Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego przez jego likwidację. Prywatyzacja likwidacyjna przedsiębiorstwa państwowego

Transkrypt

1 Piotr Dubowski radca prawny (Wrocław) Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego przez jego likwidację 1. Prywatyzacja likwidacyjna przedsiębiorstwa państwowego - prywatyzacja bezpośrednia, polega na rozporządzeniu mieniem przedsiębiorstwa z pominięciem drogi pośredniej, jaką jest przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa 1, a w następnym etapie - udostępnieniu akcji lub udziałów tej spółki osobom trzecim. Prywatyzacja likwidacyjna przedsiębiorstwa państwowego należy do kompetencji organu założycielskiego, który za zgodą Ministra Przekształceń Własnościowych 2, może z własnej inicjatywy lub na wniosek rady pracowniczej, zlikwidować przedsiębiorstwo celem udostępnienia jego mienia osobom trzecim, na zasadach ustalonych przepisami rozdziału 4 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. 3 Tym się różni prywatyzacja likwidacyjna przedsiębiorstwa państwowego od likwidacji przedsiębiorstwa, której przeprowadzenie zarządza organ założycielski w trybie ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych 4 i której celem jest zadysponowanie jego składnikami materialnymi i niematerialnymi, o których mowa w art Kodeksu cywilnego i wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru, po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli Stosownie do art. 37 powołanej wyżej ustawy prywatyzacyjnej, likwidacja przedsiębiorstwa ma na celu: 1) sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanych części mienia przedsiębiorstwa, które mogą stanowić odrębne przedsiębiorstwo, a w szczególności: zakład, sklep i punkt usługowy, 6 55

2 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. 2) wniesienie przedsiębiorstwa lub zorganizowanych części mienia do spółki, 3) oddanie na czas oznaczony do odpłatnego korzystania z przedsiębiorstwa lub zorganizowanych części mienia przedsiębiorstwa. Decyzja organu założycielskiego o likwidacji przedsiębiorstwa państwowego w celu jego prywatyzacji, może być podjęta samodzielnie, z własnej inicjatywy, jak też przy uwzględnieniu uprzedniego wniosku, przedstawionego przez radę pracowniczą przedsiębiorstwa. W tym też wypadku organom przedsiębiorstwa (art. 30 ustawy p.p.) - tak dyrektorowi, jak też radzie pracowniczej - przysługują uprawnienia przewidziane w art. 63 tej ustawy. Każdy też organ przedsiębiorstwa, działając wspólnie lub samodzielnie, może wystąpić ze sprzeciwem wobec decyzji organu założycielskiego, a w razie podtrzymania decyzji - skierować sprawę na drogę postępowania sądowego. Ustawa nie wyłącza tych uprawnień dla rady pracowniczej, jeżeli nawet decyzja organu założycielskiego o likwidacji prywatyzacyjnej przedsiębiorstwa była poprzedzona stosownym wnioskiem rady pracowniczej. 3. Stosownie do art. 41 ustawy prywatyzacyjnej, mienie zlikwidowanego przedsiębiorstwa lub zorganizowane części tego mienia, organ założycielski zbywa lub oddaje w odpłatne korzystanie, stosując odpowiednio przepisy art. 23, 26 oraz 39 ust. 3 wymienionej ustawy. Stosując odpowiednio te przepisy, organ założycielski jest zobowiązany ustalić nabywcę, jak i użytkownika, któremu mienie zostanie oddane w odpłatne korzystanie w trybie przetargu, oferty ogłoszonej publicznie lub w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. W szczególnych przypadkach Rada Ministrów może, na wniosek Ministra Przekształceń Własnościowych, zezwolić na inny tryb zbycia. Powołane przepisy ustawy prywatyzacyjnej, które odpowiednio stosuje się przy zbyciu lub oddaniu do odpłatnego korzystania z mienia przedsiębiorstwa, w zasadzie odnoszą się do trybu zbycia akcji lub praw z akcji spółek, należących do Skarbu Państwa. 56

