Prawa osób LGBT w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Transkrypt

1 Prawa osób LGBT w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

2 Co to jest Rada Europy? - organizacja międzynarodowa powstała w 1949 r paostw członkowskich nie tylko Paostwa UE - siedziba w Strasburgu we Francji - broni praw człowieka, demokracji parlamentarnej oraz rządów prawa

3 Inne akty prawne Rady Europy - Rekomendacje - Rezolucje ZPRE - działalnośd Komisarza Praw Człowieka - orzecznictwo ETPCz

4 Europejska Konwencja Praw Człowieka - ratyfikacja jako warunek przystąpienia do Rady Europy - prawa chronione przez Konwencję - Artykuł 8 prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

5 Zakaz dyskryminacji Zgodnie z orzecznictwem ETPCz art. 14 znajduje zastosowanie, gdy: materia dotycząca gorszego traktowania ( ) stanowi jeden z warunków korzystania z prawa gwarantowanego *Konwencją+ (zob. National Union of Belgian Police p. Belgii, wyrok z 27 października 1975 r., 45), lub zakwestionowane środki powiązane są z korzystaniem z prawa gwarantowanego *Konwencją+ (zob. Schmidt and Dahlström p. Szwecji, wyrok z 6 lutego 1976 r., 39), aby art. 14 znalazł zastosowanie, wystarczające jest aby fakty sprawy znajdowały się w zasięgu jednego lub większej ilości przepisów Konwencji (zob. Thlimmenos p. Grecji, [W.I], wyrok z 6 kwietnia 2000 r. oraz Inze p. Austrii, wyrok z 28 października 1987 r., 36). Biuro Pełnomocnika ds. Postępowao przed Międzynarodowymi Organami Ochrony Praw Człowieka, MSZ

6 Europejski Trybunał Praw Człowieka - czym się zajmuje? - procedura: -złożenie skargi (w tym omówienie podstawowych elementów formalnych skargi) - dalsze fazy postępowania (rozpatrywanie skargi, stanowisko Rządu, ugoda, wyrokowanie). -wykonanie wyroku/decyzji

7 Europejski Trybunał Praw Człowieka Bazy danych wyroków ETPCz - HUDOC Database -

8 Zarys podstawowych orzeczeo z zakresu LGBT sprawa Dudgeon (nr 7525/76 ) penalizacja związków homoseksualnych in accordacne with law? TAK necessary in democratic society? NIE w tak szerokim zastosowaniu proporcjonalne z założonymi celami NIE w tak szerokim zastosowaniu

9 Zarys podstawowych orzeczeo z zakresu LGBT Sprawa Sutherland p. Wielkiej Brytanii (nr /94) - Artykuł 8 w związku z Artykułem 14 -stwierdzenie dyskryminacyjnej legislacji - nowelizacja przeprowadzona przed wydaniem decyzji

10 Zarys podstawowych orzeczeo z zakresu LGBT Sprawa Laskey, Jaggard and Brown p. Wielkiej Brytanii (nr /93, 21826/93,21974/93) - granice życia prywatnego - wskazanie na równośd z osobami heteroseksualnymi i biseksualnymi

11 Związki osób LGBT Ewolucja podejścia do związków osób o odmiennej orientacji seksualnej i tożsamości płciowej

12 Zakaz dyskryminacji związków de facto osób tej samej płci Sprawa Karner p. Austrii, prawo do dziedziczenia najmu; zakaz dyskryminacji osób homoseksualnych nie jest absolutny

13 Małżeostwa osób tej samej płci Sprawa Schalk i Kopf p. Austrii prawne uznanie związku osób tej samej płci w gestii paostwa Austriacka ustawa o związkach partnerskich jako wyraz woli politycznej paostwa, a nie zobowiązanie wynikające z Konwencji Uznanie związku dwóch gejów za życie rodzinne

14 Rekomendacja CM/Rec(2010)5 Komitetu Ministrów Rady Europy w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji opartej na orientacji seksualnej oraz tożsamości płciowej IV. Prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego ust. 26 rodzicielstwo naturalne ust. 27 przysposobienie (adopcja) ust. 28 rodzicielstwo wspomagane Biuro Pełnomocnika ds. Postępowao przed Międzynarodowymi Organami Ochrony Praw Człowieka, MSZ

15 Rodzicielstwo naturalne 26. Biorąc pod uwagę, że dobro dziecka powinno byd kwestią nadrzędną podczas podejmowania decyzji dotyczących władzy rodzicielskiej lub opieki nad dzieckiem, paostwa członkowskie powinny zapewnid, aby takie decyzje podejmowane były bez dyskryminacji na tle orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej. 26. Taking into account that the child s best interests should be the primary consideration in decisions regarding the parental responsibility for, or guardianship of a child, member states should ensure that such decisions are taken without discrimination based on sexual orientation or gender identity.

