Wytyczne do Studium Wykonalności

Transkrypt

1 REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO NA LATA Wytyczne do Studium Wykonalności Oś Priorytetowa I Wzmacnianie potencjału i konkurencyjności gospodarki regionu Poddziałanie Wspieranie transferu wiedzy, innowacji, technologii i komercjalizacji wyników B+R oraz rozwój działalności B+R w przedsiębiorstwach Białystok, wrzesień 2016 r. (uwzględniające zmiany z dnia r.)

2 Opis wymaganych elementów Studium Wykonalności Studium wykonalności będące załącznikiem do wniosku o dofinansowanie projektu musi posiadać następujące rozdziały (inne jednostki redakcyjne), w których zawarte będą wszystkie niezbędne informacje z punktu widzenia celu i zakresu projektu, odpowiadające następującym zagadnieniom: 1. Potencjał Wnioskodawcy i Partnerów 1.1. Status prawny Wnioskodawcy i innych uczestników projektu Należy określić status prawny Wnioskodawcy, określić charakter i obszar jego działalności oraz przedstawić sposób reprezentacji i osobę/osoby go reprezentujące. W przypadku konsorcjum naukowo-przemysłowego lub przemysłowego należy podać wszystkich uczestników tych gremiów, datę zawarcia porozumienia/umowy oraz cel(e) ich utworzenia. Należy także określić podmiot odpowiedzialny za koordynację działalności konsorcjum w odniesieniu do proponowanego projektu oraz podmiot/podmioty odpowiedzialne finansowo za realizację projektu (zgodnie z porozumieniem/umową) Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa/przedsiębiorstw biorących udział w projekcie Krótka charakterystyka prowadzonej działalności, historia przedsiębiorstwa (główne fakty i daty), główny przedmiot działalności, rodzaj wytwarzanych/świadczonych produktów/usług, opis oferowanych przez przedsiębiorstwo produktów/towarów/usług Miejsce przedsiębiorstwa/przedsiębiorstw na rynku (pozycja konkurencyjna) Należy scharakteryzować rynek, na jakim działa przedsiębiorstwo oraz przedstawić jego pozycję konkurencyjną w oparciu o możliwie wiarygodne źródła informacji. Należy w tym miejscu wskazać posiadane certyfikaty, atesty, deklaracje zgodności, otrzymane nagrody itp. Analiza pozycji rynkowej powinna obejmować w szczególności następujące zagadnienia: w jakim segmencie (segmentach, niszy, niszach) działa przedsiębiorstwo, czy jest to sektor rozwojowy (dlaczego?), stabilny (dlaczego?), czy też schyłkowy (dlaczego?), jakie mocne strony posiada przedsiębiorstwo i jak zamierza je wzmocnić?, jakie są słabe strony przedsiębiorstwa i jak je zminimalizować?, jakie są szanse (sposoby ich wykorzystania?), a jakie zagrożenia (jak zamierza się minimalizować ich negatywne skutki?) wynikające z otoczenia, jacy są najpoważniejsi konkurenci przedsiębiorstwa na rynku?, jaka jest pozycja konkurencyjna przedsiębiorstwa w aspekcie zmiennych marketingowych: produkt, cena, promocja (reklama), dystrybucja, personel, lokalizacja działalności, jakość Charakterystyka działalności naukowo-badawczej Wnioskodawcy i innych uczestników projektu Należy przedstawić oraz opisać dotychczasową działalność w zakresie B+R. Powinno się wskazać, czy podmiot posiada w swojej strukturze wyodrębniony dział B+R, jeśli tak należy opisać organizację działalności badawczo-rozwojowej oraz jej powiązanie z procesem produkcyjnym/usługowym. W tej części powinno się wskazać zrealizowane lub realizowane prace badawczo-rozwojowe, zarówno na swój użytek, jak również na rzecz innych podmiotów. Należy wykazać ewentualny związek planowanego projektu z wynikami prac B+R tj. czy projekt wykorzystuje elementy prowadzonych bądź zakupionych przez Wnioskodawcę wyników prac - 2 -

