorząd, Metodologia i źródła danych mimo upływu czasu powinny pozostawać spójne, BEI musi obejmować przynajmniej te sektory, w których samorząd zamierza podjąć działania zmierzające do zmniejszenia emisji CO2, tzn. wszystkie sektory będące jej znaczącym źródłem: budynki oraz wyposażenie i urządzenia mieszkalne, komunalne i usługowe, a także transport, BEI powinna być dokładna i ścisła, lub przynajmniej przedstawiać sensowną, możliwą do przyjęcia wizję rzeczywistości, Proces zbierania danych, ich źródła oraz metodologia wyliczania BEI powinny być dobrze udokumentowane. 3 Źródło: Poradnik Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), Instytut ds. Energii Wspólnego Centrum Badawczego, Wyd. pol.: Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités. 74

76 Zakres inwentaryzacji W zakres inwentaryzacji wchodzą emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach oraz sektorze transportu oraz emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez odbiorców końcowych zlokalizowanych na terenie gminy Dla gminy wyznaczono następujące sektory, dla których przeprowadzono analizę zużycia energii oraz emisji dwutlenku węgla: Budownictwo mieszkaniowe, Budynki użyteczności publicznej, Oświetlenie drogowe, Przedsiębiorstwa i usługi, Transport drogowy, Transport publiczny, Inwentaryzacją nie zostały objęte emisje niezwiązane z produkcją energii: emisje CH 4 i N 2 O powstające w trakcie oczyszczania ścieków, emisje CH 4 ze składowisk odpadów, gdyż samorząd nie planuje inwestycji w powyższych zakresach. Założenia Inwentaryzacją objęte zostały emisje gazów cieplarnianych wynikające ze zużycia energii finalnej w poszczególnych sektorach odbiorców na terenie gminy. Poprzez zużycie energii finalnej rozumie się zużycie: energii paliw kopalnych (na potrzeby gospodarczo-bytowe, transportowe i przemysłowe), energii elektrycznej oraz energii ze źródeł odnawialnych. Z inwentaryzacji wyłączony jest przemysł (także duże źródła spalania) objęty wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji CO 2. Budownictwo mieszkaniowe W celu przeprowadzenia inwentaryzacji sektora budownictwa mieszkalnego przeprowadzono ankietyzację. Równocześnie na terenie gminy rozwieszono plakaty informujące o przystąpieniu gminy Biecz do opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. W celu ułatwienia mieszkańcom gminy udzielania odpowiedzi na postawione w ankiecie pytania, uruchomiono ankietę elektroniczną. W celu usprawnienia oraz weryfikacji przekazywanych danych, na terenie omawianej gminy pracę podjęli ankieterzy, którzy weryfikowali przekazywane informacje. Wyniki inwentaryzacji zebrano w tabeli, w celu obliczenia łącznej wielkości emisji CO 2 do powietrza. Oprócz diagnozy stanu aktualnego, pytania w ankiecie dotyczyły także planów inwestycyjnych, co pozwoliło na przypisanie konkretnych zadań poszczególnym interesariuszom. Wzór ankiety dla budynków mieszkalnych przedstawiono w Załączniku 1 niniejszego opracowania. Budownictwo użyteczności publicznej i oświetlenie drogowe W celu przeprowadzenia inwentaryzacji sektora użyteczności publicznej, wygenerowano wszystkie dokumenty sprzedaży (faktury) na zakup energii elektrycznej oraz paliw. Przeanalizowanie ww. dokumentów pozwoliło na określenie wielkości zużycia poszczególnych 75

77 nośników energii przez budynki użyteczności publicznej, przez co umożliwiło wyliczenie łącznej wielkości emisji CO 2 do powietrza. Analogicznie postępowano w przypadku oświetlenia drogowego, gdzie pod uwagę wzięto faktury za zużycie energii elektrycznej. Wyznaczone w planie zadania wyznaczono po uprzedniej konsultacji z pracownikami Urzędu Gminy. Przedsiębiorstwa i usługi W celu przeprowadzenia inwentaryzacji sektora przedsiębiorstw i usług przeprowadzono ankietyzację. Równocześnie na terenie gminy rozwieszono plakaty informujące o przystąpieniu gminy Biecz do opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. W celu ułatwienia przedsiębiorcom udzielania odpowiedzi na postawione w ankiecie pytania, uruchomiono ankietę elektroniczną. W celu usprawnienia oraz weryfikacji przekazywanych danych, na terenie omawianej gminy pracę podjęli ankieterzy, którzy weryfikowali przekazywane informacje. Wyniki inwentaryzacji zebrano w tabeli, w celu obliczenia łącznej wielkości emisji CO 2 do powietrza. Oprócz diagnozy stanu aktualnego, pytania w ankiecie dotyczyły także planów inwestycyjnych, co pozwoliło na przypisanie konkretnych zadań poszczególnym interesariuszom. Wzór ankiety dla przedsiębiorstw przedstawiono w Załączniku 1 niniejszego opracowania. Transport drogowy W celu oszacowania emisji związanej z transportem drogowym na drodze krajowej wykorzystano dane na temat ruchu pojazdów pochodzące z Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w roku Dane te zostały następnie przeliczone zgodnie z metodyką GDDKiA zawartą w opracowaniu Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych celem jak najwierniejszego przedstawienia wyników zbliżonych do stanu z roku Szczegóły metodyki zawiera opracowanie Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych dostępne na stronie internetowej GDDKiA: Transport publiczny W celu przeprowadzenia inwentaryzacji sektora transportu publicznego, przeprowadzono ankietyzację, która umożliwiła określenie ilości zużywanego paliwa w ramach pełnionych usług. 76

78 10.2 Źródła danych 4 Wszystkie zgromadzone dane pochodziły z roku Na potrzeby inwentaryzacji wykorzystano dane na temat: zużycia energii elektrycznej na terenie gminy z podziałem na sektory dane spółki Tauron Dystrybucja S.A., Oddział w Krakowie; zużycia gazu sieciowego na terenie gminy z podziałem na sektory dane Polskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Tarnowie; zużycia gazu płynnego LPG na terenie gminy z podziałem na sektory dane z ankietyzacji w terenie; zużycia węgla i pochodnych na terenie gminy z podziałem na sektory dane z ankietyzacji w terenie; zużycia oleju opałowego na terenie gminy z podziałem na sektory dane z ankietyzacji w terenie; zużycia biomasy na terenie gminy z podziałem na sektory dane z ankietyzacji w terenie; zużycia paliw transportowych (benzyna silnikowa, olej napędowy, gaz LPG) pomiary ruchu prowadzone przez GDDKiA w roku 2010 przeliczone na rok bazowy 2013, informacje nt. linii komunikacyjnych przebiegających przez teren gminy od przedsiębiorców prowadzących działalność przewozu osób; zużycia energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia drogowego - dane z UM w Bieczu; zużycia energii elektrycznej, gazu sieciowego, oleju opałowego, węgla biomasy dane z UM w Bieczu Rok bazowy 4 Rok bazowy jest rokiem, w stosunku do którego władze lokalne będą się starały ograniczyć wielkość emisji CO 2 do roku Zaleca się, by jako rok bazowy wybrać rok 1990, gdyż właśnie ten rok stanowi punkt wyjścia dla celów redukcyjnych przyjętych w pakiecie klimatyczno-energetycznym UE oraz w Protokole z Kioto. Jeżeli jednak władze lokalne nie dysponują danymi umożliwiającymi sporządzenie inwentaryzacji emisji dla roku 1990, mogą wybrać inny, dla którego są w stanie zgromadzić pełne i wiarygodne dane. Dla gminy jako rok bazowy wybrano 2013, dla którego są wiarygodne dane dotyczące źródeł ciepła i zużycia energii. W przypadku transportu drogowego na drodze krajowej, poziom ruchu drogowego z dużą wiarygodnością został przeliczony z roku 2010 na 2013 zgodnie z zaleceniami GDDKiA. Dla roku 2013 możliwe było również uzyskanie kompletnych faktur za zużycie energii i paliw w budynkach użyteczności publicznej oraz na potrzeby oświetlenia ulicznego. W przypadku budynków mieszkalnych wybór roku bazowego dostosowano do uwarunkowań z pozostałych sektorów, w celu zachowania spójności BEI. 4 Źródło: Poradnik Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), Instytut ds. Energii Wspólnego Centrum Badawczego, Wyd. Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités. 77

