5. Wyniki badań socjologicznych

Transkrypt

1 5. Wyniki badań socjologicznych Procedura odwoławcza w programach operacyjnych stwarza wnioskodawcom możliwość ponownego rozpatrzenia złożonych do dofinansowania projektów pod względem spełnienia kryteriów formalnych i kryteriów merytorycznych. Od momentu rozpoczęcia naboru projektów w nowym horyzoncie czasowym Instytucje Organizujące Konkurs przyjęły wnioski o ich dofinansowanie w ramach różnych osi priorytetowych programów operacyjnych na szczeblu regionalnym. Z przewidzianej dla programów operacyjnych możliwości wniesienia środka odwoławczego skorzystało 13% wnioskodawców w przypadku protestu i 1,44% w przypadku wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przy ocenie wniosków o dofinansowanie projektów instytucje bazowały głównie na własnych zasobach kadrowych, kwalifikacje tych osób zostały potwierdzone certyfikatami. Instytucje, podczas weryfikacji wniosków, skorzystały z dodatkowych źródeł informacji w postaci ekspertyz. Dodatkowo, przy ocenie wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy jeden z organów posiłkował się konsultacjami na poziomie Regionalnego Programu Operacyjnego. Analizując wnoszone środki odwoławcze instytucje zauważyły, iż wnioskodawcy posługują się dowolną formą pisma odwoławczego. Jednocześnie stwierdzono potrzebę opracowania jednolitego wzoru formularza odwołań. Badaniem objęto organy administracji publicznej na szczeblu regionalnym oraz centralnym, w tym Zarząd/Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego pełniący rolę Instytucji Zarządzającej dla Regionalnego Programu Operacyjnego oraz Instytucji Pośredniczącej dla Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, a także Wojewódzki Urząd Pracy jako Instytucji Pośredniczącej Drugiego Stopnia dla tegoż programu, Podlaski Urząd Wojewódzki (organ I instancji dla RPO WP), a także Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (organ II instancji dla RPO WP oraz PO KL). 1. Wnioski złożone w ramach konkursów W odpowiedzi na ogłoszony nabór projektów IOK przyjęła wnioski o ich dofinansowanie w ramach różnych osi priorytetowych programów operacyjnych. Liczba złożonych do dofinansowania projektów miękkich wyniosła prawie 33

2 60%, projektów twardych - ponad 40%. Najwięcej wniosków zostało złożonych w ramach osi projektów infrastrukturalnych RPO 46% oraz projektów dotyczących wzmocnienia wykształcenia i kompetencji w regionach PO KL 2/3 wniosków. Wykres 1. Wnioski o dofinansowanie projektów złożone w procedurze konkursowej w ramach regionalnego programu operacyjnego Źródło: opracowanie własne (N=1131) Wykres 2. Wnioski o dofinansowanie projektów złożone w procedurze konkursowej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Źródło: opracowanie własne (N=739) 34

3 Po przeprowadzonej ocenie formalnej i ocenie merytorycznej liczba wniosków zaopiniowanych pozytywnie wyniosła: w przypadku projektów miękkich 74%, w przypadku projektów twardych 26%. Wykres 3. Wnioski o dofinansowanie projektów ocenione pozytywnie Źródło: opracowanie własne (N=1870) Dodatkowo instytucje zostały poproszone o wskazanie liczby osób, które wzięły udział w ocenie złożonych projektów. Podana informacja nie jest pełna, jedynie IP PO KL przedstawiła takie dane 62 osoby oceniały złożone do dofinansowania projekty. Instytucja korzystała przy tym z własnych zasobów kadrowych. W zespole oceniającym projekty znajdowało się 46 osób legitymizujących się ukończeniem certyfikowanych szkoleń. Podobnie skład Komisji Oceny Projektów IP II PO KL tworzyli wyłącznie pracownicy instytucji. Wszystkie osoby wzięły udział w cyklu szkoleń w zakresie aspektów formalno prawnych funkcjonowania EFS. Obecność w zespołach oceniających projekty warunkowały kryteria merytoryczne konieczne, tj.: wykształcenie wyższe kierunkowe, wiedza merytoryczna, doświadczenie w dziedzinie związanej z tematyką funduszy strukturalnych,a także kryteria merytoryczne pożądane, tj.: praktyka zawodowa przy realizacji projektów finansowanych ze środków pochodzących z UE. 35

