Leszek Grabowski. Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2013

Transkrypt

1 Leszek Grabowski Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. Część II. Kleparz, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Piasek i Nowy Świat Kraków 2013

2 2 Leszek Grabowski Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. Część II. Kleparz, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Piasek i Nowy Świat Kraków Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2013

3 3 Spis Treści 0. Wstęp 4 5 I. Kleparz 6-9 II. Stradom III. Kazimierz IV. Wesoła V. Piasek VI. Nowy Świat Załącznik Moje opracowania dostępne na forum MBC i Europeany oraz artykuły zamieszczone na łamach Głosu Wielickiego Fot. nr 1. W bezkresach podrzeszowskich Bratkowic. ( )

4 4 0. Wstęp Część II z cyklu: Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne, swym zasięgiem terytorialnym obejmuje bezpośrednie sąsiedztwo zabytkowego Śródmieścia Krakowa, a więc dawne dzielnice z czasów Wielkiego Krakowa, kolejno: Kleparz (V), Stradom (VII), Kazimierz (VIII, Wesołą (VI), Piasek (IV) i Nowy Świat (III). Jak już wspomniałem we wstępie do I części cyklu, albumy z tej serii stanowią uzupełnienie do dotychczas już istniejących: Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich, Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic, Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera, a także Podglądanie starego Krakowa, bo ich tematyka często wykracza poza ich ramy programowe (szczegółowy wykaz moich licznych opracowań, dostępnych w MBC, znajduje się w załączniku na końcu opracowania). Szczególną uwagę zwracam tym razem na ozdobne okna, zwykle stanowiące małe dzieła sztuki, które po remontach są zwykle usuwane i zastępowane przez prymitywne plastiki, oczywiście całkowicie pozbawione dawnych detali. Natomiast czasowo koncentruję się głównie na zabudowie z czasów galicyjskiego boomu gospodarczego, ciągle mało docenianej, choć bardzo wartościowej, o czym mogą świadczyć nazwiska całej plejady wybitnych architektów działających w tym czasie na terenie Krakowa i reszty Galicji. Fot. nr 1a. Jak poprzez niedbałość w doborze okien można popsuć fasadę stylowej kamieniczki; przykład z ulicy Zamkowej 9 w Dębnikach. ( )

5 5 Aby zmienić to nastawienie trzeba ukazywać dawne piękno i mobilizować do jego zachowania, bo często jest to tylko kwestia większej staranności: inwestora, firmy remontowej, czy nadzoru budowlanego. Więcej na ten temat piszę we wstępie do części I. Dziś niestety szybko zanika szacunek dla dorobku i twórczego wysiłku naszych przodków i większość z dawnego wystroju fasad i wyposażenia wnętrza czynszówek z reguły znika po remontach, w czym za sztandarowy przykład można podać choćby moją kamienicę z ulicy Czystej 8, z której wyprute zostało wnętrze, całkowicie przebudowano parter, a ponadto szpetnie nadbudowano do niej dwa piętra, czym dodatkowo został zaburzony ład architektoniczny tej części ulicy. Wprawdzie nie jest to zabytek, a jedynie solidny budynek, ale mamy prawo oczekiwać od większości współczesnych inwestorów bodaj elementarnego poczucia smaku. W niektórych przypadkach staram się ukazywać historię zachodzących zmian na przestrzeni ostatnich pięciu lat, odkąd tak na poważnie, choć nadal amatorsko i li tylko hobbystycznie, zająłem się dokumentowaniem zmian zachodzących na terenach: Krakowa, jego dawnych przedmieść i podkrakowskich wsi oraz szeroko pojętej Ziemi Krakowskiej. Za przykład rejestrowania tych przemian mogą posłużyć kamienice: z ulicy Czystej 8, Rynku Głównego 22, czy Kopernika - 8, 26 i 32. Aby przybliżyć prezentowane poniżej zdjęcia, staram się wprowadzać pod nimi drobne uwagi bądź krótkie komentarze, często również natury historycznej. Tyle krótkiego wprowadzenia odnośnie merytorycznej zawartości zbioru. Pozostaje tylko zachęcić do jego oglądania i pogłębiania wrażliwości na otaczające nas (z reguły) ogólnodostępne piękno, jakie tworzy ciągle niedoceniana zabudowa Krakowa z czasów galicyjskich, kiedy praktyka budowania na skróty praktycznie nie istniała.

6 6 I. Kleparz Fot. nr 2. Dawny gmach koszar CK Armii przy ulicy Warszawskiej 24. Nadbudówka jest niefortunna, ale inne detale, w tym okienne, zostały zachowane. ( ) Fot. nr 3 (3-3b). Dom zakonny sióstr Nazaretanek z ulicy Warszawskiej 13. ( )

7 7 Fot. nr 3a. Drzwi i okna są już współczesne. ( ) Fot. nr 3b. Rodzina święta nad wejściem do budynku. ( )

8 8 Fot. nr 4. Klasycystyczna kamienica z ulicy Warszawskiej 11. Okna o tradycyjnych ośmiopolowych podziałach. ( ) Fot. nr 5. Klasycystyczny budynek zakonny sióstr Szarytek w głębi ulicy Warszawskiej 8. ( )