79 10.4 Wskaźniki CO 2 Wskaźniki emisji określają, ile ton CO2 przypada na jednostkę zużycia poszczególnych nośników energii. Wielkość emisji wylicza się mnożąc odpowiedni wskaźnik emisji przez zużycie danego nośnika. Inwentaryzację emisji CO 2 przeprowadzono w oparciu o standardowe wskaźniki emisji zgodne z zasadami IPCC (Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu), które obejmują całość emisji CO 2 wynikłej z końcowego zużycia energii na terenie gminy zarówno emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach i transporcie, jak i emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez mieszkańców. Standardowe wskaźniki emisji bazują na zawartości węgla w poszczególnych paliwach i są wykorzystywane w krajowych inwentaryzacjach gazów cieplarnianych. Na potrzeby sporządzenia inwentaryzacji wykorzystano standardowe wskaźniki emisji IPCC. Wyjątek stanowią paliwa płynne, dla których zastosowano wskaźniki Krajowej Inwentaryzacji Emisji Gazów Cieplarnianych oraz energia elektryczna, dla której referencyjny wskaźnik jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej został podany przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Krajowe wskaźniki emisji oraz europejski wskaźnik emisji zmieniają się z roku na rok ze względu na zmiany w mieszance paliw i innych źródeł energii wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej. Zmiany te są związane z zapotrzebowaniem na ciepło/chłód, dostępnością odnawialnych źródeł energii, sytuacją na rynku energii, importem i eksportem energii. Zaleca się wykorzystanie tych samych wskaźników emisji zarówno w bazowej, jak i w kontrolnych inwentaryzacjach emisji. W przeciwnym razie na efekty tych inwentaryzacji mogą wpłynąć czynniki, na które samorząd lokalny nie ma wpływu. Tabela 23. Wskaźniki emisji CO 2 przyjęte w opracowaniu. Wskaźniki emisji przyjęte w opracowaniu [MgCO 2 /MWh] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno benzyna silnikowa olej napędowy 0,812* 0,202 0,227 0,346 0,279 0,201 0,249 0,267 źródło: Poradnik Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), Instytut ds. Energii Wspólnego Centrum Badawczego, Wyd. Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités oraz KOBiZE *referencyjny wskaźnik jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego dla projektów JI realizowanych w Polsce w roku 2013 wg KOBIZE. 78

80 10.5 Metodologia obliczeń Główne obliczenia emisji dwutlenku węgla przeprowadzono w oparciu o wzór: Emisja CO 2 = zużycie energii [MWh] * współczynnik emisji [MgCO 2 /MWh] Do oszacowania zużycia energii w sektorze budynków wykorzystano faktury za energię, gaz i pozostałe paliwa (budynki użyteczności publicznej), ankietyzację mieszkańców oraz przedsiębiorców a także dane uzyskane od przedsiębiorstw energetycznych. W celu oszacowania emisji związanych z transportem drogowym wykorzystano dane na temat ruchu pojazdów pochodzące z Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w roku Dane te zostały następnie przeliczone zgodnie z metodyką GDDKiA zawartą w opracowaniu Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych celem jak najwierniejszego przedstawienia wyników zbliżonych do stanu z roku Szczegóły metodyki zawiera opracowanie Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych dostępne na stronie internetowej GDDKiA: W przypadku transportu publicznego, do obliczeń wykorzystano trasy komunikacyjne, które mają swój przebieg w granicach gminy. 79

81 11. Wyniki inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla Obiekty użyteczności publiczne Zużycie energii dla obiektów użyteczności publicznej: Tabela 24. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków użyteczności publicznej [MWh/rok] energia elektryczna gaz sieciowy węgiel olej opałowy SUMA: 219,1 1390,2 30,8 60,8 1700,8 Tabela 25. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków użyteczności publicznej [% zużycia] energia elektryczna gaz sieciowy węgiel olej opałowy SUMA: 12,9 81,7 1,8 3,6 100,0 Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków użyteczności publicznej [% zużycia] 81,7 energia elektryczna gaz sieciowy węgiel olej opałowy 12,9 1,8 3,6 Rysunek 17. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej. 80

82 Emisja CO 2 dla obiektów użyteczności publicznej: Tabela 26. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej. Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków użyteczności publicznej [tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy węgiel olej opałowy SUMA: 177,9 280,8 10,7 16,9 486,3 Tabela 27. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej (procentowo). Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków użyteczności publicznej [% tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy węgiel olej opałowy SUMA: 36,6 57,7 2,2 3,5 100,0 Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków użyteczności publicznej [% tco 2 /rok] 57,7 2,2 3,5 energia elektryczna gaz sieciowy węgiel olej opałowy 36,6 Rysunek 18. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach użyteczności publicznej (procentowo). 81

83 11.2 Transport gminny (Urząd) Zużycie energii w transporcie gminnym: Tabela 28. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw dla transportu gminnego. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla transportu gminy [MWh/rok] benzyna silnikowa 8,1 Emisja CO 2 w transporcie gminnym: Tabela 29. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw dla transportu gminnego. Emisja CO 2 na terenie gminy dla transportu gminy [tco 2 /rok] benzyna silnikowa 2, Obiekty mieszkalne Zużycie energii dla obiektów mieszkalnych na terenie gminy: Tabela 30. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków mieszkalnych [MWh/rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 7202,4 8404,2 4, ,9 164, , ,7 Tabela 31. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków mieszkalnych [% zużycia] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 9,5 11,0 6 41,6 0,2 37,6 100,0 82

84 Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków mieszkalnych [% zużycia] 41,6 0,2 energia elektryczna gaz sieciowy 6 gaz płynny LPG węgiel 11,0 37,6 olej opałowy drewno 9,5 Rysunek 19. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych. Emisja CO 2 dla obiektów mieszkalnych na terenie gminy: Tabela 32. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych. Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków mieszkalnych [tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 5848,3 1697,6 1, ,2 45,8 5752, ,8 Tabela 33. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych (procentowo). Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków mieszkalnych [% tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 24,1 7,0 4 45,1 0,2 23,7 100,0 83

85 Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków mieszkalnych [% tco 2 /rok] 45,1 0,2 4 23,7 energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno 7,0 24,1 Rysunek 20. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w budynkach mieszkalnych (procentowo). 84

86 11.4 Handel, usługi, przedsiębiorstwa Zużycie energii dla sektora handlu, usług i przedsiębiorstwa na terenie gminy: Tabela 34. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków PUH [MWh/rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 2530,6 2952,8 1, ,7 57,7 9961, ,4 Tabela 35. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków PUH [% zużycia] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 9,5 11,1 6 41,8 0,2 37,4 100,0 Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków PUH [% zużycia] 37,4 0,2 9,5 energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel 41,8 6 11,1 olej opałowy drewno Rysunek 21. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług. 85

87 Emisja CO 2 dla sektora handlu, usług i przedsiębiorstwa na terenie gminy: Tabela 36. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług. Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków PUH [tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 2054,8 596,5 0,3 3851,2 16,1 2002,2 8521,1 Tabela 37. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług (procentowo). Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków PUH [% tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SUMA: 24,1 7,0 4 45,2 0,2 23,5 100,0 Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków PUH [% tco 2 /rok] 23,5 0,2 24,1 energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno 45,2 4 7,0 Rysunek 22. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w sektorze przedsiębiorstw, handlu i usług (procentowo). 86

88 11.5 Budynki przemysłowe Zużycie energii dla budynków przemysłowych na terenie gminy: Tabela 38. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków przemysłowych [MWh/rok] energia elektryczna gaz sieciowy SUMA: 786,0 5638,6 6424,6 Tabela 39. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych. Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków przemysłowych [% zużycia] energia elektryczna gaz sieciowy SUMA: 12,2 87,8 100,0 Końcowe zużycie energii na terenie gminy dla budynków przemysłowych [% zużycia] 87,8 12,2 energia elektryczna gaz sieciowy Rysunek 23. Procentowe zużycie poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych. 87