3 badawczo-rozwojowych. Powinno się wskazać związek dotychczasowej działalności B+R z produktami/usługami aplikującego podmiotu. Należy opisać efekty działalności badawczorozwojowej pod kątem uzyskanych patentów, licencji lub innych form własności przemysłowej. W opisie winno się uwzględnić doświadczenie w realizacji projektów badawczych (krajowych, międzynarodowych,) podając uzyskane wyniki, doświadczenie we współpracy z jednostkami badawczo-rozwojowymi, uczestnictwo w programach pomocowych współfinansujących projekty badawcze. 2. Opis projektu 2.1. Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu Należy w tym miejscu wskazać na główne potrzeby Wnioskodawcy, Partnerów w odniesieniu do realizacji projektu. Należy uzasadnić, jakie problemy rozstaną rozwiązane poprzez realizację projektu oraz jakiej skali będą one dotyczyły (firmy, regionu, branży etc). Należy dokonać analizy wariantów możliwych sposobów rozwiązania zdiagnozowanego problemu Cele realizacji projektu W tym punkcie Wnioskodawca powinien przełożyć zidentyfikowane potrzeby i problemy na cele projektu. Należy przede wszystkim określić takie cele, które: są pożądane przez inwestora i otoczenie (wynikają z analizy potrzeb) oraz spowodują koncentrację środków na tym co istotne, efektywne kosztowo oraz możliwe do zrealizowania. Cele muszą odzwierciedlać przyszły stan rzeczy, który zaistnieje po rozwiązaniu wskazanych wcześniej problemów. Przy precyzowaniu celów można posłużyć się metodą SMART. Należy uzasadnić, że proponowany projekt jest zgodny z celami Działania i Poddziałania RPOWP, do którego aplikuje Wnioskodawca, a także z celami Osi priorytetowej I RPOWP dla Priorytetu 1b. Rozdział ten powinien więc jednoznacznie wskazywać zgodność projektu z celami Programu oraz celami osi priorytetowej. Należy więc sformułować cel bezpośredni oraz cele ogólne/pośrednie projektu. Cel bezpośredni musi wynikać ze zidentyfikowanego problemu kluczowego, natomiast cele ogólne/pośrednie z jego skutków Wyzwanie technologiczne i etapy prac B+R (dotyczy prac badawczo-rozwojowych ujętych w budżecie projektu) Należy opisać wyzwanie technologiczne, którego dotyczyć ma projekt oraz którego rozwiązanie stanowić będzie o przewagach konkurencyjnych technologii uzyskanej w wyniku realizacji projektu. Należy opisać i uzasadnić obecny oraz docelowy (po realizacji projektu) poziom zaawansowania technologii (poziom gotowości technologicznej, TRL), której dotyczyć będą planowane prace B+R. Należy podzielić planowane prace B+R na kilka logicznie wyodrębnionych etapów. Etapy powinny stanowić spójny ciąg logiczny planowanych prac B+R. Dany etap nie może dotyczyć jednocześnie badań przemysłowych i prac rozwojowych. Każdy etap prac B+R powinien stanowić odrębne zadanie (ewentualnie kilka zadań) w budżecie projektu przedstawianym we wniosku o dofinansowanie. Informacje mogą zostać przedstawione w następującej formule: - 3 -

4 Nr etapu Rodzaj prac B+R Badania przemysłowe Prace rozwojowe Data rozpoczęcia etapu mm.rrrr Data zakończenia etapu mm.rrrr Opis prac przewidzianych w ramach etapu Należy szczegółowo opisać prace B+R przewidziane w ramach danego etapu oraz wskazać ich związek z określonym wcześniej wyzwaniem technologicznym (uzasadnić ich niezbędność). Dla wszystkich prac należy wskazać ich realizatorów spośród kadry biorącej udział w projekcie lub podwykonawców opisanych. Jeżeli podwykonawca nie został jeszcze wybrany, należy krótko opisać jakie wymagania dotyczące potencjału badawczego (kadrowego, materialnego) będą przed nim stawiane. Należy zadbać o dokładne powiązanie planowanych prac B+R z budżetem odpowiedniego zadania przedstawianym we wniosku o dofinansowanie. Zakres planowanych prac powinien uzasadniać poszczególne elementy budżetu. Efekt końcowy etapu Należy opisać efekt końcowy etapu prac B+R (kamień milowy), dzięki któremu możliwe będzie podjęcie decyzji o kontynuacji, modyfikacji lub przerwaniu projektu. Kamieniem milowym mogą być np. wyniki określonych badań, wypracowanie