PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GRÓDEK NAD DUNAJCEM NA LATA z perspektywą do roku 2017 aktualizacja projekt Gródek n/ 2010

2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie Podstawa i zakres opracowania Metodyka Historia gminy Warunki geofizyczne gminy PołoŜenie i rzeźba terenu Gospodarka Rolnictwo Klimat Hydrografia i hydrogeologia Ogólna charakterystyka gminy Gródek n/ Demografia i mieszkalnictwo Infrastruktura techniczna gminy Gródek n/ Gospodarka wodno ściekowa Sieć gazowa Zaopatrzenie w ciepło Układ komunikacyjny Elektroenergetyka Szkolnictwo i opieka zdrowotna Szkolnictwo Opieka zdrowotna Kultura, zabytki i turystyka Działalność Samorządu Gminy w latach Wydatki Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska Ocena aktualnego stanu środowiska Powietrze atmosferyczne Przepisy prawne Pomiary zanieczyszczenia powietrza Źródła zanieczyszczenia powietrza Sieć gazowa Wnioski Hałas Przepisy prawne Pomiary hałasu Źródła hałasu Wnioski Gospodarka wodna Wprowadzenie Wody powierzchniowe Wody podziemne Gospodarka wodno ściekowa Regulacje prawne gospodarki wodno ściekowej Sieć wodociągowa Sieć kanalizacyjna Systemy melioracyjne 32 2

3 Główne źródła zanieczyszczeń Wnioski Odpady Przepisy prawne Odpady komunalne Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym Wnioski Gleby Wprowadzenie Typy gleb Odczyn gleb Monitoring gleb Wnioski Zasoby surowców mineralnych Wprowadzenie Występowanie kopalin ZagroŜenia naturalne Osuwiska Powodzie Susze Wnioski Pola elektromagnetyczne Lasy Wprowadzenie Ochrona przyrody Wprowadzenie Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu Zespół przyrodniczo krajobrazowy Wyspy Grodzisko Pomniki przyrody Planowane rozwiązania w ochronie zasobów przyrody Wnioski Nadzwyczajne zagroŝenia środowiska Cele, kierunki działań i zadania w zakresie ochrony środowiska w gminie Gródek n/ Cele i kierunki działań polityki ekologicznej Analiza SWOT dla środowiska w gminie Gródek n/ Cele i działania w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Gródek n/ ZałoŜenia Strategii Rozwoju gminy Gródek n/ Cele i kierunki działań Programu ochrony środowiska dla Gminy Gródek n/ Kierunki działań systemowych Edukacja ekologiczna Turystyka i rekreacja Rolnictwo Plan działań na lata ZałoŜenia planu działań na lata Ochrona powietrza atmosferycznego Ochrona przed hałasem 57 3

4 Pola elektromagnetyczne Ochrona zasobów wodnych Zaopatrzenie w wodę Gospodarka ściekowa Rekultywacja Jeziora RoŜnowskiego Ochrona przed powodzią Ochrona przyrody i krajobrazu Ochrona i zrównowaŝony rozwój lasów Ochrona gleby Osuwiska Ochrona zasobów kopalin PowaŜne awarie przemysłowe 60 5.Zarys planu działań na lata ZałoŜenia planu działań na lata Ochrona powietrza atmosferycznego Ochrona przed hałasem Pola elektromagnetyczne Ochrona zasobów wodnych Ochrona przyrody i krajobrazu Ochrona i zrównowaŝony rozwój lasów Ochrona gleb Osuwiska Ochrona zasobów kopalin PowaŜne awarie przemysłowe Zarządzanie ochroną środowiska Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska Instrumenty zarządzania środowiskiem WdraŜanie programu Środki finansowe na realizację programu Koszty realizacji przedsięwzięć Monitoring Streszczenie Programu ochrony środowiska dla gminy Gródek nad Spis materiałów źródłowych Spis tabel Spis rysunków 85 4

5 Wykaz skrótów WPOŚ WPGO PPOŚ GPOŚ PPGO WIOŚ Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami Powiatowy Program Ochrony Środowiska Gminny Program Ochrony Środowiska Powiatowy Program Gospodarki Odpadami Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska 5

6 1. WPROWADZENIE 1.1. Podstawa i zakres opracowania Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, zarządy gmin zobowiązane są do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska, obejmujących 4 lata z perspektywą na kolejne 4 lata. Pierwszy Program Ochrony Środowiska dla gminy Gródek nad był przygotowany w ramach realizacji wymogów ustawowych i zatwierdzony przez Radę Gminy w Gródek nad Uchwałą Nr XXXII/201/2005 z dnia 31 sierpnia 2005 r. i obejmował zadania przewidziane na lata Program był opiniowany przez samorząd województwa oraz samorząd powiatu. Niniejsza Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Gródek nad zwana dalej Programem stanowi drugą edycję dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Gródek nad i jest aktualizacją dokumentu przyjętego w 2005 roku. Program ochrony środowiska ma dotyczyć działań na rzecz utrzymania bądź przywrócenia równowagi przyrodniczej poszczególnych elementów środowiska, podejmowanych w oparciu o ustalenia aktualnego stanu środowiska. W strukturze programów ochrony środowiska dominuje z reguły wielobranŝowy układ prezentacji problemów i celów jak np. ochrona zieleni i cennych obszarów przyrodniczych ochrona powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami ochrona jakości wód powierzchniowych i gruntowych ochrona jakości powietrza atmosferycznego ochrona przed hałasem Celem Programu jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego środowiska naturalnego oraz stanu gospodarki odpadami w gminie oraz określenie kierunków działań bieŝących i długofalowych samorządu w zakresie ochrony środowiska. Program jest opracowywany w oparciu o szereg przepisów prawnych, z których najwaŝniejsze to: ustawa o samorządzie gminnym ustawa Prawo ochrony środowiska ustawa o udostępnieniu informacji o środowisku ustawa o ochronie przyrody ustawa o odpadach ustawa o otrzymaniu czystości i porządku w gminach ustawa o wprowadzeniu ustawy prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ustawa Prawo wodne Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym 6

7 Ustawa Prawo budowlane Ustawa Prawo geologiczne i górnicze ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych ustawa o lasach przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw oraz w oparciu o dokumenty: II Polityka Ekologiczna Państwa Ministerstwo Środowiska, 2000 r. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 Ministerstwo Środowiska, 2006 r. Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) Polityka Ekologiczna Państwa na lata z uwzględnieniem perspektyw na lata z perspektywą do 2016 roku Natura 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002 r. Polityka energetyczna Polski do 2025 roku Polityka Leśna Państwa 1997 Strategia rozwoju województwa małopolskiego na lata Sejmik Województwa Małopolskiego Kraków 2006 Małopolski Regionalny Program Operacyjny - Województwo Małopolskie na lata Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata Program małej retencji dla Województwa Małopolskiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Strategia Rozwoju Powiatu Nowosądeckiego na lata Strategia Rozwoju turystycznego, rolniczego, gospodarczego gminy Gródek nad 1998 Program ochrony środowiska dla Powiatu Nowosądeckiego na lata Plan rozwoju lokalnego gminy Gródek nad w rozbiciu na lata i lata strategia Rozwoju Gminy Gródek nad Program Ochrony Środowiska dla Gminy Gródek nad na lata Metodyka Sposób opracowania Programu został podporządkowany metodologii właściwej dla planowania strategicznego, polegającej na: - określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego w gminie Gródek nad zawierającej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska wraz z oceną stanu; w diagnozie wykorzystano informacje statystyczne, opracowania źródłowe; - przeprowadzeniu analizy SWOT - mocnych i słabych stron stanowiących punkt wyjścia do określenia celów Programu; - określeniu kreatywnej części Programu poprzez konkretyzację (uszczegółowienie) celów głównych przyjętych ze Strategii oraz ich operacjonalizację w postaci sformułowania listy działań; 7

