WEWNĄTRZUSTNE POLIMEROWE ELEMENTY APARATÓW TLENOWYCH W OCENIE PŁETWONURKÓW RÓŻNYCH NARODOWOŚCI

Transkrypt

1 ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE Zaangażowanie Autorów A Przygotowanie projektu badawczego B Zbieranie danych C Analiza statystyczna D Interpretacja danych E Przygotowanie manuskryptu F Opracowanie piśmiennictwa G Pozyskanie funduszy Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med MEDSPORTPRESS, 2016; 3(4); Vol. 32, DOI: / X Katarzyna Mańka-Malara 1(A-F), Joanna Łuniewska 2(A-F), Anahit Hovhannisyan 2(A-F), Tomasz Kamiński 3(A,E,F), Dominika Gawlak 1(A-F) 1 Katedra Protetyki Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska 2 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze Protetyki Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska 3 Zakład Chirurgii Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska 1 Department of Prosthodontics, Medical University of Warsaw, Poland 2 Student Scienfitic Group, Department of Prosthodontics, Medical University of Warsaw, Poland 3 Department of Oral Surgery, Medical University of Warsaw, Poland Author s Contribution A Study Design B Data Collection C Statistical Analysis D Data Interpretation E Manuscript Preparation F Literature Search G Funds Collection WEWNĄTRZUSTNE POLIMEROWE ELEMENTY APARATÓW TLENOWYCH W OCENIE PŁETWONURKÓW RÓŻNYCH NARODOWOŚCI ASSESSMENT OF INTRAORAL POLYMER DIVING MOUTH- PIECES BY DIVERS OF VARIOUS NATIONALITIES Sowa kluczowe: nurkowanie, ustnik aparatu tlenowego, ochraniacze wewnątrzustne Key words: diving, diving mouthpieces, mouthguards, hygiene Streszczenie Wstęp. Aparaty tlenowe zaopatrzone w elastyczne elementy wewnątrzustne, są stosowane wymiennie przez kolejnych użytkowników. Rzadko kiedy są one dezynfekowane lub sanityzowane, co może prowadzić do bakteryjnych i wirusowych zakażeń w obrębie jamy ustnej. Celem pracy było porównanie stanu wiedzy płetwonurków różnych narodowości w zakresie możliwości stosowania odmiennych rodzajów ustników aparatów tlenowych i ich sanityzacji. Materiał i metody. W badaniu ankietowym płetwonurkowie różnych narodowości oceniali stosowanie odmiennych rodzajów ustników aparatów tlenowych oraz możliwości ich sanityzacji. Ankietę przeprowadzono wśród 419 nurków (246 polskich, 173 zagranicznych) o podobnym doświadczeniu związanym z nurkowaniem i w zbliżonym wieku. Wyniki. Na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego wykazano, że ustniki standardowe są znacznie częściej (93%) użytkowane przez polskich, natomiast typu boil and bite (23%), przez płetwonurków innych narodowości. Dodatkowo większa liczba obcokrajowców stosuje zabiegi higieniczne po użytkowaniu ustnika oraz częściej wymienia je na nowe. Wnioski. Stan wiedzy polskich płetwonurków w zakresie możliwości stosowania różnego rodzaju ustników aparatów tlenowych do nurkowania oraz odpowiedniej ich higieny jest niewystarczający. Zalecana jest edukacja płetwonurków przez lekarzy dentystów od - nośnie do prawidłowego użytkowania ustników aparatów tlenowych. Summary Word count: 3571 Tables: 2 Figures: 6 References: 13 Background. Breathing sets equipped with elastic mouthpieces are used interchangeably by many divers. Mouthpieces are rarely disinfected or sanitized, which may lead to bacterial and viral infections in the oral cavity. The aim of this work was to compare the state of knowledge of divers from various countries about availability of different types of diving mouthpieces and their sanitization methods. Material and methods. A survey was conducted among 419 divers (246 from Poland, 173 from other countries) at similar age and with similar experience in diving. Survey respondents assessed usage of various types of diving mouthpieces and ways of their sanitization. Results. The study found that standard mouthpieces are significantly more commonly used by Polish divers (93%), whereas boil and bite mouthpieces (23%) are much more frequently used by divers from other countries. Additionally, more divers from countries other than Poland follow hygienic procedures after mouthpiece usage more strictly and replace them more frequently. Conclusions. Awareness among divers on possible use of various types of diving mouthpieces and appropriate hygiene is insufficient. Education of divers by general dental practitioners about proper usage of diving mouthpieces is recommended. Adres do korespondencji / Address for correspondence Dominika Gawlak Warszawa, ul. Nowogrodzka 59 tel.: , dominikagawlak@gmail.com Otrzymano / Received r. Zaakceptowano / Accepted r. 173