89 Emisja CO 2 dla budynków przemysłowych na terenie gminy: Tabela 40. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych. Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków przemysłowych [tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy SUMA: 638,2 1139,0 1777,2 Tabela 41. Emisja CO2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych (procentowo). Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków przemysłowych [% tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy SUMA: 35,9 64,1 100,0 Emisja CO 2 na terenie gminy dla budynków przemysłowych [% tco 2 /rok] 35,9 64,1 energia elektryczna gaz sieciowy Rysunek 24. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w obiektach przemysłowych (procentowo). 88

90 11.6 Oświetlenie uliczne Zużycie energii i emisja CO 2 : Tabela 42. Zużycie energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia gminnego i emisja CO 2. Końcowe zużycie energii i emisja CO2 na terenie gminy dla oświetlenia ulicznego energia elektryczna Oświetlenie [MWh/rok] 269,6 Emisja [tco2/rok] 218,9 89

91 11.7 Transport Zużycie energii w transporcie na terenie gminy: Tabela 43. Zużycie poszczególnych rodzajów paliw w transporcie z podziałem na sektory transportu. Zużycie - Transport [MWh/rok] Transport publiczny Benzyna silnikowa Olej napędowy LPG Suma: Procentowo: ,8-1317,8 2,4 Drogi krajowe 6515,9 7851,6 1284, ,6 28,0 Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe 5071,0 5153,9 988, ,4 20,1 6755,7 6293,5 1314, ,8 25,7 Drogi gminne 6282,8 5852,9 1222, ,4 23,9 Suma: 24625, ,8 4809, ,0 Procentowo: 44,0 47,3 8,6 Zużycie - Transport [%] 8,6 44,0 Benzyna silnikowa 47,3 Olej napędowy LPG Rysunek 25. Zużycie wg. rodzajów paliw w transporcie. 90

92 Zużycie - Transport [%] 25,7 23,9 2,4 20,1 28,0 Transport publiczny Drogi krajowe Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe Drogi gminne Rysunek 26. Zużycie paliw wg. poszczególnych sektorów transportu. Emisja CO 2 w transporcie na terenie gminy: Tabela 44. Emisja CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliw w transporcie z podziałem na sektory transportu Emisja CO2 - Transport [tco2] Benzyna silnikowa Olej napędowy LPG Suma: Procentowo: Transport publiczny - 351,9-351,9 2,5 Drogi krajowe 1622,5 2096,4 291,5 4010,3 28,1 Drogi wojewódzkie 1262,7 1376,1 224,4 2863,2 20,0 Drogi powiatowe 1682,2 1680,4 298,4 3661,0 25,6 Drogi gminne 1564,4 1562,7 277,5 3404,7 23,8 Suma: 6131,7 7067,4 1091, ,0 Procentowo: 42,9 49,5 7,6 91

93 Emisja CO2 - Transport [%] 7,6 42,9 Benzyna silnikowa Olej napędowy LPG 49,5 Rysunek 27. Emisja CO 2 wg. rodzajów paliw w transporcie. Emisja CO2 - Transport [%] 2,5 23,8 28,1 25,6 20,0 Transport publiczny Drogi krajowe Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe Drogi gminne Rysunek 28. Emisja CO 2 wg. poszczególnych sektorów transportu. 92

94 11.8 Bazowa inwentaryzacja emisji CO 2 podsumowanie Zużycie energii Całkowite zużycie energii we wszystkich sektorach w gminie wyniosło w roku 2013: ,3 MWh z czego aż 76075,7 MWh (45,5 %) przypada na sektor mieszkalny. W drugim w kolejności sektorze transportu 55905,0 MWh (33,5 %). Wyłączając paliwa transportowe - paliwami, które w największym stopniu pokrywają zapotrzebowanie na energię w gminie jest biomasa (38581,7 MWh 23,1% zużywanej energii w sektorach) oraz węgiel (42841,4 25,7% zużywanej energii w sektorach). Tabele 45 i 46 przedstawiają finalne zużycie energii na terenie gminy z podziałem na rodzaje paliw oraz podziałem na poszczególne sektory. Emisja CO 2 Całkowita emisja CO 2 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła ,4 tco 2. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (24306,8 tco 2 49,0 %) oraz transportu (14291,0 tco 2 28,8 %). Tabele 47 i 48 przedstawiają finalne zużycie energii na terenie gminy z podziałem na rodzaje paliw oraz podziałem na poszczególne sektory. 93

95 Tabela 45. Sumaryczne zużycie paliw na terenie gminy. energia elektryczna gaz sieciowy Końcowe zużycie energii na terenie gminy [MWh/rok] gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno benzyna silnikowa olej napędowy LPG Transport Suma: 11007, ,7 5, ,4 282, , , ,8 4809, ,3 Procentowo: 6,6 11,0 4 25,7 0,2 23,1 14,7 15,8 2,9 100,0 Suma: Końcowe zużycie energii na terenie gminy [%] 15,8 2,9 6,6 11,0 4 energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG 14,7 węgiel olej opałowy 25,7 drewno benzyna silnikowa olej napędowy 23,1 0,2 LPG Transport Rysunek 29. Sumaryczne zużycie paliw na terenie gminy (procentowo). 94

96 Tabela 46. Sumaryczne zużycie energii z podziałem na sektory. Końcowe zużycie energii na terenie gminy [MWh/rok] Suma: Procentowo: Budownictwo mieszkaniowe 76075,7 45,5 Użyteczność publiczna 1708,9 1,0 Oświetlenie 269,6 0,2 Przedsiębiorstwa, usługi 26634,4 15,9 Transport 54587,1 32,7 Transport publiczny 1317,8 0,8 Przemysł 6424,6 3,8 Suma: ,3 100,0 Końcowe zużycie energii na terenie gminy [%] 32,7 0,8 3,8 Budownictwo mieszkaniowe Użyteczność publiczna Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi 15,9 0,2 1,0 45,5 Transport Transport publiczny Przemysł Rysunek 30. Sumaryczne zużycie energii z podziałem na sektory (procentowo) 95

97 Tabela 47. Sumaryczna emisja CO 2 wg. rodzajów paliw. Emisja CO 2 na terenie gminy [tco 2 /rok] energia elektryczna gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno benzyna silnikowa olej napędowy LPG Transport Suma: Suma: 8938,2 3713,9 1, ,1 78,9 7754,9 6133,8 7067,4 1091, ,4 Procentowo: 18,0 7,5 3 29,9 0,2 15,6 12,4 14,2 2,2 100,0 Emisja CO 2 na terenie gminy [%] 14,2 2,2 18,0 energia elektryczna 12,4 7,5 gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel 3 olej opałowy drewno benzyna silnikowa 15,6 29,9 olej napędowy LPG Transport 0,2 Rysunek 31. Sumaryczna emisja CO 2 wg. rodzajów paliw (procentowo). 96

98 Tabela 48. Sumaryczna emisja CO 2 na terenie gminy wg. sektorów. Emisja CO2 na terenie gminy [tco 2 /rok] Suma: Procentowo: Budownictwo mieszkaniowe 24306,8 49,0 Użyteczność publiczna 488,4 1,0 Oświetlenie 218,9 0,4 Przedsiębiorstwa, usługi 8521,1 17,2 Transport 13939,1 28,1 Transport publiczny 351,9 0,7 Przemysł 1777,2 3,6 Suma: 49603,4 100,0 Emisja CO 2 na terenie gminy [%] 17,2 28,1 0,4 1,0 0,7 3,6 49,0 Budownictwo mieszkaniowe Użyteczność publiczna Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi Transport Transport publiczny Przemysł Rysunek 32. Sumaryczna emisja CO 2 na terenie gminy wg. sektorów (procentowo). 97

99 12. Wyniki inwentaryzacji emisji SO 2, NOx, PM10, PM2,5, B(a)P. Z uwagi na fakt, iż jednym z celów Programu Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz jest poprawa jakości powietrza: redukcja emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu, na potrzeby tworzonego dokumentu przeprowadzono inwentaryzację emisji wyżej wymienionych substancji do powietrza. W rozdziale przedstawiono wyniki inwentaryzacji: Tlenku siarki (IV) SO 2, Tlenków azotu NOx, Pyłu zawieszonego PM10 Pyłu zawieszone PM2,5 Benzo(a)pirenu B(a)P. Inwentaryzację emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu przeprowadzono analogicznie do inwentaryzacji CO2 (rozdz. 10). Dla sektorów: Budownictwo mieszkaniowe, Budynki użyteczności publicznej, Oświetlenie drogowe, Przedsiębiorstwa i usługi, Przemysł. Wykorzystano standardowe wskaźniki emisji oraz metodykę NFOŚiGW. Poniższe tabele przedstawiają wskaźniki emisji wykorzystane do wyliczenia emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu do powietrza. 98