8 - scharakteryzowaniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno - instytucjonalnych, źródeł finansowania, ocen oddziaływania na środowisko planowania przestrzennego; - określeniu zasad monitorowania. Diagnoza stanu środowiska została oparta na wszelkich dostępnych opracowaniach branŝowych, informacji pozyskanych z róŝnych źródeł oraz monitoringu WIOŚ w Krakowie. W przypadku braku informacji dotyczących bezpośrednio z terenu gminy, korzystano z danych pochodzących z najbliŝszego otoczenia. W ten sposób problematyka ochrony środowiska na terenie gminy Gródek nad została zaprezentowana na tle powiatu nowosądeckiego, co daje moŝliwość porównania, a przede wszystkim podejmowania wspólnych działań zapobiegawczych lub naprawczych. Cele, programy oraz zadania na okres z perspektywą do roku 2017 zostały opracowane w nawiązaniu do wymaganych limitów zawartych w planach wyŝszego szczebla powiatu, województwa i kraju (Polityka Ekologiczna Państwa na lata z perspektywą do roku 2016) Historia gminy Gródek nad, którego historia sięga XIV wieku powstał z połączenia dwóch wsi Kobyle i Gródek. Nazwa Gródek odnosi się do jednego z zamków broniących doliny Dunajca. W 1390 roku naleŝał on do trzech braci: Stanisława, Andrzeja, Jana ze Słupca. W 1410 roku przeszedł na własność arcybiskupa Piotra z Kurowa. Jego ruiny widoczne są jeszcze na wzgórzu zwanym przez mieszkańców Małpią Wyspą". Powstała ona w wyniku zalania doliny Dunajca w 1942 roku i utworzeniu w ten sposób Jeziora RoŜnowskiego. Bogatą historię posiada RoŜnów, który był własnością wielu znanych rodów. U schyłku XIV wieku Piotr RoŜen (od niego wzięła się nazwa wsi) wzniósł na stromym wzgórzu w zakolu Dunajca zamek murowany, którego szczątki zachowały się do dziś (tutaj odbył się słynny ślub Zawiszy Czarnego z córką Piotra RoŜena). W XVI wieku hetman Tarnowski zbudował tutaj rezydencję typu "palazzo di fortezza". Stanowi ona warownię nowoŝytnej fortyfikacji. Podczas hitlerowskiej okupacji Gubernator Hans Frank wybudował w Gródku willę z pływającym basenem kąpielowym Warunki geofizyczne gminy Pod względem fizyczno-geograficznym wg. Kondrackiego [2000] gmina połoŝona jest na obszarze wydzielonego w Zewnętrznych Karpat Fliszowych, mezoregionu Pogórza Środkowobeskidzkiego i wyodrębnionego w jego obrębie Pogórza RoŜnowskiego. Gmina Gródek nad rozciąga się od południowych brzegów Jeziora Czchowskiego, aŝ po południowo-wschodnie brzegi Jeziora RoŜnowskiego. Wschodnia część gminy rozlokowana jest na terenie Pogórza RoŜnowskiego. 8

9 1.5. PołoŜenie i rzeźba terenu Gmina jest usytuowana we wschodniej części województwa małopolskiego. Jest to kraina z wszystkimi walorami widokowymi: do srebrnych szczytów Tatr, gdzie Dunajec bierze początek aŝ po łagodne kopce Pogórza. Gmina Gródek nad znajduje się na terenie powiatu nowosądeckiego w północnej części i graniczy z gminami powiatu tarnowskiego, powiatu brzeskiego oraz powiatu nowosądeckiego i posiada 12 wsi (14 sołectw). Gmina sąsiaduje z gminami: - Gmina Korzenna, - Gmina Chełmiec, - Gmina Łososina Dolna, - Gmina Czchów, - Gmina Zakliczyn PołoŜenie gminy Gródek nad określają współrzędne geograficzne długość 20 44'E, szerokość 49 45'N. Gmina zajmuje powierzchnię ha, a struktura uŝytkowania gruntów przedstawia się następująco [GPOS 2005]: - grunty orne 38% - łąki trwałe i pastwiska 1% - sady 3% - grunty leśne 32% - grunty pod wodami 10% - tereny zabudowane, zurbanizowane i rekreacyjne 7% - tereny komunikacyjne 2% - tereny inne i nieuŝytki 1% - tereny róŝne 0,5% W powyŝszym zestawieniu uŝytkowania gruntów największy obszar stanowią grunty orne aŝ 38 % całkowitej powierzchni uŝytków rolnych. Natomiast najmniejszy udział przypada na grunty róŝne 0,5 %. Czchów Tropie RoŜnów Zakliczyn Roztoka-Brzeziny Bujne N Bartkowa-Posadowa Łososina Dolna Gródek n/ Podole-Górowa Przydonica Lipie Sienna Jelna Korzenna Chełmiec Rysunek 1. Granice administracyjne gminy Gródek nad 9

10 Rysunek 2. PołoŜenie gminy Gródek nad na terenie powiatu nowosądeckiego Tabela 1. Wykaz miejscowości na terenie gminy Gródek nad wraz z liczbą mieszkańców w 2009 roku. L.p. Wykaz sołectw Liczba mieszkańców 1 Bartkowa Posadowa Bujne Gródek nad Jelna Lipie Podole Górowa Przydonica Roztoka Brzeziny RoŜnów Sienna Tropie Zbyszyce 330 Razem 9222 Źródło: UG Gródek nad Największą liczbę mieszkańców w 2009 roku na terenie gminy odnotowano w miejscowości RoŜnów osób, a najmniejszą 128 osób w miejscowości Bujne Gospodarka Na terenie gminy Gródek nad na koniec 2009 roku było zarejestrowanych 401 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 32 podmiotów w sektorze publicznym i 369 w sektorze prywatnym. Tabela 2. Struktura wybranych rodzajów działalności gospodarczej na terenie gminy Gródek nad Lp. MIEJSCOWOŚĆ LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH handel budownictwo produkcja transport pozostałe 1 Bartkowa Posadowa Bujne Podole Górowa Przydonica