2 Mańka-Malara K. i wsp. Porównanie stanu wiedzy płetwonurków w zakresie ustników aparatów tlenowych i ich sanityzacji Wstęp Podczas uprawiania różnych dyscyplin sportowych istnieje konieczność wprowadzania do jamy ustnej elementów wykonanych najczęściej z elastycznych ma - teriałów polimerowych, wywierających wpływ na struk - tury układu stomatognatycznego. Obecnie najczęś - ciej opisywanymi są, pełniące funkcję profilaktyczną, ochraniacze wewnątrzustne [1,2]. Niewątpliwie ich stosowanie jest niezbędne podczas uprawiania ekstremalnych, zespołowych i kontaktowych dyscyplin spor towych, ale są także zalecane podczas wszelkiej, również rekreacyjnej, aktywności fizycznej. Ze względu na niską cenę, sportowcy najczęściej korzystają z ochraniaczy standardowych, dostępnych w sklepach z artykułami sportowymi. Efektem tego jest brak profesjonalnej kontroli ze strony lekarzy dentystów nad jakością wprowadzanych do jamy ustnej aparatów, nie odpowiednie ich przechowywanie oraz nieskutecz - nie przeprowadzane zabiegi higieniczne. Samo dzielne, najczęściej nieprawidłowe, formowanie przez sportowców w jamie ustnej ochraniaczy typu boil and bite oraz brak dostatecznych informacji w zakresie higienicznego postępowania podczas ich użytkowania, mogą skutkować narastającymi zaburzeniami czynnościowymi w obrębie narządu żucia oraz zasiedlaniem jamy ustnej przez bakterie namnażające się na materiałach elastycznych o różnej porowatości i związanej z nią nasiąkliwości [3]. Dostępne w tej kwestii piśmiennictwo wskazuje, że wiedza zawodników użyt - kujących ochraniacze wewnątrzustne na temat ich sa nityzacji jest niewystarczająca [4,5]. Rossi i wsp. [5,6] podkreślają, że wielu sportowców przechowuje ochraniacze wewnątrzustne razem z innym sprzętem sportowym (kaski, maski), co sprzyja ich kontaminacji przez liczne mikroorganizmy bakterie, wirusy i grzyby. Wśród najczęściej występujących patogenów wymienia się gram dodatnie Staphylococcus spp. oraz Micrococcus spp. Streptococcus Aureus ozna czo - no natomiast na 4% badanych ochraniaczy. Wśród zasiedlających je grzybów dominują Candida parapsilosis, Rhodotorula mucilaginosa oraz Penicillinum cbrysogenum i Cocbliobolus. Obecność tych drobnoustrojów w jamie ustnej może prowadzić do powstawania zapaleń błony śluzowej o charakterze hiperkeratozy, owrzodzeń i zmian rumieniowatych [6,7]. Zmiany te mogą powstawać także w obrębie jamy ustnej osób użytkujących innego rodzaju elastyczne elementy wew - nątrzustne. Narażeni są na nie między innymi płetwonurkowie stosujący aparaty tlenowe. Ustniki tych urządzeń umożliwiające przepływ powietrza, podobnie jak ochraniacze sportowe, są dostępne jako: stan dardowe, typu boil and bite formowane przez pacjenta po rozgrzaniu w ciepłej wodzie oraz indywidualnie wykonywane przez lekarza dentystę. Wszystkie one wywierają wpływ na tkanki jamy ustnej [8,9,10]. Dodatkowo Glass i wsp. [11] w swoich badaniach wy - kazali, że użytkowanie niewłaściwie oczyszczanych ustników może być przyczyną chorób ogólnoustrojo- Backgrund Various sports disciplines require wearing in the oral cavity devices usually made from elastic polymer materials, which have an effect on the stomatogna - thic system structures. Currently, the most commonly described devices are preventive intraoral mouthguards [1,2]. Their use is undoubtedly necessary in extreme, team and contact sports