MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr V/35/2011 Rady Miejskiej w Wągrowcu z dnia 24 lutego 2011 r. MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA Wągrowiec, luty 2011 r.

2 1. Wstęp. W celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszenia jej skutków w Ŝyciu rodzinnym i społecznym tworzy się Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata Program skierowany jest do mieszkańców gminy miejskiej Wągrowiec, a w szczególności do osób i rodzin dotkniętych problemem przemocy w rodzinie oraz do przedstawicieli słuŝb, instytucji, organizacji pozarządowych i innych podmiotów działających na rzecz osób dotkniętych przemocą. 1.1 Podstawy prawne. 1) Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r. 2) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz.1493 z późn.zm.). 3) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz z późn.zm.). 4) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147 poz.1231 z późn.zm.). 5) Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2005 r. Nr 179,poz.1485). 6) Ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 1964 r. Nr 9, poz.59 z późn. zm.). 7) Kodeks karny (Dz.U. z 1997r. Nr 88 poz. 553; Nr 128, poz. 840 z późn. zm.). 8) Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie miasta Wągrowca w latach przyjęta Uchwałą Nr XXVI / 192 /2008 Rady Miejskiej w Wągrowcu z dnia 30 grudnia 2008 r. 9) Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ( na dany rok do 2016 ). 2

3 1.2 Charakterystyka zjawiska przemocy. Rodzina, jako podstawowa komórka wychowawcza, jest najwaŝniejszym środowiskiem w Ŝyciu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl Ŝycia. W niej człowiek dojrzewa fizycznie, psychicznie i intelektualnie. Uczy się siebie, otaczającego go świata. WaŜną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami, oparte na miłości i zrozumieniu. Reprezentowane przez rodziców systemy wartości stanowią dla dziecka swoisty kodeks norm. Niestety główne zadania rodziny zostały zaburzone i dochodzi w niej często do róŝnych form przemocy wobec jej słabszych członków. Przemoc jest to problem, który w duŝym stopniu nęka współczesne społeczeństwa. Według definicji zawartej w art. 2 pkt. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przemoc to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt. 1 (czyli członków rodziny), w szczególności naraŝające te osoby na niebezpieczeństwo utraty Ŝycia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a takŝe wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Zjawisko przemocy nie jest jednorodne. WyróŜniamy kilka rodzajów przemocy i kaŝdy z nich ma swoje charakterystyczne wyznaczniki, chociaŝ wiele elementów jest wspólnych, chociaŝby to, Ŝe kaŝda forma przemocy powoduje ból, cierpienie, zawsze narusza prawa i dobra osobiste ofiary i jest intencjonalna. WyróŜnia się następujące rodzaje przemocy, w szczególności: - przemoc fizyczna, - przemoc psychiczna, - przemoc seksualna, - przemoc ekonomiczna, - zaniedbanie. Zjawiskiem, na które naleŝałoby zwrócić szczególną uwagę jest przemoc domowa, która moŝe być zarówno skutkiem jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. W tego rodzaju przemocy najbardziej istotna jest demonstracja i wykorzystanie siły lub władzy w sposób, który jest krzywdzący dla innych członków rodziny. Przyczyny 3

4 przemocy domowej są wielorakie: bezrobocie i związana z tym bieda, niedostatek, trudności mieszkaniowe, niedoŝywienie dzieci, alkoholizm, narkomania, brak wartości moralnych, zły przykład przodków, praca ponad siły, brak czasu dla rodziny, nieustanna walka o byt. Przemoc w rodzinie jest to problem ukryty, o którym dowiadujemy się często, gdy wydarzy się tragedia. Doświadczają jej najczęściej kobiety, dzieci, osoby starsze, chore, ale coraz częściej ofiarami przemocy stają się męŝczyźni. Przemoc moŝe mieć miejsce we wszystkich warunkach społecznych. Nie zaleŝy ona od statusu społecznego, ekonomicznego, poziomu wykształcenia rodziny. W rodzinach o niskim statusie społecznym często spotykamy się z tak zwaną przemocą gorącą, która przepełniona jest wybuchami agresji, wściekłością, chamstwem i brutalnością, o gwałtownym przebiegu. W tych rodzinach dochodzi do częstych interwencji policji, natomiast w rodzinach o wysokim statusie społecznym częściej spotykamy tak zwaną przemoc chłodną, nie pozostawiającą Ŝadnych widocznych śladów, tutaj nie notuje się interwencji policji, a rodziny te uchodzą w środowisku za wzorcowe. Na przemoc w rodzinie moŝna spojrzeć z perspektywy prawnej, moralnej, psychologicznej i społecznej. Z punktu widzenia prawa przemoc w rodzinie to przestępstwo. (KK art. 207 dot. znęcania fizycznego i moralnego). Krzywdzenie słabszego jest złem moralnym, a sprawca przemocy powinien podlegać ocenie własnego sumienia oraz potępieniu ze strony innych ludzi. Moralna ocena przemocy powinna powstrzymywać sprawców i motywować świadków do pomagania. Psychologiczne spojrzenie na przemoc zwraca uwagę na cierpienie i bezradność ofiary, odsłania mechanizmy kierujące przemocą oraz pokazuje interakcje, jakie zachodzą między sprawcą i ofiarą. Natomiast z perspektywy społecznej widzimy czynniki obyczajowe oraz postawy, które mogą być przyczyną przemocy lub ją usprawiedliwiać. Ofiara przemocy potrzebuje duŝo czasu, aby odbudować świadomość swojej wartości, jeŝeli przez lata była poniŝana i wykorzystywana. Wielu ofiarom udaje się samodzielnie przeciwstawić sprawcy, większość jednak potrzebuje pomocy i wsparcia innych. W związku z tym niezbędna jest współpraca wielu podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, co pozwoli na profesjonalne udzielanie 4