16 Rodzicielstwo naturalne Sprawa Salgueiro da Silva Mouta p. Portugalii skarga nr 33290/96 - wyrok ETPCz z 21 grudnia 1999 r. - ostateczny 21 marca 2000 r. naruszenie art. 8 w zw. z art. 14 Konwencji wyrok jednomyślny

17 Rodzicielstwo naturalne Sprawa Salgueiro da Silva Mouta p. Portugalii skarżący to rozwiedziony homoseksualny mężczyzna, pragnący uzyskad prawo opieki nad małoletnią córką, zgodnie z umową z b. żoną skarżącego, miejsce zamieszkania córki miało byd przy matce, natomiast ojcu służyd miało prawo (częstych) odwiedzin, faktycznie dziecko przebywało z babcią, która nie kryła niechęci wobec skarżącego, podyktowanej, m.in., względami religijnymi, sąd odwoławczy był zdania, że matka jest naturalnie lepszym opiekunem małego (8-9 letniego) dziecka, a jej córka powinna wzrastad w tradycyjnej portugalskiej rodzinie, czego ojciechomoseksualista nie jest w stanie zapewnid.

18 Rodzicielstwo naturalne Sprawa Salgueiro da Silva Mouta p. Portugalii skarżący został potraktowany odmiennie niż b. żona z uwagi na orientację seksualną, Trybunał nie znalazł uzasadnienia dla odmiennego traktowania, nie uznał, aby spełniony został wymóg proporcjonalności między zastosowanym środkiem a zamierzonym celem, uznał, że sformułowania użyte przez organ krajowy były jawnie dyskryminujące, naruszenie art. 8 w zw. z art. 14 Konwencji brak potrzeby odrębnego rozpoznania zarzutu naruszenia art. 8 Konwencji

19 Przysposobienie (adopcja) 27. Biorąc pod uwagę, że dobro dziecka powinno byd kwestią nadrzędną podczas podejmowania decyzji w sprawie przysposobienia, paostwa członkowskie, których prawo krajowe pozwala na adopcję dzieci przez osoby samotne powinny zapewnid, aby prawo to było stosowane bez dyskryminacji ze względu na orientację seksualną lub tożsamośd płciową. 27. Taking into account that the child s best interests should be the primary consideration in decisions regarding adoption of a child, member states whose national legislation permits single individuals to adopt children should ensure that the law is applied without discrimination based on sexual orientation or gender identity.

20 Przysposobienie (adopcja) Orzecznictwo ETPCz: art. 8 w zw. z art. 14 Konwencji dyskryminacja w korzystaniu z prawa do życia prywatnego z powodu orientacji seksualnej - art. 14 niesamodzielna klauzula antydyskryminacyjna - art. 8 poszanowanie życia rodzinnego i prywatnego

21 Przysposobienie (adopcja) prawo do adopcji Trybunał uznaje, że Konwencja nie gwarantuje prawa do adopcji jako takiego (zob. Di Lazzaro p. Włochom, nr 31924/96, dec. Komisji z 10 lipca 1997 r., s. 134, oraz X p. Belgii i Holandii, nr 6482/74, dec. Komisji z 10 lipca 1975 r., s. 75). Ponadto, prawo do poszanowania życia rodzinnego wymaga istnienia rodziny i nie gwarantuje samego pragnienia założenia rodziny (zob. Marckx v. Belgium, wyrok z 13 czerwca 1979 r., 31, oraz Abdulaziz, Cabales i Balkandali p. Zjednoczonemu Królestwu, wyrok z 28 maja 1985 r., 62).

