jest organem stanowiącym i kontrolnym w jej skład wchodzą radni wybierani w wyborach.

Transkrypt

1 Strona1 Samorządy PD (10 styczeń 2012) Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym w jej skład wchodzą radni wybierani w wyborach. Do kompetencji stanowiących (uchwałodawczych) rady gminy należy: - podejmowanie uchwał w sprawach uchwalania statutu gminy, budżetu miejscowego, planu zagospodarowania przestrzennego uchwały w sprawach podatków i opłat w sprawach herbu gminy, nazw ulic i planów oraz wznoszenia pomników. DO KOMPETENCJI KONTROLNYCH NALEŻY: - kontrola działalności zarządu, gminnych jednostek organizacyjnych czy jednostek pomocniczych gminy. W tym celu rada powołuje komisję rewizyjną w skład której wchodzą radni, komisja ta opiniuje wykonanie budżetu oraz występuje z wnioskiem w sprawie udzielenia lub nie udzielenia zarządowi absolutorium. Rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych w razie potrzeby ale nie rzadziej niż raz na kwartał. Kadencja rady trwa 4 lata. Rada dzielnicy Rada Dzielnicy jest organem uchwałodawczym i kontrolnym w Dzielnicy. Do zakresu jej zadań należy: 1. Opiniowanie założeń projektu budżetu Gminy wraz z projektem dzielnicowego załącznika do uchwały budżetowej Gminy. 2. Powoływanie i odwoływanie Burmistrza Dzielnicy, zastępców Burmistrza i pozostałych członków Zarządu Dzielnicy. 3. Występowanie w sprawach publicznych o znaczeniu lokalnym, należących do zakresu działania Gminy, a dotyczących obszaru Dzielnicy lub obsługi jej mieszkańców. 4. Opiniowanie wykonania dzielnicowego załącznika do uchwałybudżetowej Gminy. 5. Opiniowanie, na podstawie odrębnych uchwał Rady Gminy, spraw z zakresu zadań i kompetencji Gminy nie przekazanych dzielnicom. 6. Opiniowanie spraw na wniosek Rady Gminy. 7. Występowanie z wnioskami, o których mowa w 22 ust. 2 Statutu Gminy. 8. Opiniowanie i występowanie w sprawach tworzenia, łączenia, podziału i znoszenia jednostek niższego rzędu na terenie Dzielnicy. 9. Opiniowanie projektów zmian statutu Dzielnicy.

2 Strona2 10. Kontrola wykonywania uchwał Rady Dzielnicy. 11. Opiniowanie projektów zmian Statutu Gminy. 12. Wspomaganie jednostek niższego rzędu utworzonych na obszarze Dzielnicy z realizacji ich zadań oraz sprawowanie nadzoru nad tymi jednostkami. Rada miasta Zadania Rady m.st. Warszawy określone zostały w art. 18 ustawy o samorządzie gminnym i w art. 12 ustawy o samorządzie powiatowym oraz w ustawie o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Do zadań tych należy w szczególności: 1. uchwalanie projektu statutu miasta, a po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów uchwalanie statutu miasta 2. powoływanie i odwoływanie na wniosek Prezydenta skarbnika miasta (głównego księgowego budżetu) oraz sekretarza miasta 3. uchwalanie budżetu miasta, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania i udzielanie (lub nie) Prezydentowi absolutorium z tego tytułu 4. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 5. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu 6. podejmowanie uchwał w sprawach: herbu, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników 7. nadawanie honorowego obywatelstwa miasta Rada powiatu (powiat council) Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu. Kadencja rady trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich. Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy między innymi: stanowienie aktów prawa miejscowego, wybór i odwołanie zarządu, podejmowanie uchwał w sprawie wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu, podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej oraz w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych. Rada powiatu wybiera ze swojego grona przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących. Przewodniczący organizuje pracę rady powiatu oraz prowadzi jej obrady. Sejmik samorządowy W Polsce wspólna reprezentacja wszystkich gmin z terenu województwa. Składa się z delegatów wybranych przez rady gmin spośród radnych. Sejmik swą działalność prowadził w oparciu o pochodzącą z marca 1990 ustawę o samorządzie terytorialnym. Organami sejmików samorządowych były prezydium (przewodniczący, 2 zastępców i 6 członków) i kolegium odwoławcze, które orzekało w sprawach odwołań od indywidualnych decyzji wydawanych przez wójta lub burmistrza w zakresie zadań własnych gmin. Do zadań sejmików samorządowych należała ocena działalność administracji rządowej w województwie, prowadzenie mediacji w sprawach spornych między gminami, opiniowanie kandydata na wojewodę, wyrażanie opinię w istotnych sprawach województwa, upowszechnianie doświadczeń samorządowych.

