FORUM DLA RODZINY. Broszura informacyjna. Warszawa, 23 października 2013 r. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Transkrypt

1 FORUM DLA RODZINY Broszura informacyjna Warszawa, 23 października 2013 r. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

2

3 Przez ostatnich kilka lat wspólnie rząd, organizacje pozarządowe, eksperci wypracowaliśmy szereg propozycji w ramach polityki prorodzinnej m.in. roczny urlop rodzicielski, ustawę żłobkową, program refundacji in-vitro, przedszkola za złotówkę, nową ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie czy program Mieszkanie dla młodych. Ale chyba wszyscy mamy poczucie, że to wciąż za mało, i że musimy zrobić więcej. Dzisiejsza debata otwiera cykl spotkań, które odbędą się w ramach Forum dla rodziny. W listopadzie odbędą się regionalne fora, podczas których wypracujemy konkretne propozycje w wybranych obszarach wsparcia dla rodzin. Na początku 2014 roku zakończymy naszą debatę ogólnopolskim kongresem w Warszawie i przedstawimy kompleksowy plan działań prorodzinnych, jakie rząd podejmie do końca kadencji. Jeszcze raz gorąco zapraszam do dyskusji i współpracy!

4 4

5 Program Forum dla rodziny /Warszawa, 23 października 2013 r./ Godz Godz Godz Godz Godz SESJA PLENARNA Przerwa kawowa PANELE DYSKUSYJNE Podsumowanie dyskusji w panelach i zakończenie pierwsze go Forum dla rodziny Obiad 5

6

7 Panel I. Miejsce do mieszkania - miejsce do życia - czyli jak budować system mieszkań odpowiedni dla wszystkich. Od 2007 r. do końca sierpnia 2013 r. oddano do użytku prawie 970 tys. mieszkań, co znacznie zredukowało deficyt mieszkań w Polsce. W latach na politykę mieszkaniową przeznaczonych zostało ok. 14,7 mld zł. W ramach programu Rodzina na swoim w latach udzielono 188,1 tys. kredytów mieszkaniowych o wartości prawie 35 mld zł. W 2014 r. ruszy program Mieszkanie dla młodych, który łączy politykę mieszkaniową i politykę prorodzinną. W latach dofinansowanie obejmie wkład własny (przynajmniej 10% dla małżeństw i osób bezdzietnych lub 15% dla małżeństw i osób posiadających dziecko), przy zaciąganiu kredytu hipotecznego na zakup pierwszego, własnego mieszkania lub domu dla osób do 35. roku życia. Dodatkowe, jednorazowe wsparcie w for- mie spłaty części kredytu (5%) zostanie przyznane, jeżeli w ciągu 5 lat urodzi się lub zostanie przysposobione trzecie (lub kolejne) dziecko. Z dofinansowania skorzysta ok. 130 tys. małżeństw, osób samotnie wychowujących dzieci lub singli. Rozpoczęto program Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych na lata Celem jest promowanie budownictwa mieszkaniowego o jak najniższym zużyciu energii. Forum dla rodziny - Miejsce do mieszkania - miejsce do życia 7

8 Budżet programu wynosi 300 mln zł. Środki pozwolą na budowę ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Realizowany jest program wsparcia budownictwa socjalnego, który daje możliwość otrzymania finansowego wsparcia na budowę mieszkań dla osób najuboższych i osób znajdujących się w szczególnie ciężkiej sytuacji życiowej w maksymalnej wysokości 30-50% kosztów. W okresie wiosna 2013 wsparto budowę ok. 11,9 tys. mieszkań oraz ok. 1 tys. miejsc w noclegowniach i domach dla bezdomnych. Działa też program wspierania termomodernizacji i remontów. W latach wydano na ten cel ponad miliard zł. W ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wspierana jest renowacja budynków z tzw. wielkiej płyty. W latach przeznaczono na ten cel 212,5 mln euro. Przepisy prawa budowlanego wymagają, aby wszystkie nowe budynki były dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. 8