3 Prywartyzacja przedsiębiorstwa państwowego.. Wskazuje na to, w sposób nie budzący wątpliwości, treść art. 23 ust. 1 ustawy. Zbycie akcji lub praw z akcji w innym trybie albo bez zgody, o której mowa w ust. 2 art. 23 ustawy prywatyzacyjnej, byłoby dotknięte nieważnością, co wynika z art. 23 ust. 3 tej ustawy. Wątpliwości, związane z trybem zbywania lub oddawaniem mienia do odpłatnego korzystania z mienia przedsiębiorstwa państwowego przy jego prywatyzacji likwidacyjnej, wydają się być błędem w numeracji artykułów ustawy bądź też błędem legislacyjnym. Wskazuje na to treść dalszych artykułów, które stosuje się odpowiednio", zwłaszcza art. 26 oraz art. 39 ust. 3 ustawy prywatyzacyjnej. Stosownie do art. 18 a. ust. 2 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, sprzedaż przedsiębiorstwa w całości, na podstawie art. 37 ustawy prywatyzacyjnej, może nastąpić bez przeprowadzenia jego likwidacji. W innym wypadku likwidacja przedsiębiorstwa, w celu prywatyzacji lub zadysponowania jego składnikami majątkowymi w trybie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, wymaga wszczęcia i przeprowadzenia likwidacji w trybie określonym w art. 21 i następnych ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Do czasu wydania odpowiedniego rozporządzenia Rady Ministrów, o którym mowa w art. 25 ust. 1 powyższej ustawy, będą mieć zastosowanie przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z roku 1981, z późniejszymi zmianami Przedsiębiorstwo państwowe może być zlikwidowane przez organ założycielski, celem jego prywatyzacji, przez wniesienie mienia do spółki. Może to być spółka już istniejąca, do której wchodzi Skarb Państwa z aportem stanowiącym przedsiębiorstwo w rozumieniu art Kodeksu cywilnego lub części tego przedsiębiorstwa. Może to też być spółka organizowana przez pracowników likwidowanego przedsiębiorstwa. W tym zakresie ustawa nie wprowadza żadnych ograniczeń Podmiotowych, co do rodzaju spółki, jaka ma być w następstwie likwidacji przedsiębiorstwa państwowego powołana. 57

4 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. Jeżeli jednak w tym trybie zostanie powołana jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, stosownie do art. 42 ustawy prywatyzacyjnej, do spółek tych stosuje się przepisy rozdziałów 2 i 3, odnoszących się do przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę - w trybie prywatyzacji kapitałowej. 8 Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego, celem oddania jego mienia do odpłatnego korzystania, zastrzeżona została szeregiem dalszych uwarunkowań. W tym wypadku decyzja organu założycielskiego o likwidacji przedsiębiorstwa powinna być poprzedzona odpowiednim wnioskiem rady pracowniczej oraz opinią ogólnego zebrania pracowników (delegatów). 9 Ustawa szczegółowo określa cel likwidacji przedsiębiorstwa i tryb oddania mienia do odpłatnego korzystania. W tym zakresie art. 38 ust. 1 ustala, że: 1. oddanie mienia następuje na rzecz spółki, 2. do spółki przystąpiła większość pracowników likwidowanego przedsiębiorstwa, 3. wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, chyba że Minister Przekształceń Własnościowych postanowi inaczej, 4. wysokość kapitału akcyjnego lub zakładowego nie będzie niższa niż 20 % łącznej wartości funduszu założycielskiego i funduszu likwidowanego przedsiębiorstwa. 10 Ustawowe zastrzeżenie, co do ilości pracowników likwidowanego przedsiębiorstwa przystępujących do spółki, może być pominięte, jeżeli spółka z udziałem pracowników nie powstanie w ciągu 2 miesięcy od dnia uchwalenia przez radę pracowniczą wniosku o likwidacji albo jeżeli wyrazi na to zgodę ogólne zebranie pracowników (delegatów). Dopiero po spełnieniu tych warunków, w dalszej kolejności, odpłatne udostępnienie mienia przedsiębiorstwa może wystąpić inna spółka osób fizycznych - jeżeli Minister Przekształceń Własnościowych nie postanowi inaczej. Rada Pracownicza, po zasięgnięciu opinii ogólnego zebrania pracowników (delegatów), może uchwalić i przedstawić wniosek o likwidacji przedsiębiorstwa i oddanie mienia do odpłatnego korzystania spółce z mniejszym udziałem pracowników likwidowanego przedsiębiorstwa, a nawet wyjątkowo bez takiego udziału. 58