9 9 Fot. nr 6 (6-6a). Bogato zdobiona, eklektyczna kamienica z naroża Rynku Kleparskiego 15i ulicy św. Filipa 16. ( ) Fot. nr 6a. Romantyczna wieżyczka w zwieńczeniu naroża kamienicy. ( )

10 10 II. Stradom Fot. nr 7 (7-7b). Eklektyczna kamienica z ulicy Starowiślnej 23. ( ) Fot. nr 7a. Oryginalne okna z I-go piętra. ( )

11 11 Fot. nr 7b. Okno zdobione zewnętrznymi kolumienkami doryckimi. ( ) Fot. nr 8 (8-8b). Eklektyczny pałac Pugetów z ulicy Starowiślnej 13; obiekt zbudowany w latach ( )

12 12 Fot. nr 8a. Oryginalne okna z parteru. ( ) Fot. nr 8b. Tym razem okno jest zdobione kolumienkami jońskimi. ( )

13 13 Fot. nr 9 (9-9b). Kamienica z ul. Starowiślnej 11 (obok klasztoru Urszulanek). ( ) Fot. nr 9a. Skromne drzwi wyposażone w klamkę. ( )

14 14 Fot. nr 9b. Jedna z niewielu tak dobrze zachowanych klamek. ( ) Fot. nr 10 (10-10b). Klasztor sióstr Urszulanek z ulicy Starowiślnej 9. ( )

15 15 Fot. nr 10a. Solidne, metalowe drzwi wraz z klamką strzegą dostępu do wnętrza. ( ) Fot. nr 10b. Rzadki to widok w Krakowie. ( )

16 16 Fot. nr 11 (11-11a). Neorenesansowy portal kamienicy z ulicy św. Gertrudy 2. ( ) Fot. nr 11a. Osłonięte stylową kratą neorenesansowe drzwi. ( )

17 17 Fot. nr 12. Klasycystyczne drzwi kamieniczki z ulicy Gertrudy 4. ( ) Fot. nr 13 (13-13a). Oryginalne, ośmiopolowe okna na podwórku jednej z czynszówek w końcowym fragmencie ulicy św. Gertrudy. ( )

18 18 Fot. nr 13a. ( ) Fot. nr 14. Podmiejski w swym charakterze i galicyjski klimatem końcowy fragment zabudowy ulicy św. Gertrudy o numerach: ( )

19 19 Fot. nr 15. Brama podmiejskiego kiedyś domu z ulicy św. Gertrudy 19. ( ). Fot. nr 16 (16-16a). Podobna brama sąsiedniej kamieniczki spod nr 20. ( )

20 20 Fot. nr 16a. Podwórko domu z archaicznym okienkiem na parterze. ( ) Fot. nr 17 (17-17b). Neorenesansowa kamienica Barucha z ulicy Stradomskiej 17. ( )

21 21 Fot. nr 17a. Fragment fasady. ( ) Fot. nr 17b. Oryginalne okno zdobione kolumienką typu korynckiego. ( )

22 22 III. Kazimierz Fot. nr 18.Oryginalne okna modernistycznej kamienicy z ulicy Starowiślnej 37. Na zewnątrz ozdobna kolumienka koryncka. ( ) Fot. nr 19 (19-19a). Parterowe okna eklektycznej kamienicy z ulicy Starowiślnej 39. ( )

23 23 Fot. nr 19a. Okna z zewnętrznymi kolumienkami jońskimi. ( ) Fot. nr 20 (20-20a). Eklektyczna kamienica z ulicy Starowiślnej 42. ( )

24 24 Fot. nr 20a.Przykład bogatego zdobnictwa eklektycznego;klamka współczesna.( ) Fot. nr 21. Bogato zdobione, eklektyczne drzwi kamienicy z ulicy Starowiślnej 81, których stan woła o pomstę do nieba. ( )

25 25 Fot. nr 22 (22-22a). Metalowe drzwi kamienicy z ulicy św. Wawrzyńca 26. ( ) Fot. nr 22a. Znak firmowy firmy ślusarskiej J. Góreckiego. ( )

26 26 IV. Wesoła Fot. nr 23 (23-23d). Typowa czynszówka z ulicy Starowiślnej 12. ( ) Fot. nr 23a. Ciągle oryginalne okna I-go piętra. ( )

27 27 Fot. nr 23b. Oryginał z II-go piętra z zdobiony kolumienką dorycką. ( ) Fot. nr 23c. Witraż nad bramą wejściową. ( )

28 28 Fot. nr 23d. Niemal kompletne mozaikowe drzwi wewnętrzne. ( ) Fot. nr 24 (24-24b). Wybujały eklektyzm kamienicy z ulicy Starowiślnej 6. ( )

29 29 Fot. nr 24a. Bogata ornamentyka figuralna III-go piętra. ( ) Fot. nr 24b. Oryginalne, łukowate okna zdobione kolumienkami doryckimi; niestety często są upraszczane w trakcie remontów kamienic. ( )

30 30 Fot. nr 25 (25-25b). Skromny eklektyzm kamienicy z ulicy Starowiślnej 4. ( ) Fot. nr 25a. Oryginalne okna I-go piętra z kolumienkami doryckimi. ( )