disciplines, but they are also recommended during any physical activity, including recreational. As a result of low price, athletes use standard mouthguards that are available at sports retailers. This leads to lack of professional den - tal control supervision on the oral appliance quality, inappropriate storing and ineffective hygienic procedures. Self and usually incorrect adaptation of boil and bite mouthguards by athletes and insufficient information on hygiene maintenance can lead to increasing functional disorders in the masticatory system by bacteria proliferating on elastic materials, which have varied porosity and, consequently, absorbability [3]. Available literature indicates that athletes knowledge on mouthguard sanitization is insufficient [4,5]. Rossi et al. emphasize that many athletes store mouthguards together with their sports equipment (helmets, masks), which facilitates contamination with numerous microbiota bacteria, viruses and fungi. The most commonly mentioned pathogens include gram-positive Staphy - lo coccus spp. and Micrococcus spp. Staphylococcus aureus was identified in only 4% of investigated mouth - guards. The most commonly detected fungi include Candida parapsilosis, Rhodotorula mucilaginosa, Pe - ni ci lli num chrysogenum and Cochliobolus [5] Pre - sence of these microbiota in the oral cavity can lead to mucositis in the form of hyperkeratosis, ulcerations and erythematous lesions [6,7]. Such oral lesions can also occur in people using other types of intraoral appliances. Scuba divers are one group susceptible to such irritations. Mouthpieces are parts of breathing sets which ensure air flow and, just like mouthguards, are available as various types: standard, boil and bite - adapted by the user after preheating in warm water, and individual, which are prepared by the dentist. All mouthpieces have an effect on oral tissues [8,9,10]. In addition, Glass et al. demonstrated that using inappropriately cleaned mouthpieces can lead to systemic diseases due to aspiration of moulds from their surface [11]. Daily sanitization in appropriate disinfectants significantly decreases the amount of colonizing microflora [6,7,12]. When using acrylic resin mouthpieces, it is recommended to disinfect them in a solution made with effervescent denture cleaning tablets, which prevents HSV-1 infections [12]. Some authors recommend single usage of boil and bite mouthpieces or replacing them every week, as this involves low costs and significantly reduces risk of oral infections [11]. The objective was to compare knowledge among divers of various nationalities on different types of bre - 174

3 Mańka-Malara K. et al. Compare the state of knowledge of divers about diving mouthpieces and their sanitization methods wych, wywołanych aspiracją pleśni obecnej na ich po - wierzchni. Codzienna ich sanityzacja w odpowiednich płynach dezynfekujących w znacznym stopniu zmniej - sza ilość zasiedlającej je mikroflory [6,7,12]. W przypadku stosowania ustników wykonanych z żywic akrylowych, zaleca się ich dezynfekcję w roztworze z rozpuszczoną tabletką do czyszczenia protez, co zapobiega zakażeniom wirusem HSV-1 [12]. Niektórzy autorzy polecają stosowanie ustników typu boil and bite jednorazowo lub ich wymianę po tygodniu, jako uzasadnienie podając ich niski koszt oraz znaczne zmniejszenie ryzyka zakażenia jamy ustnej [11]. Celem pracy było porównanie stanu wiedzy płetwonurków różnych narodowości w zakresie rodzajów ustników aparatów tlenowych użytkowanych podczas nurkowania oraz możliwości utrzymywania ich higieny. Materiał i metody Badanie przeprowadzono metodą ankiety internetowej wśród 419 płetwonurków, w tym 246 osób po - chodzących z Polski i 173 z innych państw. W celu uzyskania porównywalności grup ankietowanych z Polski i pozostałych pod względem wieku, z analiz wykluczono osoby powyżej 59 r.