Wymagania edukacyjne Planeta Nowa 1

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne Planeta Nowa 1 ział programu. Podstawy geografii. Ziemia we wszechświecie Materiał nauczania L.g. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: Przedmiot badań geografii Podział nauk geograficznych Kształt i wymiary Ziemi Lądy i oceany Siatka geograficzna ługość i szerokość geograficzna Skala i rodzaje map Siatka kartograficzna Metody przedstawiania rzeźby powierzchni terenu na mapie Wysokość względna i bezwzględna Plan udowa Układu Słonecznego Planety Układu Słonecznego Księżyc nne ciała niebieskie (planetoidy, komety, meteoroidy) Położenie Ziemi we wszechświecie i Układzie Słonecznym Ruch obrotowy Ziemi 3 klasyfikuje nauki geograficzne określa kształt i wymiary Ziemi wskazuje na mapie poszczególne kontynenty i oceany wskazuje na mapie i globusie równik, zwrotniki, koła podbiegunowe i południk 0 oraz poszczególne półkule określa na mapie współrzędne geograficzne wybranych punktów z dokładnością do 1 rozróżnia rodzaje skali mapy wyjaśnia różnice między siatką geograficzną a kartograficzną orientuje mapę oblicza odległość rzeczywistą w terenie, posługując się skalą mapy wyjaśnia metody poziomicową i hipsometryczną - przedstawiania rzeźby powierzchni terenu na mapie wyjaśnia różnicę między wysokością względną a bezwzględną odczytuje z mapy hipsometrycznej lub poziomicowej wysokość względną i bezwzględną klasyfikuje mapy ze względu na skalę i treść wyjaśnia różnice między mapą a planem miasta posługuje się planem miasta 3 omawia położenie Ziemi we wszechświecie i Układzie Słonecznym opisuje na schemacie budowę Układu Słonecznego rozróżnia ciała niebieskie wchodzące w skład Układu Słonecznego interpretuje dane liczbowe dotyczące ciał niebieskich Kat. S.w. Wymagania ponadpodstawowe uczeń poprawnie: charakteryzuje przedmiot badań i specyfikę geografii określa na mapie współrzędne geograficzne wybranych punktów z dokładnością do 1 określa na mapie współrzędne geograficzne wybranych obszarów z dokładnością do 1 odnajduje na mapie miejsca na podstawie współrzędnych geograficznych wyjaśnia konieczność generalizacji mapy oblicza skalę mapy na podstawie odległości na mapie i w terenie analizuje treści różnych map i wskazuje ich przydatność w rozwiązywaniu problemów występujących w życiu codziennym omawia różnice między Ziemią a innymi ciałami niebieskimi Układu Słonecznego porównuje teorię heliocentryczną z geocentryczną dowodzi zależności między ruchem obrotowym a rachubą czasu na Ziemi wyjaśnia działanie siły oriolisa Kat. S.w.

2 . tmosfera i hydrosfera zas na kuli ziemskiej Granica zmiany daty Ruch obiegowy Ziemi Pory roku Zaćmienie Słońca i Księżyca Kalendarz Sfery Ziemi i ich współzależności Skład i budowa atmosfery echy troposfery Temperatura powietrza iśnienie atmosferyczne i wiatr Opady atmosferyczne Klimaty kuli ziemskiej zynniki klimatotwórcze Klasyfikacja klimatów Strefy klimatyczne Klimat górski Wody na Ziemi Wszechocean Ruchy wody morskiej Wody powierzchniowe Lodowce i lądolody Wody podziemne wymienia następstwa ruchu obiegowego i obrotowego Ziemi podaje przyczynę zmiany kąta padania promieni słonecznych w ciągu roku omawia zależności między ruchem obrotowym Ziemi a czasem miejscowym odczytuje z mapy stref czasowych czas strefowy w wybranych miejscach na Ziemi wskazuje na mapie przebieg granicy zmiany daty podaje daty równonocy i przesileń omawia na podstawie schematu zróżnicowanie oświetlenia Ziemi w różnych porach roku wyjaśnia przyczyny powstawania zaćmienia Słońca i Księżyca podaje zasady konstrukcji kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego 4 opisuje sfery Ziemi wymienia przykłady zależności zachodzących pomiędzy poszczególnymi sferami Ziemi wymienia warstwy atmosfery wymienia nazwy gazów wchodzących w skład powietrza atmosferycznego omawia wpływ czynników geograficznych na rozkład temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego i opadów atmosferycznych na Ziemi oblicza na podstawie danych statystycznych średnią roczną temperaturę powietrza, średnią roczną amplitudę temperatury powietrza, roczną sumę opadów atmosferycznych wskazuje na mapie obszary o najwyższych i najniższych rocznych sumach opadów atmosferycznych uzasadnia potrzebę wprowadzania czasu urzędowego oblicza czas miejscowy, znając różnicę długości geograficznej omawia konsekwencje istnienia granicy zmiany daty na Ziemi wyjaśnia zależność między oświetleniem Ziemi a występowaniem astronomicznych pór roku oblicza wysokość Słońca nad horyzontem w południe w dniach przesilenia letniego i zimowego oraz równonocny wiosennej i jesiennej wyjaśnia związek między ruchem obiegowym Ziemi a zmianą długości trwania dnia i nocy oraz wysokością Słońca w południe słoneczne w różnych szerokościach geograficznych dowodzi wpływu ruchu obiegowego i obrotowego Ziemi na życie i działalność ludzi charakteryzuje wielokierunkowe zależności między sferami Ziemi opisuje wpływ człowieka na funkcjonowanie sfer Ziemi omawia na podstawie schematu wybrane cechy warstw atmosfery i zjawiska, które w nich występują wyjaśnia zależności między rozkładem temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego, opadów atmosferycznych a czynnikami geograficznymi analizuje wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat danego miejsca omawia cyrkulację pasatową na Ziemi wyjaśnia zależności między typem klimatu a czynnikami geograficznymi V