31 31 Fot. nr 25b. Podniszczone okno balkonowe. ( ) Fot. nr 26 (26-26a). Międzywojenny Pałac Prasy na zbiegu ulic: Wielopole 1 i Starowiślnej 2. ( )

32 32 Fot. nr 26a. Oryginalne okna I-go piętra. ( ) Fot. nr 27. Eklektyczne drzwi kamienicy z ulicy Wielopole 11. ( )

33 33 Fot. nr 28. Drzwi wejściowe do czynszówki z ulicy Wielopole 13. ( ) Fot. nr 29 (29-29a). Ostatnia faza istnienia kamieniczki z ulicy Kopernika 8. ( )

34 34 Fot. nr 29a. A teraz stoi tu nowo wybudowany Hotel Elite. ( ) Fot. nr 30 (30-30a). Sceneria wokół wikarówki kościoła św. Mikołaja. ( )

35 35 Fot. nr 30a. Niewiele się tu zmieniło od czasów mistrza Ignacego Kriegera. ( ) Fot. nr 31. Dawna latarnia umarłych w sąsiedztwie kościoła św. Mikołaja, przeniesiona tutaj sprzed szpitala św. Walentego dla trędowatych, który wraz kościołem pod tym samym wezwaniem stał na Placu Słowiańskim. ( )

36 36 Fot. nr 32 (32-32a). Parterowy budynek z ulicy Kopernika 16. To dawny szpital przy kościele św. Mikołaja z początku XIX-go wieku, jeszcze ze starymi oknami. ( ) Fot. nr 32a. Niby te same podziały okien, ale drewno jakieś bardziej toporne. ( )

37 37 Fot. nr 33(33-33a). Willa Zofiówka z ulicy Kopernika 26; stan sprzed remontu.( ) Fot. nr 33a. Niezmieniony wygląd po remoncie. ( )

38 38 Fot. nr 34 (34-34a). Parterowy dom z ulicy Kopernika 32 - przykład podmiejskiej zabudowy Wesołej. ( ) Fot. nr 34a. Przez dwa lata niewiele się tu zmieniło. ( )

39 39 V. Piasek Fot. nr 35 (35-35c). Kościół Karmelitów Trzewiczkowych, główna świątynia Piasku. ( ) Fot. nr 35a. Kaplica Matki Boskiej Piaskowej, a nad portalem jej obraz. ( )

40 40 Fot. nr 35b. Obraz ze ściany kaplicy. ( ) Fot. nr 35c. Golgota na ścianie od strony ulicy Garbarskiej. ( )

41 41 Fot. nr 36 (36-36a). Galicyjska duchem kamieniczka z naroża ulic: Karmelickiej 17 i Garbarskiej 26. ( ) Fot. nr 36a. Ostatnie jej oryginalne okno. ( )

42 42 Fot. nr 37 (37-37a). Czynszówka z ulicy Karmelickiej 22. ( ) Fot. nr 37a. Oryginalne okna I-go piętra zdobione zewnętrznymi kolumienkami doryckimi. ( )

43 43 Fot. nr 38 (38-38a). Parterowy budynek, od dziesięcioleci handlowy, z ulicy Karmelickiej 19. ( ) Fot. nr 38a. Figura Matki Boskiej we wnęce na dachu budynku przyklasztornego. ( )

44 44 Fot. nr 39 (39-39a). Podwórko na tyłach kamienic z ulicy Karmelickiej: ( ) Fot. nr 39a. Figura Matki Boskiej pośrodku podwórka. ( )

45 45 Fot. nr 40 (40-40b). Dawny plac apelowy koszar CK armii przy ulicy Rajskiej. W tle budynki dawnego Monopolu Tytoniowego z ulicy Dolnych Młynów. ( ) Fot. nr 40a. Resztki poideł dla koni w murze granicznym koszar. ( )

46 46 Fot. nr 40b. Najlepiej zachowany detal. ( ) Fot. nr 41 (41-41b). Oficyna kamienicy z ulicy Karmelickiej 32. ( )

47 47 Fot. nr 41a. Tablica dedykacyjna na fasadzie oficyny. ( ) Fot. nr 41b. Płaskorzeźba ze św. Józefem. ( )

48 48 Fot. nr 42 (42-42a). Eklektyczna czynszówka z ulicy Karmelickiej 40. ( ) Fot. nr 42a. Ostatnie oryginalne okna z I-go piętra kamienicy z zewnętrznymi kolumienkami doryckimi. ( )

49 49 Fot. nr 43 (43-43a). Kamienica z naroża ulic: Karmelickiej 42 i Michałowskiego 2. ( ) Fot. nr 43a. Oryginalne okna i drzwi II-go piętra zdobione kolumienkami doryckimi. ( )

50 50 Fot. nr 44 (44-44a). Eklektyczne kamienice z ulicy Karmelickiej: 48 i 50. ( ) Fot. nr 44a. Oryginalne okna I-go piętra obu kamienic. ( )

51 51 Fot. nr 45 (45-45a). Odnowiona czynszówka z ulicy Grabowskiego 4. ( ) Fot. nr 45a. Wymienione okna kamienicy i co warto podkreślić z zachowanymi dawnymi podziałami i detalami w postaci kolumienek doryckich. A jednak można! ( )