9 Forum dla rodziny - Miejsce do mieszkania - miejsce do życia 9

10

11 Panel II. Rodzina i praca - to się da pogodzić! - czyli jak ułatwić mamom i tatom godzenie pracy z rodzicielstwem. Od 17 czerwca 2013 r. rodzice wszystkich dzieci, urodzonych po 31 grudnia 2012 r. mogą cieszyć się nowym rocznym urlopem. Składa się na niego: 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, 6 tygodni urlopu dodatkowego i 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. Rodzice mogą elastycznie dzielić się urlopem. Z dodatkowego oraz rodzicielskiego urlopu mogą korzystać matka i ojciec. Urlopy można dzielić oraz łączyć z pracą w niepełnym wymiarze. Od 2012 r. osobny urlop w wymiarze 2 tygodni przysługuje ojcom. Osoby nieubezpieczone, przedsiębiorcy i rolnicy zyskali analogiczne uprawnienia, jak pracownicy korzystający z urlopów wychowawczych, gdyż składki za osoby zajmujące się dziećmi są opłacane z budżetu państwa. Wprowadzono ustawę o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, na mocy której żłobki przestały należeć do systemu ochrony zdrowia i być zakładami opieki zdrowotnej. Roz- szerzono też zakres działania żłobków o obowiązek wczesnej edukacji. Zwiększył się odsetek dzieci objętych opieką dziennych opiekunów, niań oraz przebywających w żłobkach i klubach dziecięcych. W 2010 r. opieką objętych było ok. 2,6%. Szacuje się, że w 2013 r. odsetek dzieci objętych opieką wzrośnie do 5,8%. Liczba miejsc opiekujących się dziećmi do lat 3 wzrosła z 511 (koniec 2010 r.) do 1180 (czerwiec 2013 r.). Forum dla rodziny - Rodzina i praca - to się da pogodzić! 11

12 Wprowadzono nowe formy opieki nad dziećmi do lat 3 - kluby dziecięce, dziennych opiekunów oraz nianie. Umożliwiono legalne zatrudnianie niań, za które z budżetu państwa opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Już 10 tys. niań zostało zgłoszonych do systemu ubezpieczeń społecznych. Wprowadzono nową formę opieki, jaką jest dzienny opiekun. Jest to osoba, która opiekuje się dziećmi od 20 tygodnia życia do 3 roku życia, jest zatrudniana przez gminę, osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Wszystkie żłobki, również prywatne, zostały objęte nadzorem. Zwiększył się udział państwa do 80% przy ubieganiu się przez gminy o dofinansowanie z budżetu państwa na utworzenie i funkcjonowanie instytucji opieki nad dziećmi do lat 3. W budżecie na rok 2013 zaplanowano na ten cel 101 mln zł, w tym 90 mln zł na tworzenie i funkcjonowanie miejsc w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów w ramach programu Maluch. Dodatkowo, od 2012 r. dzięki środkom z UE powstały już 164 żłobki, 19 klubów dziecięcych i 7 instytucji dziennego opiekuna za kwotę ponad 150 mln zł. Rozszerzono katalog podmiotów, które będą mogły ubiegać się o środki finansowe z budżetu państwa na utworzenie i funkcjonowanie instytucji opieki o podmioty niepubliczne tj. poza gminami również osoby prawne, jednostki organizacyjne niepo- 12

13 siadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne. Pracodawcy uzyskali możliwość zwiększenia odpisu podatkowego na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w celu utworzenia i funkcjonowania m.in. żłobków oraz klubów dziecięcych oraz pokrycia części kosztów ponoszonych przez pracownika na opiekę nad dzieckiem. W 2014 r. powstanie ogólnopolski rejestr żłobków i klubów dziecięcych oraz wykaz dziennych opiekunów dostępny na stronie mpips.gov.pl. Trwają prace nad nowymi rozwiązaniami, które pomogą bezrobotnym rodzicom powrócić na rynek pracy. Będą to: grant na telepracę, który ułatwi zatrudnianie bezrobotnych rodziców powracających na rynek pracy i bezrobotnych, którzy zrezygnowali z zatrudnienia z powodu opieki nad osobą zależną oraz świadczenie aktywizacyjne dla pracodawcy zatrudniającego osoby powracające na rynek pracy po przerwie związanej z wychowaniem dziecka oraz tych, którzy zrezygnowali z pracy zarobkowej z powodu opieki nad osobą zależną. Forum dla rodziny - Rodzina i praca - to się da pogodzić! 13