5 Prywartyzacja przedsiębiorstwa państwowego.. Także i w tym wypadku decyzję o likwidacji przedsiębiorstwa podejmuje organ założycielski, a organy przedsiębiorstwa mogą korzystać z uprawnień, przewidzianych w art. 63 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. 5. Oddanie mienia przedsiębiorstwa lub jego określonych składników do odpłatnego korzystania, jest najprostszym sposobem realizacji założonego programu prywatyzacyjnego - w porównaniu do prywatyzacji pośredniej, kapitałowej - przekształcenia przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (art. 8 ust. 1 ustawy prywatyzacyjnej). Następnym etapem będzie udostępnienie akcji lub udziałów tej spółki osobom trzecim, w trybie ustalonym powołaną ustawą. Prywatyzacja bezpośrednia przedsiębiorstw państwowych może wydatnie ułatwić - zwłaszcza krajowym użytkownikom mienia państwowego - pokonanie barier, jakimi są niedostatki kapitału krajowego na wykupienie przedsiębiorstw, niedostatki kredytu krajowego i wysokich kosztów jego uzyskania. Oddanie mienia państwowego w odpłatne korzystanie następuje na podstawie umowy, którą w imieniu Skarbu Państwa zawiera z użytkownikiem organ założycielski (art. 39 ust. 1 ustawy prywatyzacyjnej). Używanie rzeczy cudzych za odpłatnością ustalonego czynszu wyróżnia ten typ umowy od umowy sprzedaży, której zawarcie przenosi na nabywcę rzeczy prawo jej używania, denifitywnie i nieodwołalnie, po zapłaceniu ceny kupna (art. 535 k.c.). Nie wyklucza to przypadków przyjęcia szczególnych postanowień umownych, w których strony ustalają, że zapłata ceny będzie następować w określonym czasie (art. 456 k.c.) bądź też będzie zapłacona w określonych ratach (art. 583 k.c.). Ustawa nie ogranicza uprawnień stron do ułożenia stosunku prawnego według własnego uznania" (art k.c.), jak też nie ogranicza uprawnień stron w wyborze typu umowy, jaka może być zawarta. Strony mogą ograniczać się do przyjęcia tradycyjnej umowy, nazwanej w tytule XVII Kodeksu cywilnego: umową najmu lub umową dzierżawy, a także każdy typ umowy wzbogacić według własnego uznania. W doktrynie prawa cywilnego wyraża się niekwestionowany pogląd, że kodeksowe przepisy odnoszące się do umów nazwa- 59