11 5 Tropie Roztoka Brzeziny RoŜnów Gródek nad Lipie Sienna Jelna Zbyszyce RAZEM OGÓŁEM 314 Źródło: UG Gródek nad Na obszarze gminy dominującą działalnością gospodarczą jest budownictwo, które stanowi aŝ 46 % ogółu podmiotów. Na drugim planie usytuowana jest handel, którym zajmuje się 31 % podmiotów. Na dalszym planie znajduje się produkcja, pozostała działalność gospodarcza oraz transport. Do największych zakładów na terenie gminy zaliczyć naleŝy: Zespół Elektrowni Wodnych RoŜnów Sp. z o.o., Ośrodek HTS Salownik, Ośrodek Arka, Piekarnia Sienna, Apteka Gródek - Skowron Edyta, Zakład Remontowo - Budowlany MUR BET - Dumana Adam, Piekarnia RoŜnów s.c., Firma Handlowo - Produkcyjno - Usługowa Koncertowa, Firma Markus - filia Filipowice - Łazarski Marek. Zakład Usługowo - Produkcyjny KAM BET Krzysztof Rolka Największym pracodawcą na terenie gminy jest Zespół Elektrowni Wodnych RoŜnów Sp. z o.o Rolnictwo W strukturze upraw prowadzonych w gospodarstwach na terenie gminy dominują zboŝa (65,8 %), ziemniaki (74,6 %) i rośliny pastewne (39,8 %). Na terenie wsi Roztoka, RoŜnów i Tropie dominuje uprawa fasoli na ziarno. W produkcji zwierzęcej przewaŝa chów bydła, w tym krów mlecznych, następnie trzody chlewnej, koni, kóz i owiec. Lokalna ludność prowadzi równieŝ hodowlę królików i drobiu. Biorąc pod uwagę sadownictwo, w strukturze gatunkowej drzew przewaŝają jabłonie i grusze, niewielki odsetek stanowią śliwy, wiśnie, czereśnie i pozostałe gatunki drzew. Wśród krzewów dominują porzeczki, agrest i inne owoce jagodowe. Spośród wszystkich gospodarstw na terenie gminy 1215 (77,39 %) prowadziło wyłącznie działalność rolniczą, 92 (5,86 %) gospodarstwa prowadziły działalność pozarolniczą (przetwórstwo przemysłowe, handel, agroturystyka, wynajem pokoi, transport), pozostały odsetek stanowiły gospodarstwa prowadzące obie formy działalności lub nie prowadzące Ŝadnej [GPOS 2005]. W rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie w 2008 roku na terenie gminy w rejestrze REGON 11

12 funkcjonowało 5 pomiotów [GUS 2009]. Tabela 3. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych na terenie gminy Gródek nad Powierzchnia Liczba gospodarstw do 1 ha ha ha ha ha ha 11 Źródło: GUS [2002] Na terenie gminy odnotowano gospodarstw rolnych, z czego 60,64 % (952) stanowiły gospodarstwa o powierzchni 1 5 ha, 29,04 % (456) stanowiły gospodarstwa, których powierzchnia nie przekraczała 1 ha, 9,5 % (149) to gospodarstwa rolne o powierzchni 5 10 ha, powierzchnia pozostałych 0,83 % (13) przekraczała 10 ha. To wskazuje na znaczące rozdrobnienie gospodarstw niesprzyjające zwiększeniu produktywności rolnej m.in. poprzez zwiększony stopień mechanizacji. Średnio gospodarstwo w gminie ma powierzchnię 3,39 ha przy średniej w Małopolsce 2,60 ha [GUS 2002]. 1.8.Klimat Na klimat regionu decydujący wpływ wywiera rzeźba terenu oraz obecność zbiornika wodnego. Obszar ten przez klimatologów zaliczany jest do umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego. W klimacie panującym na obszarze gminy zaznacza się wpływ mas powietrza: - polarno - morskiego (występującego głównie w okresie letnim i jesiennym, charakteryzującego się duŝą ilość opadów), - polarno - kontynentalnego (w okresie letnim są to masy powietrza ciepłego, natomiast zimą przynoszące znaczne ochłodzenie), Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od 6-8 o C, roczna suma opadów atmosferycznych kształtuje się na poziomie mm, natomiast średnia długość okresu wegetacyjnego wynosi około 200 dni. DuŜe znaczenie dla lokalnego klimatu ma południkowy układ dolin Dunajca, Popradu i Białej, umoŝliwiający dopływ ciepłych mas powietrza z południa. Korzystnie na klimat pogórza wpływa Jezioro RoŜnowskie, co przejawia się w uprawach rolnych, sadownictwie, a takŝe w rozwoju turystyki i rekreacji [GPOS 2005] Hydrografia i hydrogeologia Wody powierzchniowe Cała gmina połoŝona jest w obrębie zlewni Dunajca. Sieć rzeczna obszaru rozwinięta jest w postaci licznych, często bezimiennych potoków i strumieni odwadniających doliny rozczłonkowujące wierzchowiny przylegające do doliny Dunajca. WaŜniejszymi ciekami powierzchniowymi na terenie gminy są potoki z Bartkowej, Lipia, Przydonicy i Siennej. 12

13 Bezpośrednio do terenu gminy przylega zbiornik RoŜnowski; pełni on funkcję retencyjno przeciwpowodziową, energetyczną i turystyczną. Jezioro RoŜnowskie W 1937 roku rozpoczęto budowę zapory i elektrowni wodnej na Dunajcu. Właścicielem zbiornika i terenu bezpośrednio doń przylegającego jest Skarb Państwa, pozostaje on w wieczystej dzierŝawie Zakładu Energetycznego w Krakowie. Podstawowe dane dotyczące zbiornika podano w tabeli poniŝej. Tabela 4. Parametry zapory na Jeziorze RoŜnowskim Parametry Dane powierzchnia zbiornika (pod wodą) 1100 ha powierzchnia pomiędzy granicą piętrzenia normalnego a granicą piętrzenia maksymalnego 41 ha rzędna piętrzenia maksymalnego 270,5 m npm rzędna piętrzenia minimalnego 258,5 m npm rzędna piętrzenia normalnego 270 m npm maksymalna pojemność zbiornika 167 mln m 3 Źródło: Plan [2004] Jezioro RoŜnowskie ma 22 km długości i średnio 1 km szerokości. Głębokość wody jest bardzo zmienna, przy samej zaporze wynosi m. Powierzchnia jeziora to około 16 km 2, pojemność całkowita wynosi 193 mln m 3, przy czym w ciągu ostatnich kilku lat, w wyniku duŝego zamulenia, uległa ona zmniejszeniu o ok. 27 %. Wody podziemne Na obszarze gminy występowanie wód podziemnych związane jest z dwoma poziomami wodonośnymi: - poziomem czwartorzędowym występującym w obrębie glin piaszczystych i Ŝwirów zaglinionych, - poziomem trzeciorzędowym występującym w obrębie piaskowców, w którym wody mają charakter wód szczelinowych. Gmina Gródek nad połoŝona jest w zasięgu dwóch zbiorników wód podziemnych; Zbiornika Dolina Dunajca (435) (zbiornik czwartorzędowy, o charakterze porowym) oraz Zbiornika Istebna (436) (zbiornik, szczelinowo-porowy). Pierwszy z wymienionych zbiorników związany z doliną rzeki Dunajec, zlokalizowany jest w holoceńskich porowatych utworach piaszczystych i piaszczystoŝwirowych, lokalnie zaglinionych. Zasoby zbiornika szacowane są na około 12 tys. [m 3 /d]. W celu ochrony wód zbiornika GZWP 435, zostały ustanowione dwie strefy: - obszar najwyŝszej ochrony (ONO) wyznaczony w miejscu powierzchniowego zasilania poziomu wodonośnego. Obszary najwyŝszej ochrony swym zasięgiem pokrywa się z granicami zbiornika. W granicach gminy występują głównie w zachodniej części sołectwa Tropie (rys 3). - obszar wysokiej ochrony (OWO) zlokalizowany w miejscach zasilania powierzchniowego, jednak o niŝszym ryzyku zagroŝenia poziomu wodonośnego i oddaleniu od ujęć wód podziemnych. Obszar wysokiej ochrony obejmuje tereny przyległe do zbiornika. W granicach gminy w zasięgu OWO znajdują się sołectwa: Tropie, RoŜnów, Sienna i Zbyszyce (rys 3). 13