4 Tabela 1. Wymagania kompetencyjne osób oceniających wnioski o dofinansowanie projektów w ramach programów operacyjnych doświadczenie zawodowe związane z dziedziną projektu doświadczenie w realizacji projektów finansowanych z funduszy UE doświadczenie w ocenie merytorycznej ZPORR/ przebyte szkolenia dot. oceny merytorycznej w ramach PO KL wiedza z zakresu wydatków kwalifikowanych umiejętność dokonywania oceny studium wykonalności IZ RPO IP PO KL X IZ RPO X ukończony kurs w zakresie aspektów formalnoprawnych funkcjonowania EFS IP II stopnia PO KL IP PO KL IZ RPO IP PO KL X IZ RPO IP II stopnia PO KL Źródło: opracowanie własne - kryteria merytoryczne konieczne - kryteria merytoryczne pożądane - inny rodzaj kwalifikacji W trakcie oceny projektów, w przypadkach obligatoryjnych, IP oraz IP II PO KL korzystały z dodatkowych konsultacji w postaci opinii eksperckiej, co jest zgodne z systemem realizacji PO KL. 2. Protesty Beneficjentom, których projekty nie zostały ocenione pozytywnie, a tym samym nie zakwalifikowały się do dofinansowania, przysługuje prawo do wniesienia protestu. Z możliwości odwołania się od negatywnej decyzji organu skorzystało ponad 13% wnioskodawców. Projekty miękkie stanowiły 2/3 tej liczby, 1/3 przypadła na projekty twarde. Protesty od oceny formalnej oraz oceny merytorycznej zostały rozpatrzone całkowicie pozytywnie lub częściowo pozytywnie i częściowo negatywnie. W rezultacie do dofinansowania skierowano co piąty wniosek. Najwięcej protestów wpłynęło w ramach projektów infrastrukturalnych RPO ponad 80% oraz projektów dotyczących wzmocnienia wykształcenia i kompetencji w regionach PO KL 5%. 36

5 Tabela 2. Alokacja środków pieniężnych przeznaczonych dla protestów ocenionych pozytywnie (ujęcie procentowe) Źródło: opracowanie własne Instytucje zarządzające lub pośredniczące dla poszczególnych programów operacyjnych, w myśl obowiązujących standardów prawnych są zobligowane do zarezerwowania środków finansowych na ewentualne finansowanie wniosków projektowych pozytywnie rozpatrzonych wskutek złożenia protestów w procedurze odwoławczej. Przyjęty dla PO KL poziom alokacji jest stały i wynosi 5%, natomiast w przypadku RPO proporcje alokacji są podobne bądź odpowiednio większe. Na przykład dla działań RPO WP Dz. 1.4 Wsparcie inwestycyjne przedsiębiorstw i Dz. 3.2 Wsparcie inwestycyjne przedsiębiorstw z branży turystycznej przeznaczona alokacja wyniosła ponad 20%. Korzystniejszy rozdział środków znajduje się zatem po stronie regionalnego programu operacyjnego. Badanie sondażowe uzupełniono pytaniami o kształt pisma odwoławczego oraz zakres kompetencji zespołów oceniających protesty. Instytucje wskazały na stosowaną przez wnioskodawców projektów dowolną formę formularza odwołań. IZ RPO oraz IP PO KL wyraziły opinię, iż wprowadzenie ujednoliconego kwestionariusza usprawni procedurę odwoławczą. Jedynie IP II PO KL udzieliła negatywnej odpowiedzi. Liczba osób, które wzięły udział w rozpatrywaniu protestów mieści się w przedziale W przypadku IZ RPO zaangażowano zarówno pracowników (17), jak i osoby spoza instytucji (16). IP PO KL, IP II PO KL, a także PUW 37

6 bazowały na własnych zasobach kadrowych - odpowiednio 6 pracowników z IP, 4 z IP II oraz 3z PUW. Osoby rozpatrujące protesty legitymowały się certyfikatami w różnych obszarach wiedzy, natomiast osoby spoza instytucji przedkładały zdobyte certyfikaty na etapie ubiegania się o status asesora. Żadna z instytucji zarządzająca lub wdrażająca programy operacyjne - w trakcie rozpatrywania protestów nie korzystała z dodatkowych konsultacji, źródeł informacji, ekspertyz. 3. Wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy Negatywne rozstrzygnięcie dla projektu wydane na etapie odwołania się do I instancji stwarza wnioskodawcom możliwość wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. W efekcie do organu II instancji wpłynęło łącznie 1,44% wniosków (z puli projektów ocenionych negatywnie na etapie rozpatrywanego protestu); co siódmy wniosek został zaopiniowany pozytywnie. Żaden z beneficjentów nie skorzystał z możliwości wycofania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wykres 4. Wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy złożone w ramach RPO oraz PO KL Źródło: opracowanie własne (N=27) Zmiany w procedurze odwoławczej wprowadzone Ustawą z dn. 7 listopada 2008 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności pozwalają na wydawanie rozstrzygnięć w II instancji w przypadku RPO. W związku z powyższym do IZ RPO zostało złożonych 0,96% 38