6 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. nych, stanowią wzorzec słusznych praw i obowiązków, w typowo powtarzających się stosunkach prawnych. 11 Kodeksowe wzorce umowy nazwanej - umowy najmu i umowy dzierżawy - strony mogą wykorzystać przy ustaleniu słusznego rozkładu wzajemnych praw i obowiązków, związanych z odpłatnym korzystaniem z mienia państwowego. Stosownie do art. 659 Kodeksu cywilnego umowa najmu zobowiązuje wynajmującego, w danym wypadku organ założycielski, do wydania najemcy rzeczy do używania na czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Po zakończeniu najmu, najemca zawsze będzie zobowiązany do zwrotu wynajmującemu przedmiotu najmu w stanie nie pogorszonym, ale nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy, będące następstwem prawidłowego jej używania (art k.c.). Używanie rzeczy przez najemcę w ramach umowy najmu, w zasadzie nie uprawnia najemcy do pobierania pożytków, jakie rzecz daje, w czasie trwania najmu. Jeżeli strony w zawartej umowie nie postanowią inaczej, najemca będzie uprawniony do pobierania pożytków z rzeczy w ograniczonym zakresie - w tym pożytków naturalnych, jakie daje rzecz używana zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki (art. 53 k.c.), ewentualnie pożytków cywilnych, jakie wynajmujący uzyska, oddając rzecz w podnajem innym osobom, jeżeli nie jest to przeciwne umowie z wynajmującym (art k.c.). Jeżeli umowa tego nie wyłącza, najemca może wnieść swoje prawa, płynące z umowy najmu, jako aport rzeczowy do spółki. 12 Oddanie rzeczy w najem nie ogranicza uprawnień wynajmującego do rozporządzenia rzeczą będącą przedmiotem najmu, nie wyłączając jej sprzedaży. Jeżeli sprzedaż rzeczy następuje w czasie trwania najmu, jej nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy, może też wypowiedzieć najem, z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia (art k.c.). Zbliżoną do najmu konstrukcję prawną ma umowa dzierżawy. Stosownie do art k.c., przez umowę dzierżawy wydzierżwiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. 60

7 Prywartyzacja przedsiębiorstwa państwowego.. To porównanie daje podstawy do stwierdzenia, że umowa dzierżawy zapewnia dzierżawcy szersze uprawnienia najemcy. Za opłacany czynsz dzierżawny, dzierżawca jest uprawniony do korzystania z rzeczy będącej przedmiotem dzierżawy, jak również, bez ograniczeń, uprawniony jest do pobierania pożytków. Mimo że oba uprawnienia są ze sobą funkcjonalnie związane, to jednak każde z nich ma uprawnienia samoistnego, tak w odniesieniu do pożytków naturalnych, jak i prawnych. Wydzierżawiający nie musi być właścicielem przedmiotu dzierżawy, wystarczy, jeżeli ma tylko możliwość zapewnienia dzierżawcy użytkowania rzeczy i pobierania z nich pożytków, jakie te rzeczy przynoszą. Dzierżawca jest uprawniony zarówno do pożytków, jakie rzecz przynosi w czasie zawierania umowy dzierżawy, jak również do tych pożytków, jakie zostaną uzyskane w następstwie szczególnego działania dzierżawcy, jako rezultatu nowoczesnych metod gospodarowania. 13 Przy produkcyjnym używaniu rzeczy, stanowiących przedmiot dzierżawy, jak: maszyny, urządzenia techniczne i ich produkcyjne zestawy, przedsiębiorstwo lub jego zorganizowane części, pożytkami z korzystania z rzeczy będzie uzyskiwany dochód z zorganizowanej produkcji przemysłowej lub świadczenia usług. W orzecznictwie Sąd Najwyższy wyjaśnił, że odpłatne oddanie innej osobie do eksploatacji zorganizowanego w całości przedsiębiorstwa rodzi między stronami stosunek dzierżawy. Jeżeli natomiast przedmiotem takiej umowy jest tylko używanie lokalu z urządzeniami, które nie są czynne jako zorganizowane przedsiębiorstwo, jest to umowa najmu. 14 Zgodnie z art. 694 Kodeksu cywilnego do umowy dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie, z zachowaniem przepisów dotyczących dzierżawy. Właśnie te przepisy będą podstawą do rozstrzygnięcia wątpliwości, powstałych przy wykonywaniu umowy najmu lub dzierżawy, jeżeli same strony w zawartej umowie, w sposób wyczerpujący, wzajemnych praw i obowiązków nie uregulują. 6. W umowach o odpłatne oddanie mienia państwowego innej osobie, jakie na gruncie ustawy prywatyzacyjnej zawiera w imieniu Skarbu Państwa organ założycielski (art. 39 ust. 1), strony 61

