DLACZEGO MŁODE DĘBY NIE PRZYRASTAJĄ, CZYLI O NEGATYWNYM WPŁYWIE ŚWIERKA NA SIEDLISKO
|
|
- Daniel Janicki
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVI NR 1/2 WARSZAWA 2005: ANDRZEJ HARASIMIUK \ JERZY GROBLEWSKI2 DLACZEGO MŁODE DĘBY NIE PRZYRASTAJĄ, CZYLI O NEGATYWNYM WPŁYWIE ŚWIERKA NA SIEDLISKO WHY THE YOUNG OAKS DO NOT GROW? ON THE SPRUCE NEGATIVE IMPACT ON FOREST SITE 1Zakład Geoekologii, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, UW; 2 Leśnictwo Sarnia Góra, Nadleśnictwo Lidzbark Welski A bstract: The conditions o f extremely small height increment o f oak trees were described. The spruces were dominant trees before new oaks plantation. The samples o f plant and soil material were taken from spruce, poorly growing oak, and another oak plantations. Concentration o f aluminum (2-14 g Al kg-1 o f soil - in 20% HC1) under spruce and oak plantation was very high and 5-10 times higher then concentration o f Ca, Mg or K. In top layers o f soils heavy metals were accumulated. The Pb, Zn and Ni concentration reached over 10 mg kg_l o f soil. Especially high concentration o f heavy metals were noticed under feeble oak plantation. Słowa kluczow e: dąb, świerk, mikroelementy, siedliska i gleby leśne. K ey w ords: oak, spruce, microelements, forest sites and soils. WSTĘP W trakcie przebudowy drzewostanów w leśnictwie Sarnia Góra (ok. Lidzbarka Welskiego) zaobserwowano skrajnie niskie przyrosty sadzonek dębu. Pomimo że sadzonki i siedliska nie różniły się w znaczący sposób, 4 5-letnie dęby miały wymiary podobne do 2-3-letnich w innych nasadzeniach. Poszukując przyczyn niskich przyrostów dębu, dokonano porównawczej analizy siedlisk. Siedliska reprezentowały typ zbliżony do lasu mieszanego świeżego, z glebą rdzawą brunatną [Klasyfikacja 2000]. Ze względu na dobre warunki troficzne możliwe było, w przeszłości, prowadzenie dość swobodnej polityki nasadzeń. Z powyższego względu, na badanym obszarze występują obok siebie drzewostany sosnowe, świerkowe, dębowe i różne warianty drzewostanów mieszanych. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku dokonano próby przebudowy drzewostanów
2 68 A. Harasimiuk, J. Groblewski w kierunku ich większej naturalizacji [Bellon i in. 1998, Rykowski i in. 1999]. Sadzono przede wszystkim dęby osiągając dobre rezultaty. Nasadzenia dębowe trafiały na siedliska o różnej przeszłości. Były to siedliska zajęte wcześniej głównie przez sosnę lub świerk i z tego względu podlegały przebudowie. W warunkach polowych stwierdzono podobieństwo pomiędzy ph gleby analizowanego nasadzenia słabo przyrastających dębów i okolicznych świerczyn (świerkowy drzewostan poprzedzał nasadzenie dębu). Postawiono wstępną hipotezę uzależniającą kondycję młodych dębów od rodzaju drzewostanu poprzedzającego obecne nasadzenie. Do analiz wybrano reprezentatywne poletka badawcze. MATERIAŁY I METODY W 2001 roku pobrano próbki roślin i gleb z poletek reprezentujących: A) uprawę dębu, niewykazującego przyrostów, posadzonego w 1998 roku na stanowisku poświerkowym; pododdział 230f, ź glebą rdzawą brunatną [Klasyfikacja gleb leśnych Polski 2000], wytworzoną z piasku słabogliniastego, przechodzącego na głębokości 120 cm w piasek luźny ze żwirem, B) kilkuletnie nasadzenie dębów (z 1995 roku) w gnieździe ok. 130-letnich sosen; pododdział 190a, z glebą rdzawą brunatną wytworzoną z piasku luźnego ze żwirem, C) nasadzenie dębu z roku 2000, na stanowisku po brzozie z grabem; pododdział 2431, z glebą rdzawą brunatną wytworzoną z piasku słabogliniastego z domieszką żwiru, ppdścielonego od głębokości 120 cm piaskiem luźnym, D) świerczynę w wieku ok. 40 lat; pododdział 202f, z glebą rdzawą brunatną wytworzoną z piasku luźnego, E) dęby w wieku 45 lat; pododdział 20 lc, z glebą rdzawą brunatną wytworzoną z piasku luźnego, przechodzącego na głębokości 70 cm w piasek luźny ze żwirem. W pobranych próbkach gleb i roślin oznaczono: ph (H20 i KC1), N-ogółem, P-ogółem, wykorzystując standardowe metody analizy chemicznej [Ostrowska 1991]. W wyciągach: 10% HC1 z roślin i 20% HC1 z gleb, oznaczono szereg pierwiastków: K, Ca, Mg, Al, Fe, Mn i metale ciężkie - metodą ICP-MS. Uziarnienie określono organoleptycznie. WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA Warunki migracji i akumulacji elementów Pod względem pionowego rozkładu wartości ph stwierdzono dwudzielność badanych profili glebowych. Wyraźne zmiany niezwiązane z naturalnym przemieszczaniem substancji i różnicami w wykształceniu poziomów genetycznych gleb obserwowano na głębokości od cm. Dwudzielność, uwarunkowana budową geologiczną, zaznaczyła się szczególnie na stanowisku E (dęby w wieku 45 lat), gdzie w podścielającym utworze stwierdzono ph (KC1) osiągające 8,0, podczas gdy w poziomach nadległych ph (KC1) wahało się od 3,5 do 5,0. Siedliska zajęte przez drzewostany
