Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org."

Transkrypt

1 T ł o h i s t o r y c z n Je e: d z e n i e, e n e r g i a i p r ar co a z w ó j n a u k i o ˆ y w i e n i u W p r o w a d z e n i e J a k o wy ł a n i a j c a s ił g a ł n a u k li o, g it am o pó ow i n a m j a k ł c z y p o k a r, mayb y c o d z i e n n i e u t r z y m y w a z b a l a n s o w a n e o dˆ y w i a n i e w c e l u u n i k n ił c i a c h o r ó b z w i z a n y c h z m em m e. t a W b o dl zi i s i e j s z y c h c z a s a c h p r z e j m u j e m y s ił t y m, c z y n a s z a d i e t a z a w i e r a w y s t a r c z a j c o d uˆ o w i t a m i n, b i a ł e k, s k r o b i, wł g l o w o d a n ó w. M i m o t o, n a s z e z r o z u m i e n i e m u s i p ó jfl d a l e j n iˆ J e d z e n i e j a k o p o t r z e b a t y l k o ˆ e c z ł o w i e k p o t r z e b u j e ei ni e rd go w y k o n y w a n i a s w o j e j c o d z i e n n e j p r a c y. N i e m n i e j j e d n a k, c z y m oˆ e m y s e n s o w n i e p r z e c i w n, d o p r o w a d z i ł o d o s f o r m u ł o w a n i a p o ł c z y w y r aˆ e n i a j e d z e n i e, e n e r g i a i zp ar sa ac da y z a c h o w a n i a e n e r g i i p r z e z H e r m a n n a v o n r a z e m? K t ó r e n a u k o w e i s p o ł e c z n e o s i g n iłhcei la m h o l t z a ( R y s. a ) w r o k u. Z p u n k t u d o p r o w a d z i ł y n a s d o z a mn iy p o d s t a w o w e j w i d z e n i a f i z j o l o g i i, p r a w a z a c h o w a n i a e n e r g i i o r p o t r z e b y j e d z e n i a w n a u kł o w io adˆ n yi u? k o n w e r s j i e n e r g i i s t o j o b o k e k s p e r y m e n t ó w P o c z t k o w o g ł ó w n e e k s p e r y m e n t y d o t y c z c e M a x a R u b n e r a( R y s. b, ) k t ó r y z m i e r z y ł e n e r g ił z w i z k u m ił d z y j e d z e n i e m, e n e r g i i p r a c pbry złey k s z t a ł c o n z p oˆ y w i e n i a w c i e p ł o i p r a c p r z e p r o w a d z o n e w w i e l k i m s p o ł e c z n y m z g i e ł k mu e c h a n i c z n. W i e l u i n n y c h n a u k o w c ó w r ó w n i eˆ r e w o l u c j i p r z e m y s ł o w e j w c z a s i e, w k t ó r y m p r a c o w a ł o n a d t e o, r i j a k wł afl c i w i e p o w i n n o s ił l u d z i e b y l i p o s t r z e g a n i j a k o s u r o w c e, l u b, ˆ ymw oˆ i e c z ł o w i e k a, a b y m ó og n ł s ł uˆ y j a k o d o k ł a d n i e j r z e c z u j m u, jj ca k ˆ o y w e m a s z y n y. r z e m i efl l n i k l u b ˆ o ł n i e r z w p r z e m yfl l e l u b w o j s k u P ó n y o s i e m n a s t y i w c z e s n y d z i e w ił t n a s t y wsi we ok j e g o p a s t w a T. o j e d n a k n i e w y s t a r c z y, łaob y p r z yn i o s ł y z a s o b p o w aˆ n e s p o ł e c z n e z m i a n y z bw a d a z a g a d n i e n i e o dˆ y w i a n i a. I n n y, r ó w n i e e u r o p e j s k i m o r a z p ó ł n o c-a nmo e r y k a s k i m w aˆ n y j a k g ł ó d i p r a g n i e n i e, p o d s t a w o w y a s p e k t s p o ł e c z e s t w i e, k i e d y t o s k u t k i i n d u s t r i adloi tzya c zc j i y c h o r ó b, w y w o ł a n y c h n i e d o b o r a m i z m u s i ł y p a s t w a d o z n a l e z i e n i a d o d a t k o w y cr h óˆ n y c h s k ł a d n i k ó w, z n a n y b y ł p r z e z d ł u g i c z a s r o b o t n i k ó w, a b y s p r o s t a z w ił k s z o n e m u l e c z n i e m ó g ł b y o d p o w i e d n i o z b a d a n y. N i e m ó g ł o b c iˆ e n i u p r a c, z w i z a n e m u z n o w y m i z a t e m b y w ł c z o n y d o t e o r i i t r o p o l o g i i. w y n a l a z k a m i w p r z e m yfl l e, t a k i m i nj p a. k N a j b a r d z i e j z n a n c h o r o b n i e d o b o r o w b y ł o m e c h a n i z a c j a p r z e m y s ł u t e k s t y l n e g o. W y z w a n i e bm e r i b e r i, k t ó r e g o n a z w a p o c h o d z i z jł z y k a n i e b y ł o t y l k o p r z e k s z t a ł c e n i e s u r o w e g o m a t eproila iłnu e z y j s k i e g o i j e j p o d s t a w o w e z n a c z e n i e t o n i d o s t a w w n o w e d o b r a, a l e r ó w n i eˆ z n a l e z imeo ngł i e s ił r u s z a, n i e m o gł s ił r u s z a, o r a o d p o w i e d n i e g o w yˆ y w i e n i a d l a z w ił k s z a j c e j psoił w s z e c h n y s z k o r b u t c h o r o b a z n a n a w s z y s t k i m l i c z b y r o b o t n i k. ó w m a r y n a r z o m. D z ifl w i e m y, ˆ e o b i e t e c h o r o b y s p o w o d o w a n e s b r a k i e m w i t a m i n. P o m i m o t o, b a d a c z e p o t r z e b o w a l i c z a s u d o aˆ 9 r o k u, a b y o d k r y s k ł a d n i k p o k a r m o w y n a z w a n y v i t a l a m i n ( w i t a m i n ). a ) b ) R y s. a ) H e r m a n n v o n H e l m h o l t z ( ) H e r m a n n v o n H e l m h o l t z, U e b e r d i e E r h a l t u n g d e r K r a f t w R y s. b ) M a x R u b n e r ( ) O s t w a l d s K l a s s i k e r d e r e x a k t e n W i s s e n s c h a f t e n, n r, Z n a l e z i e n i e m a t e m a t y c z n e j r ó w n o w a g i m ił d z y W i l h e l m E n g e l m a n n, L e i p z i g, 9 5 ( N a z a c h o w a n i u s i ł y : z a s o b a m i a d o b r a m i, a t a kˆ e p o m ił d zty e r m i n s i ł a ˆ y w a b y ł w t e d y w c iˆ j a k o s y n o n i muˆ y w a n y d o p oˆ y w i e n i e m a o b c iˆ e m n i ep r a c, b y ł o b a r d z o d z i s i e j s z e g o t e ru m i ne n e r g i a ). t y p o w e d l a e r y i n d u s t r i a l i z a c j i. P r z e k o n a n i n e., p. ˆM e a x R u b n e r, D i e G e s e t z e d e s E n e r g i e v e r b r a u c h s b e i d e r E r n ä h r u n g, L e i p z i g / W i e n, 9 0 ( P r a w a z uˆ y c i a e n e r g i i w k aˆ d a s i ł a f i z y c z n a j e s t w r ó w n o w a d z e z r ó w n s i ł d z i e d z i n i e w yˆ y w i e n i a ) Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 0, S@TM Research Group

2 J e d z e n i e a d n a a r m i a n i e m oˆ e P r a c a w yˆ y w i a n i e u b o g i c h : B e n j a m i n m a s z e r o w a o p u s t y c h ˆ o ł d k a c h T h o m p s o n i j e g o d z i a ł a nw i B a w a r i i T o p o w i e d z e n i e i l u s t r u j e z n a n e p o r z e k a db łe o n j a m i n T h o m p s o n ( ), z n a n y o d d o t y c z c e r ó w n o w a g i p o m ił d z y j e d z e n i e m a j a k o H r a b i ar u m f o r d, b y ł u r o d z o n y m w A m e r y c e p r a c, l e c z n i e k o n i e c z n ri ae c p t y p o w d l a b r y t y j s k i m o f i c e r e m, k t ó r y w a l c z y ł p o d c z a s W o j n y ˆ o ł n i e r z a. L i c z b a l u d z i z a a n g aˆ o w a n y c h w w i eo l kn i e p o d l e g ł ofl S t a n ó w Z j e d n o c z o n y c h p o s t r o n i e k a m p a n i e m i l i t a r n e d a j e n a m r z e t e l n y p o g l d b rny a t y j s k i e j. P o u z y s k a n i u z a r ó w n o p o l i t y c z n e g o, t o, i l e p oˆ y w i e n i a d z i e n n i e j e s t p o t r z e b n e j ej da nk e mi u m i l i t a r n e g o d ofl w i a d c z e n i a w w a l c e A n g l i i z c z ł o w i e k o w i p r z e z d ł u g i c z a s. j e j z d r a d z i e c k i m i k o l o n i a mi, p o p ł y n ł z Z e s t a r oˆ y t n y c h r ó d e ł p i s a n y c h p r z e z r z y m s kp io wc h r o t e m d o A n g l i i w 7 8 r 6 o. kp uo n i e w aˆ by ł k w a t e r m i s t r z ó w o k o ł o r o k u 0 0 n a s z e j w ei re ym y, z a t r u d n i o n y n a p ó ł e, t a ot pu ufl c i ł A n g l ił w ˆ e r z y m s c y l e g i o n ifl c i zˆ j ay dl ai jfl c r e d n i p o r cł j o k o ł o g r a m ó w z b oˆ a d z i e n n i e, u z uo pn e ł n i p o s z u k i w a n i a n o w e g o s t a n o w i s k a g d z i e k o l w i e k w a r m i a c h E u r o p y. T h o m p s o n w k o c u z n a l a z ł m ił s e m, w a r z y w a m i i o w o c a 3 m. i O k o ł o c z t e r e c h n o w e s t a n o w i s k o w B a w a r i i, g d z i e -e k sl iˆł e k t o r w i e k ó w w c z efl n i e j, a r m i a A l e k s a n d r a zi ai t r u d n i ł g o d o z epprr o w a d z a n i a r e f o rzm a r ó w n o M a c e d o s k i e g o m u s i a ł a b y w yˆ y w i o n a p o d c z aw s s y s t e m i e m i l i t a r n y m, j a k i s p o ł e c z n y m j e g o t r z y n a s tloe t n i e j k a m np ia i p r z e c i w k o I m p e r i u m k r a j u. T h o m p s o n z w o l n i ł s ił z a r m i i b r y t y j s k i e j, 7 P e r s k i e m u. L i c z b y d o t y c z c e i l ofl c i p oˆ y w i eo nt ir a z y m a ł t y t u ł s z l a c h e cz ka i s ł uˆ bł d l a k o r o n y t r a n s p o r t o w a n e g o p r z e z w o z y A l e k s a n d r a w tber j y t y j s k i e j i m a r c a r o k pu r z y j ł n o w e k a m p a n i i p r o w a d z n a s d o p o d o b n y c h w n i o s k ó w s t a n o w i s k o w M o n a c h i u m. d o t y c z c y c h t e, g io l e p oˆ y w i e n i a b y ł o p o d a w a n e W l a t a c h p r a c o w a ł n a d p r o g ream m p o j e d y n c z e m u ˆ o ł n i e r z o 4 w. i r e f o r m w B a w a r i i. T h o m p s o n ppr rz oe w a d z i ł M a m y r ó w n i eˆ r a c h u n k i p o c h o d z c e z ˆ y c i a s z e r o k i e b a d a n i a d o t y c z c e m i l i t a r n y c h i c y w i l n e g o. E g i p s c y r o b o t n i c y w M e z o p o t a m is i p o ł e c z n y c h s y s t e m ó w d w ó c h d o m i n u j c y c h o t r z y m y w a l i m i e s ił c z n r a c jł t rs zet ca h b z b oˆ a p a s t w w E u ro p i e c e n t r a l n e j, A u s t r i i i i P r u s k aˆ d e g o m i e s i c a, c o d a w a ł o fl r e d n i o g r a mp óo w r ó w n a ł w a r u n k i o r a z k o s z t y u z b r o j o n y c h s i ł w m k i d z i e n n i e d l a k aˆ d e g o r o b o 5 t. n i k a J efl l i t y c h p a s t w a c h d o s y t u a c j i w B a w a r i i. P o d k o n i e c w e m i e m y p o d u w a gł, ˆ e i c r o b o t n i c y r o k u 7 8 8, z a p r e z e n t o w a ł p r o g r a m r e f o r m y p r a w d o p o d o b n i e n i e p r a c o w a l i f i z y c z n i e t a k, s wjo aj k e m u p r a c o d a w c y. P o d k r efl l i ł t r z y s z c z e g ó ł o w e ˆ o ł n i e r z e m a c e d o s k i e j c z y r z y m s k i e j p i e c hcoe tly e, p r z e p r o w a d z e n i a r e f oa r m, i a n o w i c i: e w ił c i n n e l i c z b y, k t ó r e d o t y c z y ł y o k r e s u o d Z a p r z e s t an i e d y s k r y m i n a c j i i w y k l u c z a n i a r o k u p. n. e. d o 0 0 r o k u n. e. d a j b a r dn za im e j ˆ o ł n i e r z a j a k o p r o f e s j o n a l i s t y. r z e t e l n e d a, nde o t y c z c e fl r e d n i e j i l ofl c i p oˆ y w i e n. i a Z w ił k s z e n i e l i c z bł z a t r u d n i o n y c h w o j s k, p o t r z e b n e g o c o d z i e n n i e. W s z y s t k i e t e d ao nr e a z p o d n isei e n i e p e n s ji k aˆ d e g o ˆ o ł n i e r z a b e z p o k a z u j j e d n a k, ˆ e z b oˆ e i m ił s o b y ł y p o d s t ap w o d n o s z e n i a r o c z n e g o b u dˆ e t u a r m i i b a w a r s k i e j. d z i e n n e g o w yˆ y w i e n i a r o b o t n i k ó w. 3. P o z w o l e n i e u z b r o j o n y m s i ł o m n a s ł uˆbł w c e l a c h c y w i l n y c h w o k r e s i e p o k o j u. W s z c z e g ó l n ofl c i d r u g i i t r z e c i c e l d io łp y r o w a d z d o w k ł a d u T h o m p s o n a w k a r m i e n i e m a s. Z 3 J o n a t h a n P. R o tth h, e l o g i s t i c s o f t h e r o m a n a r m y, a t w a r 6 B r i l l P u b l i s h i n g, L e i d e n, T h o m p s o n s ł uˆ y ł j a k o p o d s e k r e t a r z k o l o n i i d o 7 8 r o k u, 4 V i c t o r D a v i s H a n s o n, T h e W a r s o f t h e A n c i e n t G, r e e k s o r a z j a k o p u ł k o w n i k K i n g ' s A m e r i c a n D nr s a g o o C a s s e l l & C o. W e l l i n g t o n H o u s e, L o n d o n 9 9 9, s t r. 6 5 f f. ( A m e r y k a s k i c h d r a g o n i k r ó l e w s c y ) aˆ d o m o m e n t u, k i e d y 5 I r e n e H u b e r, V o n A f f e n w ä r t e r n, j e g o p u ł k z o s t a ł w y c o f a n y d o A n g l i i. 7 S c h l a n g e n b e s c h w ö r e r n u n d P a l a s t m a n a g e r n : Ä g y p t e r i m T y t u l T h o m p s o n a, H r a b i a R u m f o r d, o d n o s i s ił d o M e s o p o t a m i e n d e s e r s t e n v o r c h r i s t l i c h e n J a h r t a u s e n d s w a : m e r y k a s k i e g o m i a s t a w N e w H a m p s h i r e, g d z i e p ofl l u b i ł o n R. R o l l i n g e r,. T Br u s c h n e g g ( e d s. ), A l t e r t u m u n d s w o j p i e r w s z ˆ o nł M i. a s t o z w a n e j e s t d z ifl C o n c o rb d..: Z o M i t t e l m e e r r a u m : d i e a n t i k e W e l t d i e s s e i t s u n d j e n s e i t s B od ue tr o n, N a t h a n i e l ( 8 5T 7 h) e. H i s t o r y o f C o n c o r d : F r o m I t s L e v a n t e, F r a n z S t e i n e r V e r l a g S t u t t g a r t ( ) 3, 3 0 s t r. 3 F0 i3 r s t G r a n t i n 7 5 t o t h e O r g a n i z a t i o n o f t h e C i t y G o v e r n m e n t i n C o n c o r d : B e n n i n g W. S a n f o r d. Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu

3 r a c j i, ˆ e b u dˆ e t a r m i i b a w a r s k i e j n i e p o w i n ireóˆ n nbe y p r z e p i s y n a r z ypr z d z e n i e aˆ 0 0 p o r c j i z w ił k s z o n y, T h o m p s o n m u s i a ł z n a l e i n n jy e d n o c z efl n i e. T e p r z e p i s y o r a z i c h w a r i a n t y s t a s p o s ó b n a o s z c zł n ofl d c i n a b u dˆ e c i e. P o m yfl l a ł, ˆ se ił z n a n e j a k o z u p a R u m f o r d a. P o c z t k o w o b y ł y m ó g ł b y z a o s z c zł d z i n a z a p e w n i a n i u o n e m i e s z a n k k a s z y p e r ł o w e j, g r o c h u, s o l i, o c t u u m u n d u r o w a n i a m n i e j s z y m k o s z t e m, o p r z e z w o d y, l e c z p ó n i e j z o s t a ł y u d o s k o n a l o n e z a t r u d n i a n i e ˆ e b r a k ó w z M o n a c h i u m w n i e d a w n o k r o j o n y m c h l e b e m i z i e m n i a k 9 a. m i u t w o r z o n y c h m i l i t ä r i s c h e s A r b euis t s h a ( z P o j a w i a ł y s ił s ł o w a k r y t y k i d o t y c z c e z u p y n i e m i e c k i e g o : owj s k o w ym D o m u Pr a c y ). J e g o R u m f o r d a, m i m o iˆ z a p e w n i a ł a o n a z d r o w e p o m y s ł e m b y ł o n i e t y l k o r o z w i z a n i e p r o b l e m iu n i m u m wł g l o w o d a n ó w ( o d z i e m n i a k ó w i ˆ e b r a k ó w, k t ó r z y b y l i z n a n i w c a ł e j E u r o p ike a, s zay l) e i b i a ł k a ( z g r o c h u ). P o m i m o t e g o, ˆ e z u r ó w n i eˆ w y e d u k o w a n i e ˆ e ab kr ó w, z a c hł c a j c i c h d a w a ł a k o n s u m e n t o w i e f e k t z a p e ł n i e n i, a n i e d o s t a w a n i a s ił m o sw ay s t a r c z a l n y m i o r a z o dˆ y w i a ł a g o d o b r z e p r z y n a j m n i e j n i e w s p i e r a n i ei c h u d z i a ł u w o d p o w i a d a n i u z a w ł a s nde o r o s ł y c h. W s p ó ł c z e s n e o b l i c z e n i a m ó w i n a m, ˆ e ˆ y c i 8 e. z u p a R u m f o r d a n r z a p e w n i a ł a k a l o r i i, a z u p n r, g d z i e z i e m n i a k i z o s t a ł y uˆ y t e z a m i a s t c zł k a s z y p e r ł o w e j, z a p e w n i a ł a j e d y n i e k a l o r i i J efl l i w e m i e m y p o d u w a gł w s p ó ł c z e s n e s t a n d a r d y, d z i e n n e ˆsypc oi e d l a d o r o s ł e g o c z ł o w i e k a p o w i n n o w y n o s i o k o ł o k a l o r i i. T o o c z y w i s t e, ˆ e z u p y R u m f o r d a b y ł y s k u t e c z n e j e d y n i e w w y k a r m i e n i u k o g ofl m a ł y m k o s z t e m, a n i e w s p e ł n i a n i u j e g o d z i e n nwyy cmha g a, z w ł a s z c z a d lda n i a d o b r e j p r a c y w w o j s k o w y m p r z y t u ł k u. W e n t s p o s ó b, c złfl p l a n u R u m f o r d a d o t y c z c a w y k a r m i e n i a r o b o t n i k ó w n i e z o s t a ł a s p e ł n i o n a. O r g a n i z a c j e d o b r o c z y n n e z a a d o p t o w a ł y m i m o t o p r z e p i s n a z u pł R u m f o r d a i uˆ y w a ł y j e j d o p o m a g a n i a b e z d o m n y m o r a z t y m, P o n iˆ e j z a m i e s z c z o n o r y go i n a l n y p r z e p i s n a z u pł R u m f o r d a k t ó r z y n i e b y l i w s t a n i e p r a c o w a p o d c z a s w o j e n u m e r : p i e r w s z y m u l e p s z e n i e m b y ł o z a s t p i e n i e c złfl c i N a p o l e o n a k a s z y jł c z m i e n n e j m zn i ea k a m i. Z u p a s t a ł a s ił d z ił k i t e m u. z n a c z n i e t a s z a. J a d ł o d a j n i a d l a u b o g i c h b y ł a p r z y ł c z o n a d o p r z y t u ł k u, c o w k r ó t c e s t a ł o s ił k l u c z o w y m u d o g o d n i e n i e m w p r z y t u ł k u. T h o m p s o n d o s z e d ł d o w n i o s k u, ˆ e b y ł w s t a n i e p r z y g o t o w a p o s i ł e k d l a w s zy s t k i c h s w co h i r o b o t n i k ó w, k t ó r y 9 B e n j a m i n T h o m p s o n, Re i c h s g r a f R u m f o r Kd l, e i n e S c h r i f t e n k o s z t o w a ł o b y m n i e, j n iˆ j a k i k o l w i e k c z ł o w i e k p o l i t i s c h e n, ö k o n o m i s c h e n u n d p h i l o s o p h i s c h e, n I n h a l t s d a ł b y z a w yˆ y w i e n i e s a m e g o s i e b i e. R o b o t nmiü cn y c h e n 8 0 4, s t r. 7 4 i 7 6 ; P u b l i k a c j a p r z e p i s u z a w i e r a ł a o t r z y m a l i d a r m o w y l u n c h w j a d ł o d a j n i dklo a s z t y p a l i w a uˆ y t e g o w k u c h n i o r a z p e n s j e k u c h a r z y i u r zł d n i k ó w, k t ó r z y w y d a w a l i z u pł o d b i o r c o m. u b o g i c h, s k ł a d a j c y s ił z 0 u n c j i z u p y 0 R o d z in y b y ł y z a c hł c a n e d o z a b i e r a n i a d z i e c i d o R u m f o r d a. T h o m p s o n o p r a c o w a ł i o p u b l i k o w a ł w o j s k o w y c h p r z y t u ł k ó w, g d z i e m o g ł y u c zł s z c z a d o i s z k o ł y p o m a g a w m n i e j s z y c h p r a c a c h j efl l i c h c i a ł y. Z o b. : F r i t z 8 R u m f o r d t ł u m a c z y ł, ˆ e 7 % m i e s z k a c ó w M o n a c h i u m R e d l i c h, S c i e n c e a n d C h a r i t y : C o u n t R u m f o r d a n d h i s u t r z y m y w a ł o s ił z ˆ e b r a n i a n a u l i c a c ˆ h, e msip moor a c złfl F o l l o w e r s, I n t e r n a t i o n a l R e v i e w o f S oocriy a, l vhoil s. t 6, i s s. t y c h ˆ e b r a k ó w b y ł a o c z y w ifl c i e z d r o w a i z d o l n a d o p r a c y. ( 9 7 ), p p Z o b. : F. K. M ö h l, D i e V o r l ä u f e r d e r O r g a n i s a t i o n d e r h e u t i g e n A r m e n p f l e g e i n M ü n c h e n, i n s b e s o n d e r e d a s D z ifl i s t n i e j e s z e r o k a r óˆ n o r o d n ofl z u p R u m f o r d a, n a k t ó r e p r z e p i s y n i e k o n i e c z n i e m a j d uˆ o w s p ózlunpea gmo i z A r m e n p f l e g e i n s t i t u t d e s G r a f e n R u m f o r d, B a m b e r g 9 0 3, o r y g i n a l n i e o p r a c o w a n y pm ri z e z T h o m p s o n a d o S. 3 3 w y k o r z y s t a n i a w k u c h n i a c h p r z y t u ł k ó w. Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 3 0, S@TM Research Group

4 Z n a l e z i e n i e r ó w n o w a g i p o m ił d z y t y m, c o j e m y, n a u k o w i e c, s k u p i ł s ił n a c i e p l e i 4. s p a l a n i u a t y m, c o w y d a l a m y D e f i n i c j a c i e p ł a b y ł a kwic eiˆ r o w a n a i d e a m i t e o r i i f l o g i s t o n u T. a t e o r i a b y ł a s t o p n i o w o p o r z u c a n a w c z a s a c h L a v o i s i e r a, o n s a m p r z y c z y n i ł s ił w d uˆ y m s t o p n i u d o t e j n a u k o w e j r e w o l u c j i. L a v o i s i e r w i e r z y ł w t o, ˆ e j ems at s a z a c h o w a nw a r e a k c j a c h c h e m i c z n y c h, b y ł t o p o m y s ł p o c h o d z c y z n a u k o w y c h dˆ e Ofl w i e c e n i a. Izda ec a h o w a n i a m a s y b y ł a k l u c z o w a d l a j e d n e g o z j e g o n a j w aˆ n i e j s z y c h o d k r y w d z i e d z i n i e c h e m i i : R y s.. A r s d e s t a t i c a m e d i c i n a z 6 4 r o k u. u t l e n i a n i a. L a v o i s i e r z d a ł s o b i e s p r a wł z t e g o, ˆ e k i e d y S a n t o r i o S a n t o r i o ( ) b y ł w ł o s k i m m e t a l s t a j e s ił z a r d z e w i a ł y, m a s a z w a p n i a ł e g o m e d y k i e m, k t ó r y o p u b l i k o w a ł s w r o z p r a wł A rm s e t a l u ( w a p n i, a z wz y c z a j w aˆ o n y w f o r m i e d e s t a t i c a m e d i c i n a w 6 4. r o k u sk iˆ k a p r o s z k u ) j e swt ił k s z a n iˆ o r y g i n a l n y k a w a ł e k d o t y c z y ł a g ł ó w n i e b a d a n a d l u d z k i m e t a l u. L a v o i s i e r o d k r y ł r ó w n i eˆ, ˆ e p r o c e s m oˆ e m e t a b o l i z m e m i b y ł a c złfl c i o w o o p a r t a nb a y o d w r ó c o n y, n a p r z y k ł a d, k i e d y w a p n i b y ł d ofl w i a d c z e n i a c h, k t ó r e S a n t o r i o p r z e p r o w a d z ra eł d u k o w a n y d o m e t a l u p o p r z e z o g r z e w a n i e, j e g o n a s a m y m s o b i e. N a p i e r w s z e j s t r o n i e j e g o k swiˆ a g a k i m a l a ł a. T e o r i a f l o g i s t o n u n i e p o t r a f i ł a m oˆ e m y z n a l e i l u s t r a c jł uˆ y w a n e g wo y j afl n i t y c h z m i a n m a s y, p o n i e w aˆ c i e p ł o, e k s p e r y m e n t a l n e g o u k ł a d u ( R y s.. ) P o k a z uj e o n a z g o d n i e z p a n u j c y m i i d e a m i, b y ł o n i e d o S a n t o r i o s i e d z c e g o n a w a d z e ( t a k z w a n e w aˆ z mcie e r z e n i a ( n i e m i a ł o w a g i ). L a v o i s i e r r o z w i n ł k r z e s ł o ) ; n a s t o l e o b o k n i e g o m oˆ e m y d o s t ir dz eł e c, ˆ e s k ł a d p o w i e t r z a m oˆ e b y k l u c z e m d o s z t u c e i d a n i a. U d o k u m e n t o w a ł w a gł t e g o, z mc io a n w m a s i e i p o d p o r z d k o w a ł s w o j e j a d ł i p i ł ( i n g e s t a ), t a k s a m o j a k óe w k s k r e em ke sn pt e r y m e n t y t e j t e o r i i. ( e x c r e t a ) p r z e z o k r e s 3 0 l a t, i w y j afl n i a ł r óˆ n i cł m ił d z y t y m i wd i e m a l i c z b a m ij a k o n i efl w i a d o m e p o c e n i e s ił. O d k r y ł, ˆ e w a g a t e g o n i efl w i a d o m e g o p o c e n i a s bił y ł, a w ił k s z a n iˆ w a g a j e g o e k s k r e m e n t ó, w fl r e d n i o o, 5 f u n t ó w d z i e n n i e. S a n t o r i o t ł u m a c z y ł t o w i e l o m a c z y n n i k a m i, t a k i m i j a k c h o r o b a, w i e k, a k t y w n ofl f i z y c z n a, o dˆ y w i a n i e, a t a kˆ e s e n, k t ó r e m o g ł y z w ił k s z y l u b z m n i e j s zny i e w i a d o m e p o c e n i e R y s. 3. L a v o i s i e r, A n t o -L i naeu r e n t : e x p e r i m e n t i n g t o s i d e t e r m i n e t h e c o m p o s i t i o n o f w a tpehr o. t o g r a p h.. D o d a t k o w o, w y n a l a z ł o n u r z d z e n i a s ł uˆ c E n c y c l o p æ d i a B r i t a n n i c a O n l i n e. W e b. M a r. 0. d o o k r efl l a n i a p u l s u i t e m p e r a t u r y c i a ł a. J e g o d k r y c i a s p i e r w s z y m i w y n i k a m i T e o r i a s p a l a n i a n i e m o g ł a b y d a l e j r o z w i j a n a aˆ d ł u g o t e r m i n o w e g o b a d a n i a l u d z k i e g o d o m o m e n t u, g d y L a v o i s i e r i P r i e s t l e y, b r y t y j s k i m e t a b o l i z m u. c h e m i k, p o łc z y l i s w o j e p o s z c z e g ó l n e n a u k o w e o d k r y c i a. O b a j s z a n o w a l i s i e b i e n a w z a j e m, n a w e t E n e r g i a o d k r y c i e t l e n u i j e g o uˆ y c i a w s p a l a jn efl i u l i m i e l i r óˆ n e o p i n i e n a t e m a t n a t u r y s p a l a n i a. P o d c z a s g d y S a n t o r i o s k u p i ł s ił n a w apdozge l d y P r i e s t l e y a b y ł y s i l n i e p o w i z a n e z t e o r i p oˆ y w i e n i a, k t ó r e s p oˆ y w a ł, A n t o i n e L a u r e n t f l do e g i s t o n u, a l e k o n t r o l o w a ł o n fl r o d o w i s k o s w o i c h L a v o i s i e r ( ) ( R y s. 3, ) f r a n c u s k i e k s p e r y m e n t ó w l e p i e j ˆ n if r a n c u z. P r i e s t l e y b y ł 4 E n c y k l o p e d i a B r i t a n n i c a u h o n o r o w a ł a d o k o n a n i a S a n t o r i o S a n tioo r, A r s d e s t a t i c a m e d i, c i n6 a 4 L a v o i s i e r a n a z y w a j c g o on jo cw eo m c z e s n e g o ˆ y w i e n i a. 3 R i c h a r d T o e l l n e r ( H r sig l. l) u, s t r i e r t e G e s c h i c h t e d e r h t t p : / / w w w. b r i t a n n i c a. c o m / E B c h e c k e d / t o p i c / / A n t o i n e M e d i z i n, B a n d V, W e l t b i l d V e r l a g, A u g s b u r g ( ) S. 3-L 7 a u r e n t-l a v o i s i e, r z d n i a m a r c a 0. 4 Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu

5 b a r d z o c z u ł y n a f a k t, ˆ e p o w i e t r z e p r o d u k o pw oa rn ue s z a j c y 7, k t ó r e z o s t a ł o w p rd oz wo an e w p o d c z a s e k s p e r y m e n t u b y ł o i n n e n iˆ z w y krłoe k u p r z e z W i l l i a m a R a n k i n e a. R a n k i n e p o w i e t r z e 5. L a v o i s i e r p o w t ó r z y ł e k s p e r y m ezndt e f i n i o w a ł e n e r g ił j am ko o c d o z m i e n i a n i a w p o d g r z e w a n i a z w y k ł e g o c z e r w o n e g o o s a d u r tł cp i r z e c i w i e s t w i e d o o p o r u. C o w ił c e j, r o z r óˆ n i d o k ł a d n i e w t a k i s a m s p o s ó b, j a k P r i e so tn l e y r z e c z y w i s t l u b r o z s d n e n e r g ił ( n p. e n e r g z w r a ca j c y w ił k s z u w a gł n a g a z w y p r o d u k o w a n y r u c h u ) o r a z p o t e n c j a l n l u b u k r y t 8 e. n e r g ił w t y m p r o c e s i e. P r z e p r o w a d z i ła n a l iy z i o d k r y ł N a u k a w p o ł o w i e X I X w i e k u b y ł a b a r d z o o s t a t n i d a n, k t ó r e j p o t r z e b o w a ł, c z y l i r óˆsnki ucł p i o n a n a p o t r z e b a c h r o b o t n i k ó w o r a z t y m, j a k m ił d z y e k s p e r y m e n t a l n y m g a z e m i fl w i eˆ y m m o g l ib y o n i z d o b y w a e n e r g ił d o p r a c y w p o w i e t r z e m. Z n a l a zp ł i e r w i a s t e kb i o r c y u d z i a ł w f a b r y k a c h. P o p u b l i k a c j i v o n H e l m h o l t z a p r o c e s i e w a p n i e n i a i n a z w a ł t lg eo n, o d n o s z c d o t y c z c e j o c h r o n ˆ y yw e j s i ł y w y, d a w a ł o s ił t o s ił d o g r e c k i c h s ł ó w o z n a c z a j c y c h r o b ioecnziye w i s t e, ˆ e l u d z i e w p r a c y m u s i e l i z a m i e n i c z e g ofl o s t r e g o ( l u n o i n t e r p r e t o w a n y jp aoˆ k o y w i e n i e w p r a cł m e c h a n i c z n, o r a z ˆ e t e d w i e p r o d u c e n t k w a s u z p o w o d ku w afl n e g o s m a k u s t r o n y r ó w n a n i a, j e s z c z e c a ł k o w i c i e n i e z n a n e k w a s ó w ). P o m i m o t e g o, ˆ e P r i e s t l e y p r o w a d z i ł pto aw ki i n n y b y r ó w n e. E n e r g i a m o g ł a b y s a m e k s p e r y m e n t, n i e z i d e n t y f i k o w a ł t l e n u pj ra zk yo p u s z c z a l n i ed o s t a r c z a n a p r z e z j a k i k o l w i e k e l e m e n t u z a m i a s t t e g o, s c h a r a k t e r y z o w arł o d z a j p o k a r m u, p o n i e w aˆ p e w n e p o k a r m y b y ł y p r o d u k o w a n y g a z j a k op o w i e t r z e p o z b a w i o n e n a j w i d o c z n i e j w s t a n i e z a s t pe i p oik na nr m y. T o f l o g i s t o n u p, o dˆ a j c w p r o s t z a t e o r i f l o g i s t bo yn łu o. b a r d z o d o g o d n e, j efl l i p o s t r z e g a ł o s i L a v o i s i e r uˆ y ł s w o j e j n o w e j w i e d z y d o u z n pa oˆ n i ya w i e n i e j a k o p a l i w o, k t ó r e m i a ł o b y t l e n u j a k o c złfl c i r e a k c j i c h e m i c z n e j, i b y ł zw a msi te an ni io e n e w p r a cł, s k o r o p r o c e s p r z e m i a n y b y ł r o z s z e r z y s w t e o r ił d o e f ew katp ón w i e n i a i s p a l a n i a. n i c z y m i n n y m n iˆ e n e r g i u z y s k a n w r e a k c j i c h e m i c z n e j i n i e z a l eˆ a pł oˆoyd w i e n i a w j e g o f o r m i e f i z y c z n e j. t ewn s p o s ó b, f i z j o l o g i a m o g ł a T e r m o d y n a m i k a : D l a c z e g o m i a ł a b y b y j a k afl b y z r o z u m i a n a z a p o m o c c h e m i i a n a l i t y c z n e j. e n e r g i a w m o i m j e d z e n i u? Uˆ y c i e s ł o w a k a l o r i a j e s t d z ifl es m y n odno i m e n e r g i i. W i e l e p r o d u k t ó w w e w s p ó ł c z e s n y c h s u p e r m a r k e t a c h i d e n t y f i k u j e z a w a r t ofl e n e r g e t y c z n w k i l ok a l o r i a c h o r a z i lofl wł g l o w o d a n ó w, t ł u s z c z ó w i b i, a pł ok da a n y c h w d i a g r a m i e w y d r u k o w a n y m n a o p a k o w a n i u p r o d u k t u 6. E t y m o l o g i a s ł o w a k a l o r y c z n y k aˆ e n a m w r ó c i d o c z a s ó w L a v o i s i e r a i t e o r i i f l o gr iy s. t o4 nz. u w i, e r zł c y k a l o r y m e t r R u b n e r a j a k o e l e m e n t w y s t a w y g d y c i e p ł o u z n a w a n e b y ł o z a c h e m i c z n y e l e m e net n, e r g i e = A r b e i t w B e r l i n i e, w 0 0 r o k u. Z d jł c i e z r o b i o n p r z e z E l k e J u-w n go l f f, r e p r o d u k c j a d z ił k i u p r z e j m ofl c i k t ó r y n i e m i a ł i w, a g a b y ł n i e o d ł c z n y w k aˆ d y m S t i fu tn g B r a n d e n b u r g e r T o r, B e r l i n ( p r a w a a u t o r s k i e S t i f t u n g c i e l e. I d e a c i e p ł a j a k o e l( es mu eb ns tua n c j zi o) s t a ł a B r a n d e n b u r g e r T o r ). p o r z u c o n a, a l e s ł o w o e n e r g i a w c iˆ o d z w i e r c i e d l a t e n s a m p o g l d. J e s t t o w y r aˆ e n i e p o c h o d z c e R u z b n e r p r a c o w a ł w d z i e d z i n i e t e r m o d y n a m i k i jł z y k a g r e c k i e g o, o z n a c z a j c e w ł afl c ip wr iz e z k i l k a d e k a d, i w r e s z c i e z a p r e z e n t o w a p r ó b n e r e z u l t a t y, w k t ó r y c h p r ó b o w a ł u d o w o d n i p r a w d z i w ofl p r a w a f i z y c z n e g o d o t y c z c e g o 5 D ofl w i a d c z e n i e p r z e p r o w a d z o n e p r z e z J o s e p h a B l a c k a w z a c h o w a n i a e n e r g i i d l a c z ł o w i e k a l u b z w i e r zł c i 7 5 0, g d z i e ordykł o n d w u t l e n e k wł g l a. 6 W r. M a x R u b n e r z a d e k l a r o w a ł, ˆ e j e d n a k a l o r i a j e s t 7 i l ofl c i e n e r g i i p o t r z e b n e j d o o g r z a n i a j e d n e g o g r a m a w o ddy u dz e n, F r e m d w ö r t e r, E i n t r a g E n e r g i e 8 4 d o 5 s t o p n i c e l s jzu os b z. a :. M i l d r e d Z i e g l e r, T h e h i s t o r y o Wf i l l i a m R a n k i n e, O n t h e G e n e r a l L a w o f t h e t h e c a l o r i e i n n u t r i t i o n, S c i e n t i f i c / M6 o n( th9ly,), 5s t r. T r a n s f o r m a t i o n o f E n e r g y, P h i l o s o p h i c a l M a g a z i n e a n d J o u r n a l o f S c i e n c e, s e r i a 4, v o l. 5, n o. 3 0, ( ), s t r. Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 5 0, S@TM Research Group