52 52 Fot. nr 46 (46-46a). Modernistyczna kamienica z ulicy Grabowskiego 9. ( ) Fot. nr 46a. Przykład oryginalnego okna z charakterystycznymi podziałami z II-go piętra. ( )

53 53 Fot. nr 47 (47-47a). Eklektyczna czynszówka z ulicy Grabowskiego 11. ( ) Fot. nr 47a. I jedyne zachowane oryginały z I-go piętra kamienicy zdobione kolumienkami doryckimi. ( )

54 54 Fot. nr 48 (48-48a). Czynszówka z ulicy Kochanowskiego 21. ( ) Fot. nr 48a. Oryginalne okna parteru z zewnętrznymi kolumienkami doryckimi.( )

55 55 Fot. nr 49 (49-49a). Eklektyczna kamienica z ulicy Krupniczej 8. ( ) Fot. nr 49a. Bliskie oryginałowi drzwi wewnętrzne. ( )

56 56 Fot. nr 50 (50-50a). Brama wjazdowa na podwórko kamienicy pod nr 11A. ( ) Fot. nr 50a. Kolejne, bliskie oryginałowi drzwi wewnętrzne z ulicy Krupniczej. ( )

57 57 Fot. nr 51 (51-51a) Kamienica z ulicy Krupnicza 18, wybudowana w II połowie XIX-go wieku, nadbudowana od II-go piętra w okresie międzywojennym. ( ) Fot. nr 51a. Oryginalne okna w wykuszu. ( )

58 58 Fot. nr 52 (52-52a). Gmach międzywojennej bursy księdza Kuznowicza w narożu ulic: Skarbowej i Krupniczej. ( ) Fot. nr 52a. Prawie już nieczytelny napis na szczycie budynku: Związek Młodzieży Robotniczej i Rękodzielniczej pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. ( )

59 59 Fot. nr 53 (53-53a). Międzywojenna willa Wojciecha Weisa z ulicy Krupniczej 31. ( ) Fot, nr 53a. Herb na szczycie fasady. ( )

60 60 Fot. nr 54. Bogata neorokokowa ornamentyka willi Marii Lawalskiej z ul. Krupniczej 40, który powstał w latach XX-tych XX-go wieku, wg projektu Ludwika Wojtyczki. ( ) Fot. nr 55 (55-55a). Modernistyczna kamienica z ulicy Czystej 16. ( )

61 61 Fot. nr 55a. Niewiele już pozostało w niej oryginalnych okien z kolumienkami doryckimi. Reszta to prawdziwa mozaika bezguścia. ( ) Fot. nr 56 (56-56b). Niezbyt obecnie fasada czynszówki z ulicy Czystej 17. ( )

62 62 Fot. nr 56a. Mozaikowe drzwi wewnętrzne, niestety ze sporymi ubytkami. ( ) Fot. nr 56b. Przykład oryginalnej kostki i płytek podłogowych sieni. ( )

63 63 Fot. nr 57 (57-57c). Kamienica z ulicy Czystej 8, gdzie spędziłem 16 lat mego dzieciństwa, tuż przed remontem, jeszcze z większością oryginalnych, drewnianych okien, choć już z przebudowanym dawnym pomieszczeniem posklepowym w lewej części parteru. Reszta to jeszcze niemal oryginał z czasów z końca XIX-go wieku, kiedy właścicielem kamienicy był pan Czyżowski, właściciel orkiestry i jej dyrygent. ( )

64 64 Fot. nr 57a. Stan po dobudowaniu dwóch pięter i wymianie okien na plastikowe. Na szczęście zachowano dawne podziały okien, choć inne ich detale, jak doryckie kolumienki, przepadły bezpowrotnie. Oczywiście parter został całkowicie przebudowany na lokale handlowo-usługowe. Brzydka dobudówka zaburzyła układ wysokościowy tej części ulicy, który do Alei Mickiewicza był dotąd konsekwentnie dwupiętrowy ( )

65 65 Fot. nr 57b. To jedyny pozytyw tej przebudowy: odrestaurowane drzwi, choć oczywiście bez klamki, co w krakowskich czynszówkach stało się standardem. ( ) Fot. nr 57c. Sień mojej kamienicy z wyprutą starą posadzką i całkowicie wymienionymi mozaikowymi drzwiami wewnętrznymi wiodącymi na podwórko, gdzie została dobudowana oficyna. Do tylnej klatki schodowej, wiodącej do mego dawnego mieszkania (w tle), dobudowano nowy twór, dewastując tym zawsze zielone podwórko. ( )

66 66 Fot. nr 58 (58-58c). Dom własny Karola Zaremby z ulicy Garncarskiej 16. ( ) Fot. nr 58a. ( )

67 67 Fot. nr 58b. Kamienica po remoncie, a jednak nikt z wykonawców, projektantów i nadzoru nie zadbał, by jej fasada posiadała takie same okna. Różnica w ich podziałach jest zasadnicza. Czy tego nikt nie zauważył? ( ) Fot. nr 58c. Fryz na wysokości I-go piętra. ( )

68 68 Fot. nr 59 (59-59a). Modernistyczna kamienica z ulicy Kremerowskiej 8. ( ) Fot. nr 59a. Oryginalne okna powoli znikają, ale wciąż trwają się na I piętrze. ( )