14 Na skutek izolacyjnych właściwości pokrywy utworów gliniastych, wody podziemne zasilane są dość skąpo opadami atmosferycznymi. W dalszej kolejności izolacyjność utworów powierzchniowych, warunkuje znaczny spływ powierzchniowy oraz w pewnym stopniu przyczynia się do problemów z zaopatrzeniem w wodę poza dolinami rzecznymi. Przeciętne wydajności studzien wierconych na obszarze gminy sięgają zazwyczaj kilku (np. 1.2 m 3 /h w Bartkowej - Posadowej) do kilkunastu metrów sześciennych na godzinę (29,4 m3/h w RoŜnowie) [POS 2005]. Rysunek 3. PołoŜenie gminy na tle Głównych Zbiorników Wód Podziemnych [GPOS 2005] Ogólna charakterystyka gminy Grodek nad Siedzibą władz gminy jest Gródek nad, który jest jednocześnie siedzibą urzędu i innych podstawowych instytucji obsługi ludności. Gmina Gródek nad ma charakter wiejsko - turystyczny Demografia i mieszkalnictwo Stan zaludnienia na terenie gminy wynosił wg. stanu na dzień roku. W 2009 roku gęstość zaludnienia na tym terenie wynosiła 102 osób/km 2, co wskazuje, Ŝe wskaźnik ten jest niŝszy od odnotowanego na terenie powiatu nowosądeckiego (131 os/km 2 ), a takŝe niŝszy od odnotowanego na terenie województwa małopolskiego (217 os/km 2 ) [GUS 2009]. Na terenie gminy w ogólnej liczbie mieszkańców kobiety stanowią 50,14 % (4 624), a męŝczyźni 49,86 % (4 598). Na 100 męŝczyzn przypada 99 kobiet. Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosi 27 %, w wieku produkcyjnym 59,1 %, a w wieku poprodukcyjnym 13,9 %. Największą liczbę mieszkańców stanowią osoby w wieku produkcyjnym [GUS 2009]. Wg. stanu na koniec 2009 roku liczba zameldowań wynosiła 50, a wymeldowań 65. Niniejsze wskazuje na ujemne saldo migracji mieszkańców ( 15) [GUS 2008]. 14

15 Tabela 5. Liczba mieszkańców gminy Gródek nad w latach Lata Liczba ludności Źródło: UG Gródek nad Liczba mieszkańców na terenie gminy waha się od w 2006 roku do w 2009 roku. Niniejsze wskazuje na wzrost ich liczby w latach o 138 osób. Tabela 6. Przyrost naturalny w gminie Gródek nad w latach Lata Gródek nad 4,9 6,1 2,8 6,7 Źródło: GUS ZauwaŜalny na terenie gminy jest przyrost naturalny dodatni, który uległ wzrostowi w latach i Tabela 7. Liczba i powierzchnia uŝytkowa mieszkań w gminie Gródek nad w latach Liczba mieszkań Powierzchnia (m 2 ) Liczba mieszkań Powierzchnia (m 2 ) Liczba mieszkań Powierzchnia (m 2 ) Liczba mieszkań Powierzchnia (m 2 ) Źródło: GUS, UG Gródek nad W latach liczba mieszkań na terenie gminy ulega systematycznemu wzrostowi tj. średnio o 13 ok. mieszkań w ciągu roku. Wraz z przyrostem liczby mieszkań w 2009 roku zwiększeniu uległa takŝe ich łączna powierzchnia do m 2. Na terenie gminy przewaŝa zabudowa jednorodzinna z pomieszczeniami mieszkalnymi, których właścicielami są osoby fizyczne, co stanowi 95,81 % udziału. Najmniejszy udział, bo 0,42 % w tym względzie przypada na zasoby mieszkaniowe pozostałych podmiotów. Zasoby mieszkaniowe gminy stanowią 1,37 % w ogólnym udziale [GUS 2007]. Tabela 8. Zestawienie zasobów mieszkaniowych na wybranym terenie województwa małopolskiego wg. danych wskaźnikowych z 2008 roku Przeciętna Gmina Gródek nad Powiat nowosądecki Podregion nowosądecki Województwo małopolskie Liczba izb w 1 mieszkaniu 3,90 4,98 4,16 3,81 Liczba osób w 1 mieszkaniu 4,18 4,19 3,66 3,10 Liczba osób w 1 izbie 1,07 1,03 0,88 0,81 Powierzchnia uŝytkowa 1 81,4 84, ,8 mieszkania w m 2 Powierzchnia uŝytkowa na 1 19,5 20,1 22,7 24,1 osobę Źródło: GUS W 2008 roku liczba izb w 1 mieszkaniu w gminie Gródek nad była wyŝsza tylko od wskaźnika uzyskanego w województwie. Przeciętna ilość osób w 1 mieszkaniu w gminie 15

16 wynosi 4,18 i jest wyŝsza niŝ przeciętna w podregionie i województwie małopolskim. Podobnie przeciętna liczba osób w 1 izbie w gminie jest najwyŝsza. Przeciętna powierzchnia uŝytkowa 1 mieszkania w gminie wynosi 81,4 m 2 i jest tylko wyŝsza od wskaźnika na szczeblu wojewódzkim. Przeciętna powierzchnia uŝytkowana na 1 osobę w gminie wynosi 19,5m 2 i jest najniŝsza Infrastruktura techniczna gminy Gródek nad Gospodarka wodno ściekowa Sieć wodociągowa Gmina Gródek nad posiadając 4 podstawowe ujęcia wody, zaopatrywana jest w wodę w wodę z następujących ujęć wody podziemnej w : Bartkowej Posadowej 4 studnie o wydajności 18 m 3 /h przy maksymalnym dobowym zapotrzebowaniu 4 m 3 /h RoŜnowie 6 studni o wydajności 90 m 3 /h RoŜnowie - Zapora 2 studnie przy maksymalnej wydajności ujęcia Qmax - 10,8 m 3 /h Tropiu 1 studnia o wydajności 8 m 3 /h przy max zapotrzebowaniu dobowym 4 m 3 /h. Największą wydajnością w wymiarze godzinowym charakteryzuje się ujęcie wody w RoŜnowie. Wg. UG Gródek nad sieć wodociągowa na terenie gminy ma długość 70,16 km. Ilość mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej wynosi 914. Tabela 9. Wykaz miejscowości obsługiwanych przez ujęcia wody na terenie gminy Gródek nad Lp. Ujęcie Miejscowości 1. Bartkowa - Posadowa Bartkowa - Posadowa, Podole - Górowa, Gródek nad, Bujne 2. RoŜnów RoŜnów i Roztoka-Brzeziny, Bartkowa - Posadowa Gródek nad 3. RoŜnów-Zapora RoŜnów Zapora obiekty rekreacyjne w rejonie zapory 4. Tropie Tropie Źródło: POS [2005] Tabela 10. ZuŜycie wody na terenie gminy Gródek nad w latach , ,2 100 Źródło: UG Gródek nad Najwięcej wody zuŝyto na terenie gminy w 2008 roku 118,2 dam 3, natomiast najmniej w 2007 roku 83 dam 3 przy średniej 98 dam 3 /rok. W 2009 roku odnotowano wzrost zuŝycia wody o 8 % w stosunku do 2006 roku. Sieć kanalizacyjna Wg. danych UG Gródek nad sieć kanalizacyjna na terenie gminy ma długość 12,75 km. Ilość mieszkańców podłączonych do kanalizacji wynosi