6 Z d e f i n i o w a ł c i e p ł o j a k o m i a rł i n t e n s y w n ofl p ocw i n n o b y d a w a n e j a k o j e d z e n i e d l a m ó z g u p r o c e s ó w ˆ y c i o w y c h. t y l k o o s o b o m p r a c u j c y m i n t e l e k t u a l n i e. W c e l u w s p a r c i a s w e j i d e i, R u b n e r z a p r o j e k t o w a ł d ofl w i a d c zy a l n u k ł a d, a b y k o n t r o l o w a p r o d u k t y p r o c e s ó w p r z e m i a n y e n e r g i i w c i a ł a c h z w it e. r zz w i e r zł c y k a l o r y m e t r p o k a z a n y n a z d jł c i u p o w yˆ e( jr y s. 4 ) b y ł o d i z o l o w a n k o m o r, w k t ó r e j u m i e s z c z a n o p o j e d y n c z e g o p s a. T a k o m o r a b y ł a w y p o s aˆ o n a w u r z d z e n i a s ł uˆ c ed o p o m i a r u c ifl n i e n i a i R y s. 5 J. u b i l e u s z o w y z n a c z e k p o c z t o w y J u s t u s a v o n L i e b i g a, w y d a n y p r z e z B u n d e s p o s t ( N i e m i e c k i F e d e r a l n y U r z d t e m p e r a t u r y, a t a kˆ e p r o i p ot rl ce jn u i d w u t l e n k u P o c z t o w y ) w r o k u, w d w u s e t n e u r o d z i n y L i e b i g ' a ; v o n wł g l a w k o mo r z e. K o m o r a n i e m i a ł am i e j s c a n a L i e b i g j e s t w r a m c e p o m ił d z y m ił s n y m a ketk es m t r, r u c h, a b y p i e s n i e m a r n o w a ł s w e j e n e r g i i p rnea k u r s o r e m d z i s i e j s z y c h z u p e k b ł y s k a w i c z n y c h, -a p ił c i o p l t a n i u s ił. I d e a b y ł a t a k a, a b y c a ł a k eu ln ke orw gy im a u r z d z e n i e m ( w c z efl n i e j z w a n y m -a K ap lp ia r a t, d o s t a r c z a n a z w i e r zł c i u p r z e z p o k a r m b y łp oa t a s s i u m A p p a r a t u s ), z uˆ y c i e m k t ó r e g o i l ofl wł g l a w n i e z n a n e j s u b s t a n c j i m o g ł a b y o k r efl l a n a. z a m i e n i a n a w c i e p ł o, s k o r o p r z e m i a n a w m e c h a n i c z n p r a cł b y ł a n i e m oˆ l i w a. R u b n e r w J efl l i w e m i e m y p o d u w a gł f aˆk e t, c z a s a m i k o c u d o s z e d ł d o w n i o s k u, ˆ e c a ł a e n e r g i a z a w a r t a l u d z k i e c i a ł o n i e p o t r z e b u j e e n e r g i i d o w p oˆ y w i e n i u b y ł a o s t a t e c z n i e z a m i e n i a n a w c i e p ł o ( w z b u d z o n a d i e t' t e r m o g e n e 9 p r z e m i e n i e n i a j e j w p r a cł m e c h a n i c z n, z. a ) d o j d z i e m y d o a l t e r n a t y w n e g o w n i o s k u. P o t y m j a k i l ofl e n e r g i i p r z e c h o w y w a n a w H i s t o r i a m ił s n e g o e k s t r a k t u L i e b i g a wł g l o w o d a n a c h, t ł u s z c z u i b i a ł k a c h z o s t a ł p o k a z u j e, ˆ e m ił s o n i e j e s t i d e a l n y m p oˆ y w i e n i e m o k r efl l o n a, R u b n e r p o d j ł s t a r a n i a z, n a la e b y d l a mó z g u. W p o ł o w i e X I X w i e k u, p r o f e s o r r o z r óˆ n i e n i e p o m ił d z y z d o l n ofl c i l u d z k i e g o c i a ł a c h e m i i, J u s t u s v o n L i e b i g, s t a ł s ił z n a n y d o z a m i a n y j e g o e n e r g i i w c i e pm łe o c h a n i c z n w fl r o d o w i s k u c h e m i k ó w. W ił k s z ofl p r a cł. C e l e m b y ł o z i d e n t y f i k o w a n i e s u b s t a n c j i, e k s p e r y m e n t ó w, k t ó r e p r z e p r o w a d z a ł b y ł y z k t ó r a b y ł w a n a j m n i e j s z y m s t o p n ip ur z e m i e n i a n a o b s z a r u n o w e j c h e m i i o r g a n i c z n e j, g a łł z i n a u k i, o w c i e p ł o, p o n i e w aˆ t o b y z n a c z y ł o, ˆ e r e s z t a k t ó r e j n a u k o w c y m yfl l e l i n, iˆ e e m oˆ e b y b a d a n a e n e r g i i m o ga ł b y p r z e m i e n i a n a w p r a cł p o z a ˆ y w y m i o r g a n i z m a m i. B a d a n i a z z a k r e s u m e c h a n i c z n. R u b n e r z i d e n t y f i k o w a ł b i a ł k a j a k o c h e m i i o r g a n i c z n e j p r ó b o w a ł y o k r efl l i s k ł a d s u b s t a n c j e, g d z i e p r o p o r c j e dc o i e ep nł eo r g ibi y ł y p r a w i e k aˆ d e j s u b s t a n c j i o r g a n i c z n e j. L i e b i g n a j m n i e j k o r z y s t n e w s e n s i e w y t w a r z a n i a p r a c z w y n a l a z ł a p a r a t, z w a n y p-k iłu cl ik o w y m p oˆ y w i e n i a. J efl l i k t ofl b y ł z w o l e n n i k i e m o g ó l n y c h u r z d z e n i e m ( R y s. 5, ) z a p o m o c k t ó r e g o m ó g ł i d e i w i e k u p r z e m y s ł o w e g o, w k t ól ru yd mz k i e c i a ł o o k r efl l a i l ofl ł g lwa w k aˆ d e j s u b s t a n c j i b y ł o u s y t u o w a n e g d z i efl, g d z i e p r z e c i n a ł y s ił o r g a n i c z n e j. e n e r g i a, k o s z t oy b ci iˆ e n i e p r a, ct o b y ł o b a r d z o J e d n a kˆ e, b yoł n n a j b a r d z i e j z n a n y z e s w o j e j w y g o d n e. G ł ó w n y m r ó d ł e m b i a ł e k b y ł o m ił s o, p r a c y n a d f i z j o l o g i z w i e r z t o r a z n a d c h e m i k t ó r e b y ł o d r o g i e w p o r ó w n a n i u d o z b oˆ a c z y r o l n i c z. K l u c z o w y m z a ł oˆ e n i e m L i e b i g a b y ł o, w z i e m n i a k ó w, k t ó r e, d l a o d m i a n y b y ł y g ł ó w n y m r ó d ł e m wł g l ow o d a n ó w 0 z a s a d z i e, t o, ˆ e p r o c e s w y t w a r z a n i a t ł u s z c z u. P o n i e w aˆ ro b o t n i c y p o d c z a s m oˆ e b y w p e ł n i z ad e m o n s t r o w a n y z a p o w i n n i p r z e m i e n i a s w o j e p oˆ y w i e n i e w p o m o c c h e m i i l a b o r a t o r y j n e j., M ˆ i me o z a j e g o p r a cł, w y d a w a ł o s ił o c z y w i s t e, ˆ e m ił s o n i e b y ł o ˆ y c i a w y w o ł y w a ł o o n o m o c n e d y s k u s j e, z a ł oˆ e n i e w ˆ a d n y m w y p a d k u n i e z bł d n e d l a ni oc rh m a l n e g o t o o k a z a ł o s ił b y p o p r a w n e, i w z w i z k u z t y m ˆ y c i a. W k o n s e k w e n c j i, m ił s o, d r o g i t o w a r, 9 E l i z a b e t h N e s w a l d, wpa rt yn y k o m u n i k a t 0 M a x R u b n e r, G e s e t z e d e s E n e r g i e v e r b r a u c h s b e i d e r E r n ä h r u n g, L e i p z i g 9 0 F r i e d r i c h W ö h l e r z m i e n i ł t o w e k s p e r y m e n t a c h p o m ił d z y 8 4 a 8 8 r., k i e d y t o z s y n t e t y z o w a ł s u b s t a n c j e o r g a n i c z n e, k w a s s z c z a w i o w y i k a r b a m i d. 6 Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu

7 L i e b i g b y ł p i e r w s z y m n a u k o w c e m, k t ó r y z s u k c e s e m p o ł c z y ł c h e m ił j, o l fo ig ził i m e d y c y nł. J e g o w aˆ n y w k ł a d w fl w i a t o dˆ y w i a n i a, m ił s n y e k s t r a k t L i e b i g a, j e s t p r o d u k t e m u b o c z n y m p r ó b y n i e s i e n i a p o m o c y c ó r c e p r z y j a c ia e l p o g rˆ o n ej w p o w aˆ n e j c h o r o b i e. W r o k u, E m m a M u s p r a t t, c ó r k a a n g i e l s k i e g o p r z y j aec bi ie gl a, L i d o t k l i w i e c i e r p i a ł a n a d u r b r z u s z n y p o d c z a s s w e g o p o b y t u w M o n a c h i u m, g d z i e L i e b ibg y ł p r o f e so r e m o d 8 5 r o k u. B y ł a n i e z d o l n a d o j e d z e n i a, a j e j j e l i t a i t a k n i e b y ł y b y w s t a n i e s t r a w i s t a ł e g o p o k a r m u. L i e b i g w i e d z i a ł, ˆ e R y s n. i e 6 K. a l o r y m e t r w o d n o-l o d o w y w e d ł u g p r o j e k t u L a p l a c e a i L a v o i s i e r a ( ). L ówd ł oˆ b yo ł n y d o fl c i a n k i d z i a ł o w e j, b y ł o ˆ a d n e j s t a n d awr ed j o m e t o d y k a r m i e n i a a b y i z o l o w a k o m o rł o d fl r o d o w i s k a l a b o r a t oa r it ua m kˆ, e d o k o g ofl, k t o c i e r p i a ł n a d u r b r z u s z n y, i p rgzł eó wz n e j t o k o m o r y ( z k o s z y k i e m ). P r z e d m i o t z a w i e r a j c y l u b o d k r y ł, ˆ e j e d y n y m s p o s o b e m n a k a r m i e n i wa y w o ł u j c y c i e p ł o b y ł u m i e s z c z o n y w k o s z y k u i r o z t a p i a ł l ó d p a c j e n t k i b y ł o b y w p r o w a d z e n i e e k s t r a k It lu ofl o s u s z o n e j w o d y b y ł a r ó w n a c i e p ł u w y w o ł a n e m u r e a k c j. m ił s n e g o d o j e j o r g a n i z m u. E k s t r a k t z o s t a ł z r o b i o n y z m i e l o n e g o m ił s a k u r c z a k a, k t ó rwe y t w a r z a n i e c i e p ł a w p r o c e s a c h c h e m i c z n y c h n a s tł p n i e z o s t a ł o eujmsic o w i o n e w w o d n y m b y ł o k l u c z o w y m p u n ke tm z a i n t e r e s o w a r o z t w o r z e k w a s u s o l n e g o. P o g o d z i n a c h, L i e b ifg r a n c u s k i c h n a u k o w c ó w, S i m o n a L a p l a c e a i p r z e f i l t r o w a ł r e s z t k i m ił s a z p ł y n u, k t ó r y zaanwt ioei rn ae ł a L a v o i s i e r a. W y n a lo ne i lki a l o r y m e t r p r a w i e n i e t k n ił t e b i a ł k o. N a s tł p n i e z n e u t r a l iw zo od wn ao ł -l o d o w y, z a a w a n s o w a n e u r z d z e n i e s ł uˆ c e k w a s i p o d a ł E m m i e M u s p r a t t d o w y p i c i a d. o o k r efl l a n i a i l ofl c i c i e p ł a w y t w o r z o n e g o p r z e W y z d r o w i a ł a w k r ó t k i m c z a s. i e E k s t r a k t smnił y z w i e r zł, l u b k t ó r e z o s t a ł o z n a l e z i o n e u k r y t e n i e m ó g ł b y z a m i e n i o n y w s u k c e s h a n d l o w y c, i a ł a c h s t a ł y c 3 h. C i e p ł o b y ł o uˆ y w a n e d o t o p i e n i a p o n i e w aˆ p r o d u k c j a e k s t r a k t u b y ł a b a r d z o z a wliołda u., a i l ofl w o d y p o c h o d z c e j z p r o c e s u b y ł a M i m o t o, b y ł o n p r o d u k o w a n y p r z e z f a r m a c e u tł r óz w n a i l ofl c i c i e p ł a p o c h o d z c e m u z r e a k c j i M o n a c h i u m, v o n P e t t e n k o f e r a, j a k o l e k a r s t w o c hd el ma i c z n e j ( R y s. 6. ) c h o r y c h o s ó b, k t ó r e n i e m o g ł y j efl. W r a z z e s w y m a s y s t e n t e m, A r m a n d e m S é g u i n e m, L a v o i s i e r p r o w a d z i ł r ó w n i eˆ F i z y c z n a i f i z j o l o g i c z n a ó l n a o g w a r t ofl e k s p e r y m e n t y d o t y c z c e g o t, e j a k w d y c h a n e k a l o r y c z n a p o w i e t r z e j e s t z m i e n i a n e p r z e z s p a l a n i e p o d c z a W i e d z a o i s t n i e n i u t l e n u n i e b y ł a w y s t a r c z a j p rc a c y b y f i z y c z n e j. W y n a l a z ł d ofl w i ay d c zu ak lł na d, w y j afl n i d l a c z e g o s k ł a d n i k i p o k a r m o w e m i a ł y b y g d z i e t e s t onw a o s o b a p o d c z a s p o m i a r ó w m o g ł a b y s p a l a n e w c i e l e, a p r z y n a j m n i e j n i e dwo dp yó ck hi a p o w i e t r z e a t m o s f e r y c z n e z a p o m o c f r a n c u s k i c h e m i k A n t o i n e L a v o i s i e r, b y ł w smtaa snki i e n a c a ł t w a r z. M a s k a t a s pb ey cł ja a l n i e z a p r o j e k t o w a e k s p e r y m e n t y, w k t ó r yo cs h z e d ł p r z y s t o s o w an a d o p r o w a d z e n i a yw d y c h a n e g o d o w n i o s k u, ˆ e p e w n e f o r m y s p a l a n i a m u s z m ipe o w i e t r z a d o f i o l k i z a w i e r a j c e j p ł y n z a s a d o w y m i e j s c e w e w n t r z l u d z k i e g o c i a ł a. D w u t l e n e k wł g l a w f i o l c e p o w o d o w a ł r e a k c jł c h e m i c z n, w k t ó r enj i e r o z p u s z c z a l n az a s a d a wł g l a n o w a b y ł a w y t w a r z a n a. W y d y c h a n e p o w i e t r z e m o g ł o b y z a o b s e r w o w a n e w f i o l c e j a k o b b e l ki, z a s a d a d w u t l e n k u wł g l a p r z y s p i e s z a ł a p o d c z a s p r o c e s u i a k u m u l o w a ł a s ił n a d n i e f i o l k i 3 G ü n t h e r K. J u d e l D, i e G e s c h i c h t e v o n L i e b i g s S i m o n L a p l a c e, A n t o i n e d e L a v o i s i e r, M é m o i r s u r l a F l e i s c h e x t r a k t, S p i e g e l d e r F o r s c h u n g ( U n i v e r s i t ä t G i ce hß ae n l ) e, u r, M é m o i r s d e l ' A c a d é m i e d e s s c i e n c e s, A n n é e 7 8 0, v o l. 0, n r, 0 0 3, s5 t r. 6 s t r Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 7 0, S@TM Research Group