3 wyjaśnia przyczyny powstawania wiatrów podaje przykłady wiatrów stałych, okresowo zmiennych i lokalnych wskazuje na mapie obszary występowania pasatów wymienia elementy klimatu wymienia czynniki klimatotwórcze opisuje na podstawie mapy klimatycznej i klimatogramów strefy klimatyczne na Ziemi dowodzi znaczenia hydrosfery dla życia na Ziemi omawia na podstawie schematu zasoby wodne Ziemi dokonuje podziału oceanu światowego wskazuje na mapie oceany wymienia wybrane cechy oceanów podaje przyczynę zasolenia wód oceanicznych wymienia przykłady ruchów wody morskiej wymienia rodzaje wód powierzchniowych i podziemnych wskazuje na schemacie dorzecza rzekę główną, źródło, dopływy, ujście, obszar dorzecza, dział wodny, zlewisko wyjaśnia rolę rzek w środowisku przyrodniczym wymienia czynniki warunkujące powstawanie lodowców i lądolodów wskazuje na mapie obszary współcześnie zlodowacone wywierającymi wpływ na klimat dowodzi istnienia strefowości klimatycznej na Ziemi klasyfikuje klimaty na podstawie analizy danych klimatycznych charakteryzuje klimat górski wyjaśnia przyczyny piętrowości roślinnej na obszarach górskich dowodzi związku między stopniem zasolenia wód oceanicznych a warunkami klimatycznymi omawia przyczyny ruchów wody morskiej określa różnice między zimnymi a ciepłymi prądami morskimi omawia warunki występowania gejzerów i cieplic ocenia znaczenie wód mineralnych dla życia ludzi V V. Litosfera i pedosfera udowa wnętrza Ziemi Rodzaje skał Podział dziejów Ziemi Najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej Ziemi Metody odtwarzania dziejów Ziemi Teoria płyt litosfery Trzęsienia ziemi 6 wyjaśnia znaczenie badań geologicznych i geofizycznych w poznawaniu budowy wnętrza Ziemi omawia na podstawie schematu budowę wnętrza Ziemi rozpoznaje skały występujące powszechnie na powierzchni Ziemi klasyfikuje skały ze względu na ich porównuje warstwy wnętrza Ziemi wyjaśnia różnice między skałą a minerałem omawia na podstawie schematu warunki powstawania skał magmowych, osadowych i przeobrażonych charakteryzuje na podstawie tablicy