3 Strona3 Praktyka lat 90. potwierdziła znaczenie tej instytucji, czego dowodem było powołanie Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego. Sejmiki samorządowe pełniły swoją funkcję do dnia pierwszych wyborów do rad powiatów i sejmików województw (1998). Wójt (niem. Vogt, Voigt i Fauth, łac. advocatus) Jest to urzędnik, pełniący funkcję organu wykonawczego gminy obok burmistrza i prezydenta miasta, wykonujący uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do zadań wójta należy w szczególności: przygotowywanie projektów uchwał rady gminy określanie sposobu wykonywania uchwał gospodarowanie mieniem komunalnym wykonywanie budżetu zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych Wójt jest funkcjonariuszem publicznym, wybieranym od 2002 roku w wyborach powszechnych, jego kadencja rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Wójta można odwołać poprzez referendum lokalne w trakcie trwania kadencji, do rozpisania którego potrzebny jest wniosek co najmniej 10% wyborców. Referendum jest ważne, gdy udział w nim weźmie nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. W razie wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji (np. w razie odmowy złożenia ślubowania, złożenia pisemnej rezygnacji, śmierci, odwołania z urzędu) funkcję wójta, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba wyznaczona przez premiera. W Polsce wójtem nie może być osoba nie będąca jej obywatelem. Zastępstwo W sytuacji, gdy wójt nie może wykonywać swych kompetencji w wyniku: tymczasowe aresztowanie, odbywanie kary pozbawienia wolności wymierzonej za przestępstwo nieumyślne, odbywanie kary aresztu albo niezdolność do pracy z powodu choroby trwającej powyżej 30 dni, kompetencje wójta z mocy prawa przejmuje jego zastępca, a w sytuacji gdy powołano więcej niż jednego zastępcę pierwszy zastępca. Historia W okresie lokacji miast wójt był to dziedziczny urzędnik, stojący na czele miasta lub osady miejskiej lokowanej na prawie niemieckim. Był on lennikiem pana miasta, zobowiązanym do konnej służby wojskowej, i miał liczne dochodowe przywileje, między innymi: 1/6 czynszów 1/3 kar sądownych liczne parcele w mieście zasiadał w ławie miejskiej