ż. (27 osób, w tym 2 osoby z Polski). Analizowano wiedzę i nawyki jedynie osób o przynajmniej średnim doświadczeniu w nurkowaniu (wykluczono osoby o najniższym łącznym czasie nurkowania). Wskaźnik CzN (czas nurkowania) obliczono jako iloczyn średniej liczby dni w roku spędzanej na nurkowaniu i liczby lat nurkowania (Tab. 1). Z analiz wykluczono osoby, których CzN wynosił mniej niż 50 (nurkowały intensywnie, ale jedynie od roku, bądź nurkowały od kilku lat, ale jedynie przez kilka dni w roku). Ostatecznie w analizach uwzględniono 157 polskich oraz 121 zagranicznych płetwonurków w wieku lat. Ankieta zawierała pytania dotyczące rodzaju stosowanego ustnika i czasu jego posiadania, sposobu i częstotliwości sanityzacji, świadomości możliwości wykonania ustników innych niż standardowe oraz częstotliwości i przyczyn wymiany posiadanego ustnika. W analizach zebranych danych zastosowano testy χ², umożliwiające porównanie rozkładów zmiennych pomiędzy grupami. at hing apparatus mouthpieces and options for maintaining hygiene. Material and methods The study in the form of an internet survey was performed among 419 divers, including 246 subjects from Poland and 173 from other countries. In order to ensure comparability of investigated groups from Po - land and other countries in terms of age, people aged above 59 were excluded from analysis (27 persons, including 2 from Poland). Knowledge and habits were analysed only in subjects with at least intermediate experience in diving (persons with lowest total time of diving were excluded). TD ratio (Time of Diving) was obtained by multiplying the mean annual number of days spent diving by years of practicing diving (Tab. 1). Persons with a TD below 50 (those who dive frequently, but for just one year, or those who have been diving for a few years, but only a few days yearly) were excluded from analysis. Finally the analysis included 157 divers from Po - land and 121 from other countries in age range The questionnaire (see appendix) included questions on the type of mouthpiece used, its usage time, method and frequency of sanitization, awareness of preparing mouthpieces other than standard ones, and the frequency and reasons of mouthpiece repla - cement. Obtained data were analyzed using χ² tests comparing distribution of variables between groups. Tab. 1 Liczba lat i dni przyjęta do wskaźnika CzN Czas Nurkowania Tab. 1. Years and days used assumed to determine Time of Diving (TD) ratio 175

4 Mańka-Malara K. i wsp. Porównanie stanu wiedzy płetwonurków w zakresie ustników aparatów tlenowych i ich sanityzacji Tab. 2 Charakterystyka grup analizowanych w badaniu Tab. 2. Characteristics of study groups Wyniki Grupy nurków polskich i zagranicznych nie różniły się istotnie statystycznie wiekiem ani doświadczeniem w nurkowaniu, mierzonym zarówno liczbą lat, jak i liczbą dni rocznie spędzanych na uprawianiu tej dyscypliny. Wskaźnik zagregowany (CzN; Tab. 2) także nie wykazał istotnych różnic. Liczba kobiet wyniosła 36 (23%) w grupie płetwonurków polskich, a wśród in nych narodowości 41 kobiet (34%). Grupy nie różniły się istotnie statystycznie rozkładem płci (χ² (3, N=278)=5.36, p=0,021). Osoby biorące udział w badaniu były w wieku od 18 do 59 lat. Średnia wieku w obu grupach była podobna i wynosiła lat. Ankietowani porównywalnie w obu grupach trenowali nurkowanie około 6 lat, przez około 40 dni w roku i zdobyli porównywalne doświadczenie w tej dziedzinie. Częstość stosowania poszczególnych rodzajów ustników w badanych grupach przedstawia Ryc. 1. W obu grupach najczęściej stosowane były ustniki standardowe (93% i 76% odpowiedzi), jednak w grupie nurków zagranicznych znacznie częściej niż w grupie nurków polskich użytkowane były ustniki typu boil and bite (23% do 5%, (χ² (5, N=278)=19,27, p< 0,001). Results There were no statistically significant differences between the Polish group and other countries group in terms of age, years of experience in diving, measured both as years and annual number of days spent practicing this discipline. The aggregate index (TD; Tab. 2) neither showed significant differences. The number of women among Polish divers was 36 (23%) and 51 (34%) in other countries. No statistically significant differences in terms of sex distribution were found (χ² (3, N=278)=5.36, p=0.021). Study participants were aged between 18 and 59. Mean age was years and was similar in both groups. Respondents were comparable and had prac ti - ced diving for approx. 