Wpisany przez Jacek Domański niedziela, 28 listopada :07 - Poprawiony wtorek, 28 października :11

Transkrypt

1 Pokój zawarty w Monachium uspokoił chwilowo sytuację w Europie, dlatego wkroczenie wojsk niemieckich do Pragi i likwidacja Czechosłowacji wywołały prawdziwy szok francuskiej opinii publicznej. Ostra krytyka francuskich stronnictw parlamentarnych, od lewicy do prawicy, zmusiła premiera Daladiera do zmiany polityki państwa w stosunku do Niemiec. Opracowany został trzyletni plan działań finansowych i gospodarczych. Jego realizacja wkrótce przyniosła pewne rezultaty. Rząd Daladiera zaczął zabiegać o zwiększenie produkcji przemysłowej, która nie wykorzystywała jeszcze istniejących mocy produkcyjnych w 1938 r., osiągając dopiero 83% poziomu z 1929 r. Zastosowane środki, między innymi w postaci ulg podatkowych i wprowadzenia obowiązku pracy w przemyśle zbrojeniowym oraz zwiększenia czasu pracy do 60 godzin tygodniowo, przyczyniły się do wzrostu produkcji uzbrojenia. Wytwarzano stopniowo coraz więcej samolotów, czołgów, dział przeciwpancernych i przeciwlotniczych, wzrosła też produkcja amunicji. W chwili wybuchu wojny, 1 września, armia francuska posiadała karabinów kal. 8 mm, karabinów kal. 7,5 mm, karabinów starszych modeli, ciężkich karabinów maszynowych, moździerzy, dział p-panc. 25 mm, dział p-panc. 47 mm, 357 działek p-lot. 20 mm, działka p-lot. 25 mm, 42 działa p-lot. 40 mm, dział p-lot. 75 mm, 17 dział p-lot. 90 mm, 105 dział 105 mm, armat 75 mm, armat 105 mm, 760 armat 155 mm, 449 armat G.P.F. 155 mm (fortecznych), haubic 155 mm, 476 haubic 220 mm, 68 armat 220 mm, 135 haubic 280 mm. Siły pancerne armii francuskiej posiadały 700 wozów pancernych AMD, 630 czołgów R-17, 9 czołgów 2C, 250 czołgów B-1, 50 czołgów D-2, 100 czołgów FCM, czołgów R-35 i AMC, 466 czołgów H-35, 160 czołgów S-35. Produkcja francuskiego przemysłu zbrojeniowego w 1939 i 1940 Uzbrojenie Miesiąc Uzbrojenie IX X XI 25 mm p-lot mm p-panc / 16

2 47 mm p-panc Czołgi lekkie Czołgi ciężkie Czołgi średnie Armia cierpiała na brak nowoczesnego sprzętu łączności, który był już produkowany, jednak w zbyt małej ilości i przybywał do jednostek z dużym opóźnieniem. Zasoby amunicji artyleryjskiej i strzeleckiej były znaczne, choć niekiedy brakowało pocisków do niektórych wzorów broni. Rozwinęła się za to stosunkowo dobrze produkcja min, która osiągnęła w początku wojny 100 tysięcy sztuk miesięcznie. Nie było większych kłopotów z transportem wojsk na wyznaczone punkty koncentracji. Doskonale rozwinięta sieć kolei oraz dróg, przy znacznej ilości taboru kolejowego i transportu drogowego ułatwiały przeprowadzenie mobilizacji. Armia francuska zaczęła zwiększać swój stan osobowy bezpośrednio po likwidacji Czechosłowacji. Już w marcu 2 / 16

3 1939 r. powołano do szeregów kontyngent zwolniony w październiku 1938 r. Rezerwistów zmobilizowano również w Afryce Północnej. Siły jednostek północnoafrykańskich wzrosły z 87 do 115 tys., z których 38 tys. stacjonowało we Francji. Wojska kolonialne zwiększono ze 109 do 118 tys., z tego 22 tys. znajdowało się na terytorium Francji. Zwiększono też stan Legii Cudzoziemskiej z 16 do 18 tys. W końcu lipca siły zbrojne Francji liczyły 845 tys. ludzi we wszystkich formacjach. Elastyczny system powołań kartkowych umożliwiał zmobilizowanie znacznych sił jeszcze przed ogłoszeniem mobilizacji powszechnej. Mobilizacja mogła dodać jeszcze ok tys. żołnierzy, tak, że w sumie armia lądowa miała osiągnąć pułap tys. ludzi, czyli mniej więcej tyle co zmobilizował Wehrmacht. Według raportu gen. Gamelina z dnia 18 lipca 1939 r., utworzono dwie nowe dywizje piechoty na front niemiecki i dwie na front włoski. Rozpoczęto formowanie dwóch brygad czołgów, z których miano utworzyć dywizje pancerne. Ponieważ było za mało czołgów B-1, z których zamierzano je sformować, postanowiono włączyć do dywizji również bataliony czołgów H-35. Do 1 września 1939 r. organizacja obu brygad czołgów nie została jeszcze zakończona. Natomiast zaawansowane było formowanie 3 Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej i podjęto pierwsze kroki w kierunku formowania czwartej jednostki tego typu. W czasie mobilizacji wprowadzono dla nich nową strukturę organizacyjną. Pułk rozpoznawczy pozostał bez zmian, natomiast pułki pancerne składały się już wyłącznie z wozów typu AMC, w liczbie po dwa szwadrony czołgów Hotchkiss-35 i cięższych Somua-35. Brygadę zmechanizowaną zastąpiono pułkiem, w którym każdy batalion dysponował szwadronem samochodów AMD. W ten sposób podwojono liczbę wozów AMC, a dwukrotnie zmniejszono liczbę AMD, co oznaczało poważne wzmocnienie siły uderzeniowej dywizji. Miała ona teraz 260 wozów bojowych, z tego 160 stanowiły wszechstronne AMC. Uległy też zmianie proporcje między elementami pancernymi a piechotą: jeśli poprzednio było 12 szwadronów pancernych i 18 piechoty, to etat 1939 r. przewidywał 13 szwadronów pancernych i 15 piechoty. Francuska DLZmech. ustępowała niektórym niemieckim dywizjom pancernym, mając mniej od nich wozów bojowych. Posiadała też mniej działek przeciwpancernych, ale ten brak rekompensowała większa ilość czołgów średnich w dywizji. Jej wartość ograniczały jednak zasady użycia, zbliżone do zadań kawalerii i w nielicznych tylko wypadkach przewidujące samodzielne działania w głębi pola walki. Raport Gamelina wspomina też o tworzeniu nowych zmotoryzowanych baterii p-panc., które będą wyposażone w działa 47 mm. Baterie te były formowane do odwodu Naczelnego Dowództwa. Rozpoczęto też formowanie nowych pułków artylerii (także w Afryce) oraz wzmacnianie zmotoryzowanych oddziałów rozpoznawczych przydzielonych do dowództw korpusów i dywizji. Wojska przewidziane do osłony Couverture zostały zwiększone o 5 dywizji. System mobilizacji armii francuskiej był starannie opracowany i cechował się dużą elastycznością. Przed właściwą mobilizacją powszechną przewidziano szereg działań wstępnych, zmierzających do osłony granic. Pierwszym stopniem było mobilizowanie wojsk stanowiących obsadę fortyfikacji i postawienie ich w gotowości bojowej. Pierwszy stopień Alerte obejmował aktywną część wojsk fortecznych, a przede wszystkim wzmocnienie oddziałów technicznych oraz obrony przeciwlotniczej. Drugim, wzmocnionym stopniem alarmu Alerte renforsee powoływano rezerwistów mieszkających w pobliżu granicy dla wzmocnienia brygad wojsk fortecznych i podniesienia do poziomu 2/3 etatu wojennego. Ponadto mobilizowano dywizje stacjonujące w departamentach wschodnich dla osłony Frontu 3 / 16