analizy, syntezy, porównania zdobytej wiedzy, zakończenie testów, wyniki testów, sporządzenie raportu, itd. Innymi słowy kamień milowy powinien być łatwo mierzalnym efektem projektu do osiągnięcia na koniec etapu Plan prac B+R (w przypadku projektów dotyczących wyłącznie infrastruktury oraz projektów kompleksowych, w których dalsze prace będą prowadzone po zakończeniu realizacji projektu) Rozdział ten jest kluczowy z punktu widzenia uzasadnienia realizacji projektu. Należy w nim szczegółowo przedstawić plan prac badawczo rozwojowych prowadzonych na zakupionej w ramach projektu infrastrukturze. Plan jest obligatoryjny również w przypadku gdy prace badawczo-rozwojowe prowadzone w ramach realizacji projektu nie doprowadzą do etapu wdrożenia zadeklarowano wdrożenie w okresie 3 lat od zakończenia realizacji projektu. Plan powinien precyzyjnie opisywać sposób wykorzystania zakupionej w ramach projektu infrastruktury B+R poprzez określenie: głównych obszarów badawczych; formy, rodzaju i zakresu prowadzonych na niej prac badawczo-rozwojowych; harmonogramu badań; Ponadto konieczne jest wskazanie potencjalnego zastosowania zaplanowanych badań wraz z określeniem sposobu ich wdrożenia. Plan badań B+R powinien być podstawą dla przeprowadzenia analiz finansowych w kolejnych rozdziałach studium wykonalności, w zależności od zakładanego wykorzystania infrastruktury zakupionej w ramach realizacji projektu

5 2.5. Zgodność z RIS3 Rozdział ten powinien opisywać: w jaki sposób projekt wpisuje się w Plan rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o inteligentne specjalizacje województwa podlaskiego na lata , tj. należy wskazać, w które specjalizacje z rdzenia (w tym łańcuchy wartości) lub specjalizacje wschodzące wpisuje się przedmiotowy projekt; w jaki sposób w jaki sposób infrastruktura zakupiona w ramach projektu oraz zaplanowany i opisany w Planie prac B+R sposób jej wykorzystania wpłynie na rozwój obszarów inteligentnych specjalizacji Planowane efekty i sposób wdrożenia wyników badań Należy przedstawić informacje pozwalające zidentyfikować innowacyjność projektu, w szczególności z uwagi na efekty planowanego przedsięwzięcia. Opis powinien uwzględniać elementy mające rzeczywisty wpływ na funkcjonowanie Wnioskodawcy, obecnie i w przyszłości. W szczególności należy określić: czy efektem projektu jest wdrożenie innowacji (czy ma ona charakter produktowy, procesowy, organizacyjny itp.) oraz jaki jest jej zakres jej zastosowania; jakie ilościowe i jakościowe rezultaty przyniesie wdrożona innowacja (w skali podmiotu, regionu, kraju itp.); Aby uzasadnić konieczność prowadzenia prac badawczo-rozwojowych konieczne jest wskazanie efektu (produktu), który będzie efektem ukończonych badań wraz z: uzasadnieniem ich innowacyjnego charakteru, opisaniem rynku docelowego, na którym będzie oferowany nowy produkt, udowodnieniem potencjalnego zapotrzebowania na nowy produkt, porównaniem oferty wnioskodawcy z ofertą potencjalnej konkurencji na rynku, opisaniem sposobu jego wprowadzenia, dystrybucji i promocji. W przypadku, gdy zakres projektu nie prowadzi do uzyskania finalnego produktu należy szczegółowo opisać dalsze kroki (fazy) zmierzające do jego uzyskania. Wdrożenie rezultatów projektu może następować np. poprzez rozpoczęcie produkcji lub świadczenia usług w istniejącym lub nowym zakładzie, wdrożenie technologii w działalność własną przedsiębiorstwa, sprzedaż na zasadach rynkowych praw do wyników przeprowadzonych prac B+R w celu ich wdrożenia przez innego przedsiębiorcę lub udzielenie licencji na zasadach rynkowych na korzystanie z uzyskanych praw własności przemysłowej. W przypadku projektów partnerskich należy wskazać, który z partnerów będzie odpowiedzialny za wdrożenie rezultatów projektu. Należy podać również przewidywany termin