6 years, for approx. 40 days an - nu ally and achieved comparable experience in this field. Frequency of using specific mouthpiece types in the study groups is presented in Fig. 1. Standard mouth - pieces were the most common ones in both groups (93% and 76%), but divers from other countries used boil and bite mouthpieces significantly more frequent ly than Polish divers (23% vs. 5%, (χ² (5, N=278)=19.27, p<0.001). Divers who used individual mouthpieces constituted a very small group. Ryc. 1. Rodzaj użytkowanego ustnika do nurkowania Fig. 1. Type of used diving mouthpiece 176

5 Mańka-Malara K. et al. Compare the state of knowledge of divers about diving mouthpieces and their sanitization methods Ryc. 2. Stan wiedzy zakresie możliwości stosowania różnego rodzaju ustników Fig. 2. State of knowledge on the availability of various mouthpieces Ryc. 3. Okres użytkowania własnego ustnika Fig. 3. Usage period of mouthpieces Osoby posiadające ustniki wykonane indywidualnie stanowiły bardzo małą grupę. Stan wiedzy polskich płetwonurków w kwestii mo - ż liwości stosowania ustników typu boil and bite (χ² (3, N=278)=61,57, p<0,001) lub indywidualnych (χ² (3, N=278)=15,93, p<0,001) znacznie negatywnie od - biega od świadomości badanych innych narodowości (Ryc. 2). Dodatkowo jedynie 11% ankietowanych Po - laków i 29% płetwonurków innych narodowości słyszało o możliwości wykonania indywidualnego ustnika u lekarza dentysty. Liczba osób użytkujących własne ustniki, w większości od ponad 3 lat (χ² (5, N=278)=8,25, p=0,007), (Ryc. 3), była podobna w obu ankietowanych grupach (69 i 75%). Dane na temat częstotliwości wy - mia ny posiadanego ustnika przedstawiono na Ryc. 4 (różnica nieistotna statystycznie, χ² (7, N=199)=4,19, p=0,080). Przez większość osób jest on wymieniany co kilka lat (41% w obu grupach). Liczna grupa Po - laków użytkuje stale ten sam ustnik (33% do 26%). The knowledge of Polish divers on boil and bite (χ² (3, N=278)=61.57, p<0.001) and individual mouth - pieces (χ² (3, N=278)=15.93, p<0.001) was significant - ly poorer as compared to other nationalities (Fig. 2). In addition, only 11% respondents from Poland and 29% of other nationalities had ever heard about individual mouthpieces prepared by dentists. The number of persons using their own mouthpieces, in majority for more than 3 years (χ² (5, N=278) =8.25, p=0.007) (Fig. 3) was similar in both groups (69% and 75%). Data on frequency of replacing mouthguards is presented in Fig. 4 (no statistical significan - ce, χ² (7, N=199)=4.19, p=0.080). Most respondents re placed them once in a few years (41% in both groups). Large percentage of Polish divers used the same mouthpiece without replacing it (33% versus 26%). The next question concerned reasons for buying a new mouthpiece (χ² (7, N=199)=28.46, p<0.001, Fig. 5). Mouthguards were most commonly replaced due to unpleasant taste and smell (other countries 56%, 177

6 Mańka-Malara K. i wsp. Porównanie stanu wiedzy płetwonurków w zakresie ustników aparatów tlenowych i ich sanityzacji Ryc. 4. Częstotliwość wymiany ustnika na nowy Fig. 4. Frequency of mouthpiece replacement Ryc. 5. Przyczyny wymiany ustnika na nowy Fig. 5. Reasons for mouthpiece replacement Ryc. 6. Sposób sanityzacji ustnika Fig. 6. Method of mouthpiece sanitization 178