4 północno-wschodniego. SA czyli Surete Allemagne lub SI czyli Surete Italie. Na tym szczeblu alarmu wojska SA i SI miały się zgromadzić w rejonach mobilizacyjnych. Wzmocniono ich obronę przeciwlotniczą. W trzecim stopniu alarmu wojska forteczne, dywizje SA i SI, miały zostać uzupełnione do stanów wojennych i osiągnąć gotowość marszową. Niektóre jednostki miały zostać przesunięte bliżej granicy. W czwartym stopniu, Couverture miały być zmobilizowane wszystkie jednostki aktywne przeznaczone do X, to jest do Surete Allemagne lub Y tzw. Surete Italie, a także rezerwy dla Couverture, jak również obrona przeciwlotnicza na terenie całego kraju. W razie ogłoszonego czwartego stopnia alarmu do wprowadzenia wszystkich posunięć poprzedzających mobilizację powszechną potrzeba było co najmniej 4 dni. Powinna ona być ogłoszona dopiero po przeprowadzeniu wymienionych wcześniej czynności, a więc w piątym dniu od czasu rozpoczęcia alertu i cichej, częściowej mobilizacji, przeprowadzonej systemem kartkowych imiennych wezwań. Już w czasie wstępnych czynności mobilizowano Naczelne Dowództwo oraz dowództwa teatrów operacyjnych, grup armii i korpusów, przydzielając im odpowiednie środki łączności i wzmocnienia, takie jak pozadywizyjne brygady i pułki artylerii, jednostki czołgów i saperów. We Francji w okresie pokojowym było stale jedynie 20 aktywnych metropolitalnych dywizji piechoty, z których 7 było zmotoryzowanych. Były to następujące jednostki: Dywizje Zmotoryzowane (DIM): 1, 3, 5, 9, 12, 15, 25. Dywizje Piechoty (DI): 10, 11, 13, 14, 19, 21, 23, 36, 42, 43. Dywizje Górskie (Alpejskie DA): 27, 29, 31. Dywizje Piechoty Północnoafrykańskiej (DNA): 1, 2, 3, 4. Dywizje Piechoty Kolonialnej (DIC): 1, 2, 3, 4. Poza tym: 1 i 2 Dywizja Lekka Zmechanizowana (DLM), 1 Dywizja Piechoty Marokańskiej (DM), 1, 2, 3 Dywizja Kawalerii (DLC), 1, 2, 3, 6 Brygada Kawalerii (BLC), 1 i 2 Grupa Kawalerii, 1, 2 Brygada Spahisów. Jednostki czołgów reprezentowały: 2, 4, 5 Brygada Czołgów, pułki i grupy czołgów: 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514. Brygady czołgów zwykle składały się z dwóch pułków, pułki na ogół z dwóch batalionów czołgów. Istniała też pewna ilość aktywnych brygad i pułków artylerii oraz jednostek wojsk inżynieryjnych i kolejowych, jednak większość ich miała być wystawiona dopiero w poszczególnych etapach mobilizacji. Fortyfikacje rozbudowane wzdłuż wschodnich granic Francji miały stałą obsadę w postaci specjalnych pułków i półbrygad fortecznych, które w czasie pokoju stanowiły odpowiednik 7 dywizji, a na stopie wojennej były zwiększone do ekwiwalentu równego 21 dywizji. Nazewnictwo tych jednostek wiązało się z terenem stacjonowania. Istniały dowództwa wyższego szczebla, czyli regionów ufortyfikowanych Region Fortyfiee, było ich cztery. Na niższych szczeblach istniały sektory obronne Secteur Defensif, i sektory ufortyfikowane Secteur Fortyfiee, obsadzone przez formacje szczebla brygad lub dywizji. 4 / 16