4 Wulkanizm Powstawanie gór Wietrzenie Rzeźbotwórcza działalność rzek Procesy krasowe Rzeźbotwórcza działalność lodowców i lądolodów Rzeźbotwórcza działalność morza Rzeźbotwórcza działalność wiatru Proces glebotwórczy zynniki glebotwórcze Podstawowe poziomy glebowe Gleby strefowe i astrefowe genezę podaje przykłady gospodarczego wykorzystania skał i minerałów wymienia najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej Ziemi, posługując się tablicą stratygraficzną wymienia wybrane czynniki wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi podaje przyczyny i skutki trzęsień ziemi wskazuje na mapie obszary występowania trzęsień ziemi i wulkanów rozpoznaje góry fałdowe, zrębowe i pojedyncze wskazuje na mapie przykłady gór fałdowych, zrębowych i pojedynczych rozpoznaje formy terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności sił wewnętrznych wymienia rodzaje wietrzenia nazywa produkt wietrzenia porównuje na schemacie rzeźbotwórczą działalność wody w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki omawia warunki sprzyjające powstawaniu deltowego i lejkowatego ujścia rzeki wyjaśnia, na czym polegają procesy krasowe omawia rzeźbę polodowcową na nizinach i w górach omawia warunki sprzyjające powstawaniu wybrzeża klifowego i mierzejowego opisuje rzeźbotwórczą działalność wiatru na pustyniach rozpoznaje formy terenu ukształtowane w wyniku rzeźbotwórczych procesów zewnętrznych wyjaśnia, na czym polega proces glebotwórczy stratygraficznej najważniejsze wydarzenia geologiczne, które miały miejsce w poszczególnych erach dowodzi znaczenia skamieniałości przewodnich dla odtwarzania dziejów Ziemi omawia ogólne założenia teorii płyt litosfery dowodzi związku między występowaniem obszarów sejsmicznych i wulkanicznych a przebiegiem granic płyt litosfery omawia na podstawie schematu proces tworzenia się gór fałdowych, zrębowych i pojedynczych omawia wpływ czynników wewnętrznych na kształtowanie rzeźby powierzchni Ziemi omawia zależności między budową geologiczną, warunkami klimatycznymi a przebiegiem zewnętrznych procesów rzeźbotwórczych charakteryzuje wybrane formy rzeźby terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności czynników zewnętrznych wyjaśnia proces wietrzenia fizycznego i chemicznego wyjaśnia zjawisko wietrzenia mrozowego dowodzi związku między spadkiem rzeki a charakterem procesów rzeźbotwórczych wody płynącej omawia, na przykładzie schematów, podobieństwa i różnice w rzeźbie polodowcowej obszarów nizinnych i górskich działalności rzeźbotwórczej morza w strefie brzegowej V

5 wymienia czynniki glebotwórcze wskazuje poziomy glebowe na profilu glebowym wymienia przykłady gleb strefowych i astrefowych omawia znaczenie gleb w przyrodzie i gospodarce człowieka wyjaśnia zależność między warunkami klimatycznymi a działalnością erozyjną i akumulacyjną wiatru wykazuje zależności zachodzące między czynnikami glebotwórczymi a typem genetycznym gleby charakteryzuje wybrane typy genetyczne gleb strefowych i astrefowych V. Ludność. Urbanizacja Liczba ludności Przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego Eksplozja demograficzna i jej skutki Zróżnicowanie przyrostu naturalnego na świecie Skutki ujemnego przyrostu naturalnego Gęstość zaludnienia Zróżnicowanie rozmieszczenia ludności Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Migracje Ludność według płci i wieku Piramida płci i wieku Zróżnicowanie rasowe, narodowościowe i religijne ludności Języki Rozwój miast Urbanizacja Typy zespołów miejskich Przyczyny wzrostu liczby ludności miast Funkcje miast Problemy wielkich miast 4 podaje przybliżoną liczbę ludności określa udział poszczególnych kontynentów w zaludnieniu wskazuje na mapie kraje o największej liczbie ludności wyjaśnia przyczyny zmian liczby ludności na świecie w ostatnich stuleciach oblicza współczynnik przyrostu naturalnego porównuje współczynnik przyrostu naturalnego w krajach słabo i wysoko rozwiniętych wskazuje na mapie kraje o wysokim i niskim współczynniku przyrostu naturalnego wskazuje na mapie obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia wymienia i klasyfikuje czynniki warunkujące rozmieszczenie ludności na świecie wymienia przyczyny i kierunki ruchów migracyjnych na świecie wymienia kryteria zróżnicowania ludności rozróżnia piramidy płci i wieku społeczeństwa młodego i starzejącego się opisuje na podstawie mapy omawia przyczyny i skutki eksplozji demograficznej w krajach słabo rozwiniętych wyjaśnia przyczyny i skutki niewielkiego lub ujemnego przyrostu naturalnego w krajach wysoko rozwiniętych omawia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozmieszczenie ludności na świecie wyjaśnia na podstawie map tematycznych przyczyny rozmieszczenia ludności w danym państwie lub regionie analizuje piramidę płci i wieku wybranych państw wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania ludności pod względem rasowym i religijnym analizuje zależność między stopniem rozwoju gospodarczego a wskaźnikiem urbanizacji charakteryzuje typy zespołów miejskich charakteryzuje kryteria wyróżniające miasto od innych osiedli analizuje przyczyny dezurbanizacji