5 pomocy ofiarom przemocy w rodzinie oraz oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie. 1.3 Diagnoza problemu przemocy. Ofiarami przemocy są na ogół kobiety i dzieci. Rzadko męŝczyźni, chociaŝ w literaturze fachowej spotyka się coraz częściej z odnotowaniem faktu stosowania przemocy wobec męŝczyzn. Kategorią ofiar przemocy, o której mówi się nieco rzadziej niŝ o dzieciach i kobietach są osoby niepełnosprawne i ludzie starzy. W celu zdiagnozowania zjawiska przemocy, w tym przemocy w rodzinie posłuŝono się danymi z Komendy Powiatowej Policji w Wągrowcu. PoniŜsza tabela obrazuje liczbowo skalę problemu przemocy w rodzinie z uwzględnieniem liczby pokrzywdzonych, sprawców przemocy, notatek urzędowych typu Niebieska Karta w stosunku do ogólnej liczby przeprowadzonych interwencji. Tabela nr 1. Rozmiar zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Miejskiej Wągrowiec w latach 2008 I półrocze 2010 r rok 2009 rok I półrocze 2010 roku Liczba przeprowadzonych interwencji ogółem Liczba sporządzonych notatek urzędowych o przemocy w rodzinie / Niebieska Karta/ Liczba pokrzywdzonych w wyniku przemocy domowej ogółem Kobiety MęŜczyźni Małoletni do ukończenia 13 lat Małoletni od 13 do 18 lat Liczba sprawców przemocy domowej ogółem Kobiety

6 MęŜczyźni Małoletni/nieletni Liczba sprawców przemocy domowej zatrzymanych ogółem Kobiety MęŜczyźni Nieletni/małoletni Liczba sprawców przemocy domowej pod wpływem alkoholu ogółem Kobiety MęŜczyźni Nieletni/małoletni Liczba spraw kierowanych do Sądu i Prokuratury Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Wągrowcu. Dane z Komendy Powiatowej Policji w Wągrowcu świadczą o tym, Ŝe liczba interwencji dotyczących przemocy w rodzinie jest znaczna w stosunku do ogółu przeprowadzonych interwencji. Choć zjawisko istnieje widoczna jest niechęć ofiar przemocy do uruchamiania procedury Niebieskiej Kart, której głównym celem jest rozpoznanie przemocy i usprawnianie pomocy oferowanej przez przedstawicieli róŝnych słuŝb w środowisku lokalnym oraz tworzenie warunków do systematycznego i interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną. Z danych równieŝ wiadomo, Ŝe sprawcami przemocy są męŝczyźni, głównie pod wpływem alkoholu, a ofiarami kobiety. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakłada na samorządy obowiązek tworzenia lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy domowej, prowadzenia poradnictwa i interwencji w przypadku jej zaistnienia, a takŝe nakazuje opracowanie i realizację programów ochrony osób doświadczających przemocy (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz.1493). W celu efektywnego przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszenia jej negatywnych następstw w Ŝyciu społecznym tworzy się Miejski Program 6

7 Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata , zwany dalej Programem. 2. Misja, cele Programu i podejmowane działania. 2.1 Misja. Przeciwdziałanie i minimalizacja zjawiska przemocy w rodzinie oraz zmniejszenie jej negatywnych następstw w Ŝyciu społecznym poprzez stworzenie systemu pomocy ofiarom oraz sprawcom przemocy. 2.2 Cele Programu. Celem Programu jest: 1) zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie; 2) zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie i zwiększenie dostępności pomocy; 3) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie; Cele ogólne będą realizowane poprzez: 1) systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie; 2) podnoszenie wraŝliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie; 3) podnoszenie kompetencji słuŝb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie; 4) udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie; 5) oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie; 2.3 Podejmowane działania. 1) Powołanie Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego w Wągrowcu, w którego skład wejdą przedstawiciele podmiotów wymienionych w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a takŝe mogą wchodzić prokuratorzy oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2) Prowadzenie przez Miejski Zespół Interdyscyplinarny w Wągrowcu zintegrowanych i skoordynowanych działań podmiotów realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie poprzez: - diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; 7