5 Wojska aktywne, pozostające na terenie metropolitalnej Francji, posiadały więc, obok 22 dowództw korpusów i ich 5 odpowiedników dla wojsk fortecznych, następujące większe jednostki: 25 sektorów obronnych lub fortecznych (20 na granicy z Belgią, Luksemburgiem i Niemcami, 1 ze Szwajcarią i 4 z Włochami), 29 dywizji (w tym 7 zmotoryzowanych, 10 piechoty, 3 górskie, 4 kolonialne, 4 północnoafrykańskie i 1 marokańska), 2 dywizje zmechanizowane, 3 dywizje, 8 brygad i grup kawalerii, 4 brygady i 14 pułków czołgów, 2 brygady piechoty kolonialnej. Dalsze wielkie jednostki były mobilizowane w dwóch falach: typu A obejmowały następujące dywizje: 2, 4, 6, 7, 16, 18, 20, 24, 26, 32, 35, 41, 44, 45, 47 Dywizje Piechoty, 28, 30 Dywizje Górskie, 5 Dywizja Północnoafrykańska, 5, 6, 7 Dywizje Kolonialne, 4 Dywizja Kawalerii, 6 Brygada Czołgów, 1 Brygada Dragonów (zmot.), 15 Pułk Dragonów (zmot.), 1 Brygada Czołgów, 3 i 4 Półbrygady Północnoafrykańskie. Według ocen niemieckich jednostki typu A posiadały w czasie pokoju 10 do 15% swoich stanów wojennych. W kolejnej fali mobilizacyjnej miano powołać dywizje typu B. Otrzymały one numerację: 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 70, 71 razem 18 dywizji. W nieco dalszych terminach przewidywano jeszcze sformowanie 82, 83, 84, 85 Dywizji Piechoty. Poza Francją Kontynentalną, na Korsyce, w Afryce Północnej i w Lewancie także mobilizowano wojska. Na Korsyce wystawiono oddziały w sile 18 batalionów piechoty, w Tunezji mobilizowano wojska sektora ufortyfikowanego i 84 Dywizję Północnoafrykańską. W Algierii mobilizowano 81, 82, 83, 85, 86, 87, 181, 182, 183 Dywizje Północnoafrykańskie. W Maroku mobilizowano 1 i 3 Dywizję Marokańską oraz 86 i 87 Dywizję Północnoafrykańską. Utworzono też liczne oddziały wsparcia i logistyczne. W sierpniu armia francuska rozpoczęła częściową tajną mobilizację, 3 września ogłoszono mobilizację powszechną. We wrześniu 1939 r. Francja zmobilizowała sztaby 21 korpusów piechoty, korpusy piechoty F i G, korpus kawalerii, 81 dywizji piechoty, 2 dywizje zmechanizowane, 3 dywizje kawalerii, 7 brygad kawalerii oraz 3 grupy kawalerii. Dywizje piechoty dzieliły się na aktywne 22 (w tym 7 zmotoryzowanych, typu A 15), typu B 18, dywizje północnoafrykańskie 4, jedna typu A, kolonialne 4 aktywne, 3 typu A, i 14 dywizji w terenach zamorskich. Dywizja piechoty składała się z 3 pułków piechoty po 3 bataliony (po 3 kompanie piechoty oraz kompania ciężka), kompanii dowodzenia, kompanii p-panc., kompanii saperów razem pułk liczył 81 oficerów, żołnierzy, uzbrojonych w 112 rkm, 48 ckm, 27 granatników 50 mm, 9 moździerzy 60 mm, 9 moździerzy 81 mm, 12 działek p-panc. 25 mm. Pułk północnoafrykański miał 66 oficerów, żołnierzy, uzbrojonych w 36 rkm, 48 ckm, 12 działek p-panc. 25 mm. Ponadto w skład dywizji wchodziły jeszcze: pułk artylerii lekkiej (3 dywizjony po 12 armat 75 mm), pułk artylerii ciężkiej (2 dywizjony haubic 155 mm, bateria p-panc. 6 dział 47 mm), oddział rozpoznawczy (szwadron motocyklistów, szwadron zmotoryzowany, szwadron wsparcia, razem 24 rkm, 10 ckm, 3 karabiny maszynowe p-lot., 4 działka p-panc. 25 mm, 2 moździerze 60 mm), dwie kompanie saperów, kompania p-panc. (liczyła 6 armat p-panc. 47 mm), batalion łączności, bateria artylerii p-lot. (posiadająca etatowo 6 działek p-lot. 25 mm; nie wszystkie dywizje je posiadały). Dywizja piechoty posiadała łącznie: 500 oficerów, żołnierzy oraz 370 rkm, 170 ckm, 81 granatników 50 mm, 29 moździerzy 60 mm, 27 5 / 16

6 moździerzy 81 mm, 40 działek p-panc. 25 mm, 12 dział p-panc. 47 mm, 36 armat 75 mm, 24 haubice 155 mm, 30 transporterów opancerzonych, koni. Dywizje typu A posiadały takie samo uzbrojenie, różniły się tylko ilością żołnierzy zawodowych w stosunku do rezerwistów i liczbą pojazdów mechanicznych. Dywizje typu B składały się z 3 pułków piechoty (po 3 bataliony piechoty, kompania dowodzenia, kompania wsparcia) posiadające po 112 rkm, 48 ckm, 36 granatników 50 mm, 9 moździerzy 60 mm, 8 moździerzy 81 mm, 12 działek p-panc. 25 mm. Pułk artylerii (3 dywizjony po 12 armat 75 mm, dywizjon ciężki 12 haubic 155 mm), oddziału rozpoznawczego złożonego głównie z kawalerii, batalionu saperów (2 kompanie), batalionu łączności i kompanii p-panc. w składzie 12 działek 25 mm. W większości mobilizowane dywizje posiadały liczne braki w uzbrojeniu. Znaczna część broni maszynowej przydzielanej do dywizji typu B była starszych typów, ponadto oddziały posiadały przeważnie tylko połowę etatu moździerzy 60 mm, moździerze kalibru 81 mm należały do starszych typów, wycofanych już z jednostek pierwszorzutowych. Działka przeciwpancerne 25 mm w pułkach często zastępowane były działkami 37 mm, pamiętającymi jeszcze koniec I wojny światowej i charakteryzującymi się bardzo słabymi parametrami balistycznymi. Ponadto dywizje te oprócz braków w uzbrojeniu nie posiadały pełnych etatów w umundurowaniu, oporządzeniu i środkach transportu. Siedem spośród dywizji piechoty zostało zmotoryzowanych. Różniły się od aktywnych dywizji piechoty jedynie tym, że były całkowicie zmotoryzowane. Jedynym elementem, jakim w przypadku struktury organizacyjnej dywizja taka różniła się od dywizji piechoty, był oddział rozpoznawczy. Składał się on z 2 szwadronów motocyklistów, szwadronu wozów AMD (20 maszyn), szwadronu czołgów rozpoznawczych AMR (12 maszyn) i szwadronu wsparcia. Dywizja zmotoryzowana posiadała etatowo 400 koni, 174 transportery opancerzone i pojazdów mechanicznych. Dywizje kawalerii w czasie mobilizacji otrzymały nową strukturę organizacyjną. Teraz składały się z: brygady kawalerii, którą tworzyły 2 pułki kawalerii (4 szwadrony kawalerii, szwadron wsparcia), brygady zmechanizowanej, składającej się z pułku dragonów (2 bataliony dragonów, razem 2 szwadrony strzelców, 2 szwadrony wsparcia, szwadron motocyklistów, szwadron czołgów rozpoznawczych 20 AMR) i pułku wozów pancernych (2 szwadrony motocyklistów, szwadron wozów pancernych AMD (12 maszyn), szwadron czołgów H-35/39 12 maszyn), pułku artylerii (dywizjon armat 75 mm, dywizjon haubic 105 mm, bateria artylerii p-panc. 8 armat 47 mm), ponadto w skład dywizji weszły szwadron p-panc., kompanie łączności i saperów oraz bateria artylerii p-lot. posiadająca 6 armat 25 mm. Dywizja Kawalerii liczyła / 16