100 Tabela 49. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń przyjęte w opracowaniu. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń służące dla wyznaczenia efektu ekologicznego gaz sieciowy gaz płynny LPG węgiel olej opałowy drewno SO 2 [gso 2 /GJ] 0,5 0,5 900,0 140,0 10,0 NOx [gnox/gj] 50,0 50,0 130,0 70,0 50,0 PM10 [gpm10/gj] 0,5 0,5 380,0 3,0 810,0 PM2,5 [gpm2,5/gj] 0,5 0,5 360,0 3,0 810,0 B(a)P [mgb(a)p/gj] ,0 10,0 250,0 źródło: opracowanie własne, na podst. Poradnika EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013 Technical guidance to prepare national emission inventories 5, dostępne na: oraz Regulamin programu "Poprawa jakości powietrza. Część 2) KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii", WFOŚiGW Kraków Dla sektorów: Transport drogowy, Transport publiczny W celu oszacowania emisji związanych z transportem drogowym wykorzystano dane na temat ruchu pojazdów pochodzące z Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w roku Dane te zostały następnie przeliczone zgodnie z metodyką GDDKiA zawartą w opracowaniu Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych celem jak najwierniejszego przedstawienia wyników zbliżonych do stanu z roku W przypadku transportu publicznego, do obliczeń wykorzystano wszystkie trasy komunikacyjne mają swój przebieg w granicach gminy. Do wyliczenia emisji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu wykorzystano metodykę zawartą w poradniku EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013 Technical guidance to prepare national emission inventories 6. Poniższe tabele przedstawiają wyniki inwentaryzacji tlenku siarki (IV) SO 2, tlenków azotu NO X, pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu na terenie gminy

101 12.1 Emisja tlenku siarki (IV) SO 2 w gminie. Całkowita emisja SO 2 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 140,56 tso 2. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (103,77 tso 2 ) oraz przedsiębiorstw (36,46 tso 2 ). Tabela 50. Emisja SO 2 w gminie wg. rodzajów paliw. gaz energia gaz płynny elektryczna sieciowy LPG Emisja SO 2 na terenie gminy [tso 2 /rok] olej benzyna olej LPG węgiel drewno opałowy silnikowanapędowytransport Suma: Suma: 0,03 138,81 0,14 1,39 0,15 0, ,56 % 0,02 98,75 0,10 0,99 0,11 0,02 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych Tabela 51. Emisja SO 2 w gminie wg. sektorów. Emisja SO 2 na terenie gminy [tso 2 /rok] Suma: % Budownictwo mieszkaniowe 103,77 73,83 Użyteczność publiczna 0,13 0,09 Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi 36,46 25,94 Transport 0,19 0,13 Transport publiczny Przemysł 0,01 0,01 Suma: 140,56 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych 100

102 12.2 Emisja tlenków azotu NOx w gminie. Całkowita emisja tlenków azotu NOx we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 85,40 tnox. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory transportu (łącznie 54,92 tnox) oraz budownictwa mieszkaniowego (21,61 tnox). Tabela 52. Emisja NOx w gminie wg. rodzajów paliw. Emisja NOx na terenie gminy [tnox/rok] gaz energia gaz olej benzyna olej LPG płynny węgiel drewno elektrycznasieciowy opałowy silnikowanapędowytransport Suma: LPG Suma: 3,31 0,11 20,05 0,07 6,94 21,27 28,72 4,93 85,40 % 3,87 0,13 23,48 0,08 8,13 24,91 33,63 5,77 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych Tabela 53. Emisja NOx w gminie wg. sektorów. Emisja NOx na terenie gminy [tnox/rok] Suma: % Budownictwo mieszkaniowe 21,61 25,30 Użyteczność publiczna 0,28 0,33 Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi 7,58 8,87 Transport 53,52 62,66 Transport publiczny 1,40 1,64 Przemysł 1,01 1,19 Suma: 85,40 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych 101

103 12.3 Emisja pyłu PM10 w gminie. Całkowita emisja PM10 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 172,86 tpm10. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (126,81 tpm10) oraz przedsiębiorstw (44,28 tpm10). Tabela 54. Emisja PM10 w gminie wg. rodzajów paliw. Emisja PM10 na terenie gminy [tpm10/rok] gaz energia gaz olej benzyna olej LPG płynny węgiel drewno elektryczna sieciowy opałowy silnikowanapędowy Transport Suma: LPG Suma: 0,03 58,61 112,50 0,26 1,45 172,86 % 0,02 33,90 65,08 0,15 0,84 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych Tabela 55. Emisja PM10 w gminie wg. sektorów. Emisja PM10 na terenie gminy [tpm10/rok] Suma: % Budownictwo mieszkaniowe 126,81 73,36 Użyteczność publiczna 0,05 0,03 Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi 44,28 25,62 Transport 1,71 0,99 Transport publiczny Przemysł 0,01 0,01 Suma: 172,86 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych 102

104 12.4 Emisja pyłu PM2,5 w gminie. Całkowita emisja PM2,5 we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 169,78 tpm2,5. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (124,53 tpm2,5) oraz przedsiębiorstw (43,48 tpm2,5). Tabela 56. Emisja PM2,5 w gminie wg. rodzajów paliw. gaz energia gaz płynny elektryczna sieciowy LPG Emisja PM2,5 na terenie gminy [tpm2,5/rok] olej benzyna olej LPG węgiel drewno opałowy silnikowa napędowytransport Suma: Suma: 0,03 55,52 112,50 0,26 1,45 169,78 % 0,02 32,70 66,27 0,15 0,85 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych Tabela 57. Emisja PM2,5 w gminie wg. sektorów. Emisja PM2,5 na terenie gminy [tpm2,5/rok] Suma: % Budownictwo mieszkaniowe 124,53 73,35 Użyteczność publiczna 0,04 0,03 Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi 43,48 25,61 Transport 1,71 1,01 Transport publiczny Przemysł 0,01 0,01 Suma: 169,78 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych 103

105 12.5 Emisja benzo(a)pirenu B(a)P w gminie. Całkowita emisja B(a)P we wszystkich sektorach w gminie w roku 2013 wyniosła 76,46 kg B(a)P. Największy udział w łącznym bilansie mają sektory budownictwa mieszkaniowego (56,56 kg B(a)P) oraz przedsiębiorstw (19,79 kg B(a)P). Tabela 58. Emisja B(a)P w gminie wg. rodzajów paliw. Emisja B(a)P na terenie gminy [kgb(a)p/rok] gaz energia gaz olej benzyna olej LPG płynny węgiel drewno elektrycznasieciowy opałowy silnikowanapędowytransport Suma: LPG Suma: 41,64 0,01 34,72 0,01 0,07 76,46 % 54,46 0,01 45,41 0,02 0,10 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych Tabela 59. Emisja B(a)P w gminie wg. sektorów. Emisja B(a)P na terenie gminy [kgb(a)p/rok] Suma: % Budownictwo mieszkaniowe 56,56 73,97 Użyteczność publiczna 0,03 0,04 Oświetlenie Przedsiębiorstwa, usługi 19,79 25,88 Transport 0,08 0,11 Transport publiczny 0,01 0,01 Przemysł Suma: 76,46 10 źródło: opracowanie własne, na podst. danych Tauron Dystrybucja S.A., PSG Sp. z o.o., GDDKiA, przedsiębiorstw transportowych 104