6 zróżnicowanie rasowe i religijne ludności porównuje wybrane religie i liczbę ich wyznawców definiuje, czym jest naród wymienia najbardziej rozpowszechnione języki na świecie wyjaśnia proces urbanizacji wymienia czynniki wpływające na proces urbanizacji porównuje wskaźnik urbanizacji na poszczególnych kontynentach wymienia przyczyny wzrostu liczby ludności w miastach wskazuje na mapie miasta o dużej liczbie ludności rozróżnia typy zespołów miejskich wskazuje na mapie przykłady zespołów miejskich różnego typu wymienia przykładowe funkcje miast omawia problemy wielkich miast V. Gospodarka światowa Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa Główne obszary rolnicze Sposoby gospodarowania na świecie Formy użytkowania ziemi Uprawa roślin żywieniowych i przemysłowych Hodowla zwierząt gospodarskich Produkcja rolnicza zynniki lokalizacji przemysłu Przemysł wysokiej technologii Okręgi przemysłowe Energetyka jako podstawa gospodarki Odnawialne i nieodnawialne źródła energii Surowce energetyczne Energetyka jądrowa Produkcja energii elektrycznej Znaczenie usług 6 wymienia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze wywierające wpływ na rozwój rolnictwa omawia, na podstawie mapy i danych statystycznych, wpływ wybranych czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa wymienia główne formy użytkowania ziemi porównuje wielkość gospodarstw rolnych i zużycie nawozów sztucznych w wybranych państwach wskazuje na mapie główne obszary rolnicze porównuje warunki rozwoju rolnictwa w wybranych państwach wymienia sposoby gospodarowania w rolnictwie ocenia wpływ wybranych czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na wybranych obszarach opisuje strukturę użytkowania ziemi w wybranych państwach dowodzi zależności między strukturą użytkowania ziemi a czynnikami przyrodniczymi warunkującymi rozwój rolnictwa w wybranych państwach charakteryzuje sposoby gospodarowania w rolnictwie poziomu rozwoju rolnictwa na świecie dowodzi zależności między warunkami przyrodniczymi a rodzajem upraw na danym obszarze V

7 Rodzaje usług Komunikacja Podział transportu Wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu Łączność Ruch turystyczny na świecie trakcyjność turystyczna Znaczenie turystyki wymienia główne rośliny żywieniowe i przemysłowe wymienia głównych producentów roślin żywieniowych i przemysłowych omawia cele upraw roślin żywieniowych i przemysłowych porównuje wielkość plonów oraz zbiorów roślin żywieniowych i przemysłowych w wybranych państwach wskazuje na mapie główne obszary upraw zbóż wymienia czynniki warunkujące rozmieszczenie i sposób hodowli zwierząt wymienia główne zwierzęta hodowlane wymienia cele hodowli zwierząt gospodarskich podaje nazwy państw o największym pogłowiu poszczególnych zwierząt gospodarskich wskazuje na mapie główne obszary hodowli zwierząt gospodarskich wymienia czynniki wpływające na lokalizację przemysłu porównuje czynniki wpływające na lokalizację przemysłu tradycyjnego i przemysłu wysokiej technologii wskazuje na mapie ośrodki przemysłu wysokiej technologii wskazuje na mapie najważniejsze okręgi przemysłowe omawia znaczenie energetyki dla rozwoju gospodarki światowej rozróżnia odnawialne i nieodnawialne źródła energii wyjaśnia przyczyny zmiany znaczenia niektórych źródeł energii wymienia nazwy surowców energetycznych i ich głównych producentów opisuje zależności zachodzące między warunkami przyrodniczymi i poziomem rozwoju gospodarczego państw a rozmieszczeniem i sposobem hodowli zwierząt analizuje zmiany pogłowia zwierząt gospodarskich na świecie analizuje wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozmieszczenie zakładów przemysłowych omawia uwarunkowania rozwoju przemysłu wysokiej technologii wyjaśnia gospodarcze znaczenie surowców energetycznych uzasadnia konieczność rozwoju energetyki alternatywnej wielkości produkcji energii elektrycznej w różnych regionach dowodzi zależności między wielkością produkcji energii elektrycznej a poziomem rozwoju gospodarczego krajów omawia przyczyny zmiany znaczenia różnych rodzajów transportu wraz z rozwojem gospodarczym liczby samochodów w przeliczeniu na 1 mieszkańca w wybranych krajach omawia przyczyny zróżnicowania poziomu rozwoju łączności na świecie charakteryzuje czynniki warunkujące rozwój różnych form turystyki analizuje przyczyny zróżnicowania wielkości ruchu turystycznego w wybranych regionach omawia pozytywne i negatywne V V