7 oficerów, żołnierzy, 12 armat 75 mm, 12 haubic 105 mm, 12 AMD, 20 AMR, 12 AMC, koni, 950 motocykli, samochodów. Jedynymi jednostkami pancernymi w armii francuskiej były dwie lekkie dywizje zmechanizowane. Struktura tych dywizji przedstawiała się następująco: lekka brygada zmechanizowana w składzie: pułk dragonów z 3 batalionami dragonów (2 szwadrony strzelców, szwadron motocyklistów, szwadron wsparcia, szwadron czołgów rozpoznawczych AMR (20 wozów)), brygada pancerna (2 pułki czołgów po 2 dywizjony, razem 80 czołgów S-35, 80 czołgów H-35, szwadron artylerii p-panc. (12 działek 25 mm), pułk artylerii (2 dywizjony armat 75 mm, dywizjon haubic 105 mm, bateria artylerii p-panc. 8 dział 47 mm), pułk rozpoznawczy (2 szwadrony motocyklistów, 2 szwadrony wozów AMD (40 maszyn), bateria artylerii p-lot. (6 armat 25 mm), batalion saperów, kolumna mostowa (100 m mostu 20 t), kompania łączności, eskadra obserwacyjna. Dywizja lekka zmechanizowana liczyła: 400 oficerów, żołnierzy i dysponowała 188 rkm, 48 ckm, 11 moździerzami 60 mm, 12 moździerzami 81 mm, 24 działkami p-panc. 25 mm, 8 działami p-panc. 47 mm, 6 działkami p-lot. 25 mm, 24 armatami 75 mm, 12 haubicami 105 mm, 40 AMD, 60 AMR (Hotchkiss), 160 AMC (80 S-35, 80 H-35). Armia francuska mobilizowała 21 korpusów. Każdy z nich posiadał własne jednostki, które wzmacniały organiczne wielkie jednostki. Były to: oddział rozpoznawczy (szwadron motocyklistów, szwadron wozów pancernych, szwadron czołgów rozpoznawczych, szwadron wsparcia), liczący razem 916 ludzi, 32 rkm, 12 ckm, 4 km p-lot., 4 działka p-panc. 25 mm, 3 moździerze 60 mm, 12 wozów AMD, 20 czołgów AMR, pułk artylerii ciężkiej (24 armaty 105 mm, 24 haubice 155 mm), batalion saperów, kompania łączności oraz służby zaopatrzenia. 21 września zmobilizowano oprócz wielkich jednostek, 21 zgrupowań fortecznych, 3 obszary forteczne (Metz, Lauter, Belfort), 40 batalionów czołgów (20 R-35, 2 H-35, 2 FCM, 1 D-2, 8 FT-17, 3 B-1, 4 H-39), 11 batalionów ciężkich karabinów maszynowych (o numerach od 1 do 11), 8 batalionów zmotoryzowanych ciężkich karabinów maszynowych (o numerach od 51 do 58), 78 samodzielnych batalionów piechoty, 5 samodzielnych pułków, 3 półbrygady karabinów maszynowych kolonialnych, 56 pułków artylerii (10 armat 75 mm, 2 haubice 105 mm, 3 haubice 155 mm, 2 haubice 220 mm, 3 haubice 280 mm, działa dalekosiężne: 5 armat 105 mm, 11 armat 155 mm, 1 armata 194 mm, 7 armat 220 mm, 4 armaty specjalne), 101 baterii dział pozycyjnych, 78 baterii dział fortecznych mobilnych (54 baterie armat 75 mm, 24 baterie haubic 155 mm), 10 grup transportowych lekkich (40 kompanii), 11 grup transportowych ciężkich (44 kompanie), 27 grup transportowych osobowych (108 kompanii), 15 kompanii sanitarnych, 32 kompanie transportu konnego, 27 kompanii transportu mułami, 4 pułki dragonów, 8 batalionów minerów, 7 batalionów kolejowych, 22 parki pontonowe, 2 kompanie telegraficzne, 10 kompanii fortyfikacyjnych, 7 kompanii pionierów, 17 oddziałów ciężkich pontonów i wiele innych pododdziałów logistycznych, wspierających oddziały liniowe. Artyleria p-lot. rezerwy 7 / 16

8 Naczelnego Dowództwa liczyła 19 dywizjonów mobilnych 75 mm, 9 dywizjonów armat stałych 75 mm, 300 działek 20 mm Oerlikon, 325 baterii dział 105 mm, 90 mm, 75 mm, 24 sekcje balonów, 5 baterii dział 40 mm, 5 baterii działek 25 mm, 269 sekcji karabinów maszynowych p-lot. 13 mm. 2 września rozpoczęto formowanie dwóch brygad pancernych w składzie 2 bataliony czołgów B-1bis, batalionu czołgów H września rozpoczęto formowanie 8 Armii, tworzonej przez VII Okręg. Po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej rozpoczęto przerzut wojsk do wyznaczonych rejonów koncentracji. Stan na 9 września: 1 Armia: 2, 51 DI, 1, 5 DIM, 1 DIC, 1 DINA, w ciągu września nadeszła jeszcze 53 DI. Grupa Armijna Ardeny : 3 DIM, 1 DLC, 4, 12 DI. W ciągu tego miesiąca wzmocniono ją o 6, 7, 52 DI. 2 Armia: 3 DINA, 5 DIC, 10 DI, 3DLC. Do końca września do armii dotarły jeszcze 20 i 55 DI. 3 Armia: 9, 25 DIM, 2 DINA, 42 DI, 146 p. fort. Ponieważ armia ta miała rozpocząć działania zaczepne w kierunku Linii Zygfryda, postanowiono ją poważnie wzmocnić poprzez dodanie 5 DINA, 5 DIC, 26, 32, 36, 58 DI oraz 12 DI z 3 Armii i 5 DIM z 1 Armii. 4 Armia: 4 DINA, 11 DI. W drugiej połowie września dotarły jeszcze 6 DIC, 18, 21, 23, 45 DI. Ponadto z 2 Armii ściągnięto 10 DI, a z 3 Armii 9 DIM. 5 Armia: 43 DI, 4 DIC. We wrześniu została wzmocniona jeszcze przez 15 DIM, 3 DIC, 16, 35, 70 DI. 8 Armia: 2 DLC, 13, 14 DI, 1, 10, 28, 42, 171 p. fort, do połowy września przybyła jeszcze 47 DI. 6 Armia: 27, 28 DA, 1 DM, 2 DIC, 30, 64, 65 DI, 5 DINA, 2 BSpah. Nieco potem podeszły jeszcze 31, 66 DI. Pozostałe oddziały były w trakcie mobilizacji lub zmobilizowane czekały na transport do wyznaczonych rejonów koncentracji. 1 września armia niemiecka przekroczyła granicę z Polską. Po otrzymaniu o tym fakcie wiadomości, rząd francuski ogłosił powszechną mobilizację. Wcześniej zakończyła się Couverture i koncentracja wielkich jednostek przewidziana zgodnie z planem. Pierwszym dniem powszechnej mobilizacji miał być 2 września, wkrótce potem wyruszyły wielkie transporty wojsk, do których użyto pociągów i 870 pociągów drogowych. Dopiero 3 września, dzięki naciskom polskim i angielskim, Francja znalazła się w stanie wojny z Niemcami. Ten fakt wcale nie przyczynił się do wzrostu aktywności wojsk na pograniczu z Niemcami. W dniu 7 września rozpoczął się bardzo powolny marsz jednostek 3, 4 i 5 Armii pomiędzy Renem a Mozelą w kierunku granicy, nienapotykający po jej przekroczeniu na poważniejszy opór wojsk niemieckich. Dopiero po 9 września rozpoczęły się gdzieniegdzie słabe niemieckie kontrataki. Stopniowo w akcję wciągano coraz większe siły. Granicę przekroczyły oddziały następujących dywizji: Na odcinku 3 Armii 12 DIM, 3 DINA, 42 DI, Na odcinku 4 Armii w rejonie Saarbrucken 6 DIC, 4 NINA, 2, 21, 23, 10 DI, Na odcinku 5 Armii 15 DIM, 3 DIC. 8 / 16