22 Przysposobienie (adopcja) 1. Sprawa Fretté p. Francji skarga nr 36515/97 - wyrok ETPCz z 26 lutego 2002 r. - ostateczny 26 maja 2002 r. brak naruszenia art. 8 w zw. z art. 14 Konw., naruszenie art. 6 Konwencji wyrok niejednomyślny uprawomocnił się po 3 miesiącach Biuro Pełnomocnika ds. Postępowao przed Międzynarodowymi Organami Ochrony Praw Człowieka, MSZ

23 Przysposobienie (adopcja) Sprawa Fretté p. Francji Skarżący to samotny homoseksualny mężczyzna w średnim wieku (39-49 lat) pragnący adoptowad dziecko spoza Francji, uzyskał pozytywną opinię biegłych odnośnie swojego charakteru (altruista, ogólnie dobry materiał na rodzica), pomimo tego nie uzyskał decyzja aprobującej go jako potencjalnego przysposabiającego z uwagi na swój styl życia.

24 Przysposobienie (adopcja) Sprawa Fretté p. Francji szeroki margines oceny paostwa, brak wspólnego standardu europejskiego, jest więcej chętnych do zostania rodzicem adopcyjnym niż dzieci do zaadoptowania, więc paostwo może wybrad, jacy ludzie zapewnią dzieciom najlepsze warunki, powody przedstawione przez Rząd wydają się byd obiektywne i uzasadnione, zatem różnica w traktowaniu, będąca przedmiotem skargi, nie może zostad uznana za dyskryminującą w rozumieniu art. 14 Konwencji (głosami 4:3)

25 Przysposobienie (adopcja) Sprawa Fretté p. Francji Opinia częściowo zgodna z wyrokiem Sędziego Costy, podzielona przez Sędziego Jungwierta i Sędziego Traja, Opinia częściowo odrębna Sir Nicolasa Bratza y, Sędziego Fuhrmanna oraz Pani Sędzi Tulkens.

26 Przysposobienie (adopcja) 2. Sprawa E.B p. Francji skarga nr 43546/02 - wyrok WI ETPCz z 22 stycznia 2008r. naruszenie art. 8 w zw. z art. 14 Konw., wyrok niejednomyślny

27 Przysposobienie (adopcja) Sprawa E.B. p. Francji Skarżąca to homoseksualna kobieta żyjąca w stałym związku, która pragnęła samodzielnie (jednoosobowo) zaadoptowad dziecko, nie uzyskała decyzji aprobującej jej jako potencjalnej osoby przysposabiającej, czynniki decydujące: brak męskiego wzorca w otoczeniu dziecka oraz brak zaangażowania każdego z członków gospodarstwa domowego w proces adopcyjny.

28 Przysposobienie (adopcja) Sprawa E.B. p. Francji organy krajowe nie oparły swej decyzji wprost na homoseksualizmie skarżącej, jednakże dało się dostrzec, iż był to czynnik decydujący (wskazywano brak czynnika męskiego w jej otoczeniu, chod pragnęła adoptowad dziecko jako osoba samotna), Konwencja jako żywy instrument (zob. Salgueiro da Silva Mouta, wyrok z 21 grudnia 1999 r., 36), skarżąca doświadczyła różnicy w traktowaniu niezgodnej z art. 14 Konwencji, Wyrok niejednomyślny.

29 Przysposobienie (adopcja) Sprawa E.B. p. Francji Opinia odrębna Sędziego Costy, podzielona przez Sędziów: Türmen, Ugrekhelidze i Jočienė, Opinia odrębna sędziego Zupančič, Opinia zgodna z wyrokiem Sędziego Lorenzena i Jebensa, Opinia odrębna Sędziego Loucaidesa; Opinia odrębna Sędziego Mularoni.

30 Rodzicielstwo wspomagane 28. Jeżeli prawo krajowe pozwala na leczenie niepłodności i rozród wspomagany samotnych kobiet, paostwa członkowskie powinny dążyd do zapewnienia dostępu do takiej terapii, bez dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. 28. Where national law permits assisted reproductive treatment for single women, member states should seek to ensure access to such treatment without discrimination on grounds of sexual orientation.

31 Rodzicielstwo wspomagane31 Orzecznictwo ETPCz: brak

32 Orzecznictwo dotyczące LGBT w sprawach polskich Sprawa Kozak p. Polsce -art. 6.1 brak naruszenia - art. 14 w zw. z art. 8 - naruszenie

33 Orzecznictwo dotyczące LGBT w Bączkowski p. Polsce sprawach polskich - prawo do zgromadzeo art prawo do skutecznego środka odwoławczego art art. 14 w zw. z art wykonanie wyroku w toku.

34 Dziękuję za uwagę