106 13. POP PGN działania 13.1 Obszary problemowe Opracowanie obejmuje swym zakresem sektory mieszkalnictwa, budynków użyteczności publicznej, budynków przemysłowych i przedsiębiorstw, sektor transportu, infrastruktury technicznej oraz odnawialnych źródeł energii. Na podstawie przeprowadzonej analizy wyodrębniono następujące obszary problemowe w gminie: Wysoki (28,8% całej emisji w sektorach) poziom emisji CO 2 w sektorze transportu: o Układ drogowy wraz z drogą krajową nr 28, na który samorząd gminy nie ma większego wpływu. Wysoki (49,0% całej emisji w sektorach) poziom emisji CO 2 w sektorze budynków mieszkalnych: o Brak projektów innowacyjnych na terenie gminy w zakresie infrastruktury technicznej (brak wykorzystania alternatywnych źródeł energii), o Paliwa stałe jako dominujące źródło uzyskiwania ciepła w przydomowych kotłowniach brak rozbudowanych sieci centralnego ogrzewania Bardzo duży stopień wykorzystania paliw węglowych w gminie. 25,7% całego zużycia energii na terenie gminy pochodzi ze spalania paliw węglowych: o Emisja CO 2 pochodząca ze spalania samych tylko paliw węglowych wynosi 29,9% całej emisji ze wszystkich sektorów w gminie. o Spalanie paliw węglowych w gminie odpowiada za prawie 99% sumy emisji SO 2 i prawie 34% całej emisji pyłu zawieszonego PM

107 13.2 Cele strategiczne Dokument musi jasno określać działania, które samorząd lokalny zamierza podjąć, aby do 2020r. zrealizować swoje zobowiązanie redukcji emisji dwutlenku węgla. Celem opracowania jest wyznaczenie działań, które przyczynią się do: osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, do roku 2020, tj.: o redukcji emisji gazów cieplarnianych, o zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, o redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. poprawy jakości powietrza zgodnie z zapisami w obowiązującym Programie Ochrony Powietrza Województwa Małopolskiego, tj.: o redukcji emisji tlenku siarki (IV) SO 2 i tlenków azotu NO X, pyłów PM10 i PM2,5 oraz osiągnięcia poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10. Cele powinny być osiągnięte głównie przez działania w sektorach na które władze lokalne mają bezpośredni lub pośredni wpływ. Działania te powinny być inspirowane i koordynowane przez podmioty lokalne w sektorach administracji, mieszkalnictwa i usług oraz w szeroko pojętej użyteczności publicznej. Realizacja zamierzeń PGN dla Gminy Biecz, ma także na celu realizację zamierzeń Programów ochrony powietrza funkcjonujących na terenie strefy małopolskiej na poziomie gminnym. 106

108 Planowane cele wynikają z sumy efektów poszczególnych zadań zaplanowanych do zrealizowania do roku 2020 i wynoszą dokładnie (wartości w tabeli): Tabela 60. Planowane cele do roku 2020 w stosunku do przyjętego roku bazowego Cele strategiczne do roku 2020 w stosunku do roku bazowego 2013 j % Zmniejszenie zużycia energii finalnej [MWh/rok] 13020,53 7,80 Udział energii z OZE [MWh/rok] 1305,44 0,78 Redukcja emisji CO 2 [Mg CO 2 /rok] 5438,49 10,96 Redukcja emisji SO2 [MgSO2] 34,56 24,59 Redukcja emisji NOx [Mg NOx] 4,70 5,51 Redukcja emisji PM10 [Mg PM10] 20,70 11,97 Redukcja emisji PM2,5 [Mg PM2,5] 19,96 11,75 Redukcja emisji B(a)P [kg B(a)P] 11,99 15,68 źródło: opracowanie własne, na podst. wyliczeń efektów dla zadań ujętych w harmonogramie działań *planowane na 2020r. wartości zostały obliczone przy założeniu zerowego udziału OZE w roku bazowym. 107

109 13.3 Cel nadrzędny Jako cel nadrzędny redukcji zanieczyszczeń na terenie omawianej gminy wyznacza się: Poprawę warunków życia mieszkańców wraz z rozwojem gospodarczym Gminy Biecz przy założeniu niskoemisyjności realizowanych działań Cele szczegółowe Dla wyznaczenia i w celu pogrupowania konkretnych zadań inwestycyjnych wyodrębniono 6 celów szczegółowych w zakresie 6 sektorów: Cel I: Poprawa poprzez działanie systemowe; Cel II: Zmniejszenie energochłonności budynków mieszkalnych; Cel III: Zmniejszenie energochłonności budynków użyteczności publicznej; Cel IV: Sprawny i energooszczędny transport; Cel V: Poprawa stanu infrastruktury technicznej; Cel VI: Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii Interesariusze Całe społeczeństwo odgrywa istotną rolę w podejmowaniu wraz z władzami lokalnymi wyzwania klimatycznego i energetycznego. Razem muszą oni stworzyć wspólną wizję na przyszłość, wskazać sposoby jej urzeczywistnienia oraz zaangażować niezbędne zasoby kadrowe i finansowe. Zaangażowanie interesariuszy stanowi początkowy punkt procesu zachęcania do zmiany zachowań, która jest niezbędnym dopełnieniem działań technicznych ujętych w PGN. Udział zainteresowanych stron jest ważny z rozmaitych względów: Ich udział w tworzeniu polityki czyni ją bardziej przejrzystą i demokratyczną, Decyzja podejmowana z udziałem wielu interesariuszy opiera się na bardziej rozległej wiedzy. Szeroki consensus wpływa na większą akceptację oraz poprawę jakości, efektywności wiarygodności Planu (konieczne jest przynajmniej upewnienie się, że zainteresowane strony nie sprzeciwiają się niektórym projektom). Poczucie udziału w procesie planowania zapewnia długoterminową akceptację oraz wspieranie strategii i środków ograniczenia emisji, a także ich żywotność 7. 7 Źródło: Poradnik Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), Instytut ds. Energii Wspólnego Centrum Badawczego, Wyd. Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités. 108

110 Interesariuszami mogą być mieszkańcy, uczniowie i studenci, naukowcy, spółki gminne zakłady budżetowe gminy, przedsiębiorstwa energetyczne, dostawcy energii, agencje energetyczne, organizacje pozarządowe, podmioty działające w sferze transportu, partnerzy finansowi banki itp.: Kościoły i związki wyznaniowe, Grupy producentów rolnych, Lokalna administracja, odpowiednie wydziały urzędu gminy, Jednostki samorządu terytorialnego i sektora rządowego, Szkoły i przedszkola, Przedsiębiorstwa komunalne, Podmioty działające w sektorze transportu i mobilności, Dostawcy energii, przedsiębiorstwa energetyczne, Organizacje i stowarzyszenia, Ośrodki prowadzące działalność na rzecz rozwoju turystyki. 14. Harmonogram działań Podczas wyznaczania zadań inwestycyjnych kierowano się potrzebami wynikającymi z konieczności poprawy jakości środowiska na omawianym obszarze, informacjami otrzymanymi w drodze ankietyzacji, a także zamierzeniami strategicznymi Gminy Biecz. Harmonogram definiuje konkretne działania służące osiągnięciu tego celu, wraz z ich ramami czasowymi, i wskazuje jednostki odpowiedzialne za ich wprowadzenie, co pozwala przełożyć długoterminową strategię na działania. Harmonogram określa: 1. rodzaj planowanych działań, 2. przedział czasowy realizacji działań, 3. charakter podejmowanych działań (zadania własne i koordynowane), 4. jednostkę odpowiedzialną za realizację działań, 5. prognozowane nakłady finansowe 6. źródła finansowania, 7. wskaźniki monitorowania zadania. Harmonogram działań przedstawiono w poniższej tabeli: 109

111 Tabela 61. Harmonogram działań PGN. Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania Cel I: Poprawa poprzez działanie systemowe 1. Wypełnianie obowiązków w zakresie planowania działań dotyczących środowiska oraz respektowanie wymagań ochrony środowiska w planowaniu przestrzennym. długookresowe W Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych gminy Budżet Gminy Realizacja przyczyni się do stworzenia uwarunkowań dla działań inwestycyjnych wpisujących się w zakres PGN. Liczba wydanych decyzji środowiskowych 2. Prowadzenie kontroli stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym swoją właściwością. długookresowe W Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych gminy Budżet Gminy Działania nie wpłyną bezpośrednio na ograniczenie emisji CO 2, przyczynią się jednak do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w perspektywie wieloletniej. Liczba przeprowadzonyc h kontroli 110