7 Mańka-Malara K. et al. Compare the state of knowledge of divers about diving mouthpieces and their sanitization methods Kolejne pytania ankietowe dotyczyły przyczyn za - ku pu nowych ustników (χ²(7, N=199)=28,46, p<0,001, Ryc. 5). Najczęściej były one wymieniane z powodu nieprzyjemnego smaku i zapachu (zagraniczni 56%, Polacy 34% odpowiedzi) oraz całkowitej utraty funkcji (zagraniczni 23%, Polacy 33%). Zaled wie co dziesiąty ankietowany z obu grup wymienia ustnik regularnie. Ostatnia część ankiety wykazała, że ponad połowa płetwonurków w obu grupach jako jedyną metodę sanityzacji stosuje przepłukiwanie wodą (64% polskich i 68% zagranicznych nurków), a większość Po - laków (20%) nie oczyszcza go wcale. Osoby stosujące preparaty dezynfekcyjne, szczotkę, pastę do zę - bów lub mydło, w obu grupach stanowiły mniej niż 10% (Ryc. 6). Dyskusja Wszelkiego rodzaju uzupełnienia stomatologiczne wprowadzane do jamy ustnej wywierają wpływ na jej struktury. Najlepiej poznane są pod tym względem protezy zastępujące utracone tkanki układu stomatognatycznego. Od niedawna badane jest także od dzia - ływanie w tej okolicy polimerowych elementów stosowanych podczas uprawiania różnych dyscyplin sportowych [1,2,8,9]. Przede wszystkim są to ochraniacze wewnątrzustne i ustniki aparatów tlenowych za - pew niające dopływ tlenu podczas nurkowania. Licz - ne publikacje z ostatnich lat wykazały możliwość in - fekcji krzyżowych podczas ich użytkowania bez przeprowadzania podstawowych zabiegów higienicznych, zwłaszcza w sytuacjach wielorazowego stosowania przez kolejnych płetwonurków [8,9,10,13]. Z prezentowanych obecnie badań wynika, że ponad 25% an - kie towanych nie posiada własnego ustnika, przez nie - licznych jest on wymieniany regularnie, a pozostali czynią to co kilka lat, po pojawieniu się nieprzyjemnego smaku lub zapachu, świadczących o znacznym zasiedleniu jego powierzchni przez drobnoustroje. W kolejnych publikacjach wykazano niewystarczającą świadomość sportowców i płetwonurków na temat sanityzacji i przechowywania użytkowanych przez nich uzupełnień polimerowych ochraniaczy i ustników aparatów tlenowych [4,5,7,11]. W obecnie prezentowanych badaniach co piąty polski płetwonurek przyznał, że w ogóle nie oczyszcza ustnika, większość ankietowanych jako metodę sanityzacji stosuje przepłukiwanie wodą, co nie likwiduje mikroflory bakteryjnej, grzybiczej i skutkuje częstymi zakażeniami wirusami opryszczki [12,13]. W piśmiennictwie propagowane jest przeprowadzanie zabiegów higienicznych zarówno tradycyjnych, jak i nietypowych uzupełnień stomatologicznych, m.in. ochraniaczy wewnątrzustnych i ustników aparatów tlenowych [12]. Zalecane jest w tym celu regularne stosowanie tabletek, płynów i lamp do dezynfekcji, co zapobiega powstawaniu zmian za - palnych błony śluzowej jamy ustnej [6,7,11]. Poland 34%) and complete loss of function (other na - tionalities 23%, Poland 33%). Only 1 out of every 10 respondents replaced their mouthpiece regularly. The last part of the survey showed that more than a half of divers in both groups used water rinsing as the only sanitization method (64% in the Polish group, 68% in other nationalities), while many Polish divers (20%) did not clean their mouthpieces at all. Subjects using disinfectants, toothbrushes, toothpaste or soap constituted less than 10% in both groups (Fig. 6). Discussion All dental restorations placed in the oral cavity have an effect on its structures. Most extensive knowledge has been gained in this respect on prostheses, which replace lost tissues of the stomatognathic system. Recently research has been conducted also on the effect of polymer elements used during various sports activities on this area [1,2,8,9]. Studies are focused mainly on intraoral mouthguards and breathing set mouthpieces, which ensure oxygen flow during diving. Numerous publications from recent years have shown that cross-infection can occur when basic hy - gienic procedures are not followed, especially when mouthpieces are used many times by subsequent di - vers [8-10,13]. The present study shows that more than 25% respondents did not have their own mouthpiece, few of them replaced them on a regular basis, while the remaining ones did so once in a