V-í- r^,h--':"k tij íí'm f Í;%?f'f. fí tfîlti ï.t4 f.'''^ i «_..' S ' iá* ^ iu--' f < I P iâlli%^ '». K',U. feáíís^^trs 'ïl^

Transkrypt

1

2 1 VV ÎS 'uh u je V-í- % r^,h--':"k tij íí'm f Í;%?f*'f i «_*..' S '* iá* fí tfîlti ï.t4 f.''*'^ ^ iu--' f < I P iâlli%^ '». K',U feáíís^^trs 'ïl^

3 G L O S o. Xcm ^m ci S T A N I S Ł A W A P O M A T O W S K I E G O MARSZAŁKA RADY NIEUSTAIĄCEY PRZY u s p r a w i e d l i w i e n i u C Z ^ rn O W \ R A D Y N l E U S T A I Ą C E r Dnia '3,3 Paidziernika. Roku I A N T, % Pr«ls*rni Piotra D U F O U R.

4 -. -: ;> '. V-Ä'^* '^: - I >i V-'-'^,. ^ s ; : \-L^ a-l.. " Î, A. ' ^' '4 ^-, - ' '- ' ^, v ' : v :^ in - ' '^: '"' ;' "i, * " '-,. ' -\ Ù '* i- ^'. f /\: ^ - ''V. K>.-^ < 'ii'-*., i-'.'ił Î, - ; t - - ' '. v,;:ii' ' i -^. i.. '- i i.'* s >. _. ^f. ' \?Mr ' ' ' i' -' - '. ' " -V. - ' - ' V *>-, '.. ' r. r - -.; -». i i, ', -. _, - -.:; 'V V -.- :/. >. ' '.W' - Ï i % ' _' _,;' > 4 'C t. i I M :, 4..;^ : : Ą-/ir > /. i f r ł-'' «' A /-i

5 N J T U S R U E T S Z f K R.O lijp.m.m. Przeiwigine Zgromadzom Stany. iniiimrt> ma-tiitt \rti t *» R zy p o m in ą mi to mieyrce obowiązek ufprawiedliwieni» Rady 5 lecz fpcczywaiące Nitrodii zaiifinie nsi wyborze fwoim, na relacyi Delegow anych do prz«ryi zenia czynności nafzych, a nadewlzyiiko, iia wyoiokirn W» K. Mci W tf y^e Radzie praewodnićlwie, zdtyniuie ze idiiie póflad, obiońcy* wkładając nader ozdobi^iey5 wielbiciela iłufzno.łci, y dobroci W»rzych. Nie prozny, owfztm potrzebny zwyczay ufprawiedliwienia czynncśdi Rady, odbyvvfcd fię powinien z przyzwoi o.4cąy uźytkieih dlarzpitey, a z rad< śęi^ powizechn^ Obywatelow. Poznawa Naród granice w ładzy, którą po-* wiciiza, poddaie chętnie Obyw'atel kroki iwoie pod rozrtłzą^^nienie tj^ch^ z kt< reitii zaw'ze dzielid fobie zakłada dar wolności5.czy w. fti^nie kolcźeńftwa,'c7y odpowiedzią czyli odbierania rprav;y%^zynow, władalącym doirvvbłcnych,* W izyftkie więc poftaci fą rowne temu, który dar użycia W'olności fwoiey ccnid umie, a niefltaźytelnie docho«wuiąc w Obywatelilwle, towarzyftwo cnot Oby wąteliklęh^; Ikrciniiiey nieprzeilępni«piitilował fobie j)owie-

6 X 4 X rzfcną. Zblilony potym do rrety* którą Prp.^^'o Urzędo- -WMiiu iego zikłada, iednc ftayiiyni odftępuieurnyflem, bez przeiądu o potrzebie, y zdatności iwoiey, lecz pełen cnotliwych, y pomyślnych dla Oyczyzny chęci. Kro tennu podobnym zdać fię nu ze Przeświętnym Rzpltey Stfcnom; wart umieizczenia na ftcpniu zaufania Narodu, wart Tiaypierw (zy pcznawad cycovlkie zaniyfly opatłzrego y Kayłi^ikawizego Kiola, Wiirt ieft razem z gront m, w którym IjsikaysNi Wipoł - Obj^wateloW obranie, unuest^d go <hciało * nitśc!* tera? przed oczy W'afze zbiór popraw, dla dobra,kraiu potrzebnych. W ddpełnieniu tikowego dzieia, nayii w^niey oki Zf d fię muźe, ii: Rada zachowuje przyzwoity zan yflcm Rzpltey zwią/ek, któremu dwoletnia przerwa zdaiefię nader przeciwną. Gdy bowiem upłynieniecraiuzwmerzćhnośdiuźźegna rządową^ odbiera nowa Rada prócz władzy fwciey, Iklad nieuftutecznionych zamyilow Patryotycznych, poznanych potrzeb Kraiowycii, żądań Obywatelcw, którym rząd baczny C2afem dogadzad może. Te dochowawfzy, y przyzwoitym iłarfiniem podług fwego. rozważenia umiarkowawfzy j uczyniliśmy proiektow układ: który,, przenofi Rada do Seymowey Izhy,,gdzfe przcwodnićlwo W. K. Mci iett, równie Ikutec^ne, równie ulubione.* Małs lirzba proifktow Radnych zaświadcz«(5możeich użyteczność j więkfza bowiein, głow^nieyize tłumid potrą* iiłaby. ^ Z tych zai>gnow'tenia Wafzegp Prześwietne Stany 5 godny ieiv zapewne proiekt 6 txkuęyi Dekretów. Nie znamy albow iem Ńarbdu, któryby w tsk pomyślnym ziednoczony zoiłi»wfił tcwarz5 ftwie^* by b«'z Si -,' dow obeyśd iię reogł, a pewniey ieizcze, iź niema Sądujr ktoregcby wyroki były tak dogodne 5 iżby w przćświad-' Cieniu ftroii, miały dla ilebie z»pe\^niebie iiikuteczciienie;