8 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. mogą postanowić, że po upływie czasu, na który została zawarta umowa, korzystający ma prawo zakupić mienie, z którego korzysta. Przy określeniu ceny kupna uwzględnia się wartość dotychczasowych świadczeń, z tytułu odpłatnego korzystania z mienia (art. 39 ust. 2). Minister Finansów określi zasady ustalania należności, za korzystanie z mienia Skarbu Państwa (art. 39 ust. 3). Obowiązujące w tym zakresie przepisy zarządzenia Ministra Finansów 15 wskazuje się jako podstawę do ustalenia wartości przedsiębiorstwa lub zorganizowanych części tego przedsiębiorstwa, przy uwzględnieniu cen rynkowych. W oparciu o te podstawy, ustalenia wartości dokonuje organ założycielski, ewentualnie na jego zlecenie podmiot gospodarczy, prowadzący działalność w tym zakresie. Może też akceptować wycenę, jaką dokona samo przedsiębiorstwo, przy uwzględnieniu aktualnych cen rynkowych. Zarządzenie nawiązuje do powszechnie obowiązującego dawniej systemu administracyjnego sterowania cenami wyrobów i usług w gospodarce uspołecznionej, przez wskazanie obligatoryjnych podstaw ich wyceny oraz wskazania organu uprawnionego do jej ustalenia. System ten jest obowiązujący zarówno przy likwidacji prywatyzacyjnej przedsiębiorstwa, jak też przy zbywaniu środków trwałych, do czego jest uprawnione przedsiębiorstwo, stosownie do art. 46 właściwej ustawy. W tym ostatnim przypadku - wyceny zbywanych środków trwałych ma obowiązek dokonać przedsiębiorstwo. Ewentualnie, wycena ta może być poprzedzona opinią rzeczoznawców. Sprzedaż środków trwałych przedsiębiorstwa powinna, pod rygorem nieważności, nastąpić w postępowaniu przetargowym, na zasadach ustalonych w rozporządzeniu Rady Ministrów. 16 W nawiązaniu do administracyjnego ustalania wartości przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych składników majątkowych, ustala się czynsz najmu w rozumieniu art. 693 k.c., za korzystanie z mienia Skarbu Państwa, jaki powinien opłacać jego użytkownik w czasie trwania umowy. Należność za korzystanie z mienia Skarbu Państwa jest uzależniona od charakteru zawartej umowy - tradycyjnej umowy dzierżawy składników majątkowych, które po zakończeniu umowy powinne być wydane wydzierżawiającemu (art. 705 k.c.) 17 62

9 Prywartyzacja przedsiębiorstwa państwowego.. oraz umowy, która przewiduje przeniesienie tych składników na dzierżawcę 18 - umowa leasingu. 19 Uwzględniając odpowiednio wysokość opłat z tego tytułu, cytowane powyżej zarządzenia Ministra Finansów preferują zawieranie umów typu leasingu, co pozwala dzierżawcy stać się właścicielem tego mienia, po zapłaceniu należnych zobowiązań wobec Skarbu Państwa. 7. Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego w praktyce - ze względu na rozliczne czynności z tym związane - nie jest operacją prostą ani szybką. Przy likwidacji przedsiębiorstwa, w trybie określonym art. 18 i nast. ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, celem jest zadysponowanie składnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiębiorstwa, zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzycieli i wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru. W tym wypadku - ze względu na obowiązujące nadal przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z 1981 r. w sprawie wykonywania ustawy o przedsiębiorstwach państwowych 20 - czynności likwidacyjne, z konieczności, są długotrwałe. W sposób znacznie sprawniejszy może być przeprowadzona likwidacja przedsiębiorstwa, jeżeli celem jest jego prywatyzacja. W tym wypadku, poczynając od dnia 1 września 1991 r. 21, może nastąpić sprzedaż całego przedsiębiorstwa, bez przeprowadzenia jego likwidacji. Postępowanie likwidacyjne nie jest też wymagane - analogicznie - jak przy sprzedaży całego przedsiębiorstwa, jeżeli jest to związane ze sprzedażą tylko jego zorganizowanych części materialnych i niematerialnych, które mogą stanowić odrębne przedsiębiorstwo (art. 43 ustawy piywatyzacyjnej w związku z art. 4 pkt 3 tej ustawy). Likwidacja prywatyzacyjna przedsiębiorstwa z reguły jest poprzedzona uprzednio wypracowaną koncepcją organów zainteresowanego przedsiębiorstwa, potwierdzoną odpowiednim wnioskiem, skierowanym do organu założycielskiego, opiniami rady pracowniczej i ogólnego zebrania pracowników (delegatów). W ramach tej koncepcji może być wskazana osoba lub osoby, będące kandydatami na nabycie mienia na zasadach sprzedaży, 63