8 - podejmowanie działań w środowisku zagroŝonym przemocą w rodzinie, mających na celu zapobieganie zjawisku; - rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz moŝliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym; - inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie; - inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. Miejski Zespół Interdyscyplinarny w Wągrowcu tworzy grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. 3) Udzielanie wsparcia emocjonalnego, prawnego, psychologicznego oraz informacyjno edukacyjnego osobom dotkniętym przemocą w punkcie informacyjno konsultacyjnym. 4) Realizacja działań ochrony ofiar przemocy w rodzinie poprzez: - kierowanie ofiar przemocy do specjalistów; - współpracę z instytucjami prowadzącymi hostele, domy samotnej matki; - określenie sposobu rozwiązania problemów związanych z przemocą, dotyczących indywidualnych środowisk; - tworzenie warunków dla rozwoju grupy samopomocowej dla ofiar przemocy; - kierowanie na grupy wsparcia ofiar przemocy; - praca socjalna z osobami doznającymi przemocy. 5) WdroŜenie procedur współpracy i monitorowania środowisk w sprawach związanych ze zjawiskiem przemocy: - stosowanie procedury Niebieska Karta. Przekazanie informacji o podjętych działaniach do zespołu interdyscyplinarnego; - ustalenie planu wizyt w środowisku dotkniętym przemocą przez pracownika socjalnego rejonu oraz dzielnicowego; - udzielenie kompleksowego wsparcia rodzinie dotkniętej przemocą; - rozwiązanie problemu przemocy w konkretnym środowisku; - nawiązanie kontaktu przez pracownika socjalnego rejonu z pedagogiem szkoły, do której uczęszcza dziecko ze środowiska dotkniętego przemocą domową; - sygnalizowanie przez kuratora dla dorosłych, pracującego ze sprawcą przemocy Wydziałowi Rodzinnemu i Nieletnich potrzeby ograniczenia 8

9 władzy rodzicielskiej; -podjęcie pracy indywidualnej z dzieckiem przez pedagoga szkolnego/wychowawcę w przedszkolu; - zaangaŝowanie wolontariuszy (za zgodą rodziców) do pracy z dzieckiem w celu budowania pozytywnych relacji z osobą dorosłą; - podjęcie przez pracownika socjalnego działań w kierunku zawarcia kontraktu socjalnego ze sprawcą przemocy domowej- klienta ośrodka pomocy społecznej, na uczestnictwo w programie korekcyjno edukacyjnym dla sprawców przemocy. 6) Zapewnienie schronienia ofiarom przemocy w rodzinie - pomoc w znalezieniu schronienia, miejsca w placówce dla matki z dzieckiem lub innej. Podjęcie przez pracownika socjalnego działań w kierunku zawarcia kontraktu socjalnego z ofiarą przemocy domowej klienta pomocy społecznej celem rozwiązania trudnej sytuacji Ŝyciowej. 7) Prowadzenie działalności edukacyjnej i profilaktycznej skierowanej do dzieci i młodzieŝy promującej rozwiązywanie konfliktów bez przemocy w ramach działalności Świetlicy Socjoterapeutycznej oraz na zajęciach pozalekcyjnych w szkołach. 8) Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie poprzez szkolenia przedstawicieli instytucji podejmujących działania na rzecz rodzin dotkniętych przemocą ( np. szkolenia resortowe, wspólne szkolenia słuŝb, konferencje i inne). 9) Zmiana postaw mieszkańców wobec przemocy w rodzinie poprzez działania informacyjno edukacyjne, a w szczególności: - rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych (broszur, ulotek, plakatów itp.) dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie wśród społeczności lokalnej; - udostępnianie do publicznej wiadomości informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie; - spotkania informacyjne dla mieszkańców miasta Wągrowca. 9

10 3. Przewidywane efekty realizacji Programu. 1. zwiększenie świadomości wśród dorosłych w zakresie stosowania metod wychowawczych bez uŝycia przemocy; 2. zmniejszenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie; 3. zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy; 4. wzrost liczby osób profesjonalnie pomagającym ofiarom i sprawcom przemocy w rodzinie; 5. zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie; 6. wzrost wartości rodzinnych; 7. spadek liczby rodzin, w których interwencje Policji i innych słuŝb zajmujących się przemocą w rodzinie podejmowane są wielokrotnie; 8. zwiększenie wiedzy w zakresie przemocy w rodzinie wśród osób zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy i pomocą dla osób dotkniętych tym problemem; 4. Sprawozdawczość. Z realizacji programu sporządzane będzie roczne sprawozdanie, które przedkłada się Burmistrzowi Miasta Wągrowca w terminie do dnia 30 marca następnego roku. 5. Adresaci. 1. ofiary przemocy w rodzinie, w tym: - dzieci; - współmałŝonkowie lub partnerzy w związkach nieformalnych; - osoby starsze; - osoby niepełnosprawne; 2. sprawcy przemocy rodzinie; 3. świadkowie przemocy w rodzinie; 6. Źródła finansowania programu Źródłem finansowania programu będą środki własne gminy oraz środki pozabudŝetowe pozyskiwane z innych źródeł (np. dotacje celowe z budŝetu państwa, dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej). 10