7 i Gdy fię więc takową nadziefą luózló niemożna, pamięu<5 należy^ iź'w ki dym Yazie, gdzie Prawa ią potrzebnej powinny byiî lalne, wfzyftkim wiadome y mcźne;abyobywatel fl^bizy \vni(h przyzwoitą znaydcwał otuchę^ a mocnieyizy, niedrainiony, lecz ulkrcmicny bywał. Mógłbym nieinniey mowido użyteczności innych proiektow Rady, lecz pr^yzwotto^d, którą w obradach ważnych rzêvzy użyteczncśd włada, dokł>.dny mi czyni przepisy iż nie potrzebuią w tym natchnienia Mężowie, których ilaraniu Oyczyzna iuź potrzeb iwoich nczyniła pó- wierzerir y a tym lan ym nayznakcmitiże ich prawodawczey znaii niośt i dnła świsdtćtwo. Doiyd będzie dla Rady,ieżfli poznad zechcecieprześ:rzepltfy Stany 5 iż ii»ko Jey czynności bydi maijj częścią,, y niero przy^ôtowanitm robot watzychy tak też w ślady te Wftępowad ft^rała fię, które dawnieyizemi Obradami, y przytomncśf ią. potrzeb Oyczyzny miała fobie ukazane. Sźezegulnieyizy w tym cel mai^c; Rząd obiaśńiad, tenżo ubeipieczftd y atwierdzad y ktoren, iako z wielu członkow złożony, tym dclkonalfzego fpoienia potrzebnie. Jeżeli nam przyizłp.4d ti>kową czynid może nadzieię* pzędfze doyście obiecuią: itałoi^d w przediięwzięciu, y przezorne przy fzłych ikutkcw doftrzeganie. ' Lfgjjiałoris judicium, r.on de fmguiis^ nec de prafin- iibus, Jed de futwis & L nivtrfahtiis fji. takowym przyizłych rzeczy przygotowaniu, wyfzło kilka Rezolucyi Rady^ ktcre zadawnionym Kraio«wym potrzebom, pierwize niieco przyniofly zaradzenie. Znała dobrze Radfl, iż fundufz extra ordynaryiny, naywłaściwiey ieft fwndufzcm publicznym, ktoren na potrzeby nagłe, a nieniaiące innego opatrzenia powinien bydi użyty. Jtżeli go należy ofzczędzać, nie Wolno od# mawiad, gdzie dobro Kralu onego wymaga?

8 X. 6 X tjznąd podobno zechcą Prześwietne Rzpltey Stiiny; M nie przefląpiła Rada granic właściwych dózwolonegó fobi«* fzafunkii^ gdy za przełożeniem Sędziów, wykjad przez nich czyniony, na wyżywienie więiniowj powrocony ina Ztftał. Potrzeba y drświadczenie^ ncwośd tego wydatku doiv»tecznie u^rawiedliwid mogą. Ani z fpokoyncśt ią Kraiową, ani ze Iłulznością zgodne nie ieft, aby ObyW'^tel, ktoren dla włafnego ubezpieczenia, znączne opjaca podatki* iefzcze<bowiązanymlif widział do utrzymywani» złoczyńco WTwym korztem ^ iub ich fchwytawfzy ^ obarczj^ł wyżywieniem Sędziów niepłatnych, ftrazą ieizcze przyzw oitą nie opatrzonych ; a ztąd powfzechnie do Wypuizcze-' nia onych przymufzonych. Ten krok może bydź wzięty zst naypotrzebnjeyfzy kil urządzaniu berpieczeiiftwa wewnętrznego w Kraiu^ wykład zaś nie ftanie iię nader znacznym, gdy przy dobrym ułożeniu, ofzcz^dność zachowana będzie,. Powton^y w,ydatek, ktoren fobie Rada dozwoliła, fpofobem iednak awaniu^ ieft na zapomoż«nie fabryk^far* furowey. Okazanie fztuk, przeświadczyło ią;*ii ter^z dad należało pierwfzy przykład ikromnego zafilenia ;?racuiącym w rzeczy potrzebney, daleko iuż dofpro^vadzoney, a ktorey zagraniczne kupno ieft dla Kraiu^kcfzto«wne. Takowe trwające potrzeby, nieznaczny dotąd w handlu wzi^jft mało-wfpartey Indiiftryi; przepi^uią należnośd przyzwoitego zachęcenia, ktorego tym mniey odmawiad należy, gdy fię udziela n,q iuż pokazniących iię ikutkacbj znacznych y pewnych nadal dla Krain ubytków. ^ Poki w tych obrębach utrzymywad zechce Rada wydatki fwoi^ na wikrzefzeni«przemyljuj mniey znaczne a ł