few years due to unpleasant taste or smell, which signifies considerable colonization by microorganisms. Other publications have demonstrated insufficient awareness among athletes and divers of sanitization and storage of polymer restorations mouthguards and mouthpieces [4,5,7,11]. In the present study, one out of five Polish divers admitted they did not clean their mouthpiece at all, while most respondents used water rinsing for sanitization, which does not eliminate bacterial and fungal microflora and results in frequent herpes virus infections [12,13]. Literature promotes hygiene maintenance for both traditional and untypical oral restorations, including intraoral mouthguards and breathing mouthpieces [12]. Tablets, li - quids and disinfection lamps are recommended for these purposes as they prevent inflammatory lesions of the oral mucosa [6,7,11]. 179

8 Mańka-Malara K. i wsp. Porównanie stanu wiedzy płetwonurków w zakresie ustników aparatów tlenowych i ich sanityzacji Wnioski 1. Stan wiedzy polskich płetwonurków w zakresie możliwości stosowania różnego rodzaju ustników aparatów tlenowych do nurkowania oraz odpowiedniej ich higieny jest niewystarczający. 2. Zalecana jest edukacja płetwonurków przez lekarzy dentystów odnośnie do prawidłowego użytkowania ustników aparatów tlenowych, gdyż brak prawidłowej dezynfekcji ustników oraz regularnej ich wymiany może powodować powstawanie za - każeń lub infekcje krzyżowe wirusem opryszczki. Conclusions 1. State of knowledge among Polish divers on various types of diving set mouthpieces and their ap - propriate hygiene is inadequate. 2. Dentists should educate divers about on appro - priate mouthpiece usage, as failure to appropria - tely disinfect them and replace them on a regular ba sis can lead to infections and cross-infections with herpes virus. Piśmiennictwo / References 1. Gawlak D, Mierzwińska-Nastalska E, Mańka-Malara K, Kamiński T. Comparison of usability properties of custommade and standard self-adapted mouthguards. Dental Traumatology 2014; 30(4): Gawlak D, Mierzwińska-Nastalska E, Mańka-Malara K, Kamiński T. Assessment of custom and standard, selfadapted mouthguards in terms of comfort and users subjective impressions of their protective function. Dental Traumatology 2015; 31(2): Gawlak D, Mańka-Malara K, Mierzwińska-Nastalska E, Waśniewski B, Ryszkowska J. Comparison of the hard - ness, energy absorption and water absorbability of polimeric materials used in the manufacture of mouthguards. Dental and Medical Problems 2015; 52(1): Namba EL, Strapasson A, Jarzynski J, Pusgley Baratto S, Tomazinho PH. Sanitization of sports mouthguards. RSBO 2013; 10(1): Rossi GD, Lisman P, Leyte-Vidal MA. A Preliminary Report of Structural Changes to Mouthguards During 1 Season of High School Football. Journal of Athletic Trainining 2007; 42(1): Glass RT, Conrad RS, Köhler GA, Warren AJ, Bullard JW. Microbiota Found in Protective Athletic Mouthguard. Sports Health 2011; 3(3): Glass RT, Conrad RS, Wood CR et al. Protective Athletic Mouthguards: Do They Cause Harm? Sports Health 2009; 1(5): Hobson RS, Newton JP. Dental evaluation of scuba diving mouthpieces using a subject assessment index and radiological analysis of jaw position. British Journal of Sports Medicine 2001; 35(2): Ingervall B, Warfvinge J. Activity of orofacial musculature during use of mouthpieces for diving. Journal of Oral Rehabilitation 1978; 5(3): Hobson RS. Airway efficiency during the use of scuba diving mouthpieces. British Journal of Sports Medicine 1996; 30(2): Glass RT, Wood CR, Bullard JW, Conrad RS. Possible disease transmission by contaminated mouthguards. General Dentistry 2007; 55(5): Glass RT, Bullard JW, Conrad RS, Blewett, EL. Evaluation of the sanitization effectiveness of a denture-cleaning product on dentures. Quintessence International 2004; 35(3): Potasman II, Pick N. Primary herpes labialis acquired during scuba diving course. Journal of Travel Medicine 1997; 4(3):