112 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 3. Prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnej w celu podnoszenia świadomości w zakresie szkodliwości spalania odpadów oraz węgla o słabej kaloryczności i wysokiej zawartości siarki w przydomowych kotłowniach. długookresowe W Gmina Biecz 5 00/rocznie Budżet Gminy, środki zewnętrzne, środki WFOŚiGW i NFOŚiGW* Prowadzone działania edukacyjno-informacyjne nie wpłyną bezpośrednio na ograniczenie emisji CO 2, przyczynią się jednak do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w perspektywie wieloletniej. Liczba przeprowadzonyc h kampanii, środki przeznaczone na kampanie 4. Kontrole przestrzegania zakazu spalania odpadów w urządzeniach grzewczych i na otwartych przestrzeniach. długookresowe W Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych gminy Budżet Gminy Działania nie wpłyną bezpośrednio na ograniczenie emisji CO 2, przyczynią się jednak do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w perspektywie wieloletniej. Liczba przeprowadzonyc h kontroli 111

113 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 5. Organizowanie przetargów na wspólny zakup energii dla budynków użyteczności publicznej. długookresowe K Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych i działalności gminy Budżet Gminy, środki własne jednostek realizujących zadanie Szacuje się, że oszczędności osiągnięte przez podmioty, które przystąpią do utworzonej grupy zakupowej mogą osiągnąć nawet 30%. Liczba przetargów, liczba współuczestników 6. Wprowadzenie kryteriów ekologicznych do procedur udzielania zamówień publicznych i poszukiwanie rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów i usług na środowisko. krótkookresowe W Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych i działalności gminy Budżet Gminy Efektywne energetycznie zamówienia publiczne pozwalają podnieść efektywność wykorzystania energii poprzez uczynienie z niej ważnego kryterium podczas organizowania przetargów na dobra, usługi i roboty oraz podczas wyboru ofert Liczba przetargów uwzględniających kryteria ekologiczne 112

114 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 7. Wdrażanie procedur administracyjnych online, dzięki czemu obywatele będą mogli załatwić swoje sprawy bez konieczności przemieszczania się. Długookresowe W Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych i działalności gminy Budżet Gminy, środki własne jednostek realizujących zadanie Działania nie wpłyną bezpośrednio na ograniczenie emisji CO 2, przyczynią się jednak do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w perspektywie wieloletniej. Liczba wprowadzonych procedur 8. Prowadzenia akcji promocyjnoedukacyjnych w zakresie ochrony powietrza (jedna kampania rocznie, przed sezonem grzewczym uświadamiające wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie oraz szkodliwość spalania odpadów w piecach domowych; ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). długookresowe W Gmina Biecz Koszty w ramach zadań własnych i działalności gminy Budżet Gminy, środki własne jednostek realizujących zadanie, środki zewnętrzne WFOŚiGW, NFOŚiGW* Prowadzone działania edukacyjno-informacyjne nie wpłyną bezpośrednio na ograniczenie emisji CO 2, przyczynią się jednak do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w perspektywie wieloletniej. Liczba przeprowadzonyc h akcji Cel II: Zmniejszenie energochłonności budynków mieszkalnych 113

115 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 2856,40 tco 2/rok 9. Wymiana źródeł spalania (na kotły gazowe kondensacyjne) o niskiej mocy w sektorze komunalno bytowym. 193 budynki mieszkalne we wszystkich miejscowościach gminy (zgodnie z ankietyzacją na potrzeby PGN) do roku długookresowe K Właściciele, zarządcy, Gmina Biecz środki własne jednostek realizujących zadanie oraz opcjonalnie fundusze zewnętrzne: RPO WM Oś 4, Działanie 4.4, Poddziałanie 4.4.2, Poddziałanie: 4.4.3, WFOŚiGW w Krakowie, środki zewnętrzne WFOŚiGW, NFOŚiGW* 5665,45 MWh/rok Efekt przy założeniu wymiany kotłów węglowych o sprawności ƞ=50% na kotły gazowe o sprawności ƞ = 95%. 18,35 tso 2/rok 1,63 tnox/rok 7,74 tpm10/rok 7,33 tpm2,5/rok 5,51 kgb(a)p/ro k Liczba wymienionych kotłów 114

116 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 682,27 tco 2/rok 10. Wymiana źródeł spalania (na kotły na paliwa stałe) o niskiej mocy w sektorze komunalno bytowym. 301 budynków mieszkalnych we wszystkich miejscowościach gminy (zgodnie z ankietyzacją na potrzeby PGN) do roku długookresowe K Właściciele, zarządcy, Gmina Biecz środki własne jednostek realizujących zadanie oraz opcjonalnie fundusze zewnętrzne: RPO WM Oś 4, Działanie 4.4, Poddziałanie 4.4.2, Poddziałanie: 4.4.3, WFOŚIGW w Krakowie, środki zewnętrzne WFOŚiGW, NFOŚiGW* 1973,22 MWh/rok Efekt przy założeniu wymiany kotłów węglowych o sprawności ƞ=50% na kotły gazowe o sprawności ƞ = 95%. 6,39 tso 2/rok 0,92 tnox/rok 2,70 tpm10/rok 2,56 tpm2,5/rok 1,92 kgb(a)p /rok Liczba wymienionych kotłów 115

117 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 11. Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w budownictwie mieszkaniowym. 407 budynków we wszystkich miejscowościach gminy (zgodnie z ankietyzacją na potrzeby PGN) do roku długookresowe K Właściciele, zarządcy, Gmina Biecz środki własne jednostek realizujących zadanie oraz opcjonalnie fundusze zewnętrzne: WFOŚiGW w Krakowie, Program Priorytetowy Jawor Poprawa efektywności energetycznej - termomodernizacja budynków jednorodzinnych. Dofinansowanie udzielane jest w formie preferencyjnej pożyczki w wysokości do 90% kosztu kwalifikowanego. Minimalna kwota pożyczki zł, maksymalna kwota pożyczki zł 4611,31 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) 1189,71 tco 2/rok 6,90 tso 2/rok 1,44 tnox/rok 8,44 tpm10/rok 8,29 tpm2,5/rok 3,76 kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty Cel III: Zmniejszenie energochłonności budynków użyteczności publicznej 116

118 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 17,78 tco 2/rok 12. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Grudnej Kępskiej. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 88,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok 0,02 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 117

119 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 15,55 tco 2/rok 13. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Szkoła Podstawowa im. Stefana Czarnieckiego w Racławicach. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 77,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok 0,01 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 118

120 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 11,11 tco 2/rok 14. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Sitnicy, Fundacja na rzecz edukacji i rozwoju wsi Sitnica Tęcza. długookresowe W Gmina Biecz ,50 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 55,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok 0,01 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty 119

121 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 49,13 tco 2/rok 15. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Szkoła Podstawowa w Bugaju, Fundacja Bliżej Dziecka. długookresowe W Gmina Biecz ,56 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 60,50 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) 0,20tSO 2/r ok 0,03 tnox/rok 0,08 tpm10/rok 0,08 tpm2,5/rok 0,06 kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty 120

122 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 16. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Zespół Szkolno-Przedszkolny w Korczynie, Szkoła Podstawowa im. Świętej Kingi i Przedszkole im. Świętej Kingi długookresowe W Gmina Biecz środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 99,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) 2 tco 2/rok tso 2/rok 0,02 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 121

123 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 5,56 tco 2/rok 17. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek starej szkoły w Binarowej. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 27,50 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 122

124 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 2,22 tco 2/rok 11,00 MWh/rok tso 2/rok 18. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek Dom Ludowy Głęboka. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 123

125 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 1,78 tco 2/rok 19. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek OSP Strzeszyn. długookresowe W Gmina Biecz ,30 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 8,80 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 124

126 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 6,25 tco 2/rok 7,70 MWh/rok 0,02 tso 2/rok 20. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek OSP Sitnica. długookresowe W Gmina Biecz ,20 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tnox/rok 0,01 tpm10/rok 0,01 tpm2,5/rok 0,01 kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty 125

127 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 2,56 tco 2/rok 21. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek OSP Racławice. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 12,65 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 126

128 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 2,22 tco 2/rok 22. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek OSP Korczyna. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 11,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 127