4 Strona4 prawo posiadania majątku Na Warmii wójt krajowy był najwyższym urzędnikiem, wykonującym władzę świecką zabronioną władzy kościelnej prawem kanonicznym. W późniejszym okresie powstawania rad miejskich, urząd wójta wykupywało miasto. W XIX wieku i do roku 1950 wójt był urzędnikiem pełniącym funkcje wykonawcze w gminie, a od roku 1990 do roku 2002 wójt był wybieranym przez radę przewodniczącym zarządu gminy i kierownikiem urzędu gminy. Sołtys Od 1990 roku sołtys jest organem wykonawczym jednostki pomocniczej gminy, sołectwa. Sołtys jest wybierany przez zebranie wiejskie. Działalność sołtysa wspiera rada sołecka. Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym[1]. Szczegółowe regulacje uprawnień sołtysa regulowane są w statucie sołectwa uchwalanym przez radę gminy. Sołectwa są ustanawiane przeważnie na obszarze wiejskim, dlatego większość sołtysów mieszka we wsiach. W miastach jednostkami pomocniczymi w większości są osiedla, dzielnice, gdzie odpowiednikiem sołtysa jest zarząd osiedla (dzielnicy) bądź przewodniczący zarządu osiedla (dzielnicy). Kompetencje reprezentuje sołectwo na zewnątrz, zwołuje zebranie wiejskie, i w tym celu rozwiesza ogłoszenia o zebraniu wiejskim w miejscu i terminie określonym w statucie sołectwa, realizuje uchwały rady gminy dotyczące sołectwa, a także umożliwia zapoznanie się z uchwałami rady jak najszerszemu kręgowi mieszkańców sołectwa, w zakresie ustalonym przez radę gminy dokonuje poboru podatków rolnego i leśnego jako inkasent organu podatkowego, uczestniczy w sesjach rady gminy, a także w pracach jej organów bez prawa do głosowania. zobowiązany jest brać udział w posiedzeniach komisji rady gminy, jeśli rozpatrywane są sprawy sołectwa. Burmistrz jednoosobowy organ wykonawczy (wójt) gminy miejskiej oraz gminy miejsko-wiejskiej. W miastach powyżej mieszkańców lub posiadających historycznie przyjęte nazewnictwo, organem wykonawczym jest prezydent miasta. Burmistrz jest również kierownikiem urzędu miasta (lub miasta i gminy). Z mocy ustawy jest też kierownikiem urzędu stanu cywilnego, lecz może w swoje miejsce mianować odrębnego kierownika tego urzędu, co też z reguły jest praktykowane. Prezydent miasta W Polsce organ władzy wykonawczej gminy wybierany w wyborach bezpośrednich, odpowiednik burmistrza (wójta). W miastach na prawach powiatu pełni ponadto funkcję starosty. Urząd prezydenta miasta występuje również w Niemczech i w Szwajcarii.

5 Strona Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz. U. z 1975 r. Nr 16, poz. 91) weszła w życie w dniu 1 czerwca 1975 r. (z wyjątkiem kilku przepisów przejściowych, które weszły w życie z dniem ogłoszenia). Poza zniesieniem powiatów, utworzeniem 49 województw (w tym województwa stołecznego warszawskiego, województwa miejskiego krakowskiego i województwa miejskiego łódzkiego), umocowaniem rad narodowych jako terenowych organów władzy państwowej postanowiono, iż terenowymi organami administracji państwowej są: w województwie - wojewoda, w województwie stołecznym i miejskim - prezydent miasta, w województwie wrocławskim i mieście Wrocławiu - wojewoda, w mieście liczącym powyżej 50 tys. mieszkańców oraz w mieście będącym siedzibą wojewódzkiej rady narodowej - prezydent miasta, a w mieście do 50 tys. mieszkańców - naczelnik miasta, w dzielnicy miasta - naczelnik dzielnicy, w gminie - naczelnik gminy, w mieście i gminie, w których działa wspólna rada narodowa - naczelnik miasta i gminy przy czym Wojewodę i prezydenta miasta powołuje Prezes Rady Ministrów po zaopiniowaniu kandydata przez właściwą radę narodową. Naczelnika miasta, gminy, miasta i gminy oraz dzielnicy powołuje terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego, po zaopiniowaniu kandydata przez właściwą radę narodową 1983 Ustawa z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego (Dz. U. z 1983 r. Nr 41, poz. 185) nadała radom narodowym (fasadową) rangę przedstawicielskich organów władzy państwowej, organów samorządu społecznego oraz organów samorządu terytorialnego. Realną władzę sprawować miały "terenowe organy administracji państwowej", które były "organami wykonawczymi i zarządzającymi rad narodowych", działającymi "w ramach ich właściwości terytorialnej". Art. 125 ustawy stanowił, że terenowymi organami administracji państwowej o właściwości ogólnej są: w województwach, z wyjątkiem wymienionych w pkt 2 - wojewodowie, w województwach: stołecznym warszawskim, krakowskim i łódzkim - prezydenci miast: stołecznego Warszawy, Krakowa i Łodzi, w jednostkach terytorialnych stopnia podstawowego, z wyjątkiem miast liczących powyżej mieszkańców oraz będących siedzibą wojewódzkiej rady narodowej - naczelnicy miast lub gmin, w miastach określonych w pkt 3 - prezydenci miast.