8 wskazuje na mapie główne obszary wydobycia surowców energetycznych wymienia wady i zalety energetyki jądrowej oraz wodnej wyjaśnia przyczyny wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną wskazuje na mapie państwa będące największymi producentami energii elektrycznej klasyfikuje rodzaje usług wyjaśnia rolę sektora usług w życiu codziennym wyjaśnia, co to jest komunikacja rozróżnia rodzaje transportu wymienia czynniki warunkujące rozwój różnych rodzajów transportu wyjaśnia znaczenie poszczególnych rodzajów transportu wymienia zalety i wady różnych rodzajów transportu wymienia środki łączności ocenia rolę łączności w gospodarce wymienia rodzaje i formy turystyki porównuje liczbę turystów odwiedzających poszczególne regiony wymienia czynniki decydujące o atrakcyjności turystycznej wskazuje na mapie Europy i obszary najbardziej atrakcyjne pod względem turystycznym skutki rozwoju turystyki V. Problemy współczestnego Państwo i społeczeństwo Terytoria zależne Mierniki rozwoju społecznogospodarczego Różnice w rozwoju społecznogospodarczym państw echy krajów o niskim i wysokim 4 definiuje, czym jest państwo podaje przykłady terytoriów zależnych wymienia mierniki służące do porównywania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego porównuje wartość PK i H w wybranych krajach wskazuje na mapie państwa i terytoria zależne społecznego i gospodarczego państw omawia zasady konstrukcji wskaźnika H

9 poziomie rozwoju społecznogospodarczego Problemy państw słabo rozwiniętych gospodarczo Przyczyny i skutki głodu oraz niedożywienia Sposoby walki z głodem Konflikty zbrojne na świecie Przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych ziałania na rzecz rozwiązania konfliktów zbrojnych Terroryzm Zagrożenia środowiska przyrodniczego Zanieczyszczenie powietrza Efekt cieplarniany i dziura ozonowa Zanieczyszczenie wód Problem odpadów Formy ochrony przyrody Rezerwaty biosfery UNESO wymienia cechy państw słabo i wysoko rozwiniętych wskazuje na mapie kraje o najwyższym i najniższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego wymienia najistotniejsze problemy krajów słabo rozwiniętych gospodarczo opisuje przyczyny oraz skutki głodu i niedożywienia na świecie wymienia i wskazuje na mapie najważniejsze obszary niedoboru żywności na świecie wyjaśnia przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych na świecie wyjaśnia, na czym polega terroryzm wymienia i wskazuje na mapie obszary, na których toczą się aktualnie konflikty zbrojne wymienia główne źródła zanieczyszczeń atmosfery i wód wymienia przykłady globalnych zagrożeń ekologicznych uzasadnia potrzebę tworzenia rezerwatów biosfery UNESO w celu ochrony przyrody wskazuje na mapie wybrane rezerwaty biosfery UNESO ocenia przyczyny wysokiego lub niskiego wskaźnika H proponuje sposoby zapobiegania głodowi i niedożywieniu na świecie opisuje przyczyny i skutki terroryzmu klasyfikuje konflikty zbrojne ze względu na ich przyczynę wymienia i ocenia działania podejmowane przez organizacje międzynarodowe na rzecz utrzymania pokoju na świecie ocenia skutki zanieczyszczenia atmosfery i wód omawia przyczyny i skutki globalnego ocieplenia klimatu omawia wpływ gospodarczej działalności człowieka na powstanie dziury ozonowej uzasadnia potrzebę ochrony środowiska przyrodniczego L.g. proponowana liczba godzin lekcyjnych przeznaczonych na realizację materiału Kat. kategorie celów nauczania, S.w. standardy wymagań ezaminacyjnych