9 Wojska te otrzymały wzmocnienie w postaci dwóch brygad i pewnej ilości samodzielnych batalionów czołgów oraz pułków artylerii ciężkiej i wolno zaczęły zbliżać się do Linii Zygfryda, rozpoczynającej się w odległości od 5 do 20 kilometrów od granicy. Potrzebowały na to aż trzech dni. 12 września wstrzymano ofensywę, po konferencji, jaka odbyła się w Abbeville (na podstawie błędnej informacji o zdobyciu przez Niemców Warszawy wydano tę tragiczną dla Polski decyzję). Na froncie długości 30 km wojska francuskie weszły na terytorium Niemiec: 3 Armia na głębokość 4 km, 4 Armia 8 km, 5 Armia 1 km. Okupowano około 20 miejscowości. Do połowy października wszystkie siły francuskie zostały wycofane z obszaru Niemiec. Ofensywa kosztowała armię francuską zabitych i rannych oraz 689 jeńców. Straty niemieckie wynosiły odpowiednio: 196 zabitych, 356 rannych, 144 zaginionych. Przez cały ten czas armia francuska zwiększała swoją siłę. Stan jej na 4 października wynosił: na Froncie północno-wschodnim 24 dywizje aktywne (1 DINA 21 września została ściągnięta z Frontu południowo-wschodniego), 19 dywizji typu A, 10 dywizji typu B (23 września z odwodu przybyła jeszcze 53 DI). Front południowo-wschodni posiadał 6 dywizji aktywnych (w tym 27, 28, 29, 30, 31 DA), 2 dywizje typu B (64, 65 DI). W rezerwie znajdowało się 6 dywizji typu B (54, 60, 61, 63, 66, 67 DI). Razem zmobilizowano już 81 dywizji piechoty, 2 dywizje zmechanizowane, 3 dywizje kawalerii, 3 brygady kawalerii, 2 brygady pancerne oraz jednostki forteczne o równowartości 15 dywizji piechoty. W dniach od 12 do 18 października Front północno-wschodni wzmocniły jeszcze 60 i 63 DI. W trakcie formowania była jeszcze 6 DINA, przeznaczona na Front północno-wschodni. 15 października Grupa Armijna Ardeny została przemianowana na 9 Armię. 22 października utworzono 3 Grupę Armijną, w składzie 8 Armii i oddziałów 7 Okręgu. 11 października 27 DA typu południowo-wschodniego zreorganizowano na typ północno-wschodni. Dywizje 64, 65 zmobilizowano według etatu dywizji górskich typu południowo-wschodniego. Również w październiku z Afryki Północnej przypłynęły 82 i 87 DINA. 4 listopada stan zmobilizowanej armii w metropolii był następujący: Front północno-wschodni składał się z 30 dywizji aktywnych, 19 dywizji typu A, 12 dywizji typu B oraz formowanej właśnie 6 DINA. Front południowo-wschodni posiadał 3 dywizje aktywne, 4 dywizje typu B (63, 64, 65, 66 DI). W rezerwie znajdowały się jeszcze 2 dywizje typu B oraz 10 dywizji szybkich i aktywnych. 9 listopada z Frontu południowego przerzucono 29 DA, 21 listopada 31 DA, 27 listopada 63 DI typu B. 20 listopada z części jednostek korpusów XXIV i F utworzono korpus G. W listopadzie w trakcie formowania były: dywizja pancerna, lekka dywizja zmechanizowana oraz 2 bataliony czołgów ciężkich i 5 lekkich. W tym czasie reorganizowano także 3 dywizje kawalerii tworząc z nich 5 dywizji lekkiej kawalerii. 4 grudnia siły francuskie w metropolii składały się z: Frontu północno-wschodniego, który tworzyły: 32 dywizje aktywne, 19 typu A, 9 / 16

10 13 typu B w trakcie formowania była jeszcze 6 DINA. Frontu południowo-wschodniego złożonego z: dywizji aktywnej, 3 dywizji typu B. W rezerwie Naczelnego Dowództwa były jeszcze 3 dywizje typu B. 11 grudnia w skład frontu północno-wschodniego weszła jeszcze 54 DI typu B, a 14 grudnia 61 DI, też typu B. 16 stycznia rozpoczęto z brygad pancernych tworzyć dywizje pancerne. Tego dnia rozpoczęło się także przeformowywanie 68 DI z organizacji południowo-wschodniej na północno-wschodnią. 20 stycznia z Dywizji Fortecznej Ardeny utworzono 102 Dywizję Forteczną. 1 lutego rozpoczęto formowanie 3 Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej, a 15 lutego 42 batalion czołgów H lutego ponownie zreorganizowano dywizje kawalerii. Nowy etat tych jednostek przewidywał posiadanie przez nie brygady kawalerii i brygady zmotoryzowanej. 1 marca rozpoczęto formowanie 3 Dywizji Pancernej i 41 batalionu czołgów B-1. Do 1 marca Republika Francuska zmobilizowała na terenie metropolii ludzi w związkach taktycznych, w oddziałach północnoafrykańskich i w oddziałach kolonialnych. 4 marca na Froncie północno-wschodnim znajdowały się 32 dywizje aktywne: 19 typu A, 15 typu B, w trakcie formowania były jeszcze 3 dywizje. Na Froncie południowo-wschodnim była w tym czasie jedna dywizja aktywna i 3 typu B. 5 kwietnia stan artylerii przeciwlotniczej był następujący: korpusy otrzymały 44 baterie działek 25 mm, obronę kraju zabezpieczyć miało 370 baterii dział 75 mm, 90 mm, 105 mm, 9 baterii dział 40 mm, 11 baterii działek 25 mm. 15 kwietnia Francuzi wysłali korpus ekspedycyjny do Norwegii. W jego skład weszły 3 lekkie dywizje po 6 batalionów każda, brygada polska (4 bataliony), półbrygada Legii Cudzoziemskiej (2 bataliony). 25 kwietnia rozpoczęto formowanie 4 Dywizji Pancernej. 26 kwietnia wysłano do Norwegii batalion czołgów D kwietnia sformowano 8 Dywizję Kolonialną. Powstała ona z połączenia istniejących pułków. 5 maja siły Frontu północno-wschodniego liczyły 32 dywizje aktywne, 19 typu A, 15 typu B oraz 5 dywizji w trakcie formowania (8, 44, 68 DI, 7 DINA, 8 DIC). Front południowo-wschodni miał do dyspozycji jedną dywizję aktywną, 3 dywizje typu B. Oprócz dywizji piechoty wojska francuskie zmobilizowały jeszcze 5 dywizji fortecznych, 3 lekkie dywizje zmechanizowane, 5 dywizji kawalerii, 4 brygady kawalerii, 4 dywizje pancerne i wojska forteczne o równowartości 10 dywizji piechoty. Rankiem 10 maja armia francuska była zorganizowana w następujący sposób: 10 / 16