wdrożenia oraz wskazać zasoby (techniczne, ludzkie), które będą musiały być zapewnione aby wdrożenie mogło nastąpić. W dalszej kolejności należy opisać (o ile dotyczy) w jaki sposób rozwiązanie zostanie zaoferowane na rynku, jakie przewiduje się narzędzia promocji, sposób dotarcia do odbiorców oraz podstawowe założenia dot. planowanej polityki cenowej Opłacalność wdrożenia Należy przedstawić informacje dotyczące zyskowności wdrożenia rezultatów projektu dla Wnioskodawcy/Partnerów. Zyskowność należy oszacować dla pierwszych 5 lat wdrożenia. W szczególności należy przedstawić poszczególne kategorie i wysokość (o ile dotyczą planowanego wdrożenia): niezbędnych nakładów inwestycyjnych (np. budowa linii technologicznej do uruchomienia - 5 -

6 produkcji masowej produktu będącego rezultatem projektu), planowanych do osiągnięcia korzyści w postaci oszczędności kosztów operacyjnych (np. dzięki zastosowaniu nowej, opracowanej w wyniku realizacji projektu, energooszczędnej technologii), planowanych do osiągnięcia korzyści w postaci dodatkowych strumieni przychodów (np. dotyczących sprzedaży nowego produktu, będącego rezultatem projektu, sprzedaży licencji na korzystanie z uzyskanych praw własności przemysłowej), niezbędnych do poniesienia dodatkowych kosztów operacyjnych (np. związanych z produkcją nowego wyrobu, opracowanego w wyniku realizacji projektu). Oprócz wysokości poszczególnych kategorii finansowych należy przedstawić również sposób ich kalkulacji i uzasadnienie Efekt dyfuzji W przypadku projektów planowanych do realizacji w ramach Poddziałania przez duże przedsiębiorstwa, należy wykazać, że projekt zapewni, zgodnie z postanowieniami konkretne efekty dyfuzji działalności B+R do polskiej gospodarki Pomoc publiczna w projekcie W ramach niniejszego rozdziału należy opisać zagadnienia związane z występowaniem pomocy publicznej w projekcie. W przypadku ubiegania się o regionalną pomoc inwestycyjną, należy podać informację, czy projekt wpisuje się w przynajmniej jedną z pięciu przesłanek projekt stanowi inwestycję w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne, związaną z: 1) założeniem nowego zakładu, 2) zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, 3) dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie, lub 4) zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu; lub stanowi: 5) nabycie aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił, przy czym aktywa nabywane są przez inwestora niezwiązanego ze sprzedawcą i wyklucza się samo nabycie akcji lub udziałów przedsiębiorstwa. W przypadku gdy Wnioskodawca ubiega się o dofinansowanie prac badawczo-rozwojowych z uwzględnieniem premii (dodatkowe 15%), o której mowa w Rozdziale 7 pkt 4 Regulaminu konkursu, należy przedstawić w tym rozdziale stosowne deklaracje co do spełnienia warunków dotyczących skutecznej współpracy lub rozpowszechniania wyników prac B+R. 3. Wykonalność projektu 3.1. Wykonalność finansowa projektu Należy na podstawie sprawozdania finansowego Wnioskodawcy, ocenić jego sytuację finansową, finansową zdolność do podjęcia się realizacji przedsięwzięcia, wrażliwość na zakłócenia procesu dotacji, jak również skutki możliwego niedoszacowania wydatków projektu i proponowane metody zaradcze. W przypadku konsorcjum należy uwzględnić wpływ sytuacji finansowej konsorcjantów oraz rzeczywiste terminy przepływów finansowych między nimi oraz rozliczeń. Biorąc pod uwagę skomasowaną na liderze konsorcjum odpowiedzialność za merytoryczną i finansową realizację projektu, należy wnioski z oceny sytuacji finansowej własnej i pozostałych członków konsorcjum - 6 -