3 O negatywnym wpływie świerka na siedlisko 69 iglaste lub przez nasadzenia po drzewostanach iglastych wykazywały ph (KC1) zbliżone do 3,5-4,0 w powierzchniowych poziomach glebowych. Najniższe ph (2,73) zanotowano w poziomie próchnicznym nasadzenia dębowego na stanowisku poświerkowym (A). Poziomy mineralne gleb wykazywały nieco wyższe ph w granicach 4,0-4,5. Porównanie ściółek wyraźnie wskazuje na mniejsze zakwaszenie ściółki pod drzewostanami liściastymi, której ph (ok. 5,0) było o ponad jednostkę wyższe niż ściółki pod drzewostanem iglastym lub poiglastym (tab. 1). Zwraca uwagę wyraźna odrębność przebiegu ph w świerczynie, gdzie wyraźnie widoczna jest część profilu pozostająca pod zakwaszającym wpływem igliwia świerka oraz w dębinie, w której nie dochodzi do tak wyraźnych kontrastów. Liście dębu, jak i igły świerka są miejscem akumulacji pierwiastków biofilnych (NPK). Ich zawartości w suchej masie liści przekraczały trzykrotnie zawartości w ściółce, co świadczy o zakresie uwalniania do gleby substancji odżywczych z liści i igieł. Zauważalne jest obniżenie ilości potasu w poziomie próchnicznym, zarówno w stosunku do poziomu ściółki, jak i poziomu wzbogacenia oraz utrzymywanie się podobnej ilości fosforu w poziomie próchnicznym i poziomie wzbogacenia. Przy niskim ph poziomu próchnicznego świadczy to o daleko posuniętej degradacji tego poziomu. Nie jest on obecnie naturalnym magazynem mineralnych substancji odżywczych, akumuluje jedynie substancje pochodzenia organicznego (węgiel i azot) dostarczane do gleby przez rośliny z opadem liści i igieł. Badania wykazały podwyższone zawartości glinu (wyciąg w 20% HC1) zarówno w świerczynach, jak i w badanej uprawie dębów, w dolnej części profilu glebowego. Wysoki poziom zakwaszenia (wskaźnik ph w KC1 spadał niekiedy poniżej 3,5), warunkował uwalnianie toksycznego glinu [Martin, Courtney 1982, Haridasan i in. 1986, Benasova, Śucha 1998, Janowska 1999]. Mimo niewielkiego wzrostu ph w głąb profilu następował wzrost zawartości glinu. W konsekwencji zarówno stężenia glinu (2,0^4,0 g Al kg-1 gleby), jak i żelaza (3,0-5,0 g Fe kg 1 gleby) przewyższały 5-10 razy stężenia Ca, Mg czy K. W porównaniu z glebami rdzawymi badanymi w Puszczy Kampinoskiej [Konecka-Betley i in. 1999, Janowska 1999] ilości glinu w 20% HC1 były w przypadku leśnictwa Sarnia Góra ok. 3-krotnie wyższe, co wynikało z różnic w litologicznym wykształceniu podłoża. W powierzchniowych poziomach genetycznych gleby doszło do akumulacji metali ciężkich. Zawartości niklu i ołowiu przekraczały kilkanaście mg kg-1 gleby, a cynku - kilkadziesiąt mg kg-1. Największe ilości metali ciężkich odnotowano w feralnej uprawie dębów na stanowisku doświadczalnym. Jakkolwiek w przypadku metali ich rola jako pierwiastków życia lub śmierci jest pojęciem względnym [Rosada 1999], to analizując ich zawartość na tle stopni zanieczyszczeń gleb [Kabata-Pendias 1995] można je zakwalifikować do następujących kategorii: Cd: najczęściej kategoria 0 (gleby o naturalnej zawartości), sporadycznie I stopień zanieczyszczenia (gleby o podwyższonej zawartości), który spotykamy w najgłębszych poziomach na stanowiskach ze świerkiem i w poziomach powierzchniowych na stanowiskach z dębami. Co: we wszystkich profilach stopień 0.
4 70 A. Harasimiuk, J. Groblewski TABELA 1. Podstawowe właściwości badanych profili glebowych i materiału roślinnego TABLE 1. Main properties o f soil profiles and plant material Stanowisko, poziomy glebowe i głębokość Site, soil horizons and depth [cm] Strata* Loss* [%] ph (H20 ) ph (KCD N og N tot. P og. P tot. K og. К tot. Ca Mg A1 Fe [g* kg"1] 20% HC1 [ g kgf1] A) Nasadzenie dębów z 1998 r. na stanowisku poświerkowym - A) oak planted iin 1998, after spruce Liście świeże 95,4 4,45 4,02 12,0 1,82 5,72 7,73 0,63 0,37 0,37 Leaves, fresh О ,2 4,68 3,72 9,5 0,62 1,88 1,38 0,66 2,49 4,69 ABr ,4 3,37 2,73 1,6 0,40 0,49 0,32 0,39 2,75 5,31 ABr 2, ,5 4,37 3,95 0,3 0,24 0,58 0,24 0,60 4,28 5,95 BvBbrl ,4 4,60 4,20 0,4 0,28 0,90 1,68 2,29 13,66 1,83 BvBbr ,6 5,25 4,03 0,3 0,25 0,82 1,58 2,48 11,97 1,75 BvBbr ,4 4,87 4,16 0,2 0,25 1,22 1,14 2,23 10,00 1,47 С ,7 4,51 4,15 0,2 0,22 0,95 1,31 1,98 