11 Front francusko-niemiecki 1 Grupa Armii 7 Armia: 407, 417, 427, 441, 442 RP, 9, 22 BCC SF Flanders 272 DBI 1 DLM 4 RC, 18 RD, 4 RDP, 4 RC, 74 RATTT 9 DIM 13, 95, 131 RIM, 2 GRDIM, 30 RADT, 230 RALDT 68 DI 224, 225, 341 RI, 59 GRDI, 89, RAD, 289 RALD RAP XVI CA 616 RP, 18 GRCA, 115 RALH 21 DI 48, 65, 137 RI, 27 GRDI, 35 RAD, 255 RALD 60 DI 241, 270, 271 RI, 68 GRDI, 50 RAMD + II/307 RAP I CA 601 RP, 2 GRCA, 101 RALA 25 DIM 38, 92, 121 RIM, 5 GRDIM, 16 RAD, 216 RALD + III/402, IV/403 RADCA 1 Armia: 401, 411, 421, 434 RP, 13, 35, 38, 39 BCC SF Escaut 54 RIF, I/161 RAP CC 329 RA 2 DLM 13, 29 RD, 1 RDP, 8 RC, 71 RATTT + IV/405 RADCA 3 DLM 1, 2 RC, 11 RDP, 12 RC, 76 RATTT + IV/402 RADCA III CA 603 RP, 6 GRCA, 105 RALH 2 DINA 11 RZ, 13, 22 RTA, 40 RANA, 240 RALNA IV CA 604 RP, 7 GRCA, 106 RALH 12 DIM 106, 150 RIM, 8 RZ, 3 GRDIM, 25 RAD, 225 RALD 32 DI 7, 122, 143 RI, 38 GRDI, 3 RAD, 203 RALD V CA 605 RP + 1 BM, 3 GRCA, 104 RALA 1 DM 1, 2, 7 RTM, 80 GRDI, 64 RAA, 264 RALD 5 DINA 14 RZ, 24 RTT, 6 RTM, 95 GRDI, 22 RAC, 222 RALC 101 DIF 84, 87 RIF, II, III/161 RAP 9 Armia: 445, 446 RP, 6, 32, 33 BCC 1 DLC 19 RD, 1 RCH, 5 RDP, 1 RAM, 75 RATT + III/? RADCA 3 BS 2 RSA, 2 RSM 5 DIM 8, 39, 129 RIM, 1 GRDIM, 11 RAD, 211 RALD XI CA 611 RP, 17 GRCA, 111 RALHC 18 DI 66, 77, 125 RI, 30 GRDI, 19 RAD, 219 RALD RAP 4 DINA 13 RZ, 23, 25 RTA, 94 GRDI, 33 RANA, 233 RALNA 4 DLC 8, 31 RD, 14 RDP, 4 RAM, 77 RATT XLI CAF 402 RP, 482 RPC, 146 RALH 61 DI 248, 265, 337 RI, 58 GRDI, 51 RAMD + III/391 RAT 102 DIF 148 RIF, 3 BM, 42, 52 DBMC, 160 RAP + I, II/391 RAT 2 Armia: 412, 422, 444 RP, 3, 4, 7 BCC SF Montmedy 132, 136, 147, 155 RIF, 99 RAMFH + I/169 RAP 1 DIC 1, 21, 23 RIC, 73 GRDI, 3 RAC, 203 RALC + II, III/311 RAP 2 DLC 5 RC, 18 RCH, 3 RDP, 2 RAM, 73 RATTT 5 DLC 11 RC, 12, RCH, 5 RDP, 5 RAM, 78 RATTT 1 BC 1 RH, 8 RCH 71 DI 120, 205, 246 RI, 60 GRDI, 38 RAMD X CA 610 RP, 12 GRCA, 110 RALHC + III/145 RALH, III/185 RALT 55 DI 213, 295, 331 RI, 11 BM, 64 GRDI, 45 RAMD 11 / 16