10 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. dzierżawy lub najmu, które złożyły odpowiednie i możliwe do przyjęcia oferty. W tym też trybie może być przygotowana spółka, nie wytaczając spółki z udziałem pracowników przedsiębiorstwa, a w określonych przypadkach, także bez ich udziału. W innych przypadkach organ założycielski będzie uprawniony powołać likwidatora, wydając jednocześnie decyzję o likwidacji, jeżeli Minister Finansów i Minister Przekształceń Własnościowych nie zgłoszą sprzeciwu w obowiązującym terminie. Od decyzji organu założycielskiego rada pracownicza, jak i dyrektor przedsiębiorstwa, mogą wnieść sprzeciw w trybie określonym art. 63 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. 8. Podejmując decyzję o likwidacji przedsiębiorstwa, organ założycielski zobowiązany będzie do odwołania jego dyrektora i wyznaczenia likwidatora. Jednocześnie z mocy prawa ulegają rozwiązaniu organy samorządu załogi przedsiębiorstwa. Likwidator przedsiębiorstwa - jeżeli organ założycielski inaczej jego obowiązków nie ustali - ma doprowadzić do całkowitego zakończenia jego działalności gospodarczej, w trybie ustalonym przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z 1981 r. 22 Jak dotychczas, Rada Ministrów nie wykorzystała uprawnienia przewidzianego w art. 25 ustawy, do wydania przepisów, co do sposobów likwidacji przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem aktualnych potrzeb i możliwości sprawnego oraz szybkiego zadysponowania składnikami majątkowymi likwidowanego przedsiębiorstwa, tj. upłynnienia środków obrotowych, zagospodarowania środków trwałych 21 i zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli. Po zakończeniu likwidacji - likwidator zobowiązany będzie uzyskać decyzję organu założycielskiego o uznaniu przedsiębiorstwa za zlikwidowane - co stanowi podstawę do jego wykreślenia z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Działając w tym charakterze, likwidator jednoosobowo wykonuje wszystkie prawa i obowiązki, jakie w normalnie funkcjonującym przedsiębiorstwie wykonują jego organy (art. 30 ustawy). Realizując plan likwidacji, opracowany przez zespół przygotowawczy, powołany przez organ założycielski, może także - w trybie uproszczonym - podejmować decyzje personalne wobec 64