69 69 Fot. nr 60. Oryginalny parter czynszówki z ulicy Sobieskiego 7, z oknem zdobionym kolumienkami doryckimi w obu kwaterach. ( ) Fot. nr 61 (61-61b). Neorenesansowa willa Pod Stańczykiem z ulicy Batorego 12 dom własny Tadeusza Stryjeńskiego. ( )

70 70 Fot. nr 61a. Oryginalne detale parteru. ( ) Fot. nr 61b. Okna zdobione kolumienkami. ( )

71 71 Fot. nr 62 (62-62a). Galicyjska duchem kamieniczka z ulicy Batorego 8. ( ) Fot. nr 62a. I jedyne zachowane do dziś oryginalne okna z prawej części parteru. ( )

72 72 Fot. nr 63 (63-63a). Bogato zdobiony fragment fasady eklektycznej kamienicy z ulicy Łobzowskiej 14. ( ) Fot. nr 63a. Zadziwiające różnorodnością drzwi i oryginalne, zdobione okno. ( )

73 73 Fot. nr 64 (64-64a). Typowa wymiana okien: szybko, byle jak, na przykładzie kamienicy z ulicy Łobzowskiej 16 ( ) Fot. nr 64a. Może tego zdobionego oryginału z I-go piętra już nie ma? ( )

74 74 Fot. nr 65 (65-65c). Pałac Tyszkiewiczów w narożu ulic: Asnyka i Łobzowskiej. ( ) Fot. nr 65a. Bogato zdobione eklektyczne drzwi (uwaga) z klamką. ( )

75 75 Fot. nr 65b. Warto się przyjrzeć takiej oryginalnej klamce. Takie małe dzieła sztuki zdobiły bramy większości krakowskich czynszówek, w tym i mojej z ulicy Czystej 8. ( ) Fot. nr 65c. Jest za co wygodnie chwycić. ( )

76 76 Fot. nr 66. Mozaikowe okna klatki schodowej kamienicy z ulicy Łobzowskiej 7 lub 9 widok z ulicy Asnyka. ( )

77 77 VI. Nowy Świat Fot. nr 67 (67-67a). Kamienica czynszowa z Placu Kossaka 6 w przeddzień remontu. Ile dawnych detali w niej pozostanie? ( )

78 78 Fot. nr 67a. Czy zostaną zachowane takie oryginalne okna? ( )

79 79 Załącznik Moje opracowania dostępne na forum Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej i Europeany oraz artykuły opublikowane na łamach Głosu Wielickiego LESZEK GRABOWSKI (1953) leszek.grabowski@interia.pl Facebook: Grabowski/ Na wzniesieniu nad dawnym kamieniołomem Libana. W tle Kopiec Krakusa i Mój Kraków.

80 80 A. Opracowania dotyczące Krakowa A.1. Wspomnienia 1. Obraz Krakowa lat 60-tych we wspomnieniach z dzieciństwa edycja XII uzup Moja przygoda z Technikum Energetycznym w Krakowie w latach edycja VI. A.2. Fotografie archiwalne 1. Kraków i jego okolice w fotografii z lat Kraków i Małopolska w fotografii z końca XX wieku. A.3. Albumy o Krakowie I. Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera. 1. Część I. Stare Miasto Część II. Kazimierz, Stradom i Podgórze Część III. Obrzeża Starego Miasta i dawne przedmieścia. Kleparz, Biały Prądnik, Krowodrza, Piasek, Nowy Świat, Zwierzyniec i Półwsie, Dębniki, Wesoła, Grzegórzki, Wola Duchacka, Prokocim Część IV. Uzupełnienia. Śródmieście, Piasek, Wesoła, Stradom, Kazimierz i Podgórze. Edycja II Część V. Uzupełnienia krakowski kalejdoskop. Śródmieście, Kleparz, Wesoła, Piasek, Nowy Świat, Półwsie i Zwierzyniec, Stradom, Kazimierz, Podgórze.

81 81 II. Podglądanie starego Krakowa. 1. Część I. Zabytkowe Śródmieście. Wokół Rynku Głównego. Kwiecień 2009 lipiec Część II. Zabytkowe Śródmieście. Dawny Okół i jego przedpole. Kwiecień 2009 lipiec Część III. Wawel i jego okolice, Stradom i Kazimierz. Kwiecień 2009 sierpień Część IV. Podgórze. Przekrój przez rok Kwiecień 2009 lipiec III. Dawne przedmieścia Krakowa - ulatująca przeszłość. 1. Część I. Bieżanów, Prokocim, Wola Duchacka. Wersja II Część II. Piaski Wielkie, Kurdwanów, Jugowice Część III. Zakrzówek, Dębniki, Ludwinów Część IV. Zwierzyniec i Półwsie, Przegorzały, Wola Justowska, Czarna Wieś i Kawiory Część V. Łęg, Mogiła, Krzesławice, Bieńczyce. Wersja II 6. Część VI. Uzupełnienia: Prokocim, Wola Duchacka, Rżąka, Piaski Wielkie, Ludwinów, Zakrzówek, Dębniki i Mogiła. Wersja II Część VII. Bronowice Małe i Wielkie, Krowodrza i Biały Prądnik. Wersja II 8. Część VIII. Płaszów, Kosocice i Rajsko Część IX. Uzupełnienia (cd): Bieńczyce, Mogiła, Łęg, Prokocim, Wola Duchacka i Piaski Wielkie Część X. Kobierzyn i Skotniki, Tyniec i Pychowice Część XI. Spacer po południowych i zachodnich obrzeżach Krakowa. Mogiła, Bieżanów, Prokocim i Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Kurdwanów, Swoszowice i Jugowice, Łagiewniki, Zakrzówek, Czarna Wieś i Bronowice Małe, Nowa Wieś i Krowodrza.