8 E k s p e r y m e n t p r o w a d z o n y b y ł n a d w a r óˆ n e g a t u n k u, k t ó r y z a m i e r z a j e s p oˆ y, w z w i z k u z s p o s o b y : p i e r w s z y z o s o b w s p o c z y n k u, i d r ut gy i m z w ł afl c i w w a r t ofl c i w t y m p r z y p a d k u j e s t t a k o s o b w c z a s i e p r a c y. L a v o i s i e r z dˆ y ł j uˆ d o jfl z w ad no a, f i z j o l o g i c z n a w a r t ofl ckz an la o. r ym oˆ e b y w n i o s k u, ˆ e c e l e m zlku ide g o o d d y c h a n i a b y ł a o n a w p r z y b l iˆ e n i u o k r efl l o n a p o p r z e z s p a l e n i e p r o d u k c j a c i e p ł a, a n i e z a p e w n i a n i e telke snku r e m e n t ó w z w i e r zł c i a l u b c z ł o w i e k a, o k t ó r y m o r g a n i z m o w i. W r e z u l t a c i e, p o r ó w n a ł p r o d u k cmjł o w a i p o r ó w n a n i e t e j w a r t ofl c i z f i z y c z n w y d y c h a n y c h g a z ó w d o g a z ó w w d y c h a n y c h o, r a z w a r t ofl c i k a l o r y c z n s p oˆ y t e g o j e d z e n i a. z t e m p e r a t u r d a n e j o s o b y. K o c o w y m w n i o s k i e m O t r z y m a n a r óˆ n i c a bł d z i e f i z j o l o g i c z n w a r t ofl c i z e k s p e r y m e n t u z S é g u i n e m b y ł o t o, ˆ e z w i e kr azł l ot ra y c z n. M io m t o, t r z e b a z a z n a c z y, ˆ e s p al a j m a t e r i a ł o r g a n i c z n y z a p o m o fc i z j o l o g i c z n a w a r t ofl k a l o r y c z n a n i e m oˆ e b y w d y c h a n e g o t l e n u. p o s t r z e g a n a j a k o d o k ł a d n a w a r t ofl. R óˆ n i s ił o n a K a l o r y m e t r y, o g ó l n i e r z e c z u j m u j c, m i enriz e t y l k o m ił d z y g a t u n k a m i, a l e j e s t m n i e j w ił c e j c i e p ł o w y t w o r z o n e p r z e z r e a k c j e c h e m i c z n e i, n d a y w i d u a l n w a r t ofl c i z w i e r zł c i a ( l u b L a p l a c e i L a v o i s i e r j uˆ u d o k u m e n t o w a l i, c zˆł e o w i e k a ), k t ó r y b y ł b a d a n y. z w i e r zł t a z a m i e n i a j s u b s t a n c j e o r g a n i c z n e w c i e p ł o. N a s tł p n y m k ri oe m b y ł o o k r efl l e n i e i lde l a c z e g o e n e r gi a t o n i e w s z y s t k o : c h o r o b y c i e p ł a m o g ł o b y w y t w a r z a n e p r z e z j a k k o l w si pe ok w o d o w a n e n i e d o b o r a m i s u b s t a n c jł, i t o c i e p ł o b y ł o m i e r z o n e J e d n w z n a j s t a r s z y c h c h o r ó b z n a n y c h ˆ e g l a r z o m k a l o r y m e t r a c h, p o p r z e z s p a l a n i e d a n e j s u b s t ja en sc t j i s z k o r b u t, o k t ó r y m w i a d o m o d z ifl, ˆ e j e s t n a p o p i ó ł. C i e p ł o, k t ó r e j e s t w y t w a r z a nse p o ww o d o w a n y n i e d o b o r e m w i t a m i n y C. d o d a t k u d o c i e p ł a d o s t a r c z a n e g o d o r e a k c j i, N a j se ts at r s z e w z m i a n k i d o t y c z c e ˆ e g l a r z y, k t ó r z y f i z yc z n w a r t ofl c i k a l o r y c z n. c i e r p i e l i z p o w o d u t a k i e gd o b on ri u e p o c h o d z z c z a s ó w s t a r oˆ y t n e g o E g i p t u. B y ł o w i a d o m o, ˆ e l u d z i e n a p o k ł a d a c h s t a t k ó w h a n d l o w y c h c h o r o w a l i, l e c z d o k ł a d n a p r z y c z y n a n i e b y ł a z n a n a. Z p o w o d u k o n i e c z n ofl c i d z i a ł a n i a j a k o j e d n o s t ki z d o l n ed o ˆ y c i a, s t a t k i m i a ł y d uˆ e i l ofl c i s u c h a r ó w o r a z s o l o n e g o m ił s a n a p o k ł a d a c h, p o n i e w aˆ m o g ł y o n e b y p r z e c h o w y w a n e p r z e z d ł u g i o k r e s. T e s k ł a d n i k i p o k a r m o w e, k t ó r e d o s t a r c z y ł y b y o d p o w i e d n i b a zł e n e r g i i R y s. 7. K a l o r y m e t r, N e v i l M o n r o e H o p k i n s, E l e k t r o c h e m i pa o t r z e b n e j k aˆ d e g o d n i a, m o g ł y b y z a s t p i o n e e k s p e r y m e n t a l n a ( ) ; t e n k a l o r y m e t r b y ł uˆ y w a n y rdyo b a m i i s e r e m. T e d o d a t k o w e s k ł a d n i k i m i a ł y m i e r z e n i a c i e p ł a w y t w a r z a n e g o p o d c z a s r e a k c j i d w ó c h c i e c z y. s k ł o n n ofl o d p s u c i a s ił w k r ó t k i m c z a s i e, a z a t e m O s u s z o n y k o n t e n e r D j e s t t a kˆ e k o m o r r e a k c j i, d o k t ó r e j d r u g a c i e c z z k o n t e -m n eargaa z y n u G j e s t p r z e n o s a z. o n s u b s t y t u t b y ł p o t r z e b n y, g d y z o s t a ł y o n e j uˆ T e r m o m e t r y I i J s w p r o w a d z o n e d o k o m o r y r e a k c j i i fl c si ap noˆ k i y t e. W d o d a t k u, l e k a r s t w o n i e z o s t a ł o i z o l a c y j n e j, a b y k o n t r o l o w a c i e p ł o w y t w o r z o n e p o dzc nz a s l e z i o n e aˆ d o X V I I I w i e k u, k i e d y t o s z k o c k i r e a k c j i c h e m i c z n e j. m e d y k, J a m e s L i n d ( ), w y n a l a z ł l e c z e n i e z d o l n e d o p o k o n a n i a t e j c 4 h. olrionbd y K a l o r y m e t r w s t y l u H o p k i n s a ( z o b. s c h e m a t p r z e p r o w a d z i ł e k s p e r y m e n t n a t u z i n i e l u d z i, p o w yˆ e j R y s. ) 7 ok r efl l a i l ofl e n e r g i i u w o l n i o n e j k t ó r z y p r a w d o p o d o b n i e c h o r o w a l i n a s z k o r b u t, i u p r z e z r e a k c jł c h e m i c z n p o p r z e z n a l e w a n i e k t ó r y c h z a o b s e r w o w a n o w ił k s z ofl z n a n y c h r e a g u j c y c h c i e c z y d o w s p ó l n e j k o m o r y r e a k c j i. d o t y c h c z a s, u d o k u m e n t o w a n y c h o b j a w ó w. D w a t e r m o m e t r y s uˆ y t e d o m o n i t o r o w a n i a P o d z i e l i ł o n l u d z i n a s z efl p a r i d a ł k aˆ d e j z n i c h z m i a n t e m p e r a t u r y p o d c z a s r e a k c j i. o k r efl l o n d i e tł w c e l eu t ep sr tz o w a n i a e f e k t ó w i c h F i z y c z n a w a r t ofl k a l o r y c z n a n i e j e s t c a ł k o w i c i e o dˆ y w i a n i a, a t a kˆ e z a c h o w y w a n i a h i g i e n y. P o 4 i s t o ta n, o i l e b i e r z e m y p o d u w a gł k w e s t ił l u d z k i e g o m e t a b o l i z m u. W a r t ofl k a l o r y c z n 4 a J a m e s L i n d A, t r e a t i s e o n t h e s, c ul ro vn yd o n 7 5 3, s t r. 9 j a k i e g o k o l w i e k p oˆ y w i e n i a r óˆ n i s ił d l a k aˆ d9 6 e g o 8 Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu

9 d n i a c h, L i n d b y ł w s t a n i e w y w n i o s k o w a, wˆ n ie o s k ó w. D z ifl w i e m y, ˆ e -b b erri i j e s t c h o r o b j e d y n a g r u p a, k t ó r a p o k o n a ł a o b j a w y s z k o r b ud te u f, i c y t, u a z a t e m n i e m a ˆ a d n e g o a k t y w n e g o m i a ł a p o m a r a c z e i c y t r y n y w s w o i m m e n u z. a r a z k a, k t ó r y p o w o d u j e i n f e k c jł l u b c ofl P o z o s t a w i ł t o d ofl w i a d c z e n i u i n n y c h, ap bo y d o b n e g o. J e s t o n a p o w o d o w a n a p e r m a n e n t n y m p o t w i e r d z i l is k u t e c z n ofl t y c h o w o c ó w, c o b r a k i e m s u b s t a n c j i, k t ó r e j n a s z e c i a ł o p o t r z e b u z n a c z y ł o, ˆ e b y ł fl w i a d o m, ˆ e z n a l a z ł l e k a dr o s t w o p, r a w i d ł o w e j p r a c y K. a z i m i e r z F u n k b y ł l e c z n i e b y ł p e w i e n p o w o d u, d l a k t ó r e g o l e k a pr rs at w do o p o d o b n i e p i e r w sy zm b a d a c z e m, k t ó r y b y ł b y ł o t a k w y s o c e e f e k t y w n e. B a d a n i a n-b a ed r i b, e r i w s t a n i e z a w r z e w s z y s t k i e e f e k t y c h o r ó b c h o r o b n i e d o b o r o w p o w o d o w a n b r a k i e m n i e d o b o r o w y c h w k o n s t r u k t y w n e j t e 7 o. r i i w i t a m i n y B, o d n i o s ł y n a w e t w ił k s zk y c e s s. u T ł u m a c z y ł, ˆ e p o w o d e m s z k o r b u tu, b e r-b i e r i i Z a c zł ł y s ił o d r óˆ n yc h p o d e j r z e d o t y c z c y m i w i e l u i n n y c h c h o r ó b, k t ó r e w y b u c h a ł y, t e g o, c o p o w o d u j e c h o r o bł, i b y ł y o p a r t e n inea u r o z m a i c o n a d i e t a oˆsypw a n a p r z e z d ł u g i e n i e p r a w i d ł o w y m w n i o s k u o t y m d, l a c z e g o m oˆ e o k r e s y, z e w z g lł d u nna i e d o b o ry s u b s t a n c j i, b y l e c z o n a. G ł ó w n y m n a u k o w c e m b a d a j c y m k t ó r a j e s t n i e z bł d n a w p r z e m i a n i e m a t e r i i. F u n b e r i-b e r i b y ł H o l e n d e r, C h r i s t i a n E i j k m a n ( 8 5t 8 w i e r d z i ł, ˆ e w s z y s t k i e c h o r o b y w y p i s a n e w j e g ), k t ó r y m i a ł s z a nb sł a d a z p r z y c z y nł o r a z p r a c y z 9 r o k u m o g ł y b y l e c z o n e p r z e z z w y k ł e l e k a r s t w o n a b-b e reir i w t a k z w a n y c h d z ifl, d o d a n i e n o w e j k l a s y s u b s t a n c j i o r g a n i c z n y c h, b a d a n i a c h n a w i e l k s k a lł. P o z a a w a n s o w a n ky tm ó r e n a z w a ł w i t a m i n a m i ( o d v i t a l a m i n, s z k o l e n i u w N i e m c z e c h, g d z i e K o c h n i e d a w no d n o s z c e s ił d o s t r u k t u r y c h e m i c z n e j n o w e j z i d e n t y f i k o w a ł b a k t e r ił j a k o p r z y c z y nł g r u sl ui bc sy t ai n c j i ) dp o oˆ y w i e n i a c z ł o w i e k a. R o z r óˆ n i ł c h o l e r y, E i j k m a n b y ł p r z e k o n a n y, ˆ -be e rbi e rbiy ł o w i t a m i n y j uˆ o d k r y t e p r z e z w s p ó ł c z e s n y c h m u r ów n i eˆ p o w o d o w a n e p r z e z g a t u n k o w e z a r a z k i bi a d a c z y p o p r z e z o k r efl l e n i e, k t ó r e c h o r o b y p r ó b o w a ł t o u d o w o d n i w o s t r oˆ n i e z o s t a ł y b y d z ił k i n i m w y l e c z o n e, n p. d z i s i e j s k o n t r o l o w a n y c h b a d a n i a c 5 h. Ja v a, g d z i e E i j k m a n w i t a m i n a C b y ł a b y w i t a m i n rsbz ukto o w, p r o w a d z i ł s w o j e e k s p e r y m e n t y a m i ajła k i efl w i t a m i n a B b y ł a b y w i t a m i n -bb e r i. F u n k 8 0, w ił n i ó w w t y m c z a s i e. E i j k m a n k arz óa wł n i eˆ z i l u s t r o w a ł j a k i d o j a k i e j i l ofl c i w i t a p o d a w a t y m w ił n i o m d i e tł z ł oˆ o n z ł ug so k a n eb e r i-b e r i m o g ł a b y b y w y t r c o n a z r o z t w o r u r yˆ u, z r yˆ u n i e ł u s k a n i e g mo i e s z a n kł o b u. w o d n e g o, i w k o c u z a p r e z e n t o w a ł f o r m u łł P r o w a d z i ł z a p i s y d o t y c z c e p o j a w i a n i a -s ił cbhee rmii c z n d l a w i t a m i n. b e r i wfl r ó d w ił n i 6 ó. w D o d a t k o w o, i n n e c z y n n i k i d o t y c z c e h i g i e n y, k t ó r e m o g ł y s p o w o d o w a c h o r o bł, t a k i e j a k w e n t y l a c j a c z y p r z e p u s z c z a l n ofl w o d y w p o d ł o g a c h, z oa sł ty w y k l u c z o n e. E i j k m a n d o s z e d ł d o w n i o s k u, ˆ e w ił n i o w i e, k t ó r z y z a c h o w y w a l i d i e tł z a w i e r a j c ł u s k a n y r yˆ, b y l i b a r d z i e j a t a k o w a n i p r z e z -b be er ri i n iˆ i n n i. A l e c o S c h e m a t F u n k a p r o c e s u d e s t y l a c j i c e lwu o t r z y m a n i a p o w o d o w a ł o t a ki e f e k t? E i j k m a n w y w n i o s k o w a ł z w i t a m i n y b e r-b i e r i. Z o s t a ł o n u m i e s z c z o n y w j e g o p u b l i k a c j i z i n n e g o b a d a n i a, ˆ e b i a ł y r yˆ z a w i e r a i ł, z ka tr óa rz e k 9 r. i p o d o b n y p r o c e s m ó g ł b y b y uˆ y t y d o o t r z y m a n i a p o w o d o w a ł y b e r i-b e r i, o r a z ˆ e c z e r w o n a o t o c z koa s, a d u w i t a m i n z a p o b i e g a j c y c h s z k o r b u t o w i. R y s u n e k j e s t k t ó r a b y ł a u s u w a n a p r z y p o l e r o w a n i u r yˆr eu p, r o d u k c j z p r a c y F u n k a E t i o l o g i a i c h o r o b y z p o w o d u b r a k u w iat m i n, J o u r n a l o f S t a t e M e d i c i n e, v o l. 0 ( 9 ), s d o s t a r c z a ł a a n t y t o k s y nł. T e n p u n k t j e s t p r z e ł o m o w y w z r o z u m i e n i u, d l a c z e g o u d a n e e k s p e r y m e n t y w c iˆ m o g p r o w a d z i d o z ł y cfh u n k r ó w n i eˆ z i l u s t r o w a ł e f e k t y l e c z n i c z e p r z e d a w a n i e d a w k i w i t a m i n y b-b e re ir i p t a k o m 5 D o u g l a s A l l c h i n, C h r i s t i a a n E i j k m a n & t h e C a u s e o f 7 B e r i b e r i w : D o i n g B i o l o g y, H a r p e r C o l l i n s, G l e n v i e w 9 9C6 a s i m i r F u n k, T h e e t i o l o g y o f d e f i c i e n c y d i s e a s e s b e r i b e 6 C h r i s t i a n n E i j k m a n, E i n V e r s u c h z u r B e k ä m p f u n g d e r p o l y n e u r i t i s i n b i r d s, e p i d e m i c d e o p s y, s c u r v y, e x p e r i m e n t a b e r i-b e r i, A r c h i v f ü r p a t h o l o ga in sa ct ho e m i e u n d s c u r v y i n a n i m a l s, i n f a n t i l e s c u r v y,-b es rh i, p pb e lr rl ia g w : P h y s i o l o g i e f ü r k l i n i s c h e M e d i z i n, v o l. 4 9, 9 4 s t r. 8 7 J o u r n a l o f S t a t e M e d i c i n e, v o l. 0 ( 9 -) 3, 6 8 s t r. 3 4 Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu 9 0, S@TM Research Group