12 3 DINA 12 RZ, 14, 15 RTA, 93 GRDI, 20 RANA, 220 RALNA XVIII CA 618 RP, 16 GRCA, 118 RALH + I, II/145 RALH, I, IV/RALT 41 DI 101, 103, 104 RI, 36 GRDI, 13 RAD, 213 RALD + I/311 RAP 3 DIC 3 RIC, 12, 14 RTS, 71 GRDI, 1 RAC, 201 RALC 2 Grupa Armii 3 Armia: 403, 413, 423, 432 RP, 29, 30, 5, 12, 23, 43, 51 BCC, 165 RALGP 3 DLC 6 RD, 4 RH, 2 RDP, 3 RAM + 45 GRGF, 72 RATTT 1 BS 6 RSA, 4 RSM 7 DI 93, 102, 130 RI, 40 GRDI, 31 RAD, 231 RALD 8 DI 142, 237 RI, 12 REI, 42 GRDI, 82 RAD, 282 RALD 6 DINA 21 RTA, 9 RTM, 11 REI, 93 GRDI, 6 RANA, 206 RALNA 6 DI 36, 74, 119 RI, 13 GRDI, 43 RAD, 243 RALD 6 DIC 5, 6 RICMS, 43 RIC, 76 GRDI, 23 RACMM, 223 RALCMM XXIV CA 624 RP, 25 GRCA, 124 RALA + I/143 RALH 51 DI 100, 201, 310 RI, 70 GRDI, 27 RAD, 227 RALD XLII CAF 128, 139, 149 RIF, IV/460 RP, 46 RARF, 152 RAP, II, III/143 RALH, I/374 RALVF 20 DI 2, 47, 115 RI, 52 BMM, 31 GRDI, 7 RAD, 207 RALD 58 DI 204, 227, 334 RI, 61 GRDI, 48 RAD, 248 RALD VI CA 606 RP, 53, 57 BMM, 8 GRCA, 103 RALA SF Boulay 161, 162, 164 RIF, II/460 RP, 44 GRRF, 23 RARF, 153 RAP 26 DI 86, 98, 105 RI, 14 GRDI, 36 RAD, 236 RALD + III/141 RALH 42 DI 80 RIA, 94, 151 RI, 37 GRDI, 61 RAD, 261 RALD + I/153 RAP CAC 622 RP, 22 GRCA, 11 RALHC SF Thionville 167, 168 RIF, III/460 RP, 70 RAMF, 151 RAP 2 DI 33, 73, 127 RI, 11 GRDI, 34 RAD, 234 RALD 4 Armia: 404, 414, 424, 431, 433, 437 RP, 3/11, 10, 20, 24 BCC 1 DIP 1, 2, 3 RI, 1 GRDI, 1, 201 RA 45 DI 31, 85, 113 RI, 33 GRDI, 55 RAD, 255 RALD IX CA 609 RP, 11 GRCA, 121 RAHL RAP SF Faulquemont 69, 82, 146, 156 RIF, 59 RARF, 150 RAP 11 DI 26, 170 RI, 1 (8, 30, 61) DBCP, 16 GRDI, 8 RAD, 208 RALD 47 DI 44, 109 RI, 23 (42, 44, 71) DBCP + 5 BM, 35 GRDI, 5 RAD, 205 RALD + II/301 RAP XX CA 620 RP + 58 BM, 15 GRCA, 120 RALA RACP SF Sarre 133, 174 RIF, 41, 51 RMIC, 49 RARF, 166 RAP 52 DI 291, 348 RI, 41 (88, 96, 110) DBCP, 17 RAD, 217 RALD 82 DINA 1 RZ, 6 RTA, 4 RTM, 82 GRDI, 66 RAA, 266 RALD 5 Armia: 405, 415, 425, 436, 439 RP, 31, 1, 2, 21, 34 BCC 41 DI 6 RI, 173 DBA, 26 (22, 62, 64) DBCP, 41 GRDI, 91 RAD, 291 RALD 4 DIC 2 RIC, 16, 24 RTS, 74 GRDI, 12 RAC, 212 RALC 87 DIA 9 RZ, 17, 18 RTA, 87 GRDI, 87 RAA, 287 RALD VIII CA 608 RP, 10 GRCA, 108 RALA + II/144 RALH, 173 RALGP, XI XIV/187 RALT SF Rorbach 37, 153, 166 RIF, 59 RARF, 150 RAP 31 DI 15, 81, 96 RIA + 55 BM, 23 GRDI, 56 RAD, 256 RALD 43 CAF 154, 165 RIF, V/400 RP, 46 GRRF, 60 RARF, 168 RAP 30 DI 49 RI, 55 RIA, 22 (18, 23, 60) DBCA, 26 RARF, 42 RAC, 242 RALC XII CA 612 RP, 24 GRCA, 112 RALH RALH, XII, XIII/187, III, IV/191 RALT 12 / 16

13 SF Haguenau 22, 23, 68, 70, 79 RIF, VI/400 RP, 69 RARF, 156 RAP 16 DI 29, 56, 89 RI, 19 GRDI, 37 RAD, 237 RALD 70 DI 223, 279 RI, 44 (81, 90, 109) DBCP, 51 GRDI, 68 RAD, 268 RALD 35 DI 11, 123 RI, 21 RMVE, 29 GRDI, 14 RAD, 214 RALD XVII CA 617 RP, 13 GRCA, 117 RALH + I, II/191 RALT 103 DIF 34, 172 RIF, 226 RI, 155 RAP RAP 62 DI 250, 307, 326 RI, 57 GRDI, 52 RAMD 8 Armia: 408, 418, 428, 443 RP, 18, 36, 16, 17 BCC XIII CA 613 RP, 23 GRCA, 116 RALH RALT, 316 RAP 19 DI 41, 117 RI, 22 RMVE, 21 GRDI, 10 RAD, 210 RALD 54 DI 302, 317, 330 RI, 44 RAMD 105 DIF 10 RIF RI, 7, 8 MB, II/159 RAP 104 DIF 28, 42 RIF, 242 RI + 5 (9, 10 DBCPyr), I/170 RAP VII CA 607 RP, GRCA, 107 RALA 13 DI 21, 60 RI, 8 RTM, 17 GRDI, 28 RAD, 228 RALD 27 DI 71, 159 RI, 7 (11, 15, 28) DBCA, 20 GRDI, 58 RAD, 258 RALD 2 BS 7, 9 RSA XLIV CAF VI/159 RAP SF Altkirch-Franken 12, 171 RIF, III, IV/159 RAP SF Denense-Belfort 2 (3,4) DBCPyr, V/159 RAP SF Montbeliard 2 (3,4) DBCPyr odeszła do Belfortu, VII/159 RAP 67 DI 211, 214, 220 RI, 52 GRDI, 57 RAMD 6 Armia: 406, 416, 426 RP, 51 BMM XLV CAF VII/400 RP, II/170 RAP SF Jura Central 1 (1, 2) DBCPyr, 6 BCPypr + I/406 RP, 4 (23, 28) DBIL 57 DI 235, 260 RI, 8 (26, 66, 68) DBCP, 62 GRDI, 147 RAD, 247 RALD 63 DI 238, 298, 321 RI, 56 GRDI, 53 RAMD 2 DIP 4, 5, 6 RI, 2 GRDI, 2, 202 RA Front francusko-włoski Armia Alp: 8 DIC 4 RIC, 25, 26 RTS, T GRDI, 8 RACTTT, 208 RALC XIV CA 614 RP, 20 GRCA, 114 RALH SF Rhone 230 (179, 189 BAF, 199 BCHM), DBAF, II/440 RP, 1 Bie/164 RAP SF Savoie 16 (70, 80 BAF, 6 BM), 30 (71, 81, 91) DBAF, I/162 RAP, 164 RAP 66 DI 215, 281, 343 RI, 53 GRDI, 9 RAD, 209 RALD SF Dauphine 75 (82, 92, 102), 157 (72, 73, 83) DBAF, IV, V/440 RP + 3 (20, 24) DBIL, 154 RAP 64 DI 299 RIA, 45 (87, 93, 107) DBCA, 47 (86, 91, 95) DBCA, 55 GRDI, 93 RAM, 293 RALD XV CA 615 RP + 5 BCPyr, 4 (7, 8) BCPyr, 21 GRDI, 113 RALH 65 DI 203 RIA, 42 (89, 98, 100) DBCA, 46 (102, 104, 105) DBCA, 54 GRDI, 96 RAM, 296 RALD SF Aloes-Maritimes 40 (75, 85, 95) DBAF, 58 (76, 86, 96) DBAF, 61 (74, 84, 94) DBAF, 450 RP + 9, 10 BM 13 / 16