6 Strona6 Organy wymienione w ust. 1 pkt 1 i 2 są terenowymi organami administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia wojewódzkiego, a organy wymienione w ust. 1 pkt 3 i 4 - terenowymi organami administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego. Minister właściwy do spraw administracji i gospodarki terenowej może ustalić inne miasta niż określone w ust. 1 pkt 4, w których terenowym organem administracji państwowej o właściwości ogólnej będzie prezydent miasta W dniu 8 marca 1990 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji RP. Wojewodę ukonstytuowano jako "organ administracji rządowej oraz przedstawiciela rządu w województwie", w stosunku do gmin natomiast postanowiono: Art. 43. Samorząd terytorialny jest podstawową formą organizacji życia publicznego w gminie. Gmina zaspokaja zbiorowe potrzeby społeczności lokalnej. Art. 44. Gmina posiada osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym, na zasadach określonych przez ustawy. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. W zakresie uregulowanym ustawami gmina wykonuje zlecone zadania administracji rządowej. Art. 45. Organem stanowiącym gminy jest rada wybierana przez mieszkańców gminy. Zasady i tryb wyboru określa ustawa. Rada wybiera organy wykonawcze gminy. Art. 46. Gminie przysługuje prawo własności i inne prawa majątkowe. Prawa te stanowią mienie komunalne. Art. 47. Dochody własne gminy są uzupełniane subwencjami na zasadach określonych przez ustawę.". Zmiana Konstytucji weszła w życie z dniem ogłoszenia (19 marca 1990 r.). Uchwalona w tym samym dniu ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym postanowiła, iż: Art. 26. Organem wykonawczym gminy jest zarząd. W skład zarządu wchodzą: wójt albo burmistrz (prezydent miasta) jako przewodniczący zarządu, ich zastępcy oraz pozostali członkowie. Burmistrz jest przewodniczącym zarządu w tych gminach, w których siedziba władz znajduje się w miejscowości posiadającej prawa miejskie.

7 Strona7 W miastach powyżej mieszkańców przewodniczącym zarządu jest prezydent miasta. Dotyczy to również miast, w których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy prezydent miasta był organem wykonawczo-zarządzającym. Ilekroć w ustawie jest mowa o burmistrzu, należy przez to rozumieć także prezydenta miasta. Marszałek Jest posłem i najwyższym przedstawicielem izby niższej (Sejmu) polskiego parlamentu, stoi na straży praw i godności Sejmu RP i kieruje jego pracami. Wybór Wybierany jest spośród posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu. Po złożeniu przez posłów ślubowania Marszałek Senior przeprowadza wybór Marszałka Sejmu. Kandydaturę zgłosić może grupa 15 posłów, a wyboru dokonuje się większością bezwzględną w głosowaniu imiennym. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, wówczas przeprowadza się kolejną turę głosowania, skreślając z listy kandydatów tego, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów. Po wyborze Marszałka dokonuje się wyboru jego zastępców wicemarszałków. W przypadku śmierci albo rezygnacji z funkcji Marszałka Sejmu jego obowiązki wynikające z regulaminu Sejmu sprawuje najstarszy wiekiem wicemarszałek Sejmu aż do chwili wyboru nowego Marszałka. Zadania reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia Sejmu, przewodniczy obradom Sejmu i Zgromadzenia Narodowego, czuwa nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów, kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom, zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym oraz wnioskom organów państwa skierowanym do Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, załatwia sprawy z zakresu stosunków Sejmu z parlamentami innych krajów, sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Sejmu oraz wydaje stosowne zarządzenia porządkowe, w tym o użyciu w razie konieczności Straż Marszałkowskiej, nadaje, w drodze zarządzenia, statut Kancelarii Sejmu, ustala projekt budżetu Kancelarii Sejmu, wyznacza termin wyborów prezydenckich, zastępuje Prezydenta RP do czasu objęcia urzędu przez Prezydenta w przypadku: nieobjęcia urzędu przez nowo wybranego Prezydenta spowodowanego odmową złożenia przysięgi lub stwierdzeniem nieważności wyboru, czasowej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu (na podstawie zawiadomienia Głowy Państwa lub decyzji Trybunału Konstytucyjnego), postawienia Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu, wygaśnięcia mandatu prezydenckiego przed upływem kadencji spowodowanego: śmiercią Prezydenta,