82 Część XII. Biały Prądnik (cd), Czerwony Prądnik, Czyżyny, Rakowice, Mistrzejowice, Zesławice, Grębałów, Bieńczyce (cd), Krzesławice (cd) i Piaski Wielkie (cd) Część XIII. Uzupełnienia: Bieżanów, Rajsko, Swoszowice, Łagiewniki i Pychowice Część XIV. Uzupełnienia: Mogiła, Krzesławice, Rakowice (Wieczysta) i Prokocim Część XV. Czarna Wieś i Kawiory, Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec oraz Dębniki i Zakrzówek w zimowej szacie Część XVI. Mogiła (cd), Bronowice Małe (cd), Łobzów, Zakrzówek (cd) i Skotniki Część XVII. Górka Narodowa, Witkowice i Biały Prądnik. Mini dodatekprzykłady dawnego budownictwa wiejskiego z terenu Ziemi Krakowskiej i Polski Południowej Część XVIII. Zwierzyniec (Salwator), Wola Duchacka, Pychowice, Bodzów i Kostrze, Rżąka. Krakowskie i podkrakowskie krajobrazy Część XIX. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy: Bonarka, Płaszów i Podgórze, Prokocim Stary i Nowy, Rżąka, Krzyszkowice, Kosocice i Piaski Wielkie Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość (część XX). Stara Mogiła, Mydlniki, Chełm i Wola Justowska Część XXI. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Łęg, Dębniki, Zakrzówek Część XXII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka i Łagiewniki Część XXIII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Zwierzyniec (Salwator i Sikornik) i Las Wolski Część XXIV. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Rybitwy, Płaszów, Rżąka, Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Zakrzówek Część XXV. Wola Duchacka, Płaszów, Łagiewniki i Małe Bronowice (cd)

83 Część XXVI. Wola Duchacka, Prokocim, Zwierzyniec, Czarna Wieś i Wola Justowska. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd) Część XXVII. Grzegórzki, Dąbie, Płaszów, Jugowice i Swoszowice Część XXVIII. Jesienny rekonesans po południowych przedmieściach Krakowa Płaszów, Wola Duchacka, Prokocim, Rżąka i Piaski Wielkie Część XXIX. Jesienny rekonesans po ginącym świecie: Ludwinowa, Zakrzówka i Dębnik Część XXX. Zimowa sceneria dawnych przedmieść Krakowa: Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Bielany, Dębniki i Piaski Wielkie Część XXXI. Łobzów, Krowodrza, Zakrzówek, Pychowice, Łagiewniki i Rżąka Część XXXII. Zwierzyniec, Czarna i Nowa Wieś oraz Łobzów Część XXXIII. Sikornik, Las Wolski, Bielany i Przegorzały Część XXXIV. Stary Prokocim, Piaski Wielkie (Świątniki, Podedworze i Podlesie), Wola Duchacka, Rżąka, obrzeże Płaszowa i Podgórza Część XXXV. Wola Duchacka, Kosocice i Barycz, Płaszów, Rybitwy, Bieńczyce i Olsza Część XXXVI. Wiosenny rekonesans po południowych obrzeżach miasta. Płaszów (Bagry), Stary Prokocim, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Kurdwanów, Kosocice, Łagiewniki, Zakrzówek, Dębniki, Półwsie i Zwierzyniec Część XXXVII. Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie i Zwierzyniec, Łagiewniki, Jugowice, Rajsko i Kosocice Część XXXVIII. Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część XXXIX. Borek Fałęcki, Bonarka, Dębniki, Zakrzówek, Półwsie i Zwierzyniec, były Obóz Koncentracyjny Płaszów Część XL. Czyżyny, Rybitwy i Ludwinów Część XLI. Warszawskie, Krowodrza, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Półwsie i Zwierzyniec, Kurdwanów i Borek Fałęcki.

84 Część XLII. W zimowej scenerii Pleszowa i Mogiły Część XLIII. W jesiennej i zimowej scenerii: Woli Duchackiej, Piasków Wielkich i Rżąki Część XLIV. W jesiennym i zimowym klimacie Prokocimia Część XLV. Płaszów, Olsza i Rakowice Część XLVI. Raz jeszcze Zwierzyniec Część XLVII. Wzdłuż tradycyjnego Zakrzówka i wokół Skał Twardowskiego Część XLVIII. Krowodrza, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec i Sikornik, Wola Justowska i Las Wolski, Dębniki, Zakrzówek, Łagiewniki Część XLIX. Podgórze okolice Bonarki i kamieniołom Libana, teren KL Płaszów na skraju Woli Duchackiej, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Jugowice, Kurdwanów, Kosocice, Rajsko i Barycz Część L. Borek Fałęcki, Kobierzyn, Skotniki i Pychowice Część LI. Stary Płaszów i Bagry, Prokocim, Bieżanów, Piaski Wielkie Część LII. Zakrzówek i Skały Twardowskiego, Wola Duchacka, teren dawnego KL Płaszów i jego obrzeże, Podgórze Kopiec Krakusa, Mały Płaszów i Rybitwy, Bieżanów Część LIII. Krakowski kalejdoskop: Zakrzówek, Borek Fałęcki, Łagiewniki, Kurdwanów, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Kosocice Część LIV. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś i Zwierzyniec Część LV. Zakrzówek, Ludwinów, Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część LVI. Krowodrza, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rajsko Część LVII. Krzesławice, Dębniki, Zakrzówek, Ludwinów