17 Na obszarze gminy znajduje się 6 oczyszczalni ścieków, w tym 2 gminne w miejscowościach: Gródek nad i RoŜnów. Pozostałe oczyszczalnie ścieków o charakterze oczyszczania indywidualnego to : - Oczyszczalnia ścieków ośrodka wczasowego Stalownik w Bratkowej, - Oczyszczalnia ścieków ZEW RoŜnów w RoŜnowie, - Oczyszczalnia ścieków ośrodka wczasowego Bartek w Bartkowej, - Oczyszczalnia ścieków ośrodka DPS w Zbyszycach. Oczyszczalnia ścieków w Gródku nad typu BIOKOM oparta jest na technologii osadu czynnego. Maksymalna przepustowość obiektu wynosi 213 m 3 /d. Oczyszczalnia obsługuje mieszkańców Gródka nad (1780 RLM). Ścieki, po oczyszczeniu wraz ze ściekami odprowadzane są do Jeziora RoŜnowskiego. Oczyszczanie ścieków w RoŜnowie odbywa się w oczyszczalni typu BIOKOM opartej takŝe na osadzie czynnym. Jej przepustowość wynosi 100 m 3 /d i została zaprojektowana na obsługę 750 RLM. Oczyszczalnia obsługuje centrum miejscowości RoŜnów, które jest w całości skanalizowane. Ścieki sanitarne odprowadzane są z obiektów stałych i z większych rekreacyjnych (domy wczasowe).odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Dunajec [Plan 2004]. Tabela 11. Zestawienie danych o ściekach odprowadzanych na oczyszczalnię w Gródku nad i RoŜnowie w 2009 roku Zarządzający Zakład BudŜetowy w Gródku nad Gmina/miejscowość Gródek nad RoŜnów Rodzaj oczyszczalni mechaniczno - biologiczna mechaniczno - biologiczna Projektowana przepustowość [m 3 /d] Ilość ścieków oczyszczonych * [m 3 /d] [m 3 /r] ,5 Odbiornik Jezioro RoŜnowskie rz. Dunajec Źródło: UG Gródek nad Na terenie gminy postępuje budowa przydomowych oczyszczalni ścieków. Wg. informacji UG Gródek nad na koniec 2009 roku zostało wybudowanych 12 takich oczyszczalni. Na obszarach nieskanalizowanych nieczystości ciekłe gromadzone są w indywidualnych zbiornikach bezodpływowych [GPOS 2005]. Zgodnie z rozporządzeniem Wojewody Małopolskiego nr. 11/05 z dnia 8 lipca 2005 roku na terenie gminy została utworzona aglomeracja Gródek nad z oczyszczalniami w miejscowościach : Bartkowa Posadowa, RoŜnów, Gródek nad, Sienna i Tropie. Kanalizacja opadowa W osiedlu przy zaporze istnieje sieć kanalizacji opadowej zbierająca wody opadowe z całego terenu osiedla. Przechwycone wody opadowe zrzucane są sześcioma głównymi kolektorami odpływowymi bezpośrednio do rzeki Dunajec poniŝej zapory. Cała sieć kanalizacji opadowej pracuje w systemie grawitacyjnym. W centrum Gródka istnieje kanalizacja opadowa (pomiędzy Ośrodkiem ARKA a polem namiotowym) [Plan 2004] Sieć gazowa Wg. UG Gródek nad długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy wynosi około 220 km. Sieć gazowa obsługuje mieszkańców gminy. Roczne zuŝycie gazu ziemnego na ogrzewanie mieszkań wynosi 313,3 tys. m 3, a liczba gospodarstw domowych ogrzewających mieszkania gazem wyniosła w 2008 roku 180 [GUS 2008]. Właściciele pozostałych nieruchomości na terenie gminy w celach bytowych i gospodarczych wykorzystują wymienne butle gazowe. 17

18 Zaopatrzenie w ciepło Na terenie gminy nie istnieje sieć ciepłownicza (zdalczynna), która obsługiwałaby wszystkie gospodarstwa. W związku z tym mieszkańcy we własnym zakresie zapewniają sobie ogrzewanie najczęściej korzystając z opału węglowego spalanego w przydomowych kotłowniach, bądź teŝ wykorzystując gaz ziemny (LPG) lub olej jako źródło ciepła. Wykaz instalacji grzewczych na terenie gminy Gródek nad w obiektach uŝyteczności publicznej : Urząd Gminy w Gródku nad piec gazowy (moc 90 kw) Zespół Szkół w Gródku nad piec gazowy (moc 250 kw) Gminny Ośrodek Kultury w Gródku nad - piec gazowy (moc 12 kw) Gminny Ośrodek Kultury w Roztoce Brzezinach - piec na drewno (moc 6 kw) Publiczna Szkoła Podstawowa w Siennej - piec gazowy (moc 73 kw) Publiczna Szkoła Podstawowa w Lipiu - piec gazowy (moc 73 kw) Zespół Szkół w Podolu Górowej - piece gazowe (moc 250 kw) Gminny Ośrodek Kultury w Bartkowej Posadowej - piec gazowy (moc 6 kw) Zespół Szkół w Przydonicy - piec gazowy (moc 190 kw) Zespół Szkół w RoŜnowie piec gazowy (moc 140 kw) Zespół Szkół w Jelnej - piec gazowy szt. 2 (moc 63 kw) Gminny Ośrodek Kultury w RoŜnowie - piec gazowy (moc 60 kw) Publiczna Szkoła Podstawowa w Roztoce Brzezinach - piec gazowy (moc 140 kw) Publiczna Szkoła Podstawowa filia w Tropiu - piec gazowy (moc 23 kw) Układ komunikacyjny Drogi Podział dróg na terenie gminy przedstawia się następująco: droga wojewódzka nr 975 (Dąbrowa Tarnowska Wojnicz Zakliczyn) w granicach gminy droga przebiega na odcinku Bartkowa - Posadowa Podole - Górowa Gródek n/ Wilkonosza - łączna długość tej drogi biegnącej przez teren gminy wynosi 16,4 km drogi powiatowe - łączna długość dróg powiatowych biegnących przez teren gminy wynosi 33,2 km. Są to odcinki w ciągach dróg o numerach; - nr Gródek n/ Bartkowa Łazy RoŜnów Tropie, na odcinku Gródek RoŜnów pełniąca funkcję drogi zbiorczej, na pozostałym odcinku drogi lokalnej, posiadającej połączenie przeprawą promową przez Dunajec do drogi krajowej nr 99, - nr RoŜnów Gierowa granica gminy - Witowice Dolne, pełniąca funkcję drogi zbiorczej, - nr RoŜnów RoŜnów Zapora, pełniąca funkcję drogi lokalnej, - nr Sienna Jelna granica gminy (Siedlce), pełniąca funkcję drogi zbiorczej, - nr Podole-Górowa Przydonica granica gminy (Łąka Siedlecka), pełniąca funkcję drogi zbiorczej, - nr (Korzenna Jasienna) granica gminy Przydonica, pełniąca funkcję drogi lokalnej, - nr (Niecew Lipnica Wielka) granica gminy Podole-Górowa, pełniąca funkcję drogi lokalnej drogi gminne - łączna długość 128 km, są to odcinki w ciągach o numerach : 18