9 X 7 X * ikafcecznieyfze będą; gdyż nadzieia względów Rady; nieuwiedzie nikogo, do chwycenia fię rzeczy chybnych, lub roniey Kralowi potrzebnych. Ofzczędnośd fundulzow publicznych; ieżeli leit fjima wfobiepotrzebna,nierównie więcey dla dobrego pr.rykłirdu, ktoren rząd każdy Obywatelom winien, naybardziey zai W Narodach wolnych, gdzie dochody Skarbu i\ izczegulniey umiarkowanym udziałem maiątku, Ziîniîiionym na włafno.^d, y użytek powczeehności. Ńie dla Jiegs-wipominam okoliczność nader fmufcną o- ftatnieg^ powietrza, y kilkoletnioy fzarańszy; iżbym ztąd chęipa dla Rady chwałę zyikacf; gdzie tylko pilną bydiniezîiedbałił; lecz abym miał fpofobnośd wyreźenia, Wiele tóteyfze Kraie nawet winne fągorliwości Obywatel w Proiivincyi Rulkich. Gdzież imoddad tę fprawiediiwośii, gdzieś ich zachęcad'do dobrowolnych y znakcmijfych dla wipoiziom kow fwoich uilug?ieżeli nie przed yryboremz uowfzechności tey O y o zy zn y ; du ktorey prace, y wydatkitwo-* ie łoźylr, a choć iuż widząc właine nadziei«znifzijzone; tak uiiinie ubefpfećzeniem innych Prowincyi zaięci fię o- kazali, iż dałby możft Naiz K ray pie^wfzy pi zykiad zupełnegg» znifzczenia tey klęiki, gdyby żagrariiczne południowe, częfte iey nie napyłały obłoki. Finalna determinacya granic Kęaiow Rzpltey z Pań* ftwem iwoikiewikim, ieft po więkfeey części dokoir zoąa; co'fię źaś tego pozoftaie dzieła, fpodziewad fię należy; iż źadney zawiłości, mniey iefzcze przepzkodom nie podlega. Leczprzefzkod wfpominad nie można; gdzie z uwielbieniem iłufzności; łączyd-należy flodką wdzięczności pamięd kumonarchini, która częfto fwą okazuiąc przychyl* nośd; fzczegulnieyfzą wolę fwoią dała poznad; aby Kraie W. K. Mci y Rzpltey doznawały uiyikow, y korzyści wrzelkich, fpokoynego, y zyikownego fąfiedztwa.

10 X s X Jeâelî Radl (kufckieiii y u^yfcecżnośaią dziełtwoich,tuè jsafluiyu fobie nsi przyświadczenie wewnętrzne ferc Wafzychj iż w ducha oświeconego Obywatełftwa fprawowała czynności fwoie 5 tym pewnieyize będzie tego dla niey ofi^gnienie^ gdy pozwalafz Nayiaśnieyfzy Panie, aby naywaźnieyfze R«dy czyny^ nieśd mogły cechę opieki y pracy Twoiey. Przyiemmeyfze tym fię ftan^ wfzyftki«ofiary nafze, bo z czyieyże ręki wolt Naród odbiarad, co Jego pomyślnośd przyśpiefzad lub utwierdzad może? ieżeli nie od KroIa, dla Ittórego świadczyd, a Narodowi, odbieradj wzaiemnym Hało fię zwyczaiem. Dc^ftępuieteraz Naród w odprawianiu tylu Seymow wolnych pod o- piek^ Twoią 5 fwobod, które zdały fię pierwiey bydidla niego Ikarbem rzeczy drogich, lecz do użycia nie ufpofobionych. Chciałeś NayiaśnieyfzyPanie, aby tebogaćtwa, przeftały próżnym bydi tych obarczeniem, których były włafnością^ ftały fię y owfzem. ozdobą, y twierdzą wolnego Narodu, ktoren łącząc zaufanie z wiernością^ w niczy* ie ręce, iak w Twoie przyzwoiciey ikudad nie umie takowe dla Oyczyzny pomyślne przyrzecztuie; Serui tegumfmusiuuiberi ejfe^ojfmiu, ^