11 Prywartyzacja przedsiębiorstwa państwowego.. pracowników likwidowanego przedsiębiorstwa, przy rozwiązywaniu z nimi umów o pracę, 24 jak też wszystkie decyzje związane z dysponowaniem składnikami majątkowymi. Składniki majątkowe, zaliczone w myśl obowiązujących przepisów do środków trwałych, 25 zobowiązany jest zbywać w drodze przetargu publicznego, chyba że obowiązujące w tym zakresie przepisy umożliwiają zbywanie tych środków bez przeprowadzenia przetargu. 2b Zbycie przedsiębiorstwa w całości, w zrozumieniu art Kodeksu cywilnego - jeżeli przy tym nie zostało wykorzystane uprawnienie do odstąpienia od jego likwidacji, jak też jego zorganizowanych części, które mogą stanowić odrębne przedsiębiorstwo - powinno nastąpić w drodze przetargu, zbierania ofert, uprzednio ogłoszonych publicznie albo w wyniku rokowań, podjętych na podstawie publicznego zaproszenia (art. 41 i 43 ustawy prywatyzacyjnej). Przy zbyciu przedsiębiorstwa, jak i jego zorganizowanych części, przez sprzedaż, likwidator powinien dysponować wyceną ustalającą wartość przedmiotu sprzedaży, na zasadach ustalonych przez Ministra Przekształceń Własnościowych. 27 Przy oddaniu w odpłatne korzystanie, odpowiednio obowiązujące zasady ustalania należności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa, określa Minister Finansów. 28 Stosownie do przepisów art Kodeksu cywilnego - zbycie przedsiębiorstwa, jego wydzierżawienie, jak też ustanowienie na nim użytkowania, powinno być dokonane w formie pisemnej, z podpisami notarialnie poświadczonymi. Forma pisemna, z podpisem notarialnie poświadczonym, polega na tym, że notariusz lub jednostki upoważnione przez Radę Ministrów do wykonywania tego rodzaju czynności, 29 zamieszczają na dokumencie klauzulę, stwierdzającą własnoręczność podpisu złożonego przez osobę, której tożsamość przy tej okazji jest sprawdzana. Zastosowanie tej formy eliminuje ryzyko, że osoba, na którą wskazuje podpis, zaprzeczy, że go złożyła, a tym samym, że dokonała czynności prawnej o treści objętej tym dokumentem 30 Jeżeli wśród składników majątkowych likwidowanego przedsiębiorstwa są także grunty, wobec których przedsiębiorstwo państwowe nabyło prawo wieczystego użytkowania i własność 65

12 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. budynków oraz urządzeń znajdujących się na tym gruncie, zbycie praw do gruntu, jak i budynku, zgodnie z art. 158 Kodeksu cywilnego, wymaga formy aktu notarialnego. Notarialne poświadczenie podpisu, jako zasada wynikająca z treści art. 75 ust. 1 k.c., z reguły będzie dotyczyć osoby likwidatora przedsiębiorstwa, ustanowionego przez organ założycielski, który stosownie do obowiązujących przepisów o prowadzeniu rejestru przedsiębiorstw państwowych, 31 podlega wpisowi w dziale czwartym tego rejestru. Stosownie do przepisów art Kodeksu cywilnego, zarówno zbycie przedsiębiorstwa w całości przez sprzedaż, jak i jego zorganizowanych części, wydzierżawienie albo ustanowienie na nim użytkowania, powinno być dokonane w formie pisemnej, z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeżeli wśród składników majątkowych likwidowanego przedsiębiorstwa są grunty, wobec których przedsiębiorstwo nabyło prawa wieczystego użytkowania oraz własność budynków i urządzeń gruntu, umowa o przeniesienie tych składników majątkowych na nabywcę, powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 158 k.c.). 66