8 Strona8 zrzeczeniem się Prezydenta z urzędu, złożeniem Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu, uznaniem przez 2/3 ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej (w razie braku możliwości podjęcia przez niego obowiązków przechodzą one na ręce Marszałka Senatu), wraz z Marszałkiem Senatu wyraża opinię dotyczącą skrócenia kadencji parlamentu przez Prezydenta, posiada prawo wnioskowania do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności aktu normatywnego oraz o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, opiniuje ustawę, którą Prezydent RP ma zamiar podpisać z pominięciem przepisów uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczne z Konstytucją, przy nadawaniu biegu inicjatywom ustawodawczym ma prawo dokonania ich wstępnej kontroli pod względem zgodności z prawem, decyduje o obniżeniu diety bądź uposażenia posła, ma wyłączne prawo wnioskowania o odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich, wysuwa kandydaturę na Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w porozumieniu z odpowiednimi organami władzy powołuje: szefa Kancelarii Sejmu i jego zastępców, zastępcę Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wiceprezesów i członków kolegium Najwyższej Izby Kontroli, Głównego Inspektora Pracy i jego zastępcę, Radę Ochrony Pracy, kierownika Krajowego Biura Wyborczego. Odwołanie Marszałek Sejmu może zostać odwołany na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów, w którym zostanie imiennie wskazany kandydat na jego następcę. Głosowanie odbywa się bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów i jest przeprowadzane w jednym głosowaniu. Jeżeli zostanie złożony więcej niż jeden wniosek o odwołanie, są one rozpatrywane łącznie, jednak poddanie ich pod głosowanie następuje oddzielnie według kolejności złożenia. W przypadku przyjęcia jednego z wniosków, pozostałe nie podlegają głosowaniu. Rozpatrzenie wniosku i poddanie go pod głosowanie następuje na najbliższym posiedzeniu Sejmu przypadającym po upływie 7 dni od dnia jego złożenia, nie później jednak niż w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku. Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów i organem administracji rządowej w województwie, zwierzchnikiem zespolonych służb, inspekcji i straży oraz organem nadzoru nad wszystkimi jednostkami samorządu terytorialnego. Posiada 2 zastępców. Powoływany i odwoływany przez prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji. W razie przyjęcia dymisji rządu przez Prezydenta RP, wraz sekretarzami i podsekretarzami stanu w ministerstwach oraz wicewojewodami składa dymisję.

9 Strona9 Starosta Wybór Starostę wybiera rada powiatu. Wybiera go bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Dopiero na wniosek starosty wybiera się pozostałą część zarządu. Warto też wiedzieć, że odwołanie lub rezygnacja starosty jest równoznaczna z rezygnacją lub odwołaniem całego zarządu. Jak zatem widać zarząd jest ciałem kolegialnym jednak najważniejszą rolę w nim odgrywa starosta, który z mocy przepisów prawa jest przewodniczącym zarządu. Zadania Starosta musi wykonywać zadania przewidziane dla zarządu powiatu. Jest on bowiem członkiem tego gremium. Do zadań zarządu powiatu należy natomiast w szczególności: przygotowywanie projektów uchwał rady, wykonywanie uchwał rady, gospodarowanie mieniem powiatu, wykonywanie budżetu powiatu, zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu. Starosta jednak oprócz tych zadań wykonuje inne zadania przewidziane w ustawie o samorządzie powiatowym. Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. Starosta opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Starosta ma także szereg uprawnień w wypadku ogłoszenia stanu klęski żywiołowej. Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży. Starosta powołuje i odwołuje kierowników jednostek mu podległych, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Starosta wykonuje także zadania z zakresu administracji publicznej.