129 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 6,67 tco 2/rok 33,00 MWh/rok tso 2/rok 23. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Ośrodek Zdrowia w Bieczu. długookresowe W Gmina Biecz ,20 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) 0,01 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty 128

130 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 8,89 tco 2/rok 44,00 MWh/rok tso 2/rok 24. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Ośrodek Zdrowia w Binarowej. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) 0,01 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty 129

131 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 6,67 tco 2/rok 25. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Ośrodek Zdrowia w Rożnowicach. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 33,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok 0,01 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 130

132 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 24,44 tco 2/rok 121,00 MWh/rok tso 2/rok 26. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Zespół Szkół Nr 1 w Bieczu, ul. Tysiąclecia 5. długookresowe W Gmina Biecz środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) 0,02 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 131

133 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 4,44 tco 2/rok 27. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek mieszkalny, ul Przedmieście Dolne 54. długookresowe W Gmina Biecz środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 22,00 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 132

134 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 1,11 tco 2/rok 5,50 MWh/rok tso 2/rok 28. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek na stadionie w Bieczu. długookresowe W Gmina Biecz ,00 środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok kgb(a)p/ro k Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty 133

135 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 3,56 tco 2/rok 29. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Budynek mieszkalny Belna Dolna 97. długookresowe W Gmina Biecz środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 17,60 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k 134

136 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 7,33 tco 2/rok 30. Termomodernizacja budynków w sektorze budynków użyteczności publicznej: Dom Nauczyciela w Bieczu. długookresowe W Gmina Biecz środki własne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, fundusze zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.III 36,30 MWh/rok (efekt dla założenia ograniczenia zużycia energii na poziomie 30%) tso 2/rok 0,01 tnox/rok tpm10/rok tpm2,5/rok Liczba przeprowadzonyc h prac, poniesione koszty kgb(a)p/ro k Cel IV: Sprawny i energooszczędny transport 135

137 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 31. Wymiana taboru autobusowego na pojazdy wyposażone w silniki spełniające normy emisji spalin Euro 6. długookresowe K Gmina Biecz /szt. środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW - Skład taboru komunikacji, roczne zużycie energii 32. Lokowanie nowych inwestycji budowlanych w zasięgu transportu publicznego. długookresowe K Gmina Biecz, inwestorzy indywidualni Koszty w ramach zadań własnych i działalności gminy Budżet Gminy, RPO - Liczba wydanych decyzji 33. Budowa zintegrowanych tras rowerowych umożliwiających dojazd do pracy i głównych ośrodków gospodarczych. długookresowe W Gmina Biecz środki własne, środki zewnętrzne: RPO, POIiŚ CT.4 PI 4.V, WFOŚiGW, NFOŚiGW - Długość wybudowanych nowych ciągów komunikacyjnych. 136

138 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 34. Przebudowa i modernizacja dróg na terenie gminy, w tym m.in. modernizacja dróg na odcinku do 1000mb. długookresowe W Zarządcy dróg Budżet Gminy, środki zewnętrzne: dofinansowanie POIiŚ, RPO, WFOŚiGW, NFOŚiGW - Długość zmodernizowanyc h ciągów komunikacyjnych Cel V: Poprawa stanu infrastruktury technicznej Uzasadnienie: 35. Modernizacja i montaż energooszczędnego oświetlenia na terenie Gminy. długookresowe W Gmina Biecz Budżet Gminy, środki zewnętrzne: dofinansowanie NFOSiGW, WFOŚiGW, POIiŚ, RPO Utrzymanie możliwości i warunków do wykorzystania źródła energii o niskim współczynniku emisji. Zużycie energii elektrycznej. Cel VI: Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii 137

139 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 36. Wykonywanie wstępnych analiz technicznoekonomicznych dotyczących możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej. długookresowe W Gmina Biecz Budżet Gminy, środki zewnętrzne: RPO, POIiŚ: CT4 PI 4.III Uzasadnienie: Realizacja przyczyni się do stworzenia uwarunkowań dla działań inwestycyjnych wpisujących się w zakres PGN. Nakłady finansowe związane z wykonywaniem analiz 37. Wyposażenie budynków obiektów oświatowych innych budynków użyteczności publicznej w instalacje OZE. długookresowe W Gmina Biecz Budżet Gminy, środki zewnętrzne: RPO, POIiŚ: CT4 PI 4.III, środki WFOŚiGW i NFOŚiGW* - Ilość energii elektrycznej wytwarzanej przez lokalne instalacje, całkowita powierzchnia zainstalowanych kolektorów słonecznych 138

140 długookresowe Program Ochrony Powietrza z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Biecz - aktualizacja Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 38. Wyposażenie budynków mieszkalnych w mikroinstalacje OZE (zgodnie z ankietyzacja na potrzeby PGN, do roku 2020 mieszkańcy wszystkich miejscowości gminy planują instalację 196 instalacji fotowoltaicznych o mocy średnio 3kW). długookresowe K Mieszkańcy, Gmina Biecz Budżet Gminy, środki zewnętrzne: RPO WM Oś 4, Działanie 4.1, Poddziałanie 4.1.1, WFOŚiGW, NFOŚiGW EFEKT EKOLOGIC ZNY UDZIAŁ OZE: 425,60 MWh/rok EFEKT EKOLOGI CZNY UDZIAŁ OZE: 345,60 tco 2 1,38 tso 2/rok 0,28 tnox/rok 0,12 tpm10/rok Ilość energii elektrycznej wytwarzanej przez lokalne instalacje, całkowita powierzchnia zainstalowanych kolektorów słonecznych. (Na podst. liczby złożonych wniosków na dofinansowanie inwestycji 0,11 tpm2,5/rok 0,02 kgb(a)p/rok 139

141 Lp. Opis przedsięwzięcia Rodzaj działania, okres realizacji Zadanie własne/ko ordynowa ne (W/K) Jednostka realizująca Prognozowane nakłady finansowe [zł] Źródło finansowania Efekt energetyczn y [MWh/rok] Ogranicze nie emisji Wskaźniki monitorowania zadania 39. Wyposażenie budynków mieszkalnych w mikroinstalacje OZE (zgodnie z ankietyzacją na potrzeby PGN, do roku 2020 mieszkańcy wszystkich miejscowości gminy planują instalację 312 instalacji solarnych o powierzchni średnio 4m 2 każda).* długookresowe K Mieszkańcy Budżet Gminy, środki zewnętrzne: RPO WM Oś 4, Działanie 4.1, Poddziałanie 4.1.1, środki WFOŚiGW i NFOŚiGW* EFEKT EKOLOGIC ZNY UDZIAŁ OZE: Ograniczeni e zużycia: 879,84 MWh/rok EFEKT EKOLOGIC ZNY UDZIAŁ OZE: 167,24 tco 2 1,32 tso 2/rok 0,27 tnox/rok 1,61 tpm10/rok Moc zainstalowanych instalacji OZE. (Na podst. liczby złożonych wniosków na dofinansowanie inwestycji) 1,58 tpm2,5/rok 0,72 kgb(a)p/rok 140 długookresowe

142 * - jeśli będzie możliwość uzyskania środków zewnętrznych ze wskazanych źródeł Podsumowanie efektów planowanych działań. Planowane cele wynikają z sumy efektów poszczególnych zadań zaplanowanych do zrealizowania do roku 2020 i wynoszą dokładnie (wartości w tabeli): Tabela 62. Zakładane efekty zadań wyznaczonych w harmonogramie. Wszystkie efekty działań zaplanowanych w harmonogramie do roku 2020 Zmniejszenie zużycia energii finalnej [MWh/rok] Suma redukcji: Procent redukcji względem roku bazowego 2013: 13020,53 7,80 Produkcja energii z OZE [MWh/rok] 1305,44 0,78 Redukcja emisji CO 2 [Mg CO 2 /rok] 5438,49 10,96 Redukcja emisji SO 2 [MgSO2] 34,56 24,59 Redukcja emisji NOx [Mg NOx] 4,70 5,51 Redukcja emisji PM10 [Mg PM10] 20,70 11,97 Redukcja emisji PM2,5 [Mg PM2,5] 19,96 11,75 Redukcja emisji B(a)P [kg B(a)P] 11,99 15,68 źródło: opracowanie własne, na podst. wyliczeń efektów dla zadań ujętych w harmonogramie działań (tab. 52) KOSZTY: Całkowity koszt planowanych inwestycji szacuje się na dwadzieścia milionów pięćset sześćdziesiąt tysięcy złotych zł. 141