7,19 9,24 В) Nasadzenia dębów z 1995 roku w gnieździe 130-letnich sosen B) Oak planted in 1995, after 130 years old pine ,4 3,85 3,04 2,2 0,41 0,43 1,48 0,35 1,99 3,78 ABr ,8 3,85 3,38 0,1 0,34 0,40 0,27 0,38 2,55 4,99 BvBbr ,1 4,25 4,14 0,7 0,23 0,46 0,24 0,43 2,29 4,36 С ,6 5,20 4,36 0,3 0,18 0,37 0,19 0,24 0,97 2,72 С) Nasadzenie dębu z 2000 roku, na stanowisku po brzozie z grabem C) Oak planted in 2000, after birch and hornbeam ,5 5,42 4,75 2,2 0,53 0,76 1,34 0,64 2,84 4,36 ABr ,5 4,65 3,72 0,5 0,36 0,47 0,35 0,52 3,42 4,93 BvBbr ,4 5,13 4,40 0,2 0,35 0,62 0,22 0,48 2,94 4,42 С ,6 5,92 4,62 0,4 0,15 0,46 0,24 0,28 1,20 2,83 D) Świerczyna w wieku 40 lat - D) Spruce 40 years old Igły - Needles świeże - fresh 94,7 4,11 3,95 14,4 1,60 6,72 8,26 0,96 0,15 0,99 suche - dry 40,1 4,55 4,04 4,8 0,58 0,59 0,35 0,47 1,77 3, ,1 3,97 3,37 4,3 0,50 0,62 2,34 0,45 2,16 3,74 ABr ,5 3,92 3,40 0,7 0,34 0,41 0,23 0,45 3,83 4,31 BvBbrl ,8 5,27 4,18 0,6 0,38 0,48 0,37 0,49 3,16 4,36 BvBbr ,6 5,49 4,38 0,2 0,19 0,54 0,37 0,40 1,69 3,38 С ,7 5,93 4,48 0,1 0,14 0,66 0,37 0,37 1,43 3,41 E ) Dęby w wieku 45 lat - E) Oak 45 years old О ,1 5,25 5,09 2,8 0,51 0,82 3,48 0,76 3,17 4,68 ABr ,4 4,72 3,71 0,5 0,32 0,43 0,35 0,52 3,54 4,77 BvBbr ,4 4,72 4,08 0,1 0,31 0,59 0,26 0,58 3,22 4,90 С ,4 5,94 4,91 0,2 0,18 0,41 0,39 0,24 0,73 2,22 IIC ,4 8,18 7,95 0,3 0,31 0,92 4,27 2,18 3,64 5,38 *Strata prażenia - Loss o f ignition 550 C [%]
5 O negatywnym wpływie świerka na siedlisko 71 Cr: najczęściej stopień 0, ściółki dębowa i świerkowa - stopień I, zaś ściółka dębowa na uprawie doświadczalnej (stanowisko A) - stopień II (gleby słabo zanieczyszczone). Ni: najczęściej stopień 0, ściółki dębowe po sosnach i po świerku (stanowiska A i B) - II stopień zanieczyszczenia. Pb: najczęściej stopień 0, ściółki i poziomy próchniczne stanowisk z dębami (А, В, C) - na pograniczu stopnia I podwyższonej zawartości. W przypadku ołowiu maksimum koncentracji rozciąga się również na poziomy próchniczne, a nie tylko na ściółki, jak w przypadku Ni. Zn: przewaga przypadków na pograniczu stopnia 0 i I. Stopień II - w przypadku liści słabo rozwiniętych drzew i igieł świerka. Podobne koncentracje jak powyższe pierwiastki wykazują Mn, Mo i Cu, zaś V cechuje się niską koncentracją i zbliżonymi stężeniami w całym profilu pionowym badanych gleb. Zawartość manganu w liściach dębów słabo przyrastającej uprawy (2,3 g kg-1) jest zbliżona do zawartości tego pierwiastka w igłach świerka (2,6 g kg-1) i pośrednio świadczy o zakwaszeniu środowiska wzrostu sadzonek dębu [Ostrowska, Porębska 2002]. Porównanie uzyskanych wyników ze średnimi zebranymi przez Ostrowską i Porębską [2002] wskazuje, na brak istotnych różnic między cechami trofizmu badanego terenu (poziom zawartości N, P) i uśrednionymi danymi zebranymi z literatury. W przypadku Ca, Mg i К stwierdzono niższe zawartości w liściach dębu i podwyższone w igłach świerka. Jest to oznaka aktywnego pobierania z gleby tych pierwiastków przez świerk (szczególnie Ca) oraz wyjaławiania podłoża, na którym posadzono następnie młode dęby. Porównanie zawartości w grupie metali ciężkich (Pb, Cu, Cd, Zn) pozwala na stwierdzenie podwyższonej akumulacji w liściach dębu z uprawy po świerkach (stężenia 2-5-krotnie wyższe niż dane z literatury [Ostrowska, Porębska 2002]). Analizując zawartości pierwiastków w układzie pionowym w badanych stanowiskach można je zakwalifikować do zasadniczych trzech typów (rys. 1, tab. 2): I. Typ ze średnimi ilościami pierwiastków w liściach dębu i igłach świerka oraz z niskimi stężeniami w poziomach O i A pod świerkiem, zaś z wysokimi pod słabo rosnącymi dębami dotyczący : Mo, Zn, Sr, Cu oraz V i As, w typie tym występowały również duże zawartości tych pierwiastków w poziomach mineralnych gleby. II. Typ niskich zawartości w liściach dębu i igłach świerka i z akumulacją tych pierwiastków w ściółce i w poziomie próchnicznym oraz spadkiem w poziomach mineralnych gleby, natomiast z wysokimi stężeniami w poziomach mineralnych gleby w przypadku feralnej uprawy dębów. Typ jest charakterystyczny dla Al, Fe, Co. III. Typ z akumulacją pierwiastków w ściółce i poziomie próchnicznym, z niską zawartością w poziomach mineralnych gleby. Typ charakterystyczny dla pierwiastków, których głównych źródłem są zanieczyszczenia rozprzestrzeniające się drogą powietrzną (Pb, Ni, Cr). Zakres oddziaływania może być różny i ograniczać się do poziomu próchnicznego (Ni) lub też może sięgać na kilkadziesiąt cm w głąb profilu (Pb).
