Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 1

Transkrypt

1

2 Spis treści Wypełnienie protokołu powypadkowego... 2 Statystyczna karta wypadku... 3 Okoliczności wypadku przy pracy... 6 Przykłady wypełniania statystycznej karty wypadku Statystyczna karta wypadku to bardzo ważny dokument, niezbędny do określenia kierunków działalności profilaktycznej w skali firmy, regionu i państwa. Oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz określenia kierunków i zadań w zakresie działań profilaktycznych w zakładzie pracy, regionie (województwie), jak również w skali całego kraju dokonywane są między innymi na podstawie danych dotyczących liczb i wskaźników oraz przyczyn i okoliczności zaistniałych wypadków przy pracy. Jak wykazuje praktyka, największe trudności w prawidłowym wypełnianiu statystycznych kart wypadku dotyczą zakresu i klasyfikacji danych dotyczących przebiegu oraz okoliczności wypadku przy pracy. Zespół powypadkowy niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku jest zobowiązany przystąpić do ustalania okoliczności i przyczyn wypadku (rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy Dz.U. nr 105, poz. 870 ). W szczególności zespół powypadkowy powinien: dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku (jeżeli jest to konieczne), wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego (jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala), zebrać informacje dotyczące wypadku od jego świadków, zasięgnąć opinii lekarza, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku, a także w razie potrzeby opinii innych specjalistów, zebrać inne dowody dotyczące wypadku, dokonać kwalifikacji prawnej wypadku, kierując się zasadami określonymi w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 1242), określić środki profilaktyczne i wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek. Uzyskanie autentycznych i pełnych informacji o zaistniałych wypadkach przy pracy ma zastosowanie nie tylko przy podejmowaniu nowych lub zmiany już wprowadzonych działań prewencyjnych, ale także jest ważne w kolejnych ocenach ryzyka zawodowego, co w efekcie służy poprawie stanu Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 1

3 bezpieczeństwa pracy w firmie. Ponadto przeprowadzenie solidnego dochodzenia powypadkowego jest niezbędne także do celów ubezpieczeniowych. Opierając się na ustaleniach dokonanych w trakcie dochodzenia powypadkowego, sporządza się protokół powypadkowy, którego wzór został określony w załączniku do rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298). Okoliczności wypadku Wypełniając pkt 4 protokołu powypadkowego dotyczący opisu okoliczności wypadku, należy opierać się wyłącznie na zebranych dowodach, przede wszystkim: wyjaśnieniach poszkodowanego w wypadku przy pracy, informacjach świadka wypadku przy pracy, opiniach lekarza, protokołach oględzin miejsca wypadku przy pracy. W opisie okoliczności wypadku wskazane jest podanie danych dotyczących badań lekarskich i szkoleń bhp osoby poszkodowanej. Przyczyny zaistniałego wypadku W pkt 5 protokołu powypadkowego należy wymienić wszystkie przyczyny zaistniałego wypadku. Zakłada się, że do urazu doprowadziła jedna przyczyna bezpośrednia, mająca wiele przyczyn pośrednich. Przy czym za przyczynę bezpośrednią należy przyjąć zdarzenie, które spowodowało uraz u poszkodowanego. Przyczyny pośrednie wypadku to wszelkie braki i nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania wypadku (systematyka TOL), związane z: czynnikiem materialnym przyczyny techniczne (T), ogólną organizacją pracy lub stanowisk pracy przyczyny organizacyjne (O), pracownikiem (w tym jego nieprawidłowe zachowanie) przyczyny ludzkie (L). Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 2

4 Przykład Restauracja Pracownica restauracji poślizgnęła się i upadła na mokrej (zmywanej) oraz niewytartej podłodze w kuchni, doznając urazu ręki. Przyczyną bezpośrednią wypadku było poślizgnięcie się, upadek i uderzenie ręką o podłogę. Przyczyną pośrednią wypadku było niewytarcie mokrej (po zmywaniu) podłogi. Mogło nią być także tolerowanie przez kierownictwo restauracji niewycierania mokrej, śliskiej podłogi po jej umyciu. Pośrednie przyczyny wypadku powinny być ustalone zgodnie z rzeczywistym stanem faktycznym udokumentowanym w dochodzeniu powypadkowym. Wnioski i zalecenia profilaktyczne W pkt 9 protokołu powypadkowego należy wskazać wnioski i zalecenia profilaktyczne. Powinny one wynikać z zebranej dokumentacji powypadkowej, a w szczególności dotyczącej wyeliminowania przyczyn zaistniałego wypadku. Podstawę właściwego wypełnienia statystycznej karty wypadku daje rzetelne przeprowadzenie dochodzenia i prawidłowe sporządzenie protokołu powypadkowego. Wzór statystycznej karty wypadku określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. nr 14, poz. 80 ze zm.). Informacje zbierane za pomocą statystycznej karty wypadku podzielone są na 4 części i dotyczą: pracodawcy, u którego zdarzył się wypadek przy pracy, osoby poszkodowanej, skutków wypadku, przebiegu i okoliczności wypadku przy pracy. Pracodawca Dane dotyczące pracodawcy zamieszcza się w pierwszej części karty statystycznej wypadku. Obejmują one: Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 3

5 pieczątkę pracodawcy z jego nazwą i adresem, liczbę pracujących i oznaczenia kodowe tej liczby wpisane zgodnie z załącznikiem nr 2 Objaśnienia, klasyfikacja i oznaczenia kodowe do wypełnienia statystycznej karty wypadku (Z-KW) do rozporządzenia w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy, klasyfikację, czy dany wypadek to wypadek przy pracy, czy wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, numer identyfikacyjny REGON, kolejny numer statystycznej karty wypadku w zakładzie pracy od początku roku, w zgodzie z rejestrem wypadków. Dodatkowe dane o jednostce Dane o faktycznym miejscu pracy poszkodowanego dotyczą: miejscowości (gminy), na terenie której znajduje się jednostka, rodzaju działalności wg PKD, formy własności. Poszkodowany Dane dotyczące poszkodowanego obejmują pkt karty i odnoszą się do jego: płci, roku urodzenia, obywatelstwa, statusu zatrudnienia, wykonywanego zawodu, stażu na zajmowanym stanowisku pracy w firmie, liczby godzin przepracowanych od podjęcia pracy do chwili wypadku. Obywatelstwo poszkodowanego (kod i opis) należy podać zgodnie z wyżej wspomnianym rozporządzeniem. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 4