7 oraz obiegu dokumentacji finansowej i sprawozdawczej uwzględnić w dokumentach wewnętrznych konsorcjum Źródła finansowania projektu, w tym sposób pozyskania wkładu własnego Rozdział niniejszy powinien precyzyjnie wskazywać źródła finansowania wydatków w projekcie w podziale na źródła finansowania wydatków kwalifikowalnych i wydatków niekwalifikowalnych. Dodatkowo wnioskodawca powinien przedstawić i uwiarygodnić w odpowiednich dokumentach finansowych sposób zapewnienia niezbędnego wkładu własnego. Przedstawione informacje dotyczące deklarowanych źródeł finansowania projektu muszą znaleźć odzwierciedlenie i być spójne z danymi zawartymi w arkuszach kalkulacyjnych stanowiących część analizy finansowej projektu Analiza finansowa W niniejszym rozdziale należy przedstawić założenia i zbiorcze zestawienie najważniejszych wyników otrzymanych z analizy przedstawionej w arkuszach kalkulacyjnych stanowiących załącznik nr 1 do Studium Wykonalności. Należy mieć na względzie, iż prawidłowość wypełnienia tego załącznika oraz informacji przedstawionych w tej części studium wpływa na ocenę kryterium merytorycznego Wykonalność finansowa projektu. Analiza finansowa powinna być zamieszczona w arkuszu kalkulacyjnym w formacie XLS lub równoważnym zawierającym jawne (nie ukryte) i działające formuły przedstawiające przeprowadzone analizy i ich wyniki. Tabele powinny uwzględniać przyjęte założenia i metody obliczeniowe oraz umożliwiać identyfikację nakładów inwestycyjnych, źródeł finansowania, kosztów utrzymania, oszczędności, potencjalnych przychodów, sald przepływów pieniężnych. W arkuszu należy przeanalizować sytuację finansową wnioskodawcy wyliczając dla poszczególnych lat m. in.: wskaźniki pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym i stałym; wskaźnik zadłużenia kapitałów własnych; pokrycie zobowiązań nadwyżką pieniężną; wskaźniki rentowności kapitałów własnych i aktywów; przepływy środków pieniężnych. Wszystkie prognozy powinny być oparte na przedstawionych realnych założeniach. Należy wskazać jakie konkretnie założenia zostały przyjęte do kalkulacji przedstawionej w arkuszach. Dane w analizie/załączniku do Studium Wykonalności należy podać minimum dla ostatnich 2 lat przed złożeniem wniosku, dla okresu realizacji oraz okresu trwałości projektu Wykonalność techniczna Należy przedstawić kwestie prawne związane z realizacją projektu, w tym stan formalno-prawny nieruchomości, gruntów, dokumenty warunkujące wykonanie przedsięwzięcia (np. pozwolenia na budowę, struktura właścicielska, status nieruchomości). W sytuacji gdy Wnioskodawca będzie wymagał jakichkolwiek zezwoleń/dokumentów niezbędnych do realizacji projektu, należy podać przewidywany harmonogram ich otrzymania

8 W polu tekstowym należy określić miejsce realizacji projektu (lub miejsca w przypadku realizacji projektu w kilku lokalizacjach) wskazując dokładny adres nieruchomości, numery działek, nazwę i numer obrębu. Należy opisać zasoby Wnioskodawcy, które zostaną wykorzystane do realizacji proponowanego projektu oraz wskazać, jakie zasoby wymagają uzupełnienia lub dostarczenia z zewnątrz. Należy wyjaśnić, czy zasoby ludzkie, organizacyjne i techniczne Wnioskodawcy są wystarczające dla przyjętego systemu zarządzania realizacją projektu. Należy wymienić, opisać i szczegółowo uzasadnić wybór wszystkich elementów projektu przewidzianych do realizacji. Dotyczy to zwłaszcza przyjętych rozwiązań technicznych tak w zakresie aparatury naukowo-badawczej, jak i architektoniczno-budowlanym oraz użytkowym (wyposażenie). Należy także uzasadnić, że przyjęte rozwiązania techniczne proponowanego projektu zapewnią jego wykonalność, są zgodne z najlepszymi, znanymi praktykami oraz charakteryzują się optymalną efektywnością technologiczną, cenową i jakością. Informacje powinny również uwzględniać analizę oddziaływania na środowisko oraz aspekty ekoprojektowania. Kadra zarządzająca Należy podać informacje dotyczące planowanej do zaangażowania i pozostającej w dyspozycji