19 Tabela 12. Wykaz odcinków dróg gminnych na terenie gminy Gródek nad lp Nazwa drogi nr 1 Tropie-Kapliczka św. Świerada K 2 Tropie-Habalina-Sarys K 3 Tropie - Habalina K 4 Tropie - Do Kornasia K 5 Tropie - Szkoła - Habalina K 6 Tropie - Do Góreckiej K 7 Wiatrowice - Borówka - Habalina K 8 Wiatrowice - Habalina K 9 Borek - Wiatrowice K 10 Borek - Roztoka - Szkoła K 11 Roztoka - Pętla przy Szkole K 12 Roztoka - Do Dunajca K 13 Roztoka - Sarys K 14 Roztoka - Majdan K 15 Roztoka - Kąty K 16 Majdan - Sarys K 17 Sarys Kapliczka - Majdan K 18 Kąty - Boczne K 19 Gierowa - RoŜnów K 20 Zagórze - Gierowa K 21 Zagórze - RoŜnów - Zamek K 22 RoŜnów - Przy Starym Sklepie K 23 RoŜnów - Na Radajowice K 24 RoŜnów - Podzamcze Na Role K 25 RoŜnów - Do Szymczyków K 26 RoŜnów - Ośrodek Zdrowia K 27 RoŜnów - Przy Szkole K 28 RoŜnów - Zapora Boczna K 29 RoŜnów - Na Klecie K 30 RoŜnów - Przy WDK K 31 Wiesiółka - RoŜnów K 32 Wiesiółka - Bartkowa K 33 Wiesiółka - Boczna K 34 Bartkowa - Do Jasińskiej K 35 Bartkowa - Do Remiasza K 36 Bartkowa - Do Kafla K 37 Bartkowa - Posadowa K 38 Bartkowa - Bujne K 39 Bartkowa-Posadowa-Do Bomby K 40 Bartkowa - Bujne II K 41 Podole - Posadowa K 42 Podole - Górowa Dział - Bębny K 43 Podole - Górowa I K 44 Podole - Górowa do Hajduka K 45 Podole - Do Wysypiska K 46 Podole - Górowa przez Bród K 47 Podole - Górowa do Kordka K 48 Podole - Górowa, niebieski szlak K 49 Podole - Dział - Jelna K 50 Przydonica - Szkoła - Podole - Górowa K 51 Przydonica - Szkoła, boczna K 52 Przydonica - Do Peciaka K 53 Przydonica - Do Zięciny K 54 Przydonica - Dział K 55 Przydonica - Dział - Zbęk K 56 Przydonica - Zbęk - Do Szczeciny K 57 Gródek - Glinik, szlak czerwony K 58 Gródek - Centrum K 59 Gródek - Szkoła K 19

20 60 Gródek - Do Kaplicy K 61 Gródek - Pod Relaksem K 62 Gródek - Glinik K 63 Podglinik - Bartkowa K 64 Koszarka - Przydonica K 65 Koszarka - Do Ziółkowskiej K 66 Koszarka - WzdłuŜ Potoku K 67 Koszarka - Do Szaroty K 68 Koszarka- Do Matusika K 69 Koszarka - Skała - Zbęk K 70 Glinik - Zbęk K 71 Lipie - Zbęk - Miłkowa K 72 Lipie - Do Galary K 73 Lipie - Do Szkoły K 74 Lipie - Boczna K 75 Sienna - Lipie K 76 Sienna - Do kościoła K 77 Sienna - Berdychów K 78 Sienna - Wilkonosza K 79 Jelna - Lipie Górne K 80 Jelna - Działy K 81 Jelna - Niwy Targowiska K 82 Jelna - Niwy - Kawiory K 83 Jelna - Do Szkarada K 84 Jelna - Ubiad K 85 Jelna - Jelna K 86 Jelna - Wola Kurowska K 87 Wola Kurowska - Zbyszyce K 88 Dąbrowa - Zbyszyce K Źródło: UG Gródek nad Łączna długość dróg : wojewódzkiej, powiatowych i gminnych na terenie gminy Gródek nad wynosi 177,6 km. Największy udział stanowią drogi gminne 72,07 %, następnie drogi powiatowe 18,69 %, a droga wojewódzka 9,23 %. Wg. informacji UG Gródek nad długość dróg powiatowych o nawierzchni utwardzonej wynosi 33,2 km, w tym bitumiczne stanowią 94,88 %, a Ŝwirowo gruntowe 5,12 %. Natomiast długość dróg gminnych o nawierzchni utwardzonej wynosi 94,69 km z tego o nawierzchni bitumicznej i tłoczniowe stanowią 84,88 %, a betonowe i gruntowo Ŝwirowe 15,12 %. Odległość z miejscowości Gródek nad do Nowego Sącza wynosi 21 km, Starego Sącza 30 km, a Krakowa 97 km. Na obszarze gminy funkcjonuje m.in. komunikacja publiczna, która realizowana jest przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej. Dzięki niej mieszkańcy mogą podróŝować do najbliŝszych miejscowości z terenu gminy i sąsiednich Elektroenergetyka Teren całej gminy jest zelektryfikowany. System zaopatrzenia w energię elektryczną opiera się o sieć napowietrzną. Odbiorcy zaopatrywani są w energię elektryczną z punktu RoŜnów (110/SN). Po stronie najwyŝszych napięć (110 kv) punkt ten powiązany jest z elektrownią RoŜnów oraz Spółką ENION S.A. Oddział w Krakowie (GPZ Biegonice GPZ RoŜnów). Nadto linia relacji GPZ RoŜnów GPZ Olszyny powiązana jest ze Spółką ENION S.A. Oddział w Tarnowie. Odbiorcy energii elektrycznej zaopatrywani są poprzez układ sieci rozdzielczej średniego napięcia zasilający poszczególne stacje transformatorowe (15/0,4 kv) oraz z sieci niskiego napięcia. 20