10 c i e r p i c y m n a tł c h o r o bł. D r o b n a d a w k a 4 0 m g w y s t a r c z a ł a, a b y w y l e c z y g o łł b i a w b a r d z o k r ó t k i m c z a s ia e, t a kˆ e a b y z a p o b i e c n a w r o t o w i t e j c h o r o b y p r z e z o k r e s o d s i e d m i u d o d w u n a s t u d n i, n a w e t j efl l i g o ł b b y ł z n ó w p o d d a n y d i e c i e z a w i e r a j c e j p o l e r o w a n y r yˆ. P o t y m e k s p e r y m e n c i e, d w i e s p r a w y w y d a w a ł y s ił o c z y w i s t e. P o p i e r w s z e, w i t a m i n a, j a k o c z y n n i k l e c z n izcy z d a w a ł s ił a k t y w o w a p r o c e s l e c z n i c z y, a p o d r u g i e, c i a ł o j e s t z d o l n e d o p r z e c h o w y w a n i a i o s z c zł dn e g o uˆ y w a n i aw i t a m i n. T ł o h i s t o r y c z n: ej e d z e n i e, e n e r g i a i p r ar co a z w ó j n a u k i o ˆ y w i e n i u z o s t a ł o n a p i s a n e p r za en z d r e a s a J u n k a 8 p r z y w s p a r c i u K o m i s j i re oup e j s k i e j ( p r o j e k t n r 5-L L8 P G R -C O M E N I U S -C M P ) i U n i w e r s y t e t u w e F l e n s b u r g u, N i e m c y. P u b l i k a c j a o d z w i e r c i e d l a j e d y n i e p o g l d y a u t o r ó w i K o m i s j a E u r o p e j s k a n i e m oˆ e b y o d p o w i e d z i a l n a z a j a k i e k o l w i e k w y k o r z y s t a n i e o p a r t e n a i n f o r m a c j a c h w n iz ea j w a r t y c h. 8 A u t o r (a. j u n p c h y s o l. c o) m p r a g n i e p o d z ił k o w a D o n o w i M e t z o w i z a d o k o n a n i e k o r e k t y m a n u s k r y p. t u 0 Tło historyczne: Jedzenie, energia i praca rozwój nauki o żywieniu

O F E R T A H o t e l Z A M E K R Y N * * * * T a m, g d z i e b łł k i t j e z i o r p r z e p l a t a s ił z s o c z y s t z i e l e n i t r a w, a r a d o s n e t r e l e p t a z m i a r o w y m s z

Bardziej szczegółowo

Mazurskie Centrum Kongresowo-Wypoczynkowe "Zamek - Ryn" Sp. z o.o. / ul. Plac Wolności 2,, Ryn; Tel , fax ,

Mazurskie Centrum Kongresowo-Wypoczynkowe Zamek - Ryn Sp. z o.o. / ul. Plac Wolności 2,, Ryn; Tel , fax , R E G U L A M I N X I I I O G Ó L N O P O L S K I K O N K U R S M Ł O D Y C H T A L E N T Ó W S Z T U K I K U L I N A R N E J l A r t d e l a c u i s i n e M a r t e l l 2 0 1 5 K o n k u r s j e s t n

Bardziej szczegółowo

2 7k 0 5k 2 0 1 5 S 1 0 0 P a s t w a c z ł o n k o w s k i e - Z a m ó w i e n i e p u b l i c z n e n a u s ł u g- i O g ł o s z e n i e o z a m ó w i e n i u - P r o c e d u r a o t w a r t a P o l

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 03 3 2 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f U d o s t p n i e n i e t e l e b i m ó w i n a g ł o n i e n i

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 07 2 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f U s ł u g i s p r z» t a n i a o b i e k t Gó w d y s k i e g o C e n

Bardziej szczegółowo

T00o historyczne: Rozwój uk00adu okresowego pierwiastków 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org , Research Group

T00o historyczne: Rozwój uk00adu okresowego pierwiastków 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org , Research Group 13T 00 o h i s t o r y c z n Re o: z w ó j u k 00 a d u o k r e s o w e g o p i e r w i a s t k ó w W p r o w a d z e n i e I s t n i e j e w i e l e s u b s t a n c j i i m o g o n e r e a g o w a z e

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 3 12 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f O b s ł u g a o p e r a t o r s k aw r a z z d o s t a w» s p r

Bardziej szczegółowo

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa W Z Ó R U M O W Y z a w a r t a w G d y n i w d n i u 2 0 1 4 r po m i d z y G d y s k i m O r o d k i e m S p o r t u i R e k r e a c j i j e d n o s t k a b u d e t o w a ( 8 1-5 3 8 G d y n i a ), l

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Rozdział 3. Przedmiot zamówienia

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Rozdział 3. Przedmiot zamówienia Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 1 0 2 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f S p r z» t a n i e i u t r z y m a n i e c z y s t o c i g d y

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA Z a m a w i a j» c y G D Y S K I O R O D E K S P O R T U I R E K R E A C J I J E D N O S T K A B U D E T O W A 8 1 5 3 8 G d y n i a, u l O l i m p i j s k a 5k 9 Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 2 32 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f O b s ł u g a o p e r a t o r s k a u r a w i s a m o j e z d n

Bardziej szczegółowo

, , , , 0

, , , , 0 S T E R O W N I K G R E E N M I L L A Q U A S Y S T E M 2 4 V 4 S E K C J I G B 6 9 6 4 C, 8 S E K C J I G B 6 9 6 8 C I n s t r u k c j a i n s t a l a c j i i o b s ł u g i P r z e d r o z p o c z ę

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 01 82 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A P r o m o c j a G m i n y M i a s t a G d y n i a p r z e z z e s p óp

Bardziej szczegółowo

n ó g, S t r o n a 2 z 1 9

n ó g, S t r o n a 2 z 1 9 Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I2 7 1 0 6 3 2 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A D o s t a w a w r a z z m o n t a e m u r z» d z e s i ł o w n i z

Bardziej szczegółowo

S.A RAPORT ROCZNY Za 2013 rok

S.A RAPORT ROCZNY Za 2013 rok O P E R A T O R T E L E K O M U N I K A C Y J N Y R A P O R T R O C Z N Y Z A 2 0 1 3 R O K Y u r e c o S. A. z s i e d z i b t w O l e ~ n i c y O l e ~ n i c a, 6 m a j a 2 0 14 r. S p i s t r e ~ c

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 5 32 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f W y k o n a n i e p r z e g l» d ó w k o n s e r w a c y j n o -

Bardziej szczegółowo

I 3 + d l a : B E, C H, C Y, C Z, ES, F R, G B, G R, I E, I T, L T, L U V, P T, S K, S I

I 3 + d l a : B E, C H, C Y, C Z, ES, F R, G B, G R, I E, I T, L T, L U V, P T, S K, S I M G 6 6 5 v 1. 2 0 1 5 G R I L L G A Z O W Y T R Ó J P A L N I K O W Y M G 6 6 5 I N S T R U K C J A U 7 Y T K O W A N I A I B E Z P I E C Z E Ń S T W A S z a n o w n i P a s t w o, D z i ę k u j e m y

Bardziej szczegółowo

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Z a ł» c z n i k n r 5 d o S p e c y f i k a c j i I s t o t n y c h W a r u n k Zó aw m ó w i e n i a Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 1 1 2 0 14 W Z Ó R U M O W Y z a w a r t a w Gd y n

Bardziej szczegółowo

I n f o r m a c j e n a t e m a t p o d m i o t u k t ó r e m u z a m a w i a j» c y p o w i e r z y łk p o w i e r z y l i p r o w a d z e p o s t p

I n f o r m a c j e n a t e m a t p o d m i o t u k t ó r e m u z a m a w i a j» c y p o w i e r z y łk p o w i e r z y l i p r o w a d z e p o s t p A d r e s s t r o n y i n t e r n e t o w e j, n a k t ó r e j z a m i e s z c z o n a b d z i e s p e c y f i k a c j a i s t o t n y c h w a r u n k ó w z a m ó w i e n i a ( j e e ld io t y c z y )

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 0 2 8 2 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f W y k o n a n i e ro b ó t b u d o w l a n y c h w b u d y n k u H

Bardziej szczegółowo

Opis i zakres czynności sprzątania obiektów Gdyńskiego Centrum Sportu

Opis i zakres czynności sprzątania obiektów Gdyńskiego Centrum Sportu O p i s i z a k r e s c z y n n o c is p r z» t a n i a o b i e k t ó w G d y s k i e g o C e n t r u m S p o r t u I S t a d i o n p i ł k a r s k i w G d y n i I A S p r z» t a n i e p r z e d m e c

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S i R D Z P I 2 7 1 0 3 62 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A Z a p e w n i e n i e z a s i l a n i ea n e r g e t y c z ne g o

Bardziej szczegółowo

9 6 6 0, 4 m 2 ), S t r o n a 1 z 1 1

9 6 6 0, 4 m 2 ), S t r o n a 1 z 1 1 O p i s p r z e d m i o t u z a m ó w i e n i a - z a k r e s c z y n n o c i f U s ł u g i s p r z» t a n i a o b i e k t ó w G d y s k i e g o O r o d k a S p o r t u i R e ks r e a c j i I S t a d i

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 70 1 3 7 2 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f U d o s t p n i e n i e w r a z z r o z s t a w i e n i e m o g

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 03 7 2 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A W y k o n a n i e r e m o n t u n a o b i e k c i e s p o r t o w y mp

Bardziej szczegółowo

G d y n i a W y k o n a n i e p r a c p i e l g n a c y j- n o r e n o w a c y j n y c h n a o b i e k t a c h s p o r t o w y c h G C S o r a z d o s t a w a n a s i o n t r a w, n a w o z u i w i r u

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obiegu i kontroli dokumentów powodujących skutki finansowo-gospodarcze w ZHP Spis treści

Instrukcja obiegu i kontroli dokumentów powodujących skutki finansowo-gospodarcze w ZHP Spis treści C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P U c h w a ł a n r 2 1 / I X / 2 0 1 5 K o m e n d y C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e j Z H P z d n i a 2 10. 5. 2 0 1 5 r. w s p r a w i e I n s t r u

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 0 4 52 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A W y k o n a n i e p o m i a r ó w i n s t a l a c j i e l e k t r y c

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 0 2 02 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A U s ł u g a d r u k o w a n i a d l a p o t r z e b G d y s k i e g o

Bardziej szczegółowo

Zanim zapytasz prawnika

Zanim zapytasz prawnika 2 Zanim zapytasz prawnika 1 Zanim zapytasz prawnika Poradnik dla Klientów Biur Porad Prawnych i Informacji Obywatelskiej Pod redakcją Grzegorza Ilnickiego Fundacja Familijny Poznań Poznań 2012 3 N i n

Bardziej szczegółowo

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostką budżetową Zamawiającym Wykonawcą

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostką budżetową Zamawiającym Wykonawcą W Z Ó R U M O W Y n r 1 4 k J Bk 2 0 Z a ł» c z n i k n r 5 z a w a r t a w G d y n i w d n i u 1 4 ro ku p o m i 2 0d z y G d y s k i m O r o d k i e m S p o r t u i R e k r e a c j ei d n o s t k» b

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA Z n a k s p r a w y GC S D Z P I 2 7 1 0 1 42 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f W y k o n a n i e p r a c p i e l g n a c y j n o r e n o w a c y j n

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 0 33 2 0 1 7 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f U s ł u g i s p r z» t a n i a o b i e k t ó w G d y s k i e g o C e

Bardziej szczegółowo

8. N i e u W y w a ć u r z ą d z e n i a, g d y j e s t w i l g o t n e l ug b d y j e s t n a r a W o n e n a b e z p o 6 r e d n i e d z i a ł a n i

8. N i e u W y w a ć u r z ą d z e n i a, g d y j e s t w i l g o t n e l ug b d y j e s t n a r a W o n e n a b e z p o 6 r e d n i e d z i a ł a n i M G 4 0 1 v 4 G R I L L E L E K T R Y C Z N Y M G 4 0 1 I N S T R U K C J A M O N T A V U I B E Z P I E C Z N E G O U V Y T K O W A N I A S z a n o w n i P a s t w o, d z i ę k u j e m y z a z a k u p

Bardziej szczegółowo

0 ( 1 ) Q = Q T W + Q W + Q P C + Q P R + Q K T + Q G K + Q D M =

0 ( 1 ) Q = Q T W + Q W + Q P C + Q P R + Q K T + Q G K + Q D M = M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X O P T Y M A L I Z A C J A K O N S T R U K C J I F O R M Y W T R Y S K O W E J P O D K Ą T E M E F E K T Y W N O C I C H O D

Bardziej szczegółowo

L U D O L F I N G O W I E PWP XŁ X IPW.P L U D O L F I N G O W I E X MX IPw.A P 8 0

L U D O L F I N G O W I E PWP XŁ X IPW.P L U D O L F I N G O W I E X MX IPw.A P 8 0 L U D O L F I N G O W I E X MX Iw.A 8 0 K O N RŻ D I H E N R Y K I TŻ S Z N I K O T T O I W I E L K I O T T O I I O T T O I I I H E N R Y K I I WŚ I Ę T Y 8 1 K O N RŻ D I M A 8 2 O j c i e c- K O N RŻ

Bardziej szczegółowo

2 0 0 M P a o r a z = 0, 4.