6 Ważne Zawód poszkodowanego należy podać zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności wprowadzoną rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. poz. 1145). Skutki wypadku Dane dotyczące skutków wypadku obejmują pkt karty i dotyczą: rodzaju urazu; umiejscowienia urazu; liczby osób poszkodowanych; skutków wypadku, czyli czy wypadek spowodował: śmierć, ciężkie uszkodzenia ciała, inne skutki u poszkodowanego; liczby dni niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem; straty czasu pracy innych osób (w roboczogodzinach); szacunkowe straty materialne spowodowane wypadkiem, bez strat związanych ze stratami czasu pracy (wartość uszkodzonych maszyn, urządzeń, narzędzi, surowców, wyrobów, budynków i ich wyposażenia). Informacjami zawartymi w statystycznej karcie wypadku są rodzaj urazu (pytanie 08) i jego umiejscowienie (pytanie 09). Rodzaj urazu określa zdrowotne konsekwencje dla poszkodowanego (np. urazy wewnętrzne, oparzenia, złamania). Jeżeli wypadek spowodował więcej niż 1 rodzaj urazu (np. wypadek komunikacyjny, który spowodował złamania i urazy wewnętrzne), powinno się zakodować ten rodzaj urazu, którego skutki dla poszkodowanego są najpoważniejsze. Jeżeli takiego urazu nie można jednoznacznie wskazać, rodzaj urazu należy zakwalifikować jako liczne urazy (kod 120 w statystycznej karcie wypadku). Umiejscowienie urazu wymaga podania, która część ciała doznała urazu w wyniku wypadku przy pracy, począwszy od głowy przez szyję, grzbiet, tułów, organy wewnętrzne i kończyny. Podawana Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 5

7 informacja powinna dotyczyć umiejscowienia najpoważniejszego urazu, czyli tego, którego rodzaj został podany wcześniej. Wypadek spowodował urazy więcej niż jednej części ciała lub całego ciała należy wtedy wskazać całe ciało (kod 71) lub liczne urazy części ciała (kod 78). Największe trudności w prawidłowym wypełnianiu statystycznych kart wypadku dotyczą zakresu i klasyfikacji danych dotyczących przebiegu oraz okoliczności wypadku przy pracy. 2 fazy modelu wypadku Przyjęty statystyczny model wypadku przy pracy wyróżnia 2 fazy, mianowicie: 1) fazę przedwypadkową, 2) fazę wypadku. Przyjęty w statystyce Głównego Urzędu Statystycznego model wypadku nie zawsze pozwala na pełne odtworzenie przebiegu wypadku i określenie wszystkich istotnych jego przyczyn. Model ten stworzony do celów statystycznych gromadzenia i porządkowania danych dotyczących wypadków w pewnym stopniu opiera się na systematyce TOL. Pełne odtworzenie przyczyn i okoliczności wypadku zawsze powinno być dokonane w wyniku dochodzenia powypadkowego w protokole powypadkowym. Faza przedwypadkowa W fazie przedwypadkowej należy określić: miejsce powstania wypadku (pytanie 18), wykonywany przez poszkodowanego proces pracy (pytanie 19), rodzaj miejsca wypadku (pytanie 20), czynność wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku (pytanie 21), czynnik materialny związany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku (pytanie 22). Miejsce powstania wypadku Informację o miejscu powstania wypadku należy uzupełnić danymi o położeniu geograficznym i rodzaju miejsca wypadku. Położenie geograficzne miejsca wypadku (pytanie 15) należy podać, wpisując jedynie nazwę miejscowości, na terenie której wydarzył się wypadek (odpowiedni kod wpisuje tu urząd statystyczny). Rodzaj miejsca wypadku (pytanie 20) określa miejsce zdarzenia ze względu na lokalizację stanowiska pracy w zakładzie pracy lub poza nim (np. wypadek w delegacji służbowej). W tym celu należy oprzeć się na definicji jednostki lokalnej przedsiębiorstwa zawartej w załączniku nr 2 Objaśnienia, klasyfikacja i oznaczenia kodowe do wypełnienia statystycznej karty wypadku (Z-KW) do rozporządzenia w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 6

8 Klasyfikacja miejsca powstania wypadku (pytanie 18) w związku z jej złożonością może stwarzać przy wypełnianiu karty statystycznej pewne trudności. Dlatego poniżej przedstawione zostały praktyczne wskazówki w tym zakresie. Miejsca produkcji przemysłowej (kody ) to miejsca związane z produkcją różnego rodzaju wyrobów. Są nimi: miejsca produkcji miejsca, w których wyroby są wytwarzane, miejsca konserwacji i napraw bez względu na rodzaj konserwowanych oraz naprawianych wyrobów, miejsca magazynowania miejsca, w których są przechowywane i przeładowywane różnego rodzaju wyroby. Miejsca zaliczane do kategorii teren budowy, kamieniołom, kopalnia odkrywkowa (kody ) obejmują budynki w budowie, burzone lub remontowane, a także miejsca znajdujące się pod ziemią, na wodzie lub ponad nią i pod wodą (w środowisku o podwyższonym ciśnieniu). Do kategorii określanej jako uprawa, hodowla, rybołówstwo, leśnictwo i tereny zielone (kody ) zalicza się: obszary hodowli, uprawy, sady, obszary leśne, hodowle ryb, uprawy wodne. Osobnymi podkategoriami są tu: ogród, park, ogród botaniczny, ogród zoologiczny. Biura, placówki naukowe i szkoły oraz zakłady usługowe (kody ) to miejsca takie, jak: pomieszczenia biurowe (ujęte w jednej podkategorii z pomieszczeniami zajmowanymi przez biblioteki, sale konferencyjne itp.), tereny handlowe, placówki naukowe i różnego rodzaju szkoły, zakłady usługowe, łącznie z miejscami rekreacji. Placówki ochrony zdrowia (kod 050) to zarówno szpitale i przychodnie zdrowia, jak również domy opieki, sanatoria itp. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 7