21 Wg. informacji ENION z 2010 roku na terenie gminy Gródek nad znajdują następujące urządzenia sieci elektroenergetycznych tj.: długość linii napowietrznych WN wynosi 1,75 km długość linii napowietrznych ŚN wynosi 68,908 km długość linii kablowych ŚN wynosi 1,69 km długość linii napowietrznych NN wynosi 195,42 km długość linii kablowych NN wynosi 34,427 km przyłącza napowietrzne NN. 51,061 km przyłącza kablowe nn. 5,22 km stacje transformatorowe w liczbie 77 szt. Administratorem sieci energetycznych średniego i niskiego napięcia jest ENION S.A. w Nowym Sączu, a wysokiego napięcia ENION S.A. w Krakowie i Tarnowie Szkolnictwo i opieka zdrowotna Szkolnictwo Na terenie gminy Gródek nad znajduje się 9 placówek oświatowych, które zapewniają nauczanie na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Wykaz jednostek oświatowych na terenie gminy : Zespół Szkół w Gródku nad Publiczna Szkoła Podstawowa w Siennej Publiczna Szkoła Podstawowa w Lipiu Zespół Szkół w Podolu Górowej Zespół Szkół w Przydonicy Zespół Szkół w RoŜnowie Zespół Szkół w Jelnej Publiczna Szkoła Podstawowa w Roztoce Brzezinach Publiczna Szkoła Podstawowej filia w Tropiu Opieka zdrowotna Na terenie gminy Gródek nad podstawową opiekę medyczną zapewnia: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gródku nad Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Almed w RoŜnowie Ponadto w Gródku nad znajduje się apteka, a w RoŜnowie punkt apteczny Kultura, zabytki i turystyka Kultura Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury w Gródku nad, który jest gminną instytucją kultury, która swoją działalnością obejmuje wszystkie sołectwa gminy. W skład GOK-u wchodzą: Domy Kultury w Bartkowej Posadowej, Gródku nad, 21

22 Jelnej, Roztoce Brzezinach i RoŜnowie. Ponadto w Gródku nad znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna. Zabytki Na terenie gminy znajdują się następujące zabytki : kościoły drewniane w Podolu (początek XVI wieku) i Przydonicy (1527 r.) oraz murowane w Zbyszycach (1440 r.) i Tropiu (XI w.) beluard warowni Hetmana Tarnowskiego z XVII i XVIII wieku w RoŜnowie ruiny zamku RoŜenów z XIV wieku klasycystyczny dwór z XIX wieku w RoŜnowie Turystyka Uwzględniając wysokie walory przyrodniczo krajobrazowe, bogactwo lasów, bezpośrednie sąsiedztwo Jeziora RoŜnowskiego i Dunajca oraz niewielką odległość od duŝych aglomeracji naleŝy uznać, Ŝe duŝą szansę dla rozwoju gminy stanowi dalszy rozwój turystyki, zarówno tej w formie dłuŝszego pobytu jak i w formie pobytu jedno czy kilkudniowego oraz rozwój agroturystyki i gospodarstw ekologicznych. Gmina charakteryzuje się duŝym bogactwem fauny i flory, urozmaiconą morfologią terenu, bogactwem zabytków dziedzictwa kulturowego, zapewniającymi moŝliwość uprawiania róŝnorakich form aktywności. Istnieją tu warunki sprzyjające uprawianiu turystyki aktywnej, łączącej w sobie moŝliwość w miarę bezkonfliktowego korzystania z natury (turystyka piesza i rowerowa) z moŝliwością poznania wielu atrakcyjnych miejsc i zabytków (turystyka poznawcza). Przez obszar gminy przebiegają dwa szlaki turystyczne: czerwony (Bartkowa Nowy Sącz) i niebieski (przebiegający przez Świdnik, Bartkową do Tarnowa). Ich powstanie jest ściśle związane z początkiem budowy zapory w RoŜnowie w roku Powstanie tych szlaków związane jest ściśle z budową zapory w RoŜnowie. W 1937 roku w środowisku działaczy turystycznych i przy wsparciu ówczesnych władz starostwa, podjęto działania w celu utworzenia szlaków turystycznych na terenach otaczających przyszłe jezioro. W tym samym roku zostaje wyznaczony szlak biało-czerwono-biały prowadzący z Nowego Sącza przez Jelną do RoŜnowa. Szlak ten później został skrócony do Bartkowej z powodu rozwinięcia koncepcji długiego szlaku niebieskiego: Tarnów-Bartkowa-RoŜnów-Just- Limanowa-Kamienica-Lubań-Czorsztyn-Pieniny-Szczawnica-granica państwa-obidza-wlelki Rogacz.W roku 1968 następuje kolejna modernizacja szlaku biało-czerwono-białego (Nowy Sącz-Bartkowa) na odcinku Jelna-Kobylnica-Glinik na Ŝądanie władz wojskowych, a w roku 1984 jego ostatnia modyfikacja na północ od Jelnej. Szlak niebieski istniejący przed podjęciem decyzji o budowie zapory w RoŜnowie zostaje zmodyfikowany i przedłuŝony o odcinki prowadzące do przyszłego jeziora, a później dalej do Tarnowa. W roku 1936 poprowadzono odcinki Limanowa-Jaworz-Rojówka-Just, a w rok później odcinek Just- RoŜnów. Przed wojną do szlaku niebieskiego doprowadzono szlak: Męcina-Jaworz kolor Ŝółty. W latach pięćdziesiątych kolejne: Pisarzowa-Sałasz kolor zielony i Łososina Górna- Sałasz kolor zielony. Kolejna modyfikacja szlaku niebieskiego miała miejsce w 1988 roku, kiedy przełoŝono odcinek Bartkowa-Bukowiec. Ostatnia modyfikacja to projekt przełoŝenia odcinka szlaku prowadzącego z Bartkowej do RoŜnowa. Opis tego odcinka brzmi: Z Bartkowej (przystanek PKS w kierunku RoŜnowa) nowa trasa szlaku biegnie w kierunku północno-zachodnim razem ze znakami Ŝółtymi szlaku Bartkowa-Jamna wznosząc się wśród 22