2 0 0 M P a o r a z = 0, 4. M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X A N A L I Z A W Y T R Z Y M A O C I O W A S Y S T E M U U N I L O C K 2, 4 S T O S O W A N E G O W C H I R U R G I I S Z C Z

Bardziej szczegółowo

K R Ó L O W I E PS Z W E C J I PWP.P O LF K U N G O W I E P 5 2 2

K R Ó L O W I E PS Z W E C J I PWP.P O LF K U N G O W I E P 5 2 2 5 2 2 3. Folkungowie WŻ L D E MŻ R B I R G E R S S O N MŻ G N U S I LŻ D U L Å S B I R G E R MŻ G N U S S O N MŻ G N U S I I E R I K S S O N E R Y K MŻ G N U S S O N HŻŻ K O N MŻ G N U S S O N 5 2 3 W

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 02 02 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f Z a b e z p i e c z e n i e m a s o w e j i m p r e z y s p o r t

Bardziej szczegółowo

z d n i a 2 3. 0 4.2 0 1 5 r.

z d n i a 2 3. 0 4.2 0 1 5 r. C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P I. P o s t a n o w i e n i a p o c z ą t k o w e U c h w a ł a n r 1 5 / I X / 2 0 1 5 K o m e n d y C h o r ą g w i D o l n o l ą s k i e j Z H P z d n i a

Bardziej szczegółowo

K R Ó L O W I E PD Ż N I IPWP.P K J S O L D U N G O W I E P 1 0

K R Ó L O W I E PD Ż N I IPWP.P K J S O L D U N G O W I E P 1 0 1 0 A Królowie Danii K J O L D U N G O W I E. S K J O L D U N G O W I E. E S T R Y D S E N O W I E K R Ó L O W I E D Ż N I IW. S. U N IŻ KŻ L MŻ R S KŻ. O L D E N B U R G O W I E. G L Ü C K S B U R G O

Bardziej szczegółowo

I. STADHOUDERZY NIDERLANDÓW

I. STADHOUDERZY NIDERLANDÓW 68 I. STADHOUDERZY NIDERLANDÓW I. TŻS D H O U D E R Z Y N I D E R LŻ N D Ó W R o z d z i a ł I I. KRÓLOWIE HOLANDII LUDWIK I 70 LUDWIK II 79 6 9 I. TŻS D H O U D E R Z Y N I D E R LŻ N D Ó W LUDWIK I Król

Bardziej szczegółowo

z d n i a 1 5 m a j a r.

z d n i a 1 5 m a j a r. C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P D e c y z j a n r 1 4 / I X / 2 0 1 5 K o m e n d a n t a C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e j Z H P z d n i a 1 5 m a j a 2 0 1 5 r. w s p r a w i e g

Bardziej szczegółowo

S T A T U T. s z k ó ł ( D z. U. N r 3 5, p o z. 2 2 2 ),

S T A T U T. s z k ó ł ( D z. U. N r 3 5, p o z. 2 2 2 ), S T A T U T Z e s p o ł u S z k ó ł C e n t r u m E d u k a c j i i m. I g n a c e g o Ł u k a s i e w i c z a 1 Z e s p ó ł S z k ó ł C e n t r u m E d u k a c j i i m. I g n a c e g o Ł u k a s i e w

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 0 1 12 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A D o s t a w a ( u d o s t p n i e n i e ) a g r e g a t u p r» d o t w

Bardziej szczegółowo

F u l l H D, I P S D, I P F u l l H D, I P 5 M P,

F u l l H D, I P S D, I P F u l l H D, I P 5 M P, Z a ł» c z n i k n r 6 d o S p e c y f i k a c j i I s t o t n y c h W a r u n k ó w Z a m ó w i e n i a Z n a k s p r a w yg O S I R D Z P I 2 7 1 02 4 2 0 1 5 W Z Ó R U M O W Y z a w a r t a w G d y

Bardziej szczegółowo

2 ), S t r o n a 1 z 1 1

2 ), S t r o n a 1 z 1 1 Z a k r e s c z y n n o c i s p r z» t a n i a Z a ł» c z n i k n r 1 d o w z o r u u m o w y s t a n o w i» c e g o z a ł» c z n i k n r 5 d o S p e c y f i k a c j i I s t o t n y c h W a r u n k ó w

Bardziej szczegółowo

Instrukcja zarządzania systemem informatycznym przetwarzającym dane osobowe w Chorągwi Dolnośląskiej ZHP Spis treści

Instrukcja zarządzania systemem informatycznym przetwarzającym dane osobowe w Chorągwi Dolnośląskiej ZHP Spis treści C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P Z a ł ą c z n i k 5 d o U c h w a ł y n r 2 2 / I X / 2 0 1 5 K o m e n d y C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e j Z H P z d n i a 0 8. 0 62. 0 1 5 r. I n

Bardziej szczegółowo

K B R P G # 1 Jaka jest przyszłość gier f abularnych?

K B R P G # 1 Jaka jest przyszłość gier f abularnych? 1 R e d a k c j a i k o r e k t a : K a t a r z y n a A r i e e n C h r u c i c k a, T o m a s z S m a r t f o x S m e j l i s, M a r c i n S e j i S e g i t, S z y m o n S i l i d a n P i t e k, M a r

Bardziej szczegółowo

PROJEKT I WALIDACJA URZĄDZEŃ POMIAROWYCH

PROJEKT I WALIDACJA URZĄDZEŃ POMIAROWYCH M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X P R O J E K T I W A L I D A C J A U R Z Ą D Z E P O M I A R O W Y C H a S I Y W L I N I E I K Ą T A W Y C H Y L E N I A L I

Bardziej szczegółowo

d o b r y - 4 d s t 3, d o p 2, n d s t % % - d o b r y

d o b r y - 4 d s t 3, d o p 2, n d s t % % - d o b r y Z a ł c z n i k N1 r d o S t a t u t u Z e s p o ł u S z k ó ł C e n t r u m E d u k a c j i i m. I g n a c e g o Ł u k a s i e w i c z a W e w n t r z s z k o l n y S y s t e m O c e n i a n i a w Z e

Bardziej szczegółowo

2 p. d p. ( r y s. 4 ). dv dt

2 p. d p. ( r y s. 4 ). dv dt M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X N U M E R Y C Z N Y O P I W Y S T R Z E L E N I A S I A T K I S P R O C E S U W A S P E K C I E I N T E R A K C J I D Y N A

Bardziej szczegółowo

Ż S KŻ Ń C Z Y C Y PWP X I Ł I X I VPW.P W I T T E L S BŻ C H O W I EPPPPPPPPPPPPPPP IP L U K S E M B U R G O W I EPPPPPPPPPPPPPP P X I V MX VP w.a 8

Ż S KŻ Ń C Z Y C Y PWP X I Ł I X I VPW.P W I T T E L S BŻ C H O W I EPPPPPPPPPPPPPPP IP L U K S E M B U R G O W I EPPPPPPPPPPPPPP P X I V MX VP w.a 8 Ż S KŻ Ń C Z Y C Y W X I Ł I X I VW. W I T T E L S BŻ C H O W I E I L U K S E M B U R G O W I E X I V MX V w.a 8 8 W i t t e l s b a c h o w i e L U D W I K W Ż L D E MŻ R L U D W I K I STŻ R S Z Y FŻ

Bardziej szczegółowo

3. 4 n a k r ę t k i M k o r p u s m i s a n a w o d ę m i s a n a w ę g i e l 6. 4 n o g i

3. 4 n a k r ę t k i M k o r p u s m i s a n a w o d ę m i s a n a w ę g i e l 6. 4 n o g i M G 5 0 4 W Ę D Z A R K A M G 5 0 4 I N S T R U K C J A M O N T A 7 U I B E Z P I E C Z E Ń S T W A S z a n o w n i P a s t w o, D z i ę k u j e m y z a z a k u p p r o d u k t u M a s t e r G r i l l

Bardziej szczegółowo

δ δ δ 1 ε δ δ δ 1 ε ε δ δ δ ε ε = T T a b c 1 = T = T = T

δ δ δ 1 ε δ δ δ 1 ε ε δ δ δ ε ε = T T a b c 1 = T = T = T M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 8 9 6-7 7 X M O D E L O W A N I E P A S Z C Z Y Z N B A Z O W Y C H K O R P U S W N A P O D S T A W I E P O M W S P R Z D N O C I O W Y C H

Bardziej szczegółowo

w 1 9 2 8 i 1 9 3 0 r.

w 1 9 2 8 i 1 9 3 0 r. I I O G Ó L N O P O L S K A K O N F E R E N C J A N A U K O W A D O K T O R A N C K I E S P O T K A N I A Z H I S T O R I } K o m i t e t n a u k o w y U n i w e r s y t e t W a r m i f -M s kaoz u r s

Bardziej szczegółowo

u l. W i d o k 8 t e l. 2 2 6 9 0 6 9 6 9

u l. W i d o k 8 t e l. 2 2 6 9 0 6 9 6 9 T A D E U S Z R O L K E J U T R O B Ę D Z I E L E P I E J T o m o r r o w W i l l B e B e t t e r K a w i a r n i a F a f i k, K r a k ó w, 1 9 9 2 F a f i k C a f e, C r a c o w, 1 9 9 2 W ł a c i c i

Bardziej szczegółowo

Opowiadanie: Christiann Eijkman: Prostota cechà prawdy 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org

Opowiadanie: Christiann Eijkman: Prostota cechà prawdy 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org C h r i s t i a n n E i j k m a n : P r o s t o t a c e c h p r a w d y ( S i m p l e x n o n v e r i s i g i l l u m ) E p i z o d 1 : W iù c e j n i k a w a w C a f é B a u e r W s z y s t k o z a c

Bardziej szczegółowo

M G 4 2 7 v. 2 0 1 5 G R I L L P R O S T O K Ą T N Y R U C H O M Y 5 2 x 6 0 c m z p o k r y w ą M G 4 2 7 I N S T R U K C J A M O N T A 7 U I B E Z P I E C Z N E G O U 7 Y T K O W A N I A S z a n o w

Bardziej szczegółowo

W tym numerze: CZY ABY NA PEWNO OI str. 5 COŚ NADLECIAŁO... str. 14

W tym numerze: CZY ABY NA PEWNO OI str. 5 COŚ NADLECIAŁO... str. 14 l u t y 2 0 1 2 W tym numerze: CZY ABY NA PEWNO OI str. 5 COŚ NADLECIAŁO... str. 14 O d N a c z e l n y c h : F e r i e z a n a m i, z i m a s a m a n i e w i e, c z y c h c e n a m u p r z y k r z y!!ˆ

Bardziej szczegółowo

1 0 2 / m S t a n d a r d w y m a g a ñ - e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu R A D I E S T E T A Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln o ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy Kod z klasyfikacji

Bardziej szczegółowo

q (s, z) = ( ) (λ T) ρc = q

q (s, z) = ( ) (λ T) ρc = q M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X W Y Z N A C Z A N I E O D K S Z T A C E T O W A R Z Y S Z Ą C Y C H H A R T O W A N I U P O W I E R Z C H N I O W Y M W I E

Bardziej szczegółowo

7. M i s a K o ł o

7. M i s a K o ł o S U P 4 1 2 v. 2 0 16 G R I L L K O C I O Ł E K 5 R E D N I C A 4 2 c m, R U C H O M Y S U P 4 1 2 I N S T R U K C J A M O N T A 7 U I B E Z P I E C Z N E G O U 7 Y T K O W A N I A S z a n o w n i P a

Bardziej szczegółowo

гадоў агульнапольскага фатаграфічнага конкурсу

гадоў агульнапольскага фатаграфічнага конкурсу l a t o g ó l n o p o l s k i e g o k o n k u r s u f o t o g r a f i c z n e g o гадоў агульнапольскага фатаграфічнага конкурсу P O D L A S I E W O B I E K T Y W I E 2 0 0 5-2 0 1 0 ' 2 0 0 5-2 0 1 0

Bardziej szczegółowo

1 3. N i e u W y w a ć w o d y d o d o g a s z a n i a g r i l l a! R e k o m e n d o w a n y j e s t p i a s e k Z a w s z e u p e w n i ć s i

1 3. N i e u W y w a ć w o d y d o d o g a s z a n i a g r i l l a! R e k o m e n d o w a n y j e s t p i a s e k Z a w s z e u p e w n i ć s i M G 4 2 7 v.1 2 0 1 6 G R I L L P R O S T O K Ą T N Y R U C H O M Y 5 2 x 6 0 c m z p o k r y w ą M G 4 2 7 I N S T R U K C J A M O N T A 7 U I B E Z P I E C Z N E G O U 7 Y T K O W A N I A S z a n o w

Bardziej szczegółowo

4. Glücksburgowie ERREGO SW HAAKON VII 430 ASTIA OLAF V 433 HARALD V DYN EGII RW IE NO W LO KRÓ 429

4. Glücksburgowie ERREGO SW HAAKON VII 430 ASTIA OLAF V 433 HARALD V DYN EGII RW IE NO W LO KRÓ 429 K R Ó L O W I E N O R W E G I I W. Y D NŻ S T IŻ S W E R R E G O 4 2 8 4. Glücksburgowie K R Ó L O W I E N O R W E G I I W. Y D NŻ S T IŻ S W E R R E G O HŻŻ K O N V I I O LŻ F V HŻ RŻ L D V 4 2 9 430

Bardziej szczegółowo

HABSBURGOWIE XV XIX W. HABSBURGOWIE. XV-XIX w.

HABSBURGOWIE XV XIX W. HABSBURGOWIE. XV-XIX w. HABSBURGOWIE XV XIX W. HABSBURGOWIE 358 XV-XIX w. Ż L B R E C H T I I F R Y D E R Y K I I I M Ż K S Y M I L IŻ N I K Ż R O L V H Ż B S B U R G O W I E W X VŁ X I XW. F E R D Y NŻ N D I M Ż K S Y M I L

Bardziej szczegółowo

Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym

Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym E P a W M O V M,, - I S S N - Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym A N N A I. B R Z E Z I!b S K A *, A N N A N O W O T N I K * Funkcje wykonawcze, jako konstrukt

Bardziej szczegółowo

WIDOWISKO TANECZNE HARNASIE

WIDOWISKO TANECZNE HARNASIE WIDOWISKO TANECZNE HARNASIE P l a c P o d W i e l k K r o k w i, Z a k o p a n e 0 4. 0 8. 2 0 1 2 g o d z i n a 2 0. 0 0 M U Z Y K A : W o j c i e c h K i l a r / K a r o l S z y m a n o w s k i C H O

Bardziej szczegółowo

Zarządzenia i informacje 1.1. Zarządzenia

Zarządzenia i informacje 1.1. Zarządzenia C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P W r o c ł a w, 3 0 l i s t o p a d 2 0 r. Z w i ą z e k H a r c e r s t w a P o l s k i e g o K o m e n d a n t C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e j Z H

Bardziej szczegółowo

Í ń ę ń Í ę ź ę ń ľ ń ć ę ę ľ ń ę ľ ć

Í ń ę ń Í ę ź ę ń ľ ń ć ę ę ľ ń ę ľ ć ń Í ń ę ń Í ę ź ę ń ľ ń ć ę ę ľ ń ę ľ ć Í ń Ó Ń Ń Ń Ó ľ ęż Ń Á ęż Ń Ą ę Ż ć ę ę Ż ć ę ć Ś ę ę Ś Ż Ż Ż Ż ę ę Ż ń Ż ń ę ę ć Ś ę Ż ć Ż ć Ż Ż ć ń Ż ľ ę ę ę ę Ś ę ę ľ ę Ę Ĺ Í ľ ď ý Ę ń ľ ę ń Ó Ń ć Í ô Ó ľ ü

Bardziej szczegółowo

Ocena poprawności językowej prac egzaminacyjnych uczniów III klasy gimnazjum: wewnętrznojęzykowe przyczyny trudności w ocenie, wyniki zastosowania

Ocena poprawności językowej prac egzaminacyjnych uczniów III klasy gimnazjum: wewnętrznojęzykowe przyczyny trudności w ocenie, wyniki zastosowania E P a W M O V M, ( ), - I S S N - Ocena poprawności językowej prac egzaminacyjnych uczniów III klasy gimnazjum: wewnętrznojęzykowe przyczyny trudności w ocenie, wyniki zastosowania skali egzaminacyjnej,