7 (z puli projektów ocenionych negatywnie na etapie rozpatrywanego protestu) wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy, co szósty wniosek przeszedł pozytywną weryfikację. 20 Jednak pomimo pozytywnego zaopiniowania przez organ II instancji projekty nie zostały skierowane do dofinansowania. Żaden z beneficjentów nie skorzystał też z możliwości wycofania wniosku. 21 Wykres 5. Alokacja środków w ramach RPO zarezerwowanych dla wniosków o ponownerozpatrzenie sprawy [%] Źródło: opracowanie własne Dla wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy instytucje: zarządzająca RPO oraz pośrednicząca/pośrednicząca II stopnia zarezerwowały środki finansowe na poziomie 5% i więcej. Alokacja środków RPO na cele odwoławcze jest zdecydowanie korzystniejsza, niż stały jej poziom dla projektów miękkich. Na jedno z działań (Działanie 5.2 Rozwój lokalnej infrastruktury środowiska) IZ zapewniła nawet 30% alokację dodatkowo wyróżnia się alokacja przeznaczona na całą Oś Priorytetową V ponad 70%. 20 W rezultacie pozytywną weryfikację przeszły 4 wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy. 21 Brak jest szczegółowych informacji, które pozwalają określić ostateczne wyniki rozstrzygnięć (kwestia dofinansowania) dokonanych w II instancji na poziomie PO KL. Sformułowane w kwestionariuszu ankiety pytania o ich istotę zostały zadane IZ programem operacyjnym, dane pozostają jednak w gestii instytucji organizującej konkurs, a więc IP PO KL / IP II PO KL. W celu usystematyzowania informacji przyjęto, iż zostanie zastosowane dodatkowe narzędzie badawcze ankieta telefoniczna. Niemniej jednak, poza lakonicznymi stwierdzeniami, które są statystycznie nieistotne, nie przyniosła ona oczekiwanych rezultatów. 39

8 W tej części badania instytucje wskazały, podobnie jak przy wnoszonych protestach, brak stosowania przez wnioskodawców projektów ujednoliconych formularzy odwołań. Zdaniem instytucji staną się one pomocne dla beneficjentów, dlatego też w IZ PO KL trwają prace nad wprowadzeniem jednolitego wzoru środka odwoławczego. Z kolei na poziomie RPO trudno o jednoznaczną ocenę praktycznego zastosowania jednolitej formy kwestionariusza odwołań. Jest to spowodowane niedawnym wprowadzeniem zmian w procedurze odwoławczej. Zespoły oceniające wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy bazowały na pracownikach instytucji. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zaangażowało 8 osób w przypadku projektów miękkich, 2 osoby skierowano do projektów twardych. Wszystkie osoby posiadają wykształcenie wyższe i doświadczenie zawodowe związane z wdrażaniem funduszy strukturalnych. Na poziomie RPO, po przyjęciu zmian w procedurze odwołań, osoby oceniające wnioski z uznanych protestów w I instancji były angażowane (w miarę potrzeb) do dokonywania ocen w ramach II instancji. Osoby te legitymują się certyfikatami w różnych obszarach wiedzy. W trakcie oceny wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy Ministerstwo Rozwoju Regionalnego skorzystało z dodatkowych konsultacji na poziomie RPO. Metodologia: Kwestionariusz Badanie 22 zostało przeprowadzone na podstawie autorskiego kwestionariusza ankiety, składającego się z dwóch części. Pierwsza część zawierała pytania otwarte, druga pytania uzupełniające. Ilość zawartych w kwestionariuszu pytań była uzależniona od etapu życia wniosków o dofinansowanie projektów. Instytucje udzielały odpowiedzi uwzględniając specyfikę osi priorytetowych programów operacyjnych oraz ich działań. Pytania uzupełniające posłużyły do oceny przygotowania merytorycznego osób oceniających wnioski oraz wnoszonych środków odwoławczych. 22 Próba ma charakter regionalny, oznacza to, iż badanie jest reprezentatywne jedynie dla wybranego województwa. 40