143 14.2 Potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska wymaga nakładów finansowych znacznie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Istnieje zatem potrzeba pozyskania zewnętrznych źródeł finansowego wsparcia przedsięwzięć inwestycyjnych. Dla jednostek samorządowych dostępnymi sposobami finansowania inwestycji są: środki własne, kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych, kredyty i pożyczki preferencyjne udzielane przez instytucje wspierające rozwój gmin, dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych, emisja obligacji Fundusze krajowe Wszelkie działania związane z ochroną środowiska i ekologią są wspierane finansowo poprzez różne krajowe i zagraniczne fundusze ekologiczne oraz programy a także środki własne inwestorów. Do publicznych funduszy ochrony środowiska w Polsce zalicza się: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW). Budżety dwóch pierwszych funduszy są tworzone głównie z: opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska wszelkie firmy, które korzystają z zasobów naturalnych środowiska poprzez m.in. zużywanie wody, zanieczyszczając powietrze atmosferyczne czy wytwarzając odpady płacą za to zgodnie ze stawkami wyznaczanymi przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (Ministra OŚZNiL). Każda firma otrzymuje pozwolenie na korzystanie z określonej ilości tych zasobów. kar za przekroczenie dopuszczalnych norm - płacą je firmy, które korzystają z większych ilości zasobów środowiska niż im na to zezwolono oraz wszystkie inne instytucje nie przestrzegające wymogów ochrony środowiska. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą instytucją realizującą Politykę Ekologiczną Państwa poprzez finansowanie inwestycji w ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w obszarach ważnych z punktu widzenia procesu dostosowawczego do standardów i norm Unii Europejskiej. Narodowy Fundusz działa od 1 lipca 1989 roku, a powstał na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się w ramach następujących dziedzin: Ochrona powietrza 142

144 Ochrona wód i gospodarka wodna Ochrona powierzchni ziemi Ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo Geologia i górnictwo Edukacja ekologiczna Państwowy Monitoring Środowiska Programy międzydziedzinowe Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Ekspertyzy i prace badawcze W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania: finansowanie pożyczkowe ( pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki). finansowanie dotacyjne ( dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia). finansowanie kapitałowe ( obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego). Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska ma bardzo istotne znaczenie dla ochrony środowiska i gospodarki kraju: finansuje ochronę środowiska, uruchamia środki innych inwestorów, stymuluje nowe inwestycje, wspomaga tworzenie nowych miejsc pracy, ważny dla zrównoważonego rozwoju. Szczegółowy zakres działalności NFOŚiGW, lista programów i przedsięwzięć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a także wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dostępne są w oficjalnym serwisie internetowym: oraz w siedzibie. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie 8 Misją Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie jest finansowe wspieranie przedsięwzięć służących ochronie środowiska i poszanowaniu jego wartości, w oparciu o konstytucyjną zasadę zrównoważonego rozwoju przy zachowaniu bezpieczeństwa ekologicznego kraju i realizacji programów ekologicznych państwa i województwa w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego. W ramach funkcjonowania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie dofinansowywane są zadnia inwestycyjne z zakresu m.in. gospodarki wodno-ściekowej i ochrony wód, gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi, ochrony powietrza (w tym odnawialne źródła energii) i termomodernizacji, ochrony przed hałasem; 8 źródło: 143

145 oraz zadania nieinwestycyjne takie jak: edukacja ekologiczna, przedsięwzięcia z zakresu ochrony przyrody (np. ochrona gatunkowa roślin i zwierząt, sporządzenie planów ochrony dla obszarów objętych ochroną, nasadzenia drzew i krzewów, zabiegi pielęgnacyjne pomników przyrody), państwowy monitoring środowiska, wojewódzkie programy i plany związane z ochroną środowiska i gospodarką wodną; Szczegółowy zakres działalności WFOŚiGW, lista programów i przedsięwzięć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a także wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dostępne są w oficjalnym serwisie internetowym: oraz w siedzibie Funduszu w Krakowie przy ul. Kanoniczej 12. Fundusze Unii Europejskiej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) 9 Z Programu Infrastruktura i Środowisko finansowane są różnorodne projekty. W zależności od specyfiki danego rodzaju wsparcia, określany jest typ podmiotów, które mogą z niego korzystać. Możemy wyróżnić następujące grupy podmiotów uprawnionych do ubiegania się o wsparcie: 1. Jednostki samorządu terytorialnego, 2. Przedsiębiorstwa realizujące cele publiczne, 3. Administracja publiczna, 4. Służby publiczne inne niż administracja, 5. Instytucje ochrony zdrowia, 6. Instytucje kultury, nauki i edukacji, 7. Duże przedsiębiorstwa, 8. Małe i średnie przedsiębiorstwa, 9. Organizacje społeczne i związki wyznaniowe. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych i dokumentacji poszczególnych konkursów o dofinansowanie. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko to największy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i Unii Europejskiej. Główne obszary na które zostaną przekazane środki to: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne oraz ochrona zdrowia i dziedzictwo kulturowe. Dzięki równowadze pomiędzy działaniami inwestycyjnymi w infrastrukturę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program będzie skutecznie realizował założenia strategii Europa 2020, z którą powiązany jest jego cel główny - wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. 9 źródło i na podstawie : 144

146 Obszary wsparcia i rodzaje projektów możliwych do realizacji w ramach programu Infrastruktura i Środowisko : 1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki: wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł energii (OZE); poprawa efektywności energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, sektorze publicznym i mieszkaniowym; promowanie strategii niskoemisyjnych; rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji. 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu: rozwój infrastruktury środowiskowej; dostosowanie do zmian klimatu; ochrona i zahamowywanie spadku różnorodności biologicznej; poprawa jakości środowiska miejskiego. 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego rozwój drogowej infrastruktury w sieci TEN-T; poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego; poprawa bezpieczeństwa w ruchu lotniczym; transport intermodalny, morski i śródlądowy. 4. Infrastruktura drogowa dla miast poprawa dostępności miast i przepustowości infrastruktury drogowej (rozwój infrastruktury drogowej w miastach i tras wylotowych z miast, budowa obwodnic). 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce rozwój kolei w TEN-T, poza siecią i kolei miejskich. 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach infrastruktura i tabor dla publicznego transportu zbiorowego w miastach i na ich obszarach funkcjonalnych. 7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej; budowa i rozbudowa magazynów gazu ziemnego; rozbudowa terminala LNG. 8. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury inwestycje w ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytucji kultury, szkół artystycznych. 9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia wsparcie infrastruktury systemu państwowego ratownictwa medycznego; wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych i współpracujących z nimi jednostek diagnostycznych w zakresie chorób aktywności zawodowej i opieki nad matką i dzieckiem. 145

147 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego 10 Nowy Regionalny Program Operacyjny składa się z 13 jednofunduszowych osi priorytetowych. W perspektywie największe środki przeznaczone zostaną na infrastrukturę transportową, politykę energetyczną i przedsiębiorczość. W ramach zintegrowanego podejścia terytorialnego specjalne środki zostały wydzielone w programie na wsparcie pięciu subregionów województwa (Subregionalny Program Rozwoju) oraz Metropolii Krakowskiej tworzonej przez Miasto Kraków i 13 gmin otaczających stolicę regionu (Zintegrowana Inwestycja Terytorialna). Wykaz osi priorytetowych wraz z wkładem wspólnotowym w euro przedstawia poniższa tabela. Tabela 63.Wykaz osi priorytetowych RPO na lata źródło: fundusze.malopolska.pl Charakterystyka nowego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata przedstawiona została na poniższym rysunku

148 źródło: fundusze.malopolska.pl Rysunek 33. Charakterystyka Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) został opracowany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególności rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz aktów delegowanych i wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w całościowy system polityki rozwoju kraju, w szczególności poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta określa strategię wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów określonych w unijnej strategii wzrostu Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych danego państwa członkowskiego. Celem głównym PROW jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata , a mianowicie: 11 Źródło: 147