Bardziej szczegółowo

6. K o ł a 7. M i s a

6. K o ł a 7. M i s a S U P 6 0 9 v. 2 0 16 G R I L L R U C H O M Y, P R O S T O K Ą T N Y, Z D O L N Ą I B O C Z N Ą P Ó Ł K Ą S U P 6 0 9 I N S T R U K C J A M O N T A 7 U I B E Z P I E C Z N E G O U 7 Y T K O W A N I A S

Bardziej szczegółowo

o d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8

o d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8 T A B E L A O C E N Y P R O C E N T O W E J T R W A Ł E G O U S Z C Z E R B K U N A Z D R O W IU R o d z a j u s z k o d z e ń c ia ła P r o c e n t t r w a łe g o u s z c z e r b k u n a z d r o w iu

Bardziej szczegółowo

Wyniki pierwszego kolokwium Podstawy Programowania / INF

Wyniki pierwszego kolokwium Podstawy Programowania / INF 1 Ab Hasan 240917 B 0,8 0,7-1,5 50% 2 Ad Tomasz 241149 A 1,0 0,9 0,8 2,7 90% 3 Al Adam 241152 A 0,8 0,5 0,5 1,8 60% 4 An Jan 241780 C 0,3 0,0-0,3 10% 5 An Jakub 241133 A 0,8 0,9 1,0 2,7 90% 6 An Kacper

Bardziej szczegółowo

Parametry fakturowania. Cennik (eksport) SANDA SP. Z O.O. TRAUGUTTA KOLUSZKI. Szanowni Państwo,

Parametry fakturowania. Cennik (eksport) SANDA SP. Z O.O. TRAUGUTTA KOLUSZKI. Szanowni Państwo, Użytk.-ID: 395 Data: 03-02-2015 Depot: 2900 Nr klienta: 29002476 SANDA SP. Z O.O. TRAUGUTTA 1 95-040 KOLUSZKI Szanowni Państwo, poniższy załącznik zawiera aktualne cenniki za usługi oraz dodatkowe serwisy

Bardziej szczegółowo

3. Unia kalmarska IE W O EN MAŁGORZATA I 116 ERYK VII POMORSKI 119 KRZYSZTOF III BAWARSKI ESTRYDSII IE DAN W LO KRÓ 115

3. Unia kalmarska IE W O EN MAŁGORZATA I 116 ERYK VII POMORSKI 119 KRZYSZTOF III BAWARSKI ESTRYDSII IE DAN W LO KRÓ 115 K R Ó L O W I E D ~ N I IW. S TE R Y D S E N O W I E 1 1 4 3. Unia kalmarska K R Ó L O W I E D ~ N I IW. S TE R Y D S E N O W I E M~ Ł G O R Z~ T~ I E R Y K V I I O M O R S K I K R Z Y S Z T O F I I I

Bardziej szczegółowo

Niniejsza wersja jest wersją elektroniczną Krajowej Oceny Technicznej CNBOP-PIB nr CNBOP-PIB-KOT-2017/ wydanie 1, wydanej w formie

Niniejsza wersja jest wersją elektroniczną Krajowej Oceny Technicznej CNBOP-PIB nr CNBOP-PIB-KOT-2017/ wydanie 1, wydanej w formie ń ń ż Ä Ä ż ń Ę Ę ľ Ä ŕ ż ń ř ő ő Ę ż ż ń Ę Ź ř ý ż É ż Ę ń ń ń Ę ľ ż Ż ń ż ż ż Ę ż ć ć ý ż Ę ż ż ý ć Ę ż ć ć ż Ę Ę Ę ż ż ć ź Ą Ł Ł Ł Ł ľ Ł Ł Ł ź ý ľ ż Ł ż Ł ń ý ż ż Ł Ł ý ľ Ł ż Ł Á Ż Ż Ł Ę Ź ż ż ż Á ż

Bardziej szczegółowo

1 Wynagrodzenie Wykonawcy zostanie podzielone na równe raty płatne cykliczne za okresy 2 tygodniowe w. okresie obowiązywania umowy.

1 Wynagrodzenie Wykonawcy zostanie podzielone na równe raty płatne cykliczne za okresy 2 tygodniowe w. okresie obowiązywania umowy. W Z Ó R U M O W Y N r :: k J Bk 2 0 1 5 Z a ł» c z n i k n r 4 A z a w a r t a w G d y n i d n i a :::::: 2 0 1 5 r o k u p o m i d z y G d y s k i m C e n t r u m S p o r t u j e d n o s t k» b u d e

Bardziej szczegółowo

- :!" # $%&' &() : & *+, &( -. % /0 ( 1 $+ #2 ( #2 ) !( # ;<= &( ) >- % ( &( $+ #&( #2 A &? -4

- :! # $%&' &() : & *+, &( -. % /0 ( 1 $+ #2 ( #2 ) !( # ;<= &( ) >- % ( &( $+ #&( #2 A &? -4 - :!" # $%&' &() : 1. 8 -& *+, &( -. % /0 ( 1 $+ #2 ( #2 ) 3 45 167-1.!( # ;- % ( &(- 17 #(?!@- 167 1 $+ &( #&( #2 A &? -2.!"7 # ;- % #&( #2 A &? -3.!( # ;

Bardziej szczegółowo

7 4 / m S t a n d a r d w y m a g a ± û e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu K U C H A R Z * * (dla absolwent¾w szk¾ ponadzasadniczych) K o d z k l a s y f i k a c j i z a w o d ¾ w i s p e c

Bardziej szczegółowo

Chorągiew Dolnośląska ZHP 1. Zarządzenia i informacje 1.1. Zarządzenia

Chorągiew Dolnośląska ZHP 1. Zarządzenia i informacje 1.1. Zarządzenia C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P W r o c ł a w, 3 0 l i s t o p a d a2 0 1 4 r. Z w i ą z e k H a r c e r s t w a P o l s k i e g o K o m e n d a n t C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI IN S P EKT OR A T OC H R ON Y ŚR ODOWIS KA W KR A KOWIE M 2 0 0 2 U RAPORT O STANIE ŚRODOWISK A W WOJ EWÓ DZ TWIE AŁ OPOL SK IM W ROK BIBLIOTEKA MON ITOR IN G U ŚR OD OW IS KA K r a k ó w 2003

Bardziej szczegółowo

1 8 / m S t a n d a r d w y m a g a ń e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu M E C H A N I K - O P E R A T O R P O J A Z D Ó W I M A S Z Y N R O L N I C Z Y C H K o d z k l a s y f i k a c j i

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI W UKŁADZIE OKRESOWYM

PIERWIASTKI W UKŁADZIE OKRESOWYM PIERWIASTKI W UKŁADZIE OKRESOWYM 1 Układ okresowy Co można odczytać z układu okresowego? - konfigurację elektronową - podział na bloki - podział na grupy i okresy - podział na metale i niemetale - trendy

Bardziej szczegółowo

MISKOLC. ubytovací katalóg. 1 www.hellomiskolc.hu

MISKOLC. ubytovací katalóg. 1 www.hellomiskolc.hu O í O OÓW OOWY 1 www í,, ý, ľ x š, í ť, čť, š š čý ý ľ, ý, ž ž,, ý č í Uč ľ, ň ý ľ í í í žť ť š ý ž ý č ž ý ô, š ď š í O 16 -í š äčš ž? ôž ť ž čť! ý ľ x č ý ť žť šť äčší žý ý í í ď, šš, č, í, í žčíš íš

Bardziej szczegółowo

7. Gottorpowie IE W ADOLF FRYDERYK 648 RPO GUSTAW III 656 TTO GUSTAW IV ADOLF 658 KAROL XIII 663 ECJI 7. GO IE SZW W LO KRÓ 647

7. Gottorpowie IE W ADOLF FRYDERYK 648 RPO GUSTAW III 656 TTO GUSTAW IV ADOLF 658 KAROL XIII 663 ECJI 7. GO IE SZW W LO KRÓ 647 6 4 6 7. Gottorpowie Ż D O L F F R Y D E R Y K G U S TŻ W I I I G U S TŻ W I VŻ D O L F KŻ R O L X I I I 6 4 7 KRÓLOWIE SZWECJI 7. GOTTOROWIE Adolf Fryderyk ANUJE W LATACH 1751 1771 648 O j c i e c- C

Bardziej szczegółowo

GREENMILL AQUASYSTEM: SYSTEM ZRASZACZY WYNURZALNYCH

GREENMILL AQUASYSTEM: SYSTEM ZRASZACZY WYNURZALNYCH G R E E N M I L L A Q U A S Y S T E M : S Y S T E M Z R A S Z A C Z Y W Y N U R Z A L N Y C H i M I K R O N A W A D N I A N I E. L I S T A A S O R T Y M E N T O W A z w y b r a n y m i p r o d u k t a

Bardziej szczegółowo

I V. N a d z ó r... 6

I V. N a d z ó r... 6 C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P Z a ł ą c z n i k 1 d o U c h w a ł y n r 2 2. / I X / 2 0 1 5 K o m e n d y C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e j Z H P z d n i a 0 8. 0 62. 0 1 5 r. P

Bardziej szczegółowo

P o ą c z e n i a j e d n o s t e k g o s p o d a r c z y c h d o t y c z ą c e j e d n o s t e k z n a j d u j ą c y c h s i ę p o d w s poónltnrą o

P o ą c z e n i a j e d n o s t e k g o s p o d a r c z y c h d o t y c z ą c e j e d n o s t e k z n a j d u j ą c y c h s i ę p o d w s poónltnrą o 2. O p i s w a> n i e j s z y c h s t o s o w a n y c h z a s a d r a c h u n k o w o: c i N a j w a> n i e j s z e z a s a d y r a c h u n k o w o: c i z a s t o s o w a n e p r z y s p o r z ą d z a

Bardziej szczegółowo

Władcy Skandynawii opracował

Władcy Skandynawii opracował W Ł~ D C Y S K~ N D Y N~ W I I K R Ó L O W I E D ~ N I IW. K J S O L D U N G O W I E 1 K R Ó L O W I E D ~ N I IW. K J S O L D U N G O W I E 2 Władcy Skandynawii G E N E~ L O G I~ K R Ó L Ó W D~ N O R

Bardziej szczegółowo

n a k r ę t e k Z, I I, I.

n a k r ę t e k Z, I I, I. H U T A W K A O G R O D O W A 2 - o s o b o w a t y p : J K S C 0 1 I N S T R U K C J A M O N T A V U I B E Z P I E C Z N E G O U V Y T K O W A N I A S z a n o w n i P a s t w o, D z i ę k u j e m y z

Bardziej szczegółowo

http://www.viamoda.edu.pl/rekrutacja/studia-podyplomowe_s_37.html

http://www.viamoda.edu.pl/rekrutacja/studia-podyplomowe_s_37.html O Strona 1/288 01-07-2016 09:00:13 F Strona 2/288 01-07-2016 09:00:13 E Strona 3/288 01-07-2016 09:00:13 R Strona 4/288 01-07-2016 09:00:13 T Strona 5/288 01-07-2016 09:00:13 A Strona 6/288 01-07-2016

Bardziej szczegółowo

Hufce 2.3. Podanie do wiadomości wyników wyborów

Hufce 2.3. Podanie do wiadomości wyników wyborów C h o r ą g i e w D o l n o l ą s k a Z H P W r o c ł a w, 3 1 g r u d z i e 2 0 1 5 r. Z w i ą z e k H a r c e r s t w a P o l s k i e g o K o m e n d a n t C h o r ą g w i D o l n o 6 l ą s k i e j Z

Bardziej szczegółowo

przedsięwzięcia kształceniowe i związane z pracą z kadrą

przedsięwzięcia kształceniowe i związane z pracą z kadrą S P R A W O Z D A N I E Z R E A L I Z A C J I P L A N U P R A C Y C H O R Ą G W I D O L N O 5 L Ą 5 K I E J 2 0 1 4 W 2 0 1 4 r o k u z a p l a n o w a n e b y ł y n a s t ę p u j ą c e p r z e d s i ę

Bardziej szczegółowo

8 6 / m S t a n d a r d w y m a g a ń e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu E L E K T R Y K K o d z k l a s y f i k a c j i z a w o d ó w i s p e c j a l n o ś c i d l a p o t r z e b r y n k

Bardziej szczegółowo

1 / m S t a n d a r d w y m a g a ń - e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu B L A C H A R Z Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy Kod z klasyfikacji zawodów

Bardziej szczegółowo

Zawód: złotnik-j u b il e r I Etap teoretyczny (część pisemna i ustna) egzaminu obejmuje: Z a kr e s w ia d om oś c i i u m ie j ę tnoś c i w ła ś c i

Zawód: złotnik-j u b il e r I Etap teoretyczny (część pisemna i ustna) egzaminu obejmuje: Z a kr e s w ia d om oś c i i u m ie j ę tnoś c i w ła ś c i 1 5 / m S t a n d a r d w y m a g a ń e g z a m i n m i s t r z o w s k i Z Ł O dla zawodu T N I K -J U B I L E R K o d z k l a s y f i k a c j i z a w o d ó w i s p e c j a l n o ś c i d l a p o t r z

Bardziej szczegółowo

Ę ż Ł ś ą ł ść ó ą ż ę ł Ł ś ą ś Ż ż ż ń ż ł ś ń ż żę Ł ż ó ń ę ż ł ńó ó ł ń ą ż ę ż ą ą ż Ń ż ż ż óź ź ź ż Ę ż ś ż ł ó ń ż ć óź ż ę ż ż ńś ś ó ń ó ś

Ę ż Ł ś ą ł ść ó ą ż ę ł Ł ś ą ś Ż ż ż ń ż ł ś ń ż żę Ł ż ó ń ę ż ł ńó ó ł ń ą ż ę ż ą ą ż Ń ż ż ż óź ź ź ż Ę ż ś ż ł ó ń ż ć óź ż ę ż ż ńś ś ó ń ó ś Ę Ł ś ą ł ść ą ę ł Ł ś ą ś Ż ł ś ę Ł ę ł ł ą ę ą ą Ń ź ź ź Ę ś ł ć Ź ę ś ś ś Ę ł ś ć Ę ś ł ś ą ź ą ą ą ą ą ą ą ą ś ą ęń ś ł ą ś Ł ś ś ź Ą ł ć ą ą Ę ą ś ź Ł ź ć ś ę ę ź ą Ż ć ć Ą ć ć ł ł ś ł ś ę ą łą ć

Bardziej szczegółowo

Technologia i Zastosowania Satelitarnych Systemów Lokalizacyjnych GPS, GLONASS, GALILEO Szkolenie połączone z praktycznymi demonstracjami i zajęciami na terenie polig onu g eodezyjneg o przeznaczone dla

Bardziej szczegółowo