14 2 DIC RIMC, 4, 8 RTS, 72 GRDI, 2 RAC, 202 RALC SD Nice 255 RI, IV, V/203 RI, XI/363 RAP, XI/54 RA SD Corse 363 DBI, 373 DBA, 92 RAM Rezerwa Naczelnego Dowództwa II CA 602 RP, 1 GRCA, 192 RALA XXI CA 621 RP, 14 GRCA, 109 RALH XXIII CA 623 RP, 19 GRCA, 123 RALA 1 DCR 28, 37, 25, 26 BCC, 5 BCP, 305 RATTT 2 DCR 8, 15, 14, 27 BCC, 17 BCP, 309 RATTT 3 DCR 41, 49, 42, 45 BCC, 16 BCP, 319 RATT 1 DIM 1, 43, 110 RIM, 7 GRDIM, 15 RAD, 215 RALD 1 DINA 27 RTA, 28 RTT, 5 RTM, 91 GRDI, 54 RANA, 254 RALNA 3 DIM 51, 67, 91 RIM, 6 GRDIM, 42 RAD, 242 RALD 4 DI 45, 72, 124 RI + 2 BM, 12 GRDI, 29 RAD, 229 RALD 5 DIC 22 RIC, 44, 53 RICMS, 75 GRDI, 21 RACMM, 221 RALCMM 7 DIC 7 RIC, 33, 57 RIMS, 77 GRDI, 32 RACMM, 232 RALCMM 7 DINA 20 RTT, 31 RTA, 10 RTM, 97 GRDI, 81 RANA, 281 RALNA 10 DI 5, 24, 46 RI, 15 GRDI, 32 RAD, 232 RALD 14 DI 35, 152 RI, 3 (2, 21 31) DBCA, 25 GRDI, 4 RAD, 204 RALD 15 DIM 4, 27, 134 RIM, 4 GRDIM, 1 RAD, 201 RALD 23 DI 32, 107, 126 RI, 18 GRDI, 41 RAD, 241 RALD 28 DI 97, 99 RIA, 25 (7, 27, 47) DBCA, 22 GRDI, 2 RAM, 202 RALD 29 DI 3, 112 RIA, 6 (24, 25, 65) DBCA, 34 GRDI, 94 RAM, 294 RALD 36 DI 14, 18, 57 RI, 39 GRDI, 24 RAD, 224 RALD 43 DI 158 RI, 4 (1, 10, 29) DBCP, 3 RTM, 32 GRDI, 12 RAD, 212 RALD. Skróty jednostek użyte w opisie struktur armii francuskiej CA korpus piechoty CAC korpus piechoty kolonialnej CAF korpus forteczny CC korpus kawalerii DIM dywizja zmotoryzowana DI dywizja piechoty DIF dywizja forteczna DINA dywizja piechoty północnoafrykańskiej DIA dywizja piechoty alpejskiej DIP dywizja piechoty polskiej BC brygada kawalerii BS brygada spahisów SD sektor obronny SF sektor forteczny 14 / 16

15 RI pułk piechoty RIM pułk piechoty zmotoryzowanej RIA pułk piechoty alpejskiej RIF pułk forteczny DBI półbrygada piechoty DBA półbrygada piechoty alpejskiej DBCPyr półbrygada strzelców pirenejskich DBAF półbrygada forteczna alpejska RP pułk pionierów RPC pułk pionierów kolonialnych BM batalion karabinów maszynowych BMM zmotoryzowany batalion karabinów maszynowych DBCA półbrygada strzelców alpejskich RZ pułk północnoafrykański RTA pułk algierski RTT pułk tunezyjski RTM pułk marokański DBNA półbrygada północnoafrykańska RIC pułk kolonialny RICM pułk marokańsko-francuski RICMS pułk senegalsko-francuski RMIC pułk senegalsko-indochiński RTS pułk senegalski RTA pułk indochiński RTC pułk kambodżański RTT pułk tonkiński BCC batalion czołgów RC pułk kirasjerów RD pułk dragonów RDP pułk dragonów zmechanizowanych RCH pułk strzelców konnych RH pułk huzarów RAM pułk samochodów pancernych GRDI dywizyjny oddział rozpoznawczy GRDIM dywizyjny oddział rozpoznawczy (dywizje zmotoryzowane) GRCA korpuśny oddział rozpoznawczy RCA pułk konnych strzelców afrykańskich RSA pułk spahisów algierskich RST pułk spahisów tunezyjskich RSM pułk spahisów marokańskich RAD dywizyjny pułk artylerii lekkiej, numery od 1 do 99, bez numerów 79, 83 RADM zmotoryzowane pułki artylerii lekkiej nr 1, 11, 15, 16, 25, 30, 42, 98 RAMM mieszane pułki artylerii (działa 75 i 155 mm) nr 38, 44, 45, 50, 51, 52, 53, 57 RATTT pułki artylerii zmechanizowanej nr od 71 do 78 RAM pułki artylerii górskiej nr 2, 92, 93, 94, 96 RANA pułki artylerii północnoafrykańskiej nr 6, / 16

16 RALA pułki artylerii ciężkiej zmotoryzowanej nr 101, 102, 103, 104, 107, 108, 120, 123, 124, 125 RALH pułki artylerii ciężkiej o trakcji konnej nr 105, 106, 109, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 121 RALHC pułki kolonialnej artylerii ciężkiej o trakcji konnej nr 110, 111 RALH rezerwowe pułki artylerii ciężkiej o trakcji konnej nr od 141 do 149 RAP pułki artylerii fortecznej nr od 150 do 170 RALGP rezerwowe zmotoryzowane pułki artylerii najcięższej nr od 171 do 174 RALD dywizyjne pułki artylerii ciężkiej RALT rezerwowe zmotoryzowane pułki artylerii najcięższej nr od 180 do 197 RAP rezerwowe pułki zmechanizowanej artylerii lekkiej nr od 301 do 321 RATTT dywizyjne pułki artylerii lekkiej zmechanizowanej nr 305, 309, 319, 322 RACP rezerwowe kolonialne pułki zmechanizowane artylerii lekkiej nr 310, 320 RALP rezerwowe pułki artylerii ciężkiej. Autor: Jacek Domański Opublikowano r. 16 / 16