6 bo U ście/igły, świeże Lea\es / needles. fresh U ście/i ÿy, suche Leaves /needles, dry Poziomy organiczne Organic horizons II «л О 25 Typy: Types: - А ) Dąb z 1998 roku, po świerku oak planted in 1998, after spruce - D) Świerczyna, 40 lat spruce 40 years old - B) Dąb z 1995 roku, po sośnie oak planted in 1995, after pine - E) Dębina, 45 lat oak 45 years old - С ) Dąb z 2000 roku, po brzozie z grabem oak planted in 2000, г A. Harasimiuk, J. Groblewski RYSUNEK 1. Typy pionowego rozmieszczenia wybranych pierwiastków w profilu glebowym i w materiale roślinnym FIGURE 1. Types of vertical distribution chosen elements in soil profiles and plant material
7 O negatywnym wpływie świerka na siedlisko 73 TABELA 2. Koncentracja wybranych pierwiastków w glebie i materiale roślinnym TABLE 2. The concentration o f chosen elements in soil and plant material Stanowisko, poziomy glebowe i głębokości Site, soil horizons and depth [cm] As Cd Co Cr Cu Mn Mo Ni Pb Sr V Zn 20% HCl [mg kg-1] A) Nasadzenie dębów z 1998 r. na stanowisku poświerkowym - A) oak planted in 1998, after spruce Liście świeże 5,3 0,6 0,2 4,3 14,6 2313,2 1,8 7,5 7,8 17,8 16,0 101,0 Leaves fresh О 1-0 8,0 1,2 1,1 51,4 10,9 266,1 3,5 43,2 26,2 12,5 26,8 93,5 ABrl 0-5 6,1 0,2 1,0 6,2 4,0 59,0 3,1 3,1 39,2 7,8 17,9 36,7 ABr ,0 0,6 1,4 7,8 5,0 59,5 1,0 4,3 6,6 6,5 18,1 41,9 BvBbrl ,4 0,3 4,1 23,0 5,0 164,8 0,3 11,0 9,4 18,6 25,4 67,6 BvBbr ,7 0,1 4,9 19,4 5,9 442,0 0,2 9,1 8,5 18,6 21,4 48,6 BvBbr ,4 0,1 3,8 19,6 4,6 223,5 0,2 8,4 9,0 14,7 24,2 36,3 С ,3 0,4 3,7 15,3 15,2 247,3 0,2 7,7 13,6 14,9 20,6 53,1 В) Nasadzenia dębów z 1995 r. w gnieździe 130-letnich sosen - B) Oak planted in 1995, after 130 years old pine ,4 0,7 1,1 43,8 8,6 241,6 1,6 33,4 35,6 9,2 15,5 54,0 ABr ,3 0,7 1,2 5,3 2,8 250,9 1,0 3,1 18,4 6,5 16,4 40,6 BvBbr ,7 0,5 1,6 4,7 3,2 111,4 0,6 4,0 5,0 5,4 15,0 33,9 С ,4 0,5 1,0 2,7 2,5 73,1 0,4 2,6 3,8 4,6 12,3 26,6 С) Nasadzenie dębu z 2000 roku, na stanowisku po brzozie z grabem C) Oak planted in 2000, after birch and hornbeam ,9 0,5 1,5 5,4 4,2 683,9 1,0 3,5 25,9 10,9 14,9 52,6 ABr ,6 0,3 1,6 5,9 3,8 530,1 0,7 3,4 18,6 6,3 15,5 40,6 BvBbr ,1 0,1 1,4 5,8 2,5 56,7 1,0 3,5 4,0 5,7 14,1 31,3 С ,6 0,1 0,9 3,5 2,3 76,3 0,7 2,1 5,5 5,8 13,1 25,3 D) Świerczyna w wieku 40 lat - D) Spruce 40 years old Igły - needles świeże - fresh 5,3 0,4 0,2 1,2 5,8 2619,2 3,0 3,3 1,6 33,4 17,6 124,9 suche - dry 2,8 0,1 1,2 4,4 5,5 67,7 0,7 2,8 3,9 6,1 11,8 31,0 О 3-0 4,3 0,4 1,2 20,2 8,0 635,9 1,0 16,5 22,6 12,9 14,8 55,8 ABr ,5 0,7 1,5 4,9 3,4 355,0 1,3 3,5 15,8 5,7 15,1 43,1 BvBbrl ,6 0,5 1,5 5,3 3,4 254,1 0,9 3,8 5,0 6,6 15,2 48,0 BvBbr ,0 0,1 1,1 4,4 5,6 67,0 0,8 2,8 3,9 6,4 12,1 31,0 С ,7 1,2 1,1 4,4 4,2 82,3 0,8 2,7 4,0 6,0 13,8 29,4 E ) Dęby w wieku 45 lat - E) Oak 45 years old О 2-0 4,4 0,4 1,6 19,5 6,5 1432,9 1,5 15,3 19,3 13,6 15,7 60,0 ABr ,5 1,4 1,5 5,7 3,3 524,1 1,2 3,6 13,8 7,0 16,9 46,7 BvBbr ,5 0,6 1,7 6,5 3,1 106,4 0,8 4,5 5,0 7,9 15,6 37,1 С ,2 1,5 0,7 2,5 3,0 69,3 0,6 2,1 3,4 5,4 9,0 32,0 IIC ,7 0,2 2,2 10,9 3,7 155,6 0,1 6,2 4,1 62,7 7,5 20,5
8 74 A. Harasimiuk, J. Groblewski W wyniku niekorzystnych okoliczności związanych z sekwencją nasadzania drzewostanów na badanym poletku doszło do kumulacji negatywnych właściwości środowiska glebowego: zakwaszenia gleby, uruchomienia pierwiastków toksycznych i ich czasowym unieruchomieniu w liściach dębu. Zasorbowanie toksycznych metali ciężkich spowodowało obniżoną sorpcję pierwiastków biofilnych (Mg, K, Ca itp.), a w konsekwencji słabsze przyrosty. Porównanie pobierania pierwiastków przez dąb i świerk pozwala na stwierdzenie niekorzystnych konsekwencji w przypadku dębów nasadzonych na poświerkowym siedlisku (podwyższone stężenia Al, Fe, Ni, Zn, zaś niższe stężenia K, Ca, Mg). Dąb, który w naturalny sposób słabiej zakwasza siedlisko niż świerk, jest bardziej narażony na negatywne efekty wcześniejszego przejścia pierwiastków toksycznych do form bardziej ruchliwych i ich akumulacji w liściach [Harasimiuk 1998]. Podobne negatywne efekty jak na siedlisku poświerkowym, lecz o nieco mniejszym natężeniu, można było obserwować na siedliskach po sośnie, co potwierdzają inne badania [Prusinkiewicz, Krzemień 1974]. Proces zastępowania lasów naturalnych monokulturowymi nasadzeniami iglastymi doprowadził do degradacji gleby. Wprowadzenie gatunków liściastych może poprawić właściwości lub przeciwdziałać pogorszeniu warunków siedliskowych. Powinno to być czynnością rozważaną i podejmowaną w praktyce leśnej także w analizowanym regionie [Pokojska, Dziadowiec 1998]. Rola dębu jest w tym względzie zwykle pozytywna, a problemy z praktycznym prowadzeniem uprawy i ich glebowo-geochemiczne uwarunkowania wskazują, iż przebudowę drzewostanów należy poprzedzić glebowo-geochemicznym rozpoznaniem siedlisk. Otwartym problemem pozostaje zastosowanie odpowiednich zabiegów, które mogłyby neutralizować wpływ pierwiastków toksycznych. Jednym z kierunków jest podniesienie ph gleby i zmiana warunków migracji metali ciężkich. Inny kierunek może zmierzać do obniżenia zawartości pierwiastków toksycznych, ich rozproszenia i przeprowadzenia poza system korzeniowy młodych sadzonek. Trzeci i być może najbardziej uzasadniony ekonomicznie kierunek związany jest z wprowadzeniem materiału genetycznego dębów, który jest już częściowo uodporniony na warunki zanieczyszczonego środowiska lub poddanie terenu fitoremediacji przez inne gatunki. WNIOSKI 1. Badania potwierdziły negatywne oddziaływanie monokultur świerkowych na właściwości środowiska glebowego. 2. Stwierdzono wzrost zakwaszenia gleb w uprawie świerka, który doprowadził do uruchomienia toksycznych pierwiastków i ich amulację w liściach dębu warunkującą między innymi słabsze przyrosty sadzonek dębu. 3. Wprowadzenie drzewostanu niezgodnego z potencjałem siedliska (świerczyny) doprowadziło do jego chemicznej degradacji w stopniu uniemożliwiającym łatwe przywrócenie właściwych relacji gleba-roślinność poprzez zmianę pokrycia roślinnego terenu (dęby).