9 Miejsca i środki komunikacji publicznej (kody ) to miejsca związane z komunikacją publiczną (przeznaczone dla osób z niej korzystających), w tym: trasy komunikacyjne, parkingi, poczekalnie itp., miejsca przeznaczone dla upoważnionego personelu, środki transportu. Korytarze, schody i parkingi są zaliczane tu tylko wtedy, gdy są dostępne dla społeczeństwa oraz nie mogą być opisane w sposób bardziej precyzyjny, czyli nie są na przykład częścią miejsc produkcji, biur itp. Przykład 1 Miejsce powstania wypadku 1. Jeżeli wypadek wydarzył się w tunelu, miejsce wypadku powinno być klasyfikowane jako pod ziemią tunel (kod 101). Miejsca wypadków, które wydarzyły się na pokładzie samolotu, statku morskiego lub statku śródlądowego, należy zaliczyć do innych kategorii ( w powietrzu kod 093 lub na pokładzie statku kod 112). Miejsce wypadku kwalifikuje się do kategorii gospodarstwa domowe (kody 071 i 072), jeżeli wypadek miał miejsce w domu prywatnym osoby poszkodowanej lub innej (np. klienta, u którego są wykonywane prace usługowe) bądź w miejscu bezpośrednio z tym domem związanym, takim jak ogród albo miejsca w budynkach mieszkalnych wspólnie wykorzystywane przez kilka osób. Przykład 2 Miejsce powstania wypadku Dla wypadku podczas remontu w sali wykładowej miejsce powstania wypadku powinno być zakodowane jako 022 teren budowy obiekt remontowany, a nie jako 042 placówka naukowa, szkoła, przedszkole. Dla wypadku podczas usuwania azbestu w supermarkecie miejsce wypadku powinno zostać zakodowane również jako 022, a nie 043 miejsce handlu. Jeżeli wypadek wydarzy się w hali produkcyjnej podczas naprawy lub konserwacji maszyny, to miejscem jego powstania będzie miejsce produkcji (kod 011), a nie konserwacja maszyny. W kategorii obiekty sportowe (kody ) wyróżniono kryte i odkryte obiekty sportowe. Kategoria w powietrzu, na wysokości, wyłączając place budowy (kody ) oznacza miejsca znajdujące się ponad poziomem ziemi na wysokości lub w powietrzu. Nie zalicza się tu miejsc na wysokości na placach budowy, które ujęto w innej kategorii. Wśród miejsc na wysokości wyróżniono te, które znajdują się na stałym poziomie (przebywająca tam osoba znajduje się na stałej wysokości), takie jak balkony, tarasy, i te, których wysokość jest zmienna, takie jak ruchome platformy. Do miejsc w powietrzu zalicza się także miejsca na pokładzie samolotu. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 8

10 Miejsca należące do kategorii pod ziemią, wyłączając place budowy (kody ), to miejsca służące komunikacji (np. tunel), kopalnie, studzienki i kanały ściekowe. Kategoria na wodzie, ponad wodą, wyłączając place budowy (kody 111, 112 i 119), obejmuje miejsca (pokłady statków) na morzach i oceanach oraz na wodach śródlądowych. Natomiast do miejsc w środowisku wysokiego ciśnienia (kody 121, 122 i 129) należą: miejsca o podwyższonym ciśnieniu, znajdujące się pod wodą, komory wysokiego ciśnienia. Przy określeniu miejsca powstania wypadku nie musi być brany pod uwagę rodzaj wykonywanych przez poszkodowanego czynności. Wyjątkiem są tutaj miejsca budowy. W tym przypadku określenie miejsca, gdzie przebywał poszkodowany, wiąże się ściśle z wykonywaną przez niego czynnością. Wybierając kod miejsca wypadku według klasyfikacji w objaśnieniach do wypełniania statystycznej karty, należy określić to miejsce, które jest najbardziej związane z powodującym wypadek czynnikiem ryzyka. W niektórych przypadkach miejsce to może być określane inaczej dla różnych osób poszkodowanych w wyniku tego samego zdarzenia (np. operator dźwigu, który się przewrócił, i pracownik jadący autobusem miejskim, na który upadły części dźwigu) patrz przykład: Miejsce powstania wypadku. Miejscu, w którym wydarzył się wypadek, może niekiedy odpowiadać więcej niż 1 opis klasyfikacji (przykład: kilka miejsc wypadku). Podobnie należy klasyfikować miejsce powstania wypadku, jeżeli jest ono częścią innego miejsca. Przykład 1 Kielka miejsc wypadku Miejsce wypadku, który wydarzył się w warsztacie naprawczym (sprzętu gospodarstwa domowego, samochodowym itp.), może być rozumiane jako miejsce konserwacji i napraw (kod 012) lub zakład usługowy (kod 044). Prawidłowo należy je zaklasyfikować jako miejsce konserwacji i napraw, gdyż w tym przypadku precyzowany jest rodzaj świadczonych usług. Przykład 2 Kielka miejsc wypadku Sala gimnastyczna w szkole powinna być zaklasyfikowana jako obiekty sportowe kryte (kod 081), a nie jako szkoła (kod 042). Biuro w zakładzie produkcyjnym powinno być zaklasyfikowane jako biuro, biblioteka, sala (kod 041), a nie jako miejsce produkcji (kod 011). Sala konferencyjna w hotelu powinna być zaklasyfikowana również kodem 041, a nie 044 ( zakład usługowy ). Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 9