85 85 III. Krakowskie panoramy i widoki 1. Część I. Wiosna Część II. Lato Część III. Jesień Część IV. Zima 2011/ Część V. Wiosna Część VI. Lato Część VII. Jesień Część VIII. Ostatnia zima rżąckiego uroczyska, czyli przykład symbiozy człowieka i przyrody po krakowsku Część IX. Zima 2012/13. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Zakrzówek, Ludwinów, Podgórze (Kopiec Krakusa), Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rajsko, Prokocim i Płaszów (Bagry) Część X. Przedwiośnie Edycja II. Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Podgórze, Wola Duchacka, Borek Fałęcki, Płaszów, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice Część XI. Wiosna Rondo Mogilskie, wokół Wisły, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Zakrzówek Skały Twardowskiego, Podgórze Kopiec Krakusa, Las Bonarka, Płaszów - Bagry, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Rajsko, Krzyszkowice Część XII. Lato Kopiec Piłsudskiego, Las Wolski, podnóże Kopca Kościuszki, Skały Twardowskiego, dębnicki brzeg Wisły, Krzesławice, Płaszów Bagry, Wola Duchacka (teren dawnego KL Płaszów i Park Duchacki), Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Kosocice, Krzyszkowice

86 86 IV. Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich 1. Część I. Piasek i Nowy Świat Część II. Śródmieście, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Dębniki i Podgórze 3. Część III. Śródmieście (cd.), Piasek (cd.), podmiejski Kraków Część IV. Śródmieście (cd.), Kleparz, Wesoła (cd.) Część V. Śródmieście, Piasek, Kleparz i Wesoła uzupełnienia Część VI. Wesoła, Stradom i Kazimierz (cd.) oraz podmiejska Krowodrza Część VII. Piasek, Wesoła, Kazimierz i Podgórze uzupełnienia Część VIII. Piasek uzupełnienia. V. Krakowskie i podkrakowskie jeziora, stawy, rozlewiska i mokradła 1. Część I. Dawna plaża pod Wawelem, Planty, Bronowice Wielkie, Czarna Wieś, Błonia, Zwierzyniec, Mydlniki i Kryspinów, Zakrzówek, Ludwinów, pogranicze Pychowic i Bodzowa, pychowickie łąki, Przegorzały i Bielany, posolvay owskie stawy w Borku Fałęckim, okolice Bonarki, kamieniołom Libana, teren KL Płaszów, Bagry, nabrzeże Wisły w Rybitwach i Płaszowie, Dąbie, łąki mogilskie, Bieńczyce i Olsza Część II. Parki: w Nowym i Starym Prokocimiu, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice, Rajsko, Kosocice, Barycz i Wieliczka. VI. Liczne albumy o Krakowie i jego okolicach opublikowane na mojej stronie serwisu społecznościowego Facebook:

87 87 B. Opracowania dotyczące Ziemi Gdowskiej B.1. Sagi i historie rodzinne 1. Saga rodu Grabowskich z Bilczyc i Liplasa koło Gdowa. Edycja IX 2. Saga rodu Chanków i Kędrynów z Podolan i okolic Gdowa. Edycja VI 3. Szkic do historii badań nad drzewem genealogicznym rodu Chanków z Podolan i okolic Gdowa Notka o rodach: Kaletów Wójcioków, Augustynków Frysiów i Mrozowskich z Bilczyc koło Gdowa. Edycja V B.2 Albumy o Ziemi Gdowskiej I. Gdów i jego okolice odchodzący świat 1. Część I. Edycja II. Gdów, Bilczyce, Liplas, Podolany, Wola Zręczycka, Jaroszówka, Lipnica Murowana Część II. Gdów, Przebieczany, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec, Klęczana, Wola Zręczycka Część III. Edycja II. Wiatowice, Niegowić, Marszowice, Gdów i inne. Szlak Papieski odcinek od Klęczany do Łapanowa Część IV. Edycja II. Bilczyce, Gdów, Podolany, Wola Zręczycka i Zręczyce Część V. Bilczyce, Liplas, Marszowice, Gdów i Grzybowa Część VI. Zagórzany, Gdów, Podolany, Jaroszówka, Wieniec, Nieznanowice, Marszowice, Bilczyce i Łazany Część VII. Lednica Górna, Trąbki, Łazany Bilczyce, Gdów, Marszowice, Wola Zręczycka i Zagórzany Część VIII. Łazany, Gdów, Niegowić, Krakuszowice, Grodkowice, Klęczana, Kobylec i Łapanów 9. Część IX. Nieznanowice, Pierzchów, Cichawa. Szlak Papieski odcinek od Niegowici do granic Klęczany Część X. Edycja II. Łazany, Bilczyce, Gdów, Pierzchów, Niegowić i Wiatowice.