9 O negatywnym wpływie świerka na siedlisko 75 LITERATURA BELLON S., BERNACKI E., ŻYBURA H. 1998: Przebudowa drzewostanów sosnowych na żyznych siedliskach. Sylwan 9. BENASOVA V., SUCHA V. 1998: Degradation o f grassland after strong soil acidification. Ekologia (Bratislava), 17 (1): HARASIMIUK A. 1998: Naturalne użyźnianie krajobrazu, jego uwarunkowania i wpływ na sukcesję zbiorowisk roślinnych. Przegl. Geogr., 70, 3-4,: HARIDASAN M., PAVIANIT.I., SCHIAVINII. 1986: Localization o f aluminum in leaves o f some aluminum-accumulating species. Plant and Soil 94: JANOWSKA E. 1999: Glin w krajobrazach geochemicznych Kampinoskiego Parku Narodowego. Rocz. Glebozn. 50, 4: KISZEL H. 1983: Influence o f limestone, silicates and soil ph on vegetation. W: Lange O. et al. (red.): Physiological plant ecology III. Springer Verlag: KABATA-PENDIAS A., PIOTROWSKA M., MOTOWICKA-TERELAK H., MALISZEWSKA- KORDYBACH B., FILIPEK K., KRAKOWIAK A., PIETRZAK C. 1995: Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Biblioteka Monitoringu Środowiska: Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa KONECKA-BETLEY K., CZĘPIŃSKA-KAMIŃSKA D., JANOWSKA E. 1999: Przemiany pokrywy glebowej w Kampinoskim Parku Narodowym. Rocz. G le b o z n 50, 4: MARTIN M.H., COURTNEY P.J Biological monitoring o f heavy metals pollution. Applied Science Publications Ltd., Londyn. OSTROWSKA A, GAWLIŃSKI S., SZCZUBIAŁKA Z : Metody analizy i oceny w łaściwości gleb i roślin. Katalog Instytutu Ochrony Środowiska. OSTROWSKA A., PORĘBSKA G. 2002: Skład chemiczny roślin. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa. POKOJSKA U., DZIADOWIEC H., PLICHTA W., ZAŁUSKI T. 1998: Effects in antropogenic changes in vegetation o f forest soil in Górzno-Lidzbark Park. Rocz. Glebozn. 49, 1-2: PRUSINKIEWICZ Z. KRZEMIEŃ К. 1974: Toksyczny wpływ wolnego glinu z orsztynowego poziomu bielicy na rozwój sadzonek sosny pospolitej Pinus silvestris L. Rocz. Glebozn. 25: ROSADA J. 1999: Metale ciężkie - pierwiastki życia i śmierci. Ochron. Rośl. 12: RYKOWSKI K., MATUSZEWSKI G., LENART E. 1999: Ocena wpływu praktyki leśnej na różnorodność biologiczną w lasach w Europie Środkowej. IBL, Warszawa. Praca wpłynęła do redakcji we wrześniu 2003 r D r A n drzej H arasim iuk Z akład G eoekologii, W ydział G eografii i Studiów Regionalnych, U W K rakow skie P rzedm ieście 30, Warszawa e-m ail: A.H arasim iuk@ uw.edu.pl
10
Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego
Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego Józef Wójcik Samodzielna Pracownia Chemii Środowiska Leśnego Instytut Badawczy Leśnictwa Seminarium, Ustroń Jaszowiec, 27-28 lutego
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze
Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne
Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Piotr Sewerniak Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu
a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu
a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z
PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
PRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Zanieczyszczenie atmosfery i terenu wpływa pośrednio na rozwój lasu. Naruszona bowiem zostaje równowaga chemiczna i zmieniony odczyn ph w środowisku
Ochrona lasów Zanieczyszczenie atmosfery i terenu wpływa pośrednio na rozwój lasu. Naruszona bowiem zostaje równowaga chemiczna i zmieniony odczyn ph w środowisku glebowym. Działanie bezpośrednie, jak
METALE CIĘŻKIE W GLEBACH UTWORZONYCH Z UTWORÓW ALU WIALŃ Y CH I EOLICZNYCH OKOLIC WARSZAWY
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII SUPL. WARSZAWA 1996: 65-73 BARBARA GWOREK, KRYSTYNA CZARNOWSKA METALE CIĘŻKIE W GLEBACH UTWORZONYCH Z UTWORÓW ALU WIALŃ Y CH I EOLICZNYCH OKOLIC WARSZAWY K atedra G leboznaw
Bioakumulacja elementów w roślinach uprawnych i glebach
Andrzej Harasimiuk Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski 00-927 warszawa ul. Krakowskie Przedmieście 30 Wstęp Bioakumulacja elementów w roślinach uprawnych i glebach System środowiska
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 20 stycznia 2016 r. Nazwa i adres organizacji
FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
Nawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice
Nawożenie warzyw w uprawie polowej Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice Roślinom do prawidłowego wzrostu i rozwoju niezbędne są pierwiastki chemiczne pobrane z gleby i powietrza, nazywane
Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Rzeszowie Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates Organizacja Stacji Obecnie funkcjonuje Krajowa Stacja w Warszawie podległa Ministrowi
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA
Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,
Sabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach
Sabina Dołęgowska, Zdzisław M. Migaszewski Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach Metoda wykorzystująca organizmy żywe (biowskaźniki, bioindykatory, biomarkery)
Wykorzystaniem biowęgla jako podłoża w produkcji szklarniowej ogórka i pomidora
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka, Magdalena Dębicka 1, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska Pusz 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul.
ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI OD TRASY KOMUNIKACYJNEJ
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVIII NR 3/4 WARSZAWA 2007: 38^(2 KAROLINA BOMZE, BEATA RUTKOWSKA, WIESŁAW SZULC ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W MNISZKU POSPOLITYM (Taraxacum officinale) W ZALEŻNOŚCI OD ODLEGŁOŚCI
Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany
Ocena zastosowania geokompozytów sorbujących wodę w uprawie miskanta olbrzymiego i traw na podłożach rekultywacyjnych - raport
Ocena zastosowania geokompozytów sorbujących wodę w uprawie miskanta olbrzymiego i traw na podłożach rekultywacyjnych - raport dr Marta Pogrzeba dr Jacek Krzyżak dr hab. Grażyna Płaza Kierownik zadania:
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 26 września 2016 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 6 sierpnia 2015 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
Spis treści. Przedmowa 15
Spis treści Przedmowa 15 Rozdział 1. Teoretyczne podstawy żywienia roślin (Andrzej Komosa) 19 1.1. Żywienie roślin przedmiot badań i związek z innymi naukami 19 1.2. Żywienie roślin czy nawożenie roślin
INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL
Ekograncali Activ INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL Większość gleb użytkowanych w Polsce znajduje się na utworach polodowcowych, bogatych w piaski i iły. Naturalne ph tych utworów jest niskie. Dobór właściwego
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
Ekologia martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski 1/32 Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii Duvigneaud i Denayer-De Smet, 1970
Aleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGRODÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 4, 29 r. Aleksandra Bielicka*, Ewa Ryłko*, Irena Bojanowska* ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW METALICZNYCH W GLEBACH I WARZYWACH Z OGÓW DZIAŁKOWYCH GDAŃSKA I OKOLIC CONTENTS
Stawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001
Koncepcja renaturyzacji (przebudowy) drzewostanów sosnowych na terenach poddanych wieloletniej immisji ścieków ziemniaczanych w Nadleśnictwie Iława Janusz Porowski BULiGL Oddział w Białystoku Stawiamy
Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 6 lipca 2018 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
PRODUKCJA BIOMASY MISKANTA JAKO ALTERNATYWA DLA OBSZARÓW ZANIECZYSZCZONYCH I ODŁOGOWANYCH: JAKOŚĆ, ILOŚĆ ORAZ WPŁYW NA GLEBĘ PROJEKT MISCOMAR
OTWARTE SEMINARIA IETU PRODUKCJA BIOMASY MISKANTA JAKO ALTERNATYWA DLA OBSZARÓW ZANIECZYSZCZONYCH I ODŁOGOWANYCH: JAKOŚĆ, ILOŚĆ ORAZ WPŁYW NA GLEBĘ PROJEKT MISCOMAR dr Marta Pogrzeba, dr Jacek Krzyżak
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 20 marca 2017 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
Nawożenie borówka amerykańska
Nawożenie borówka amerykańska Borówka amerykańska Jeśli borykasz się z problemem nawożenia borówki jak i jagody kamczackiej napisz do nas. Przygotujemy odpowiednie zalecenia nawozowe na dowolny okres roku
KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH
KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH ELŻBIETA JOLANTA BIELIŃSKA ZAKŁAD BIOLOGII GLEBY INSTYTUT
STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA
STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych badań
Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 11 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione przy
Tabela 1. Zakres badań fizykochemicznych odpadu o kodzie w 2015 roku
1. ZAKRES OFEROWANYCH OZNACZEŃ Program badań biegłości obejmuje badania próbki odpadu o kodzie 19 08 05, zgodnym z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów
Możliwość zastosowania biowęgla w rolnictwie, ogrodnictwie i rekultywacji
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg Piasecka, Magdalena Dębicka, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska-Pusz, Wojciech Pusz 1, Agnieszka Latawiec, Jolanta Królczyk 2 1 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4, Data wydania: 25 września 2009 r. Nazwa i adres organizacji
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby: Zestawienie zasobności gleby na obszarze
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski 1 Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii Duvigneaud i Denayer-De Smet, 1970 2 Rozmieszczenie
Paweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska Małgorzata Stanek. Instytut Botaniki im. W. Szafera Polska Akademia Nauk Kraków
Czasowo-przestrzenna zmienność depozycji metali ciężkich w Puszczy Niepołomickiej wyniki długookresowego biomonitoringu z użyciem mchu Pleurozium schreberi Paweł Kapusta Barbara Godzik Grażyna Szarek-Łukaszewska