11 Proces pracy Wykonywany przez poszkodowanego proces pracy (pytanie 19) to podstawowy rodzaj pracy wykonywanej w czasie, kiedy zdarzył się wypadek. Procesu pracy nie należy mylić z działalnością przedsiębiorstwa czy zawodem poszkodowanego. W każdej firmie są realizowane różne procesy pracy, które mogą być wykonane przez osoby o różnych zawodach. Określając kategorię procesu pracy, należy znaleźć taką, która charakteryzuje możliwie najlepiej zadanie realizowane przez poszkodowanego w chwili wypadku. Produkcja, wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie (kody 11 19) obejmuje procesy pracy, niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa. Do tej kategorii zalicza się wszystkie prace, w wyniku których powstaje wyrób, i te, które są związane z jego przechowywaniem, łącznie z załadunkiem oraz wyładunkiem. Kolejna grupa procesów to prace związane z wykopami, wznoszeniem konstrukcji, naprawami i wyburzeniami (kody 21 29). Wszystkie prace przy wykopach i wyrównywaniu gruntów są zaliczane do kategorii 21. Prace przy wznoszeniu nowych obiektów (każdej budowli, która jest zamknięta lub ma dach) należą do kategorii 22. Do kategorii 23 są zaliczane prace przy budowie dróg, tuneli, mostów itp. są to obiekty otwarte, zwykle niezamieszkane. Prace związane z rolnictwem, ogrodnictwem, hodowlą ryb i zwierząt (kody 31 39) to prace przy uprawach rolnych (oranie, nawożenie, siew, zbiór zbóż), prace wykonywane w związku z hodowlą zwierząt lub opieką nad nimi, prace leśne, a także wszystkie prace związane z rybołówstwem zarówno połów ryb (na duża lub małą skalę), jak i prace przy przetwarzaniu ryb, owoców morza itp. Usługi prowadzone dla przedsiębiorstw i (lub) społeczeństwa oraz praca umysłowa (kody 41 49) obejmują wszystkie prace, które nie prowadzą do powstania wyrobów materialnych. Inne prace związane są z wyżej wymienionymi procesami pracy (kody 51 59) to prace, które nie prowadzą bezpośrednio do uzyskania wyrobu lub wykonania usługi, ale są niezbędne do realizacji tych prac, w których wyniku powstają. W kategorii przemieszczanie się, sport, działalność artystyczna (kody 61 69) proces pracy określa się jako przemieszczanie się (kod 61), jeżeli poszkodowany nie wykonuje prac wymienionych w innych kategoriach i porusza się pieszo. Kategoria ta obejmuje również kierowców i pasażerów różnych środków transportu. Czynność wykonywana w chwili wypadku Działalność poszkodowanego charakteryzuje czynność wykonana w chwili wypadku (pytanie 21).W procesie pracy pracownik wykonuje szereg różnych czynności. Ostatnia z tych czynności, która była Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 10

12 wykonana przed wypadkiem, powinna być wskazana jako czynność wykonana przez poszkodowanego w chwili wypadku. Czynność zaliczana jest do kategorii obsługa maszyny (kody 11 14), jeżeli poszkodowany używał maszyny w sposób zalecany przez producenta. Jeżeli jego działanie polegało na uruchamianiu lub zatrzymywaniu maszyny, jest ono zaliczane do kategorii 11. Jeżeli wkładał on lub wyjmował z niej materiały, półwyroby, wyroby itp., czynność należy do kategorii 12. Czynność jest zaliczana do kategorii oznaczonej kodem 12 także wówczas, gdy w wyniku nieoczekiwanego działania maszyny operator musi na przykład usunąć przedmiot, który w niej utkwił. Jeżeli czynność dotyczy podajnika lub transportera, zalicza się ją do kategorii Czynność należy do kategorii 13, jeżeli jedyną czynnością poszkodowanego jest sterowanie maszyną, czyli używanie dźwigni, guzików, pokręteł, przełączników itp. (poszkodowany nie wkłada materiałów i nie wyjmuje wyrobów z maszyny). Stałe monitorowanie, bez możliwości interweniowania w działanie maszyny, zaliczane jest do kategorii obecność (kod 70). Również wówczas, gdy poszkodowany wykonuje czynności związane z konserwacją maszyny, kategoria czynności będzie inna (np. 21, jeżeli stosował w tym celu ręczne narzędzia). Praca narzędziami ręcznymi (kody 21 29) oznacza, że poszkodowany wykonuje pracę z narzędziem ręcznym w sposób zalecany przez producenta. Wyróżniono przy tym pracę narzędziami niezmechanizowanymi (21). Poruszanie się poszkodowanego podczas pracy z narzędziem ręcznym nie zmienia kwalifikacji czynności (nadal jest to praca narzędziem ręcznym). Czynność należy do kategorii kierowanie/jazda środkami transportu/obsługa ruchomych urządzeń (kody 31 39), gdy poszkodowany kieruje lub jedzie środkami transportu (np. ciężarówką, samochodem, samolotem, łodzią motorową, rowerem itp.) bądź obsługuje ruchome urządzenia (np. wózek widłowy, taczki) w sposób zamierzony przez producenta. Wyróżniono przy tym kierowanie środkami transportu oraz obsługę urządzeń ruchomych i zmechanizowanych (31), a także niezmechanizowanych (32). Jazda środkami transportu w roli pasażera (bez względu na rodzaj środka transportu) jest zawsze zaliczana do podkategorii oznaczonej kodem 33. Czynności związane z procesem produkcyjnym, wykonywane przez poszkodowanego bez narzędzi, są określane jako operowanie przedmiotami (kody 41 49). Zalicza się tu również te sytuacje, w których poszkodowany używa narzędzi w sposób inny niż przewidziany przez producenta. Operowanie przedmiotami może być połączone z transportem, ale odnosi się do czynności wykonywanych przed lub po, nie zaś podczas transportowania. Dodatkowo kategoria ta dotyczy na ogół czynności wykonywanych z małymi przedmiotami, które mogą być trzymane w ręce, nie zaś dużymi i ciężkimi. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 11