14

15 Panel III. Przedszkole i szkoła - nowy rozdział w życiu dziecka - czyli jak wspierać i ułatwiać rodzinom dostęp do opieki i edukacji na najwyższym poziomie. Od roku szkolnego 2007/2008 liczba przedszkoli wzrosła prawie o 30 proc. Dziś jest ich już ponad 10 tys. Liczba miejsc dla dzieci objętych edukacją przedszkolną od roku szkolnego 2007/2008 wzrosła o ponad 40 proc. Obecnie to ponad 1,2 mln miejsc. Od września 2013 r. ograniczono opłaty za pobyt dziecka w przedszkolu do maksymalnie 1 zł za każdą dodatkową godzinę ponad minimum 5 bezpłatnych godzin. Po raz pierwszy samorządy otrzymały wsparcie z budżetu państwa na edukację przedszkolną na rekompensatę niższych wpływów z opłat od rodziców i na rozwój edukacji przedszkolnej. We wrześniu 2017 r. każdy 3 i 4-latek powinien mieć zagwarantowane miejsce w przed- szkolu, przy zachowaniu obowiązku przedszkolnego dla 5-latków. Od 1 września 2014 r. wprowadzono obowiązek szkolny dla 6-latków. Obowiązek szkolny obejmie 6-latki z pierwszej połowy 2008 r., a od września 2015 dzieci urodzone w drugiej połowy 2008 r. oraz wszystkie dzieci z rocznika Jednocześnie, od września 2014 r., klasy pierwsze będą liczyły do 25 uczniów. Forum dla rodziny - Przedszkole i szkoła nowy rozdział w życiu dziecka 15

16 Rząd dofinansowuje zakup podręczników w ramach programu Wyprawka szkolna. W 2013 r. z rządowej pomocy będzie mogło skorzystać ponad 500 tys. uczniów. W ramach programu Cyfrowa szkoła m.in. przygotowywanych jest 18 elektronicznych podręczników do 14 przedmiotów. W pełnym zakresie będą one dostępne od 1 września 2015 r. Do tego czasu sukcesywnie udostępniane będą ich fragmenty. Realizowany jest program dożywiania dzieci w szkołach. Od 2009 r. uproszczono pro- cedury, których spełnienie było warunkiem otrzymania ciepłego, bezpłatnego posiłku. O przyznaniu posiłku może decydować samodzielnie dyrektor szkoły. W 2013 r. rząd przeznaczył na dożywianie dzieci w szkołach 550 mln zł. W latach ponad 12 tys. szkół zostało wyposażonych w pomoce dydaktyczne w ramach programu Radosna Szkoła, a w ponad 2600 szkołach utworzono lub zmodernizowano szkolne place zabaw. 16

17 Forum dla rodziny - Przedszkole i szkoła nowy rozdział w życiu dziecka 17

18

19 Panel IV. Bezpieczna rodzina - czyli jak zadbać o bezpieczeństwo rodziny i pomóc tym, które są zagrożone. 1 sierpnia 2010 r. został wprowadzony ustawowy zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci. Umożliwiono uzyskanie bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie. Wzmocniono ochronę osób dotkniętych przemocą m.in. przez wprowadzenie osobnej procedury regulującej nakaz opuszczenia przez osobę stosującą przemoc wspólnego mieszkania czy też wprowadzenie nowych środków karnych - zakazu zbliżania się oraz zakazu kontaktowania się. Trwa realizacja programu pilotażowego mającego na celu podniesienie kompetencji policjantów w sytuacjach interwencji w rodzinach zagrożonych przemocą. Wprowadzono m.in. kwestionariusz służący do oceny ryzyka zagrożenia życia i zdrowia w rodzinach dotkniętych przemocą. W ramach programu przeszkolono już 464 policjantów, a od 1 stycznia 2014 r. nowych narzędzi będą używali funkcjonariusze w całym kraju. W ramach projektu Sieć Pomocy Ofiarom Przestępstw utworzono 16 Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem. Można tam uzyskać bezpłatną pomoc prawną i psychologiczną. W grudniu 2012 r. Polska podpisała Konwencję Rady Forum dla rodziny - Bezpieczna rodzina 19