Dyrektywa o osadach ściekowych
Dyrektywa o osadach ściekowych 03.10.2006..:: Dopłaty i Fundusze - Portal Informacyjny ::. Dyrektywa 86/278/EWG w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystania osadów ściekowych
Biowęgiel w remediacji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym
Biowęgiel w remediacji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym Prof. dr hab. inż. Małgorzata Kacprzak Instytut Inżynierii Środowiska Politechnika Częstochowska Strategie oczyszczania (remediacji) środowiska
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
Ekologia martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski www.eko.uj.edu.pl/laskowski 1/34 Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii 121 160
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 27 maja 2015 r. Nazwa i adres: AB 646 Kod identyfikacji
PRZEPŁYW MATERII W PROFILU: ATMOSFERA ROŚLINNOŚĆ GLEBA
PRZEPŁYW MATERII W PROFILU: ATMOSFERA ROŚLINNOŚĆ GLEBA W strefie klimatu umiarkowanego roślinność aktywnie wpływa zarówno na obieg wody jak i na cykle biogeochemiczne pierwiastków. Rola roślinności jest
10,10 do doradztwa nawozowego 0-60 cm /2 próbki/ 275. 20,20 Badanie azotu mineralnego 0-90 cm. 26,80 C /+ Egner/
1 Cennik 2008 GLEBA MAKROELEMENTY Badania pełnopłatne Pozycja cennika Kwota w zł Preparatyka ( 2 mm) 2 2,20 Oznaczenie ph 5 4,50 Ekstrakcja przysw. form fosforu i potasu 18 4,50 Oznaczenie przyswajalnego
IDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW
IDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW MONITORINGU LASÓW Z LAT 2000-2014 Paweł Lech Jadwiga Małachowska Robert Hildebrand Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut
WPŁYW ODWODNIENIA NA PRZYROST DRZEW NA TORFOWISKU WILCZE BAGNO W PUSZCZY AUGUSTOWSKIEJ
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 528: 335-340 WPŁYW ODWODNIENIA NA PRZYROST DRZEW NA TORFOWISKU WILCZE BAGNO W PUSZCZY AUGUSTOWSKIEJ Michał Wróbel Pracownia Gospodarki Wodnej, Zakład
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 09 maja 2016 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA
MAREK PAJĄK, MICHAŁ JASIK * POZIOM AKUMULACJI CYNKU, KADMU I OŁOWIU W WIERZCHNIEJ WARSTWIE GLEB LEŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HUTY CYNKU MIASTECZKO ŚLĄSKIE
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 137 Nr 17 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2010 MAREK PAJĄK, MICHAŁ JASIK * POZIOM AKUMULACJI CYNKU, KADMU I OŁOWIU W WIERZCHNIEJ WARSTWIE GLEB LEŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HUTY
SKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
ZAWARTOŚĆ MIKROELEMENTÓW W GLEBACH I ROŚLINACH NAWADNIANYCH ŚCIEKAMI
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. 23, Z. 2, W ARSZAW A 1972 ELŻBIETA BIERNACKA ZAWARTOŚĆ MIKROELEMENTÓW W GLEBACH I ROŚLINACH NAWADNIANYCH ŚCIEKAMI Katedra Torfoznaw stw a SGGW, W arszawa Liczne prace badawcze
PROCESY BIOGEOCHEMICZNE NA LĄDACH
PROCESY BIOGEOCHEMICZNE NA LĄDACH Ekosystemy lądowe Ekosystemy wodne Ekosystemy lądowe Ekosystemy wilgotne Ekosystemy wodne Ekosystemy lądowe Ekosystemy wilgotne Ekosystemy wodne skała macierzysta Wietrzenie
GRZYBY EKTOMIKORYZOWE I BIOSTABILIZACJA TRUDNOODNAWIALNYCH. Akademia Jana Długosza Zakład Mikrobiologii i Biotechnologii Częstochowa
GRZYBY EKTOMIKORYZOWE I BIOSTABILIZACJA ZANIECZYSZCZEŃ NA TERENACH TRUDNOODNAWIALNYCH Piotr Krupa Piotr Krupa Akademia Jana Długosza Zakład Mikrobiologii i Biotechnologii 42-200 Częstochowa Symbiotyczne
WYKAZ METOD BADAWCZYCH WBJ-2 (osady ściekowe, szlamy, gleby)
L.p. Badany obiekt 1 Gleby ph Oznaczany składnik lub parametr badawcza potencjometryczna Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy itp.) Wymaganie prawne (informacja o metodzie referencyjnej)
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych Na podstawie
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 16 lutego 2018 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA
MARCIN PIETRZYKOWSKI, WOJCIECH KRZAKLEWSKI, BARTŁOMIEJ WOŚ *
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 151 Nr 31 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2013 MARCIN PIETRZYKOWSKI, WOJCIECH KRZAKLEWSKI, BARTŁOMIEJ WOŚ * ZAWARTOŚĆ PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH (MN, ZN, CU, CD, PB, CR)
O/100 g gleby na rok, czyli około 60 kg K 2
POTAS niezbędny składnik pokarmowy rzepaku kształtujący wielkość i jakość plonu Potas w glebach Całkowita zawartość potasu w glebach wynosi od 0,1 do 3 % i z reguły jest tym niższa, im gleba jest lżejsza.
SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ
OTWARTE SEMINARIA IETU SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ Maciej Soja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice, 21.09.2017 PODATNOŚĆ
BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE SUDETÓW
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. 23, Z. 2, W ARSZAW A 1972 JAN BORKOWSKI, ROMAN CZUBA, JERZY PRES BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE
Przez innowacyjność do sukcesu Nowe Technologie w uprawie rzepaku
Przez innowacyjność do sukcesu Nowe Technologie w uprawie rzepaku SPRAWNA GLEBA decydujący czynnik w uprawie Krzysztof Zachaj Białystok 15.01.2016 r. ROSAHUMUS nawóz organiczno-mineralny, Zawierający kwasy
Beata Łabaz*, Adam Bogacz* gleb postawowych występujących na terenie Obniżenia Milicko-Głogowskiego
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 49, 211 r. Beata Łabaz*, Adam Bogacz* Zawartość wybranych metali ciężkich oraz zasobność gleb postawowych występujących na terenie Obniżenia Milicko-Głogowskiego
AKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE GŁÓWNYCH ARTERII KOMUNIKACYJNYCH LUBLINA
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(1)035 2012;6(1) Andrzej PLAK 1, Piotr BARTMIŃSKI 1, Lesia LATA 1 i Ryszard DĘBICKI 1 AKUMULACJA METALI CIĘŻKICH W RUNI TRAWIASTEJ ROSNĄCEJ W SĄSIEDZTWIE
STAN ZDROWOTNY LASÓW POLSKI W 2006 ROKU
I N S T Y T U T B A D A W C Z Y L E Ś N I C T W A ZAKŁAD URZĄDZANIA I MONITORINGU LASU STAN ZDROWOTNY LASÓW POLSKI W 2006 ROKU 1 Spis treści: 1. Wstęp - Jerzy Wawrzoniak... 3 2. Program monitoringu lasu
Stan zagrożenia gleb Polski podstawowymi ksenobiotykami mineralnymi i organicznymi
Stan zagrożenia gleb Polski podstawowymi ksenobiotykami mineralnymi i organicznymi Andrzej Mocek Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gruntów Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Gleba jako układ trójfazowy
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 7 września 2010 r. AB 646 Nazwa i adres INSTYTUT
STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ
STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE PIETROWICE WIELKIE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych
Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /810,64 0/0 107/15 332/47 268/38 0/0 16/29 0/0 3/19 0/0 13/81 0/0. szt./ %
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań makro- i mikroelementów przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Kuźnia Raciborska i w Zestawieniu
ZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE
Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 1 2010 Anna CHRZAN 1, Maria MARKO-WORŁOWSKA 1 i Tomasz ŁACIAK 2 ZANIECZYSZCZENIE GLEBY I KORY SOSNY METALAMI CIĘŻKIMI W PARKU KRAJOBRAZOWYM SKAŁKI TWARDOWSKIEGO W KRAKOWIE
METODYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK OPADÓW DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI METALI CIĘŻKICH. Anna Degórska, Urszula Białoskórska, Dorota Typiak-Nowak
METODYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK OPADÓW DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI METALI CIĘŻKICH Anna Degórska, Urszula Białoskórska, Dorota Typiak-Nowak Degórska A., Białoskórska U., Typiak-Nowak D. 2011: Metodyczne
WSTĘP. Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 18, Iss. 1, Feb. 2017, pages DOI: / /66998
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 18, Iss. 1, Feb. 2017, pages 159 165 DOI: 10.12912/23920629/66998 Received: 2016.09.26 Accepted: 2016.11.14 Published: 2017.02.01 WPŁYW DODATKU LIŚCI
Wapnowanie gleby po żniwach - wybierz dobry nawóz!
.pl https://www..pl Wapnowanie gleby po żniwach - wybierz dobry nawóz! Autor: Małgorzata Srebro Data: 5 czerwca 2018 Okres pożniwny to idealny czas na wapnowanie gleby. Na efektywność tego zabiegu, oprócz
Zawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1365
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1365 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 2 Data wydania: 15 października 2013 r. Nazwa i adres: AB
II 0,9%; III 20,8% Tabela V.1. Struktura użytków rolnych w województwie zachodniopomorskim (wg stanu na r.)
V. JAKOŚĆ GLEB Soil quality Ochrona zasobów i jakości gleb, a w szczególności gleb użytkowanych rolniczo, stanowi istotny element działań w zakresie polityki środowiskowej oraz rolnej. Rodzaj gleb, ich
Sylwester Smoleń* ) on uptake and accumulation of Al, B, Cd, Cr, Cu, Fe, Li, Ti and V in carrot storage roots.
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Sylwester Smoleń* Wpływ nawożenia jodem i azotem na skład mineralny marchwi The effect of iodine and nitrogen fertilization on the mineral composition
Projekt demonstracyjny BioSoil Forest Biodiversity 2006-2008. I spotkanie kameralne realizatorów IBL Sękocin, 27.02.2007
Bio S oil Projekt demonstracyjny BioSoil Forest Biodiversity 2006-2008 I spotkanie kameralne realizatorów IBL Sękocin, 27.02.2007 Janusz Czerepko Zakład Siedliskoznawstwa IBL 1 The BioSoil Demonstration
Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki
Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Jacek Antonkiewicz 1, Marcin Pietrzykowski 2, Tomasz Czech 3 1Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE
STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE KRZYŻANOWICE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 1 Data wydania: 10 października 2014 r. Nazwa i adres ARQUES
Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych
12 Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach 1991 25 na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych Grażyna Głosińska, Jerzy Siepak Uniwersytet im. A.
Zagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016
Zagadnienia z Ekologii Lasu 2015/2016 Spis ważniejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego) EKOLOGIA LASU 1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia) - Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 21 lipca 2009 r. Nazwa i adres organizacji
METALE CIĘŻKIE W GLEBACH POWIERZCHNI WZORCOWYCH (GPW) W PUSZCZY BIAŁEJ
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LI NR 3/4 WARSZAWA 2000:85-95 WOJCIECH KWASOWSKI, JÓZEF CHOJNICKI, MAŁGORZATA OKOŁOWICZ, TERESA KOZANECKA METALE CIĘŻKIE W GLEBACH POWIERZCHNI WZORCOWYCH (GPW) W PUSZCZY BIAŁEJ
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby Substancja organiczna po wprowadzeniu do gleby ulega przetworzeniu i rozkładowi przez
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa
JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE
JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE Badania przeprowadzone w Warszawie wykazały, że w latach 1990-2007 w mieście stołecznym nastąpił wzrost emisji całkowitej gazów cieplarnianych o około 18%, co przekłada się
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy PROCES GLEBOTWÓRCZY
SPRAWOZDANIE. warzywnictwa metodami ekologicznymi. pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH I OCENA ICH JAKOŚCI
SPRAWOZDANIE z prowadzenia w 2008r. badań podstawowych na rzecz rolnictwa ekologicznego w zakresie: warzywnictwa metodami ekologicznymi pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 2 września 2016 r. Nazwa i adres ARQUES Sp.
Doświadczenia polowe w Kampanii 2017/2018 w Nordzucker Polska SA
Doświadczenia polowe w Kampanii 2017/2018 w Nordzucker Polska SA Pokampanijna Konferencja Techniczno Surowcowa STC 21-23.02.2018 Tematyka i zakres doświadczeń ścisłych i demonstracji CHE OPA NZP zakres