13 Do kategorii transport ręczny (kody 51 59) są zaliczane wszystkie czynności związane z transportem ręcznym, wykonywane bez użycia sprzętu pomocniczego. W zależności od kierunku przemieszczania transportowanego przedmiotu czynność zaliczyć można do kategorii: 51 ( transport pionowy ), 52 ( transport poziomy ), 53 ( przenoszenie w rękach i na ramionach, np. pacjenta do łóżka). Czynność jest zaliczana do kategorii poruszanie się (kody 61 69), gdy osoba poszkodowana wykonywała ruchy niemające bezpośredniego związku z procesem produkcji. Czynność może być określona jako: chodzenie, bieganie, wchodzenie, schodzenie itd. (kod 61), jeżeli poszkodowany porusza się o własnych siłach (chodzenie lub bieganie), nawet jeżeli zamierza on zrobić tylko 1 krok, wchodzenie/wychodzenie (kod 62), jeżeli poszkodowany wchodzi lub wychodzi z samochodu, pociągu, maszyny, skakanie, podskakiwanie itd. (kod 63), jeżeli poszkodowany porusza się przez skakanie, przeskakiwanie, podskakiwanie, czołganie, wspinanie się itd. (kod 64), jeżeli poszkodowany na przykład wspina się po drabinie, drzewie lub linie. Czynność jest zaliczana do kategorii obecność (kod 70), jeżeli zadaniem poszkodowanego jest obecność na stanowisku pracy (np. stanie, siedzenie za biurkiem, uczestniczenie w zebraniu, dyskusja z klientem). W przeciwieństwie do procesu pracy czynnością jest to, co poszkodowany wykazuje w określonym krótkim czasie. Jeżeli elektryk wymienił w pomieszczeniu pracy zepsutą żarówkę i schodząc z drabiny spadł oraz złamał rękę, to w tym przypadku procesem pracy jest konserwacja, naprawa, regulacje (kod 52), a wykonywaną czynnością wspinanie się itd. (kod 64). Czynnik materialny Czynnik materialny związany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku (pytanie 22) oznacza maszynę, narzędzie lub inny czynnik materialny używany przez poszkodowanego bądź związany z wykonywaną przez niego czynnością. Czynnik materialny związany z wykonywaną czynnością, jak i sama czynność nie muszą mieć związku z wypadkiem, lecz jeżeli z wykonywaną czynnością ma związek więcej niż jeden czynnik materialny, należy wziąć pod uwagę ten, który był najbardziej związany z wypadkiem. Klasyfikacja czynnika materialnego jest taka sama dla czynnika związanego z wykonywaną pracą przez poszkodowanego w chwili wypadku (pytanie 22), czynnika związanego z odchyleniem (pytanie 24) i czynnika będącego źródłem urazu (pytanie 26). Faza wypadku Po fazie przedwypadkowej następuje faza wypadku, w której należy określić: 1) wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego (pytanie 23), Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 12

14 2) czynnik materialny związany z odchyleniem (pytanie 24), 3) wydarzenie powodujące uraz (pytanie 25), 4) czynnik materialny będący źródłem urazu (pytanie 26). Odchylenie od stanu normalnego Wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego (pytanie 23) to wydarzenie niezgodne z odtwarzanym przebiegiem procesu pracy, które wywołało wypadek. Jeżeli wypadek nastąpił w wyniku szeregu następujących po sobie wydarzeń, to powinno zostać zarejestrowane ostatnie z nich. Do kategorii odchylenia związane z elektrycznością, wybuch, pożar (kody 11 19) zalicza się wydarzenia inicjowane prądem elektrycznym oraz wybuch i pożar. Do kategorii 11 ( wydarzenia inicjowane elektrycznością prowadzące do kontaktu pośredniego ) zaliczane są przede wszystkim wydarzenia takie, jak powstanie łuku elektrycznego, którego wynikiem nie jest bezpośredni kontakt z czynnikiem materialnym, lecz np. olśnienie. Do kategorii 12 ( wydarzenia inicjowane elektrycznością prowadzące do kontaktu bezpośredniego ) zalicza się wydarzenia, w których poszkodowany ma bezpośredni kontakt z obiektami, które normalnie nie powinny być pod napięciem. Jako czynnik materialny związany z odchyleniem jest rejestrowany obiekt, który znalazł się pod napięciem, nie zaś sam prąd elektryczny. Podobnie w przypadku takich wydarzeń, jak pożar lub wybuch, rejestrowanymi czynnikami materialnymi są obiekty, które płoną bądź wybuchają. Do kategorii wyrzut, wyciek, emisja substancji szkodliwych (kody 21 29) zaliczane są wydarzenia, takie jak wyrzut ciał stałych (np. kamieni), a także wypłynięcie, parowanie, emisja gazów, cieczy lub pyłów itp., które nie powinny normalnie występować i z którymi ludzie nie powinni mieć kontaktu (np. wypływ lub rozpylenie cieczy) bądź emisja gazów oraz pary. Wydarzenia zaliczane do kategorii uszkodzenie, rozerwanie, pęknięcia, ześlizgnięcie, upadek, załamanie się czynnika materialnego (kody 31 32) mają ścisły związek z czynnikiem materialnym, którego niesprawność występuje w sposób niezależny od poszkodowanego. Jeżeli z wydarzeniem łączy się zmiana kształtu czynnika materialnego (jego pęknięcie, rozerwanie itp.), jest on zaliczany do kategorii 31 lub 32. Jeżeli nastąpiło ześlizgnięcie się, upadek lub uszkodzenie czynnika materialnego, na które poszkodowany nie miał wpływu, wydarzenie należy do kategorii 33 bądź 34, przy czym w przypadku wydarzeń zaliczanych do kategorii 33 czynnik materialny spada na poszkodowanego z góry, zaś w przypadku wydarzeń zaliczanych do kategorii 34 czynnik materialny załamuje się, powodując upadek poszkodowanego w dół. Natomiast wydarzenie należy do kategorii 35, jeżeli poszkodowany zostaje na przykład przygnieciony przez czynnik materialny przewracający się na tym samym poziomie. Kategoria utrata kontroli nad: maszyną, środkami transportu, transportowanym ładunkiem, narzędziem, obiektem, zwierzęciem (kody 41 42) obejmuje wydarzenia, podczas których człowiek traci całkowicie lub częściowo kontrolę nad maszyną, narzędziem, środkiem transportu lub innym Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 13

15 obiektem, którymi się zajmuje, wykonując pracę. Do kategorii 41 zaliczane są takie wydarzenia, jak przypadkowe uruchomienie maszyny lub jej niewłaściwa obsługa, a także niewłaściwy, niezamierzony sposób ruchu obrabianych detali bądź części maszyny (np. wyrzut źle zamocowanego elementu). Wydarzenie zalicza się do kategorii 42 wówczas, gdy poszkodowany lub inna osoba całkowicie lub częściowo traci kontrolę nad środkiem transportu lub obsługiwanym sprzętem ruchomym (zarówno ręcznym, jak i mechanicznym lub zautomatyzowanym). Odchylenie należy do kategorii 43, jeżeli poszkodowany lub inna osoba traci kontrolę nad narzędziem ręcznym (które np. wypada z ręki). Kategoria 44 obejmuje przede wszystkim wydarzenia, które polegają na wypuszczeniu z rąk transportowanych przedmiotów. Do kategorii poślizgnięcie, potknięcie się, upadek osoby (kody 51, 52 i 59) zaliczane są różnego rodzaju upadki (np. upadki wskutek poślizgnięcia się osoby, upadki z rusztowania, platformy, schodów, a także z krzesła). Ruchy ciała bez wysiłku fizycznego (kody 61 69) to ruchy, które osoba poszkodowana wykonuje bez większego wysiłku fizycznego, w sposób dobrowolny lub wymuszony siłami zewnętrznymi, a które na ogół prowadzą do urazu zewnętrznego. Do kategorii 61 zaliczyć można na przykład wejście na ostry przedmiot, a do 62 zranienie nogi o otwartą szufladę podczas siadania na krześle. W przypadku kategorii 63 ruch jest spowodowany siłami zewnętrznymi, lecz nieznacznymi, które działają na poszkodowanego w chwili wypadku (np. przytrzymywanie lub pchnięcie przez osobę trzecią). Natomiast w przypadku kategorii 64 poszkodowany wykonuje ruchy, na które osoby trzecie nie mają wpływu, na przykład poszkodowany zderza się ze stojącym przedmiotem, schyla się, opiera się o przedmiot powodujący uraz. W przypadku wydarzeń zaliczanych do kategorii ruch ciała związany z wysiłkiem fizycznym powstają na ogół urazy wewnętrzne (kody 71 79). Wysiłek fizyczny może być przy tym związany zarówno z wykonywaniem na przykład prac transportowych podnoszenie, pchanie, ciągnięcie ładunków itp.), jak i z samymi ruchami ciała, podczas których powstaje uraz wewnętrzny (schylanie się, obracanie się, niewłaściwe stąpnięcie itp.). Do kategorii wstrząs, strach, przemoc, atak, obecność (kody 81 89) są kwalifikowane wydarzenia związane z przemocą fizyczną bądź psychiczną. Jeżeli wydarzenie wywołuje przestrach, lecz nie prowadzi do bezpośredniego kontaktu, jest zaliczane do kategorii 81. W przypadku kolejnych 3 kategorii kwalifikacja zależy od źródła zagrożenia (osoba z firmy lub z zewnątrz firmy, zwierzę). Jeżeli wypadek powstał dlatego, że osoba poszkodowana była w niewłaściwym czasie na niewłaściwym miejscu, wydarzenie zalicza się do kategorii 85. Czynnik materialny związany z odchyleniem Czynnik materialny związany z odchyleniem (pytanie 24) to maszyna, narzędzie lub inny czynnik materialny, który ma bezpośredni związek z wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego. Jeżeli z od chyleniem jest związanych kilka czynników materialnych, to należy wskazać Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 14

16 ostatni z nich. Czynnik materialny związany z odchyleniem to czynnik, który spowodował zakłócenie (odchylenie) w procesie pracy lub był ściśle związany z tym zakłóceniem. Podobnie jak odchylenie związany z nim czynnik materialny nie musi mieć związku z pozostałymi elementami modelu wypadku, czyli czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku, urazem itd. Przykład Potknięcie pracownika Pracownik, idąc w pomieszczeniu pracy, potyka się o krzesło i upada, doznając kontuzji. Czynnością wykonywaną tu przez poszkodowanego w chwili wypadku (pytanie 21) było chodzenie (kod 61), czynnikiem materialnym związanym z wykonywaną pracą przez poszkodowanego, czynnością w chwili wypadku (pytanie 22) była podłoga (kod 0102), wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego (pytanie 23) było potknięcie się (kod 52), a czynnikiem materialnym związanym z odchyleniem (pytanie 24) było krzesło (kod 1701). W przypadku gdy odchylenie jest związane bezpośrednio z czynnością wykonywaną w fazie przedwypadkowej, ten sam czynnik materialny będzie związany z czynnością i odchyleniem. Przykład Upadek młotka Pracownik, wbijając gwoździe za pomocą młotka, upuszcza go. Młotek, spadając, powoduje uraz nogi. Wykonywaną czynnością (pytanie 21) jest tu praca narzędziem niezmechanizowanym (kod 21), a czynnikiem materialnym związanym z wykonywaną czynnością (pytanie 22) młotek narzędzie ręczne bez napędu do przybijania (kod 0606). Wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego (pytanie 23) będzie upadek czynnika materialnego z góry (kod 33), zaś czynnikiem materialnym związanym z odchyleniem (pytanie 24) będzie również młotek (kod 0606). W tym przypadku młotek będzie także źródłem urazu. Wydarzenie powodujące uraz Wydarzenia powodujące uraz zalicza się do ścisłej fazy wypadkowej (pytanie 25). Określają one, w jaki sposób poszkodowany doznał urazu (fizycznego bądź psychicznego), spowodowanego przez czynnik materialny. Wydarzenia takie jak kontakt poszkodowanego z łukiem elektrycznym, w wyniku którego następuje porażenie lub oparzenie, zalicza się do kategorii oznaczonej kodem 11. Jako czynnik materialny związany z tym wydarzeniem jest klasyfikowany obiekt będący pod napięciem, a nie sam prąd elektryczny. Do kategorii oznaczonej kodem 12 zalicza się zaś bezpośredni kontakt poszkodowanego z obiektem, który jest pod napięciem (normalnie lub w sposób niezamierzony), powodujący przepływ prądu przez ciało człowieka. Jeżeli uraz jest spowodowany wysoką temperaturą (przedmiotu lub otoczenia), to kontakt z tą temperaturą jest zaliczany do Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 15

17 kategorii oznaczonej kodem 13, a w przypadku niskiej temperatury do kategorii oznaczonej kodem 14. Natomiast jeżeli uraz wynika z właściwości substancji chemicznych lub biologicznych, wydarzenie takie należy do kategorii oznaczonej kodami 15 17, w zależności od drogi, którą dana substancja dostała się do organizmu (drogi oddechowe, skóra, układ pokarmowy). Jeżeli w rezultacie jakiegoś wydarzenia poszkodowany znalazł się w otoczeniu, które uniemożliwia oddychanie (jak brak tlenu), to wydarzenie takie zalicza się do kategorii oznaczonej kodami Wyróżnia się przy tym możliwość: utonięcia w cieczy (kod 21), zakopania pod ciałem stałym (kod 22), otoczenia przez gaz lub odcięcia dopływu tlenu w inny sposób (kod 23). Jeżeli poszkodowany porusza się, a obiekt powodujący uraz jest nieuchronny, wydarzenie należy do kategorii oznaczonej kodami Ze względu na kierunek ruchu poszkodowanego wyróżnia się przy tym ruch pionowy (kod 31) lub poziomy (kod 32). Jeżeli obiekt powodujący uraz jest w ruchu i uderza w poszkodowanego, to wydarzenie należy do kategorii oznaczonej kodami Wydarzenie zaliczane do tej kategorii charakteryzuje się tym, że poszkodowany jest nieruchomy w stosunku do obiektu powodującego uraz. Natomiast w przypadku kategorii oznaczonej kodem 45 zarówno obiekt, jak i poszkodowany są w ruchu. Jeżeli podstawową przyczyną urazu są właściwości obiektu, który go spowodował, takie jak ostre części i krawędzie, chropowatość itp., to wydarzenie zalicza się do kategorii oznaczonej kodami W przypadku gdy na powstanie urazu ma wpływ siła, masa, ciśnienie lub prędkość obiektu powodującego uraz, wydarzenie zalicza się do kategorii oznaczonej kodami Podkategorie są tu wyróżniane głównie ze względu na rodzaj kontaktu z obiektem (uwięzienie, zmiażdżenie w, pod, między, oderwanie części ciała). Wydarzenia należące do kategorii oznaczonej kodami to różnego rodzaju urazy (fizyczne lub psychiczne), które są wynikiem oddziaływania czynników fizycznych bądź psychospołecznych w środowisku pracy, przy czym wydarzenia te mają charakter nagły. Jeżeli uraz jest spowodowany przez działanie człowieka lub zwierzęcia, wydarzenie zalicza się do kategorii oznaczonej kodami Czynnik materialny będący źródłem urazu Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 16

18 Także czynnik materialny, który jest źródłem urazu (pytanie 26) jest zaliczany do ścisłej fazy wypadkowej. Źródło urazu to obiekt, z którym kontakt stał się przyczyną urazu (fizycznego lub psychicznego). Przykład Uraz kręgosłupa, skręcona kostka, napad Jeżeli podczas podnoszenia z ziemi ciężkiego przedmiotu dojdzie do urazu kręgosłupa, wydarzeniem powodującym uraz będzie obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego (kod 71), a jego źródłem przedmiot, który był podnoszony i spowodował to obciążenie (kod 1412). Jeżeli w wyniku złego stąpnięcia pracownik skręcił sobie nogę w kostce, to również wydarzeniem powodującym uraz będzie obciążenie układu mięśniowoszkieletowego (kod 71), ale czynnik materialny, który ten uraz spowodował, nie występuje i należy wpisać kod Jeżeli pracownica banku zostanie zaatakowana przez napastników chcących obrabować bank, na skutek czego nie dozna urazu fizycznego, ale psychicznego i nie będzie mogła wrócić do pracy, to wydarzeniem powodującym uraz będzie obciążenie psychiczne (np. nagły stres, szok) kod 73, a jego źródłem (czynnikiem materialnym) ludzie (kod 1806). W tym przypadku nie doszło do bezpośredniego kontaktu fizycznego czynnika materialnego z poszkodowaną (np. kontaktu z rozpędzonym obiektem, ostrym przedmiotem itp.), ale jest oddziaływanie czynnika materialnego na psychikę. W przypadku wystąpienia kilku czynników materialnych stanowiących źródło urazu powinien zostać zarejestrowany czynnik powodujący najpoważniejsze obrażenia. Czynnik materialny będący źródłem urazu należy określić na podstawie wcześniej dobrze zidentyfikowanego wydarzenia powodującego uraz. W znacznym stopniu ułatwi to zidentyfikowanie źródła urazu. Wszystkie 3 czynniki materialne (związany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku, związany z odchyleniem i będący źródłem urazu) mają wspólną klasyfikację i w zależności od zaistniałego wypadku mogą mieć miejsce takie sytuacje, że: będą to 3 różne czynniki, będzie to 1 czynnik, który powinniście wpisać kodami w pytaniach 22, 24 i 26, będą to 2 czynniki jednakowe, a trzeci inny, może zaistnieć sytuacja, że któryś z czynników nie wystąpi. Aby praktycznie pokazać, jak należy wypełniać pytania statystycznej karty wypadku (faza przedwypadkowa i wypadku), poniżej przedstawione zostały odpowiednie przykłady w tym zakresie. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 17

19 Przykład Jak wypełniać SKW? Pracownik w zakładzie stolarki budowlanej przeżynał wzdłużnie na pilarce tarczowej do drewna tarcicę. W chwili wypadku upuścił deskę, którą zamierzał położyć na stole obrabiarki celem jej przecięcia. Deska uderzyła go w stopę, co spowodowało, że pracownik pochylił się i jego prawa ręka zetknęła się z zębami piły (źle zabezpieczonej osłoną), powodując przecięcie kciuka. Należy wpisać w: pytaniu 18: Miejsca powstania wypadku kod 011 miejsce produkcji, pytaniu 19: Proces pracy kod 11 produkcja, przetwarzanie, pytaniu 20: Rodzaj miejsca wypadku kod 1 jednostka lokalna zakładu pracy, pytaniu 21: Czynność wykonana przez poszkodowanego w chwili wypadku kod 12 obsługa maszyn podawanie materiałów, pytaniu 22: Czynnik materialny związany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku kod 1412 ładunek przemieszczany ręcznie deska, pytaniu 23: Wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego kod 64 nieskoordynowane, niewłaściwe ruchy, pytaniu 24: Czynnik materialny związany z odchyleniem kod 1412 ładunek przenoszony ręcznie, pytaniu 25: Wydarzenie powodujące uraz kod 51 kontakt z przedmiotem ostrym piłą tarczową, pytaniu 26: Czynnik materialny będący źródłem urazu kod 1011 pilarka. Poszkodowany doznał 2 urazów. Spadająca deska uderzyła go w stopę, w wyniku czego wykonał nieskoordynowane ruchy i dotknął ręką do wirującej tarczy piły. Drugi uraz głębokie skaleczenie kciuka prawej ręki był znacznie poważniejszy od pierwszego, dlatego ten uraz należy uwzględnić w statystycznej karcie wypadku, a nie niewielki uraz spowodowany uderzeniem w stopę. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 18

20 Przyczyny wypadku Przyczyny wypadku (pytanie 27) to wszelkie braki i nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania wypadku, związane z: czynnikami materialnymi (przyczyny techniczne), ogólną organizacją pracy w firmie lub stanowisk pracy (przyczyny organizacyjne), pracownikiem (przyczyny ludzkie). Przyczyny wypadku wskazane w statystycznej karcie wypadku powinny być odzwierciedleniem przyczyn zapisanych w pkt 5 odpowiedniego protokołu powypadkowego. Kod 999 inne przyczyny Poniżej przedstawiamy przykład dotyczący wskazania kodu 999 inne przyczyny. Przykład Kod 999 Wypadek komunikacyjny Pracownik, kierując samochodem, zatrzymał się przy skrzyżowaniu na czerwonym świetle. Inny kierowca uderzył swoim samochodem w tył samochodu pracownika, powodując, że tenuległ wypadkowi przy pracy. Przyczyną tego wypadku było niewłaściwe (niezgodne z przepisami ruchu drogowego) zachowanie innego kierowcy. W tej sytuacji należy wskazać kod 999 inne przyczyny. Wpisując kody i opisując przyczyny wypadku w karcie statystycznej (pytanie 27), należy dokładnie czytać opisy poszczególnych kodów. Dlaczego, wyjaśni poniższy przykład. Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 19

21 Przykład Uraz powodowany kosiarką Pracownik pracował kosiarką do trawy na stoku. Kosiarka wywróciła się, powodując uraz pracownika. Zespół powypadkowy wpisał jako przyczynę (techniczną) wypadku niewłaściwa stateczność czynnika materialnego (kod 04). I popełnił błąd..., gdyż opis kodu04 należy czytać łącznie z tytułem, mianowicie Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego niewłaściwa stateczność czynnika materialnego. Kosiarka nie miała żadnych wad konstrukcyjnych, niewłaściwych rozwiązań technicznych i ergonomicznych, które by spowodowały wypadek. Wypadek spowodowany został pracą kosiarki prawdopodobnie na zbyt stromym stoku a więc użyto kosiarki w warunkach, w których nie powinna być użyta, dlatego w tym przypadku należało wskazać przyczynę użycie czynnika materialnego niezgodnie z jego przeznaczeniem (kod 146). Podstawa prawna ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz ze zm.), rozporządzenie rady ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy Dz.U. nr 105, poz. 870), rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298), rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. nr 14, poz.80 ze zm.). Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 20

22 Redaktor: Kinga Grodzicka-Lisek ISBN: E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0456 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon , faks , cok@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Jak wypełnić statystyczną kartę wypadku? praktyczny przewodnik 21