88 Część XI. Jawczyce, Liplas, Gdów, Wola Zręczycka, Kobylec; wybrane archiwalia Część XII. Gdów, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec; kilka wyburzonych już chałup z Gdowa, Marszowic i Kobylca. C. Opracowania dotyczące Ziemi Krakowskiej. I. Dawny świat okolic Krakowa C.1. Albumy o Ziemi Krakowskiej 1. Część I. Dobczyce i Dziekanowice Część II. Wieliczka i Rożnowa Część III. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Czarnochowice, Lednica Górna, Przebieczany, Biskupice, Szczygłów, Surówki Zabłocie Część IV. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Krzyszkowice, Lednica Górna, Czarnochowice i Śledziejowice Część V. Łapanów i jego okolice. Łapanów, Kobylec, Jaroszówka, Szlak Papieski odcinek od Łapanów do Kobylca Część VI. Dobczyce i ich okolice (cd). Dobczyce i Kornatka 7. Część VII. Mozaika podkrakowska. Edycja II. Puszcza Niepołomicka i jej okolice, Brzesko Nowe, Pleszów, Kościelniki i Górka Kościelnicka, Zielonki, Korzkiew i ich okolice, Rudawa i jej okolice, Wola Zręczycka i Zagórzany, wokół Dobczyc i Podchybie koło Lanckorony. Dodatek Podkarpacie, okolice Rzeszowa: Świlcza, Mrowla i Bratkowice Część VIII. Bochnia i jej okolice. Ziemia Tarnowska. Edycja III. Bochnia, Łapczyca, Lipnica Murowana, Jasień Brzeski, Tarnów i Ładna. Cmentarze wojenne o okresu I-ej wojny światowej z okolic Tarnowa Część IX. Wieliczka i jej okolice (cd). Wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, Śledziejowice i Kokotów Część X. Wieliczka i jej okolice (cd). Edycja II. Lednica Górna, wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, krajobrazy wokół Baryczy.

89 Część XI. Bochnia i jej okolice (cd). Bochnia i Łapczyca Część XII. Wieliczka i jej okolice (cd). Rekonesans wokół wzgórza Pod Baranem Część XIII. Wieliczka i jej okolice (cd.). Migawki z Wieliczki. Jeszcze jeden spacer po dawnych Krzyszkowicach Część XIV. Wieliczka i jej okolice cd. Galicyjskiej Wieliczki ciąg dalszy, Wzgórze Kaim. Edycja II Część XV. Edycja II. Migawki z trasy: Staniątki, Niepołomice, Wola Batorska, Uście Solne, Szczurowa, Żabno, Ujście Jezuickie, Opatowiec, Gręboszów. Cmentarze wojenne i pomniki z okresu I-ej wojny światowej (cd.): Wola Batorska - Sitowiec, Biskupice Radłowskie, Otfinów, Ujście Jezuickie, Gręboszów. Okolice Brzeska i Tarnowa uzupełnienia. D. Przydrożne zabytki sztuki sakralnej z rejonów: Krakowa, jego okolic i Ziemi Krakowskiej I. Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic. 1. Część I. Dawne przedmieścia Krakowa i podkrakowskie wsie Część II. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy Część III. Ziemia Krakowska. Wieliczka, Gdów, Dobczyce i ich okolice Część IV. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy uzupełnienia Część V. Ziemia Krakowska cd. Wieliczka i jej okolice, Trąbki, Łazany, Gdów i jego okolice, Szlak Papieski: Niegowić Marszowice Klęczana - Kobylec - Łapanów, Łapanów i jego okolice, Niepołomice i ich okolice, Dołęga koło Szczurowej, Kościelniki, Bochnia i jej okolice, Dębno Tarnowskie, Żabno i jego okolice, Wola Pogórska.

90 90 E. Artykuły w Głosie Wielickim 1. Nr 1 (styczeń 2009) Odchodzący świat. 2. Nr 2 (luty 2009) Negatyw na szklanej płytce. 3. Nr 10 (październik 2009) Zapomniany mieszkaniec Bilczyc ; o Franciszku Augustynku Antonim Wichurze - w setną rocznicę jego narodzin. 4. Nr 12 (grudzień 2009) Bilczyce z lat mego dzieciństwa 5. Nr 1 (styczeń 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 2 (luty 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 3 (marzec 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 4 (kwiecień 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 5 (maj 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 6 (czerwiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 7 (lipiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 8 (sierpień 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 10 (październik 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 1 (styczeń 2011). Wspomnienie Marcina Ciężarka. 15. Nr 2 (luty 2011). Jan Kaczmarczyk zapomniana ofiara zbrodni katyńskiej. 16. Nr 3 (marzec 2012). Moja Babcia Bogdzina. 17. Nr 9 (wrzesień 2012). Z dziejów dworu w Bilczycach. Artykuł z Wiadomości ( ) O mnie. Barbara Bączek. Dokumentalista z sercem Dziennik Polski ( ) O mnie. Paulina Polak. Fotografuje taki Kraków, który powoli przechodzi do przeszłości.