20 Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Jej celem jest zapobieganie przemocy, skuteczne ściganie sprawców, ochrona osób doświadczających przemocy. Przyjęto zmiany w prawie, dzięki którym od stycznia 2014 r. wszystkie przestępstwa seksualne będą ścigane z urzędu. Zmieniono też m.in. tryb przesłuchań ofiar przestępstw tak, by zapewnić im poczucie bezpieczeństwa. Prawo zostało zmienione tak, aby jeszcze bardziej chronić dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym, m.in. pedofilią. Sąd może umieścić sprawcę takiego przestępstwa w zakładzie zamkniętym lub skierować go na badania ambulatoryjne. Od maja do października 2013 r. odbyło się 16 konferencji regionalnych na temat przeciwdziałania przemocy. W każdą zaangażowanych było osób. Kompleksowo przedyskutowano politykę państwa w kwestii zapobiegania przemocy w rodzinie i ze względu na płeć. W ramach Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie działa Telefoniczna Poradnia Prawna i Psychologiczna dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowują stronę internetową poświęconą zapobieganiu i zwalczaniu przemocy, a także ulotki i informacje dla osób doświadczających przemocy i osób, które reprezentują je w sądach. Realizowany jest Krajowy Program Przeciwdziałania Przemo- 20

21 cy w Rodzinie. Ma on na celu zmianę pojmowania przez społeczeństwo zjawiska przemocy w rodzinie, promowanie wartości rodzinnych, edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie skutków stosowania przemocy w rodzinie oraz promowanie metod wychowawczych bez użycia przemocy. Opracowano już projekt Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Ma on przyczynić się m.in. do ochrony i pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie, pomóc w oddziaływaniu na osoby stosujące przemoc w rodzinie. Forum dla rodziny - Bezpieczna rodzina 21

22

23 Panel V. Tato polski - czyli ojciec w nowej rzeczywistości społecznej, ekonomicznej, kulturowej. W 2010 r. po raz pierwszy w Polsce wprowadzono urlop ojcowski, który wyniósł wówczas 1 tydzień. Od 2012 r. Są to już 2 tygodnie. Ojciec może wykorzystać urlop do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Urlop ojcowski można wykorzystać w tym samym czasie, w którym mama dziecka korzysta z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz nowego urlopu rodzicielskiego. Ojciec dziecka może skorzystać z urlopu ojcowskiego niezależnie od tego, czy pozostaje w związku małżeńskim z matką dziecka. Ojciec zatrudniony na umowę o pracę może również skorzystać z części urlopu macierzyńskiego (do 6 tygodni po wykorzystaniu przez mamę 14 tygodni urlopu podstawowego), a także z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (również do 6 tygodni). Może również skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni. Rodzice mogą także przeplatać się opieką nad dzieckiem. W takiej sytuacji urlop rodzicielski można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, z pierwszej z nich może skorzystać np. matka dziecka, z drugiej ojciec i z trzeciej znowu matka. W takim przypadku części urlopu muszą następować bezpośrednio po sobie i każda z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni. Forum dla rodziny - Tato polski 23

24 W przypadku, kiedy matka dziecka wymaga hospitalizacji, ojciec może przejąć jej urlop po upływie 8 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego. W takiej sytuacji ojciec dziecka ma prawo do części takiego urlopu obejmującej czas hospitalizacji matki dziecka. Zainaugurowano dyskusję nad rozwiązaniami prowadzącym do zapobiegania dyskryminacji ojców w obszarze życia rodzinnego m. in. w postępowaniach sądowych dotyczących opieki nad dziećmi po rozwodzie. W marcu 2013 r. Pełnomoc- nik Rządu do Spraw Równego Traktowania wraz z przedstawicielami Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Rzecznikiem Praw Dziecka rozpoczęła cykl spotkań poświęconych problemom ochrony praw ojców. Ze statystyk wynika, że ojcowie rzadko otrzymują opiekę nad dzieckiem. Tylko w ok. 4% przypadków wykonywanie władzy rodzicielskiej po rozwodzie i separacji zostaje powierzone ojcu, w ponad 60% przypadków tylko matce, w ok. 30% przypadków ojcu i matce. Proporcje te nie zmieniają się od lat. 24