23 pól i pojedynczych zagród ku brzegowi lasu. Na południe rozległy widok na basen Jeziora RoŜnowskiego, na wschód widać dolinę Przydonickiego Potoku zamkniętą na horyzoncie grzbietem Bukowca, a od południa wzgórzami Glinika i śebraczki. Szlak biegnie lasem około 400 m dochodząc do drogi leśnej. Tu szlak Ŝółty odchodzi na północ, a nasz szlak biegnie na zachód, a potem na południe drogą okalającą głęboko wcięta dolinę potoku Wiesiółka. Przy pierwszych domach Wiesiółki, szlak przybiera kierunek zachodni, trawersując północne zbocza wzgórza i dochodząc do drogi Bartkowa-RoŜnów w pobliŝu przystanku PKS Działalność Samorządu Gminy w latach Głównymi źródłami dochodów Gminy Gródek nad są: subwencje, udział w podatku dochodowym od osób fizycznych i dochody własne: podatek od nieruchomości, podatek rolny i leśny i od środków transportowych. Tabela 13. Struktura dochodów budŝetu Gminy Gródek nad w latach Lata Dochody własne , , , ,46 Udziały w podatkach , , , ,31 Subwencje , , , ,00 Dotacje / środki z budŝetu Unii Europejskiej , , , ,98 RAZEM , , , ,75 Źródło UG Gródek nad Najistotniejszą grupę dochodów Gminy stanowią: dotacje i subwencje. Wzrost dochodów i otrzymywane od administracji rządowej kwoty subwencji rosną, dzięki którym Gmina moŝe pozwolić sobie na określone inwestycje. Za korzystny w strukturze dochodów Gminy naleŝy uznać wzrost udziału w podatkach. Ogólnie dochody Gminy zarówno zewnętrzne, jak i własne (w 2009 roku odnotowano wzrost dochodów w stosunku do roku 2006 roku o 14 %). Nieznaczny spadek dochodów w stosunku do roku poprzedniego o 0,84 % wystąpił w 2009 roku. Na podstawie powyŝszego moŝna uznać, Ŝe moŝliwości inwestycyjne Gminy wzrastają Wydatki Wydatki Gminy w latach systematycznie rosną (wzrost o 25 %), podobnie jak wydatki w przeliczeniu na jednego mieszkańca, w tym okresie ulegają takŝe wzrostowi o 23 %. Tabela 14. Wykonanie budŝetu wydatków Gminy Gródek nad w latach Wyszczególnienie Wydatki ogółem , , , ,65 Wydatki w przeliczeniu na 1 - go mieszkańca 2 351, , , ,20 Źródło: UG Gródek nad 23

24 Rysunek 4. Wydatki Gminy Gródek nad w latach NajwyŜszy poziom wydatków poniesionych przez Gminę Gródek nad odnotowano w 2009 roku, natomiast najniŝszy w 2005 roku Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska Działania inwestycyjne Gminy Gródek nad z zakresu ochrony środowiska w ostatnich 4 latach dotyczyły głównie modernizacji dróg i zabezpieczenia osuwisk. Na w/w cele zostały pozyskane środki m.in. z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, Małopolskiego Programu Operacyjnego oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Środki przeznaczane na ochronę środowiska pochodziły takŝe z budŝetu Gminy Gródek nad. Tabela 15. Nakłady na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach w gminie Gródek nad (według najwaŝniejszych inwestycji) Wyszczególnienie Wydatki ogółem , , , ,83 Wydatki w przeliczeniu na 1 - go mieszkańca Źródło: UG Gródek nad Wzrost wydatków na ochronę środowiska w gminie odnotowano w latach tj. na poziomie 85 % w stosunku roku Inwestycje w ochronie środowiska w ostatnich 4 latach dotyczyły głównie finansowania przez Gminę w minionych latach: budowy sieci wodociągowej : 2,4 km Gródek n/ budowy oczyszczalni przydomowych modernizacji dróg : 39,3 km 24

25 2. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA 2.1. Powietrze atmosferyczne Przepisy prawne Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. z Nr 25, poz. 150 z póŝn. zm) dokonuje corocznej oceny poziomów substancji w powietrzu we wszystkich strefach województwa. Klasyfikacja stref jest dokonywana w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 47, poz. 281). Klasyfikacji stref dokonuje się oddzielnie dla dwóch grup kryteriów ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin, wydzielając strefy, dla których poziom: chociaŝ jednej substancji przekracza poziom powiększony o margines tolerancji klasa C chociaŝ jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji klasa B poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego klasa A Pomiary zanieczyszczenia powietrza Według zapisów ww. rozporządzenia w województwie małopolskim klasyfikację dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu PM10, tlenku węgla, benzenu oraz ołowiu, arsenu, niklu, kadmu i benzo(a)pirenu w pyle wykonuje się m.in. w strefie gorlicko limanowskiej (PL z.03) do której naleŝy m.in. gmina Gródek nad. Natomiast klasyfikację dla ozonu prowadzi się w strefie małopolskiej (PL.12.b.21) w skład której wchodzi równieŝ gmina Gródek nad. Na terenie gminy Gródek nad nie ma punktów pomiaru zanieczyszczenia powietrza. Zlokalizowane najbliŝej stanowisko pomiarowe na terenie strefy gorlicko limanowskiej znajduje się w Starym Sączu w odległości 30 km na kierunku południowym. Tabela 16. Klasyfikacja strefy gorlicko limanowskiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa gorlicko limanowska Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy SO 2 NO 2 PM10 Pb C 6H6 CO O 3* Rok 2009 A A C A A A A Źródło: WIOŚ w Krakowie [2010] * - strefa małopolska Ocena w strefie wymienionej w tabeli 17 dla pyłu zawieszonego PM 10 wskazuje na przekroczenia, które występują głównie w sezonie zimowym i ich przyczynami są: oddziaływanie emisji związanej z ruchem pojazdów i funkcjonowanie systemów grzewczych gospodarstw domowych [WIOŚ 2009, WIOŚ 2010]. 25

26 Tabela 17. Klasyfikacja strefy gorlicko limanowskiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji zawartych w pyle PM 10 Nazwa strefy gorlicko limanowska Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy AS Ni B/a/P Cd O 3* Rok 2009 A A C A A Źródło: WIOŚ w Krakowie [2010] * - strefa małopolska Ocena w strefie wymienionej w tabeli 17 dla benzo(a)pirenu w pyle wskazuje na przekroczenia wynikające z oddziaływanie emisji związanej głównie z ruchem pojazdów [WIOŚ 2009, WIOŚ 2010]. Tabela 18. Klasyfikacja strefy gorlicko limanowskiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin Nazwa strefy gorlicko limanowska Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy SO 2 NO X O 3* Rok 2009 A A A Źródło: WIOŚ w Krakowie [2010] * - strefa małopolska Źródła zanieczyszczenia powietrza Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Gródek nad są: emisja komunikacyjna (ze względu na natęŝenie ruchu, pojazdy przemieszczające się wojewódzką nr 975 oraz drogami powiatowymi i gminnymi, które są podstawowym źródłem zanieczyszczenia powietrza), stwarza zagroŝenie dla środowiska w pobliŝu dróg o znacznym natęŝeniu ruchu kołowego. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, pyły z metalami cięŝkimi) pogarszają teŝ jakość powietrza atmosferycznego oraz wpływają na wzrost stęŝenia pyłu zawieszonego, emisja niska (indywidualne gospodarstwa domowe ogrzewane są poprzez własne kotłownie węglowe lub piece), duŝy wpływ na stan czystości powietrza ma ta emisja, która pochodzi z lokalnych kotłowni, palenisk indywidualnych oraz środków transportu. Lokalne systemy grzewcze i piece domowe praktycznie nie posiadają jakichkolwiek urządzeń ochrony powietrza. Wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienność sezonową (związaną z okresem grzewczym). Tabela 19. Wykaz obiektów mogących pogorszyć stan środowiska na terenie gminy Gródek nad Rodzaj obiektu Ilość Droga wojewódzka 1 Oczyszczalnia ścieków 6 Stacja paliw płynnych i gazowych 1 Ubojnia zwierząt 1 świrownia 1 Ośrodek zdrowia 2 Źródło: UG Gródek nad 26