13 Prywartyzacja przedsiębiorstwa państwowego.. Przypisy 1. Por. P. Dubowski, Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, Rejent nr 6/14, czerwiec 1992 r., str. 76 i nast. 2. Ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przekształceń Własnościowych (Dz. U. Nr 51, poz. 299) oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 listopada 1990 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Przekształceń Własnościowych (Dz. U. Nr 82, poz. 476). 3. Ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298, zm. Dz. U. Nr 60, poz. 253, z 1991 r. Dz. U. Nr 80, poz. 350 i Dz. U. Nr 111, poz. 480). 4. Dz. U. Nr 18, poz. 80 z 1991 r. - jednolity tekst, zmiana z 1991 r. Dz. U. Nr 75, poz. 329, Nr 101, poz. 444 i Nr 107, poz dalej zwana ustawą p.p. 5. Por. art. 18 a ust. 1 ustawy p.p. 6. Por. art. 4 ust. 3 ustawy prywatyzacyjnej. 7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1981 r. w sprawie wykonywania ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 170 z późniejszymi zmianami.) 8. Por. uwaga w punkcie Stosownie do przepisów ustawy z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz. U. Nr 24 poz. 223, zmiany: Dz. U. Nr 33, poz. 181 z 1986 r., Dz. U. Nr 17, poz. 80 z 1987 r., Dz. U. Nr 10, poz. 57 z 1990 r., Dz. U. Nr 17, poz. 99 z 1990 r. i z 1991 r. Dz. U. Nr 2 poz. 6), w przedsiębiorstwach jednozakładowych oraz zakładzie przedsiębiorstwa wielozakładowego, w którym liczba pracowników zatrudnionych przekracza trzysta osób, funkcję ogólnego zebrania pracowników pełni zebranie delegatów. Por. art. 8 ustawy. 10. Fundusz założycielski przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość wydzielonej przedsiębiorstwu części mienia ogólnonarodowego, natomiast fundusz przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość majątku przedsiębiorstwa, po odliczeniu funduszu założycielskiego. Por. ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 6, poz. 27 z 1992 r. - jednolity tekst). 11. Por. W. Czachórski, Zobowiązania - zaiys wykładu, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawawa 1983 r., str. 118 i nast. 12. Tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 kwietnia 1991 r. III.CZP 32/91 - publikacja: Kodeks handlowy z komentarzem, Bydgoszcz 1991, tom II, str Por. Kodeks cywilny z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1989, tom II, str Por. Kodeks cywilny z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1972, tom II, str ' 67

14 REJENT Nr 10/18 - październik 1992 r. 15. Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1990 r. w sprawie zasad ustalania należności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa (M. P. Nr 43, poz. 334, zm. M. P. Nr 18, poz. 123 z 1991 r.). 16. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1990 r. w sprawie zasad organizowania przetargu na zbycie środków trwałych przez przedsiębiorstwa państwowe oraz warunków odstąpienia od przetargu (Dz. U. Nr 45, poz. 260). 17. Por. 4 Zarządzenia cytowanego w punkcie Por. 2 Zarządzenia cytowanego w punkcie Por. K. Kruczalak, Leasing i jego gospodarcze zastosowanie, Kancelaria Prawnicza LEX" S.A., Gdańsk J. Jacyszyn, M. Statkiewicz, Geneza i przesłanki ekonomiczno-prawne leasingu, Rejent nr 5, maj 1992 r., str. 42 i nast. Wzory umów leasingowych, Rejent nr 6, czerwiec 1992 r., str. 123 i nast. 20. Por. uwaga w punkcie Por. 6 art. ustawy z dnia 10 lipca 1991 r., (Dz. U. Nr 75, poz. 329), por. uwaga w punkcie Por. uwaga w punkcie Por. art. 18 a ust. 1 ustawy p.p. 24. Por. art. 41 Kodeksu pracy. 25. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 marca 1992 r. w sprawie składników majątkowych uznawanych za środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, zasad i stawek amortyzacji oraz aktualizacji wyceny środków trwałych (Dz. U. Nr 30, poz. 130). 26. Por Rozporządzenie w punkcie Por. Rozporządzenie Ministra Przekształceń Własnościowych z dnia 20 listopada 1990 r. w sprawie sposobu przeprowadzania analiz prawnych i ekonomiczno-finansowych przedsiębiorstwa, spółki, ich finansowania oraz kwalifikacji wymaganych dla osób dokonujących analiz (Dz. U. Nr 2, poz. 10). 28. Por. Zarządzenie cytowane w punkcie Por. art. 66 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. Prawo o notariacie (Dz. U. Nr 33, poz. 176). 30. Z. Radwański [w:] System prawa cywilnego, część ogólna, tom I, str. 626, Ossolineum" Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1981 r. w sprawie prowadzenia rejestru przedsiębiorstw pa ństwowych(dz. U. Nr 31, poz. 171 ze zmianami). 68