Wnioskodawcy kadry zarządzającej projektem, wskazując podział kompetencji oraz kluczowe informacje w zakresie wykształcenia i doświadczenia zawodowego poszczególnych członków kadry zarządzającej, istotnych w punktu widzenia realizacji projektu. Kadra badawcza planowana do zaangażowania Informacje co do kadry badawczej zaangażowanej w projekcie zaleca się przedstawić w następującej formie: Imię i nazwisko (o ile znane) Rola w projekcie Należy wskazać stanowisko członka zespołu badawczego oraz określić jego zadania do realizacji w poszczególnych etapach prac B+R wraz z planowanym zaangażowaniem czasowym. Wykształcenie i doświadczenie zawodowe istotne dla roli w projekcie Należy wskazać na wykształcenie i doświadczenie zawodowe istotne z punktu widzenia opisanej powyżej roli danego członka zespołu badawczego w projekcie. Szczególną uwagę należy zwrócić na doświadczenie w realizacji projektów obejmujących prace B+R, efekty komercyjne tych prac, uzyskane prawa ochrony własności przemysłowej. Jeżeli członek zespołu badawczego będzie dopiero pozyskiwany do projektu (w momencie opracowywania studium wykonalności nie jest znane jego imię i nazwisko) należy przedstawić wymagania (dotyczące doświadczenia, wykształcenia), które zostaną przed nim postawione, adekwatne do roli w projekcie. Sposób zaangażowania w projekcie Zatrudnienie w projekcie przez Beneficjenta - 8 -

9 Zatrudnienie w projekcie przez Partnera (nazwa partnera) 3.5. Własność intelektualna Należy wskazać jakie prawa własności intelektualnej są niezbędne do realizacji projektu oraz wdrożenia jego rezultatów. Kto jest ich dysponentem (ewentualnie jaki jest podział praw), czy i w jaki sposób zapewniona jest możliwość ich zaangażowania do projektu. Należy opisać w jaki sposób zostanie zapewniona ochrona własności intelektualnej uzyskanych rezultatów projektu ilość i zakres planowanych zgłoszeń patentowych/wzorów przemysłowych. Ponadto należy opisać czy uzyskanie ochrony własności intelektualnej będzie możliwe, tj. czy nie naruszy praw innych podmiotów. W przypadku projektów partnerskich należy zaprezentować uzgodniony podział praw własności intelektualnej rezultatów projektu między poszczególnych partnerów. Należy odnieść się również do dostępności dalszych (innych niż uzyskanych w wyniku realizacji projektu) praw własności intelektualnej niezbędnych do wdrożenia rezultatów projektu i określić czy planowane wdrożenie nie spowoduje naruszenia praw innych podmiotów Analiza ryzyka W rozdziale tym należy przeprowadzić analizę ryzyka. Analiza ta powinna być przeprowadzona co najmniej w sposób opisowy jako analiza jakościowa w szczególności w następujących obszarach: ryzyka naukowego/technologicznego, ryzyka biznesowego (w szczególności w zakresie braku popytu ze strony przedsiębiorców); ryzyka finansowego, ryzyka administracyjnego i prawnego. Należy zidentyfikować dane ryzyko w każdym z obszarów, nazwać je i wskazać prawdopodobieństwo faktycznego jego wystąpienia poprzez jego faktyczne oszacowanie lub co najmniej przypisanie do niego jednej z trzech kategorii prawdopodobieństwa: niskiego, średniego, wysokiego. Następnie należy opisać okoliczności, jakie przyczyniłyby się do wystąpienia takiej sytuacji i sposób, w jaki wnioskodawca zamierza reagować na wystąpienie zakładanych ryzyk oraz jakie kroki poczynić w celu ich minimalizowania, czyli przedstawić plan zarządzania ryzykiem. W przypadku występowania wysokiego ryzyka niepowodzenia danego przedsięwzięcia należy szczegółowo opisać zasadność realizacji projektu, mimo jego występowania, a także wskazać, przy wystąpieniu jakiego negatywnego zjawiska zasadne będzie przerwanie projektu. Informacje zaleca się przedstawić w następującej formie: Czynnik Stopień Opis czynnika ryzyka ryzyka Działania zapobiegawcze / korygujące - 9 -