25 Forum dla rodziny - Tato polski 25

26

27 Panel VI. Rodzina wielopokoleniowa i wielodzietna - tradycja czy współczesne wyzwanie? Jak tworzyć warunki do wzajemnej opieki i rozwoju w rodzinach tradycyjnych? Od 2013 r. rodzinom wielodzietnym przysługuje większa ulga przy rozliczaniu PIT. Ulga na trzecie dziecko jest większa o 50 proc., a na czwarte i każde kolejne o 100 proc. Zostały podwyższone świadczenia rodzinne. Od 1 listopada 2012 r. zasiłek rodzinny wynosi miesięcznie 77 zł na dziecko w wieku 0-5 lat (poprzednio 68 zł), 106 zł na dziecko w wieku 6-18 lat (poprzednio 91 zł), 115 zł na dziecko w wieku lata (poprzednio 98 zł). Kwoty kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych od 1 listopada 2012 r. wynoszą 539 zł netto na osobę w rodzinie i 623 zł netto na osobę w rodzinie z niepełnosprawnym dzieckiem (poprzednio było to odpowiednio 504 zł lub 583 zł netto na osobę w rodzinie). Od 1 listopada 2014 r. nastąpi drugi etap wzrostu kwot kryteriów dochodowych do wysokości 574 zł na osobę w rodzinie i 664 zł na osobę dla rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym. Od lipca 2013 r. świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad niepełnosprawnym dzieckiem wzrosło do kwoty 620 zł miesięcznie (o 100 zł). Ponadto, od kwietnia 2013 r. osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego mogą liczyć na dodat- Forum dla rodziny - Rodzina wielopokoleniowa i wielodzietna- tradycja czy współczesne wyzwanie? 27

28 kowe wsparcie w wysokości 200 zł miesięcznie. Łącznie otrzymują one wsparcie finansowe w wysokości 820 zł. Trwają prace nad Ogólnopolską Kartą Dużej Rodziny. Celem Karty jest wprowadzenie ulg transportowych w przejazdach środkami publicznego transportu oraz zniżek w dostępie do podległych resortom dóbr i instytucji (np. muzeów, parków narodowych, rezerwatów przyrody, obiektów i urządzeń sportowo-rekreacyjnych). Powołano Zespół ds. propagowania samorządowych Kart Dużej Rodziny, który opracował przewodnik podpowiadający jak krok po kroku jednostka samorządu terytorialnego może wprowadzić na swoim terenie Kartę Dużej Rodziny. W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, przedstawiciele samorządów, które już wprowadziły Karty Dużych Rodzin oraz przedstawiciel Związku Dużych Rodzin Trzy Plus. Rząd realizuje Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych (ASOS). Jego celem jest dofinansowanie oferty edukacyjnej, w tym Uniwersytetów Trzeciego Wieku oraz poprawa jakości życia osób star- szych. Na realizację programu przeznaczono 60 mln zł, z czego 20 mln zł w 2012 roku, a 40 mln w roku W latach realizowana będzie druga edycja programu. Trwają prace nad długoterminową polityką senioralną. Do jej głównych obszarów należą m.in. usługi opiekuńcze, aktywność edukacyjna osób starszych, wolontariat, działania na rzecz umożliwienia osobom starszym prowadzenia jak najdłużej niezależnego trybu życia. Obecnie trwają przygotowania do konsultacji społecznych dokumentu. 28

29 Forum dla rodziny - Rodzina wielopokoleniowa i wielodzietna- tradycja czy